Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

haberi ve nihâyet kendisi geldi.
Üstâd-ül-a'zam hazretleri, kerâmet olarak, vefâtından sonra meydana gelecek bâzı mühim
hâdiseleri haber vererek insanları îkâz etmiştir ki, bu mühim haberlerden bâzıları şunlardır:
Bağdat'ın yakılması, Dicle Nehrinin taşması ve birçok insanın suda boğulması. Vezîrin
evinin, halîfenin hazînesinin ve bunlardan başka 330 evin yıkılması. Birçok kimsenin
yıkıntılar altında kalarak ölmesi. Bu hâdiselerin 1257 senesi Cemâzil-âhir ayında olacağını
haber vermesidir. 1259 yılında İslâm âleminde bir benzeri daha görülmemiş olanTatar
istilâsının meydana geleceğini, bunların her çirkinliği ve vahşeti işliyeceklerini, bu musîbetin
etrâfa yayılacağını, Hadramût'ta büyük bir sel olacağını, halîfenin Safer ayında
öldürüleceğini bildirdi. Bu haber verdiği şeylerin hepsi, kendisinin 1256 (H.653) yılında 79
yaşında iken vefâtından sonra, bildirdiği zamanlarda meydana gelmiş, aynen dediği gibi
olmuştur. Hadramût'ta büyük bir sel meydana geldi. Pekçok beldeharâb oldu ve dört yüzden
fazla insan bu musîbet ânında öldü.
1) Mu'cem-ül-Müellifîn; c.11, s.57
2) El-A'lâm; c.6, s.282
3) Câmiu Kerâmât-il-Evliyâ; c.1, s.127
ÜRYÂNÎ MEHMED DEDE;
Rumeli velîlerinin büyüklerinden. İsmi Mehmed'dir. Rumeli'de Rusçuk yakınlarında Yergöğü
kasabasında doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. Annesi sâliha bir hanım olup, asrının
Râbia'sı diye bilinirdi. Her ikisinin de birçok kerâmetleri görüldü.
Küçük yaşta ilim tahsîli ile meşgûl olan Üryânî Dede, çeşitli dallarda ilim sâhibi olduktan
sonra, aşk-ı ilâhî'nin cezbesine kapılıp kendinden geçti. Dizkapağı ile göbeği arası hâriç,
diğer taraflarına bir şey giymez oldu. O şekilde etrafta dolaşmaya başladı. Mısır'a kadar gitti.
Birkaç sene Kâhire çevresinde kalıp, sıkıntı ve riyâzetler çekti. Vahşîlerle birlikte nice yıllar
geçirdi. Yıllar sonraKâhire'ye girdi. Gülşenî dergâhına vardı. O sırada İbrâhim Gülşenî
hazretleri vefât etmiş, oğlu Emîr Ahmed Hayâlî yerine kalmıştı.Emîr Ahmed Hayâlî, Üryânî
Dede'yi görünce; "Hüner, insan olmaktır, hayvan gibi ot otlamak değildir." deyip, nasîhatte
bulundu. O da orada kalıp, Hayâlî'nin feyz ve himmetinden istifâde etti. Zâhir ve bâtın
ilimlerinde kemâle geldi. Ahlâkı güzelleşti. İbâdet ve hâlleri düzeldi. Allahü teâlânın emir ve
yasaklarını,Resûl-i ekremin yolunu yaymak vazifesi ile memleketine geri
gönderildi.Yergöğü'nde ikâmet edip, İbrâhim Gülşenî hazretlerinin mesnevî tarzında yazdığı
Mânevî adlı eserini okuyup açıkladı. İnsanlara nasîhatlerde bulundu. 1590 (H.999) senesinde
Yergöğü'nde vefât edip annesinin yanına defnedildi. "Yergöğü'nün kutbu vefât eyledi."
şeklinde vefâtına târih düşürüldü. Her ikisinin kabri de ziyâretgâh olup, onları vesîle ederek
yapılan duâların kabul olduğu çok kere görülmüştür.
Üryânî Dede, Yergöğü'nde birçok talebe yetiştirip, güzel nasîhatleri, tatlı dil ve güler yüzü,
güzel ahlâkı, faydalı ilmi ile insanlara doğru yolu gösterdi. Kendisinde görülen hal ve
kerâmetler, Allahü teâlânın izniyle birçok kimsenin sâlih müslüman olmakla şereflenmesine
sebeb oldu.
Talebelerinden olan, Şah-ü-Gedâ adlı eserin müellifi Taşlıcalı Yahyâ Bey, Gülşen-i Envâr
adlı manzûm eserinde, hocası Üryânî Dede için ayırdığı bölümde;
"Sâlik-i meczûbların yoldaşı,
Başı kabak yalın ayaklar başı.
Zâhiri virâne ve uzletinde,