Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

mala, paraya ve zenginliğe bakıyorlar. Halbuki ilk önce dindârlığa bakmak lâzımdır. Soyu
yüksek ve zengin de olsa, böyle râfızî olduğu bilinen ve sezilen kimseye kız vermemelidir.
Kıyâmet günü dindârlık ve takvâ, haramlardan sakınıp sakınmamak sorulacaktır. Bu yolda
falan oğlu filan olmak hiçbir şey değildir. Elde bulunan mala, nîmet çokluğuna îtibâr
olunmaz. Çünkü bunlar el değiştirir. Nitekim; "Mal gelir gider." demişlerdir.
Şunu da bilmek lâzımdır ki, bir kimse gizlide ve açıkta ve bütün hallerinde Resûlullah
sallallahü aleyhi ve selleme ilim, îtikâd, âdet ve ibâdetlerindeki amelinde ne kadar tâbi
olursa, O'na benzerse, onu o kadar kâmil bilmelidir. Resûlullah'a uymakta kusur ettiği kadar
noksandır. Bu sebeple Nakşibendiyye büyükleri, sünnet-i seniyyeye uymakta en yüksek
dereceye varmak için sanki yarış etmişlerdir. Tâbi olma bakımından Resûlullah sallallahü
aleyhi ve selleme benzemelerindeki kemalleri, fazîletlerine üstünlüklerine delildir. Bizim gibi
zayıf himmetli, Resûlullah'a tam mânâsıyla tâbi olamayanlar, nâfilelerle çokça meşgul
olmasa da fakat farzları yerine getirirse, bilhassa muâmelelerde, ibâdetlerde, âdetlerde,
haramları, mekruhları, şüphelileri terk ederse, bu da büyük kazançtır.
Eğer insanın himmeti bu dereceden de aşağı olur, şeytan ve nefse uyarak haramları işlerse,
artık kulların haklarını zâyi etmeye başlar. İşlenen günahları Allahü teâlânın merhâmet edip
affetmesi, din büyüklerinin şefâatine kavuşmak ümid edilirse de, kul hakları için böyle bir
bağışlanma yoktur. Bu hususta âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîfler çoktur. Hepsini buraya
yazmak mümkün değildir. Bunlardan ikisi şöyledir:
"Müslüman, diğer müslümanların elinden ve dilinden zarar görmediği kimsedir."
"Kendin için istediğini, insanlar için de istemek, kendin için istemediğini insanlar için
de istememek."
Bir şiirin mânâsı ise şöyledir: "Ne istersen yap, fakat, insanlara eziyet ve sıkıntı verme
yolunu seçme. Çünkü dinde bunun gibi büyük günah yoktur."
Nasîhatlardan biri de şudur: Hanımına, çocuklarına, hizmetçilerine ve diğer emri altında
olanlara öyle muâmele etmeli ki, hepsi sizden râzı olsunlar ve sizi sevsinler. İyi bir insan ve
onların dert ortağı olduğunuza, kendilerine güçlerinin yetmeyeceği şeyleri
yüklemeyeceğinize iyice inansınlar. Bununla berâber onlardan bâzısının hased, kıskançlık
sebebiyle birbirinden memnun olmamaları önemli değildir. Âmir mevkiinde olanları,
kendilerine itâat etmekle ve hizmetlerini yerine getirmekle memnun etmeli. Yalnız günah
olan emirleri yerine getirilmez. Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem; "Allahü
teâlâ katında günah olan şeylerde, kula itâat olunmaz." buyurdu.
Yakın akrabâya, kardeşlerine, dostlarına, sevdiklerine, arkadaşlarına, komşularına samimî bir
sevgi, tevâzu ve alçak gönüllülük üzere olmalı, onların sıkıntılarını paylaşmalıdır. Dünyâ o
kadar âhım şâhım bir yer değildir. Dünyâ işleri için birbiriyle irtibâtı kesip, kopmamalıdır.
Hiçbir âile ocağı çekişmekten başka bir şeyle sönmemiştir. Düşmanlık yapanlara da iyilik
ederek onları mahcûb etmelidir.
Şiir:
İki dünyâ rahatını şu iki sözde ara
Dostlara iltifat, düşmanına müdârâ.
Kur'ân-ı kerîmde meâlen şöyle buyruluyor: "Düşmanların kötülüğünü onlara iyilik
yapmak sûretiyle def et. Böyle yaparsan, düşman olan kimsenin sana dost olduğunu,
seni sevdiğini göreceksin. Bunu (düşmana iyiliği) ancak çok sabırlılar ve büyük nasîb
sâhipleri yapar." (Fussilet sûresi: 34),
Bu sözümüz, dünyâlık sebebiyle, kendisine düşmanlık edilen bir müslümanın tâkib edeceği
yol hakkındadır. Fakat, râfizîler, hâricîler ve benzerleri gibi kendilerine sırf Allah için
düşmanlık yapılması gereken kimselere karşı tavrımızın ve tutumumuzun nasıl olacağına