Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Cizre’nin Buhtan Dağı köylerinden Basret’te vefât etti. Türbesi bu köydedir. Evliyânın
büyüklerinden Şeyh Hâlid Cezirî'nin sohbetinde kemâle erdi. Bu hocasının ikâmet ettiği
Basret köyüne gidip ondan zâhirî ve bâtınî ilimleri öğrenip hilâfetle şereflenerek icâzet aldı.
Hocasının vasiyeti üzerine vefâtından sonra Basret köyünde insanları irşâd ile meşgul oldu ve
bölgenin halkını irşâd etti.
Kerâmetleri pekçoktur. Cinler de onun sohbetinden istifade etmek için huzurunda toplanırdı.
Buhtan emiri Bedir Hanın oğullarından biri ölmüştü. Talebelerinden bir kısmı ile birlikte
Bedir Hana taziyeye gittiler. Talebeleri yolda, Emire; “Allah ecrini artırsın, sabır versin." gibi
şeyler söylenmesi için aralarında konuştular. Bedir Han onların geldiğini duyunca
adamlarıyla birlikte karşılamaya çıktı. Şehir dışında karşılayıp Şeyh Sâlih Sıbkî hazretlerinin
elini öptü. Atının üzengisinden tutup arkasından yürüdü. Şehre girince oturdukları mecliste
emirler, âlimler ve halk toplandı. Saygı ile huzurunda oturdular. Bedir Hana oğlunun
vefâtından dolayı başın sağolsun derken Emire sanki bir talebesine hitap eder gibi; “Allah
ecrini artırsın. Ey Emir! Oğlunun vefâtını duyunca çok sevindim! İnşâallah diğer oğullarının
büyüğü, küçüğü de ölür! Yaşarlarsa senin gibi zâlim olurlar!” Bu sözleri söyleyince;
meclisinde bulunanlar ve talebeleri Emir Bedir Hanın zâlim bir kimse olduğunu bildikleri
için kızıp ona zarar vermesinden çok korktular. Emir çok kızmasına rağmen birşey diyemedi.
Ancak kendi kendine, ben bu zâtı bir tecrübe edeyim. Eğer gerçekten velî bir zât ise ona
talebe olurum. Öyle değilse şiddetli bir cezâ vereyim!” dedi.
Şeyh Sâlih Sıbkî köyüne döndükten sonra, Emir, adamlarından birine helal malından kırk
mecidiye para verdi. Bu paraların arasına da haram bir para karıştırdı. Eğer bu haram parayı
ayırmadan hepsini alırsa o velî değildir, diyerek gönderdi. Emirin adamı Basret köyüne varıp
paraları Şeyh Sâlih Sıbkî hazretlerine verip; “Bunlar size, Emir Bedir Hanın hediyesidir,
diyerek kırk mecidiyeyi önüne koydu. Emirin helal paralar arasına karıştırdığı haram parayı
göstererek; “Bunu emire götür. Bu para haramdır. Onun helal malından değildir!” diyerek
gelen kimseye geri verdi. Emirin adamı gelip durumu anlatınca, Emir Bedir Han onun velî bir
zât olduğunu anlayıp ona âşık oldu. Huzuruna gidip elini öptü ve sâdık talebelerinden olup,
adil, tebeasını gözeten, haktan ayrılmayan bir emir oldu. O kadar âdil ve güzel ahlâklı bir
emir oldu ki, adâleti ve güzel ahlâkı, âlimler ve halk arasında darb-ı mesel hâlini aldı.
Şeyh Sâlih Sıbkî hazretlerinin Şeyh Yahyâ isminde bir oğlu vardır. Halîfeleri Şeyh-ül-Hazîn
lakabıyla meşhur Şeyh Muhammed Fersâfî, Şeyh Muhammed Aynî, Şeyh Muhammed
Ahtabî'dir. Vefâtına yakın halîfelerinden Şeyh Muhammed Aynî’nin makamına geçip, Basret
de kendine vekâlet etmesini vasiyet etti. Basret köyündeki türbesi ziyâret mahallidir.
Türbesine ziyârete gelenlerden gereken edebi göstermeden içeri giren kimselerin, bir belâya
tutulduğu halk arasında meşhurdur.
1) Kitâbu Ahvâl-üd-Dürriyye fî Silsilet-iz-Zibâriyye
SÂLİM BİN ABDULLAH;
Tâbiînin büyük fıkıh âlimlerinden ve velî. İsmi Sâlim, künyesi Ebû Ömer'dir. İkinci İslâm
halîfesi hazret-i Ömer'in torunu olup, babasıEshâb-ı kirâmdan büyük âlim Abdullah bin Ömer
hazretleridir.
Babasının terbiyesinde yetişip, çok büyük derecelere kavuştu. Çok hadîs-i şerîf dinleyip,
islâm ahlâkıyla ahlâklandı. Babasına çok benzer, herkes tarafından sevilirdi. Medhiyelere
mazhar oldu. Babasından ve Tâbiînden Saîd bin Müseyyib'ten hadîs-i şerîf dinleyip, rivâyet
etti. Kendisinden de Tâbiînden büyük muhaddis Nâfî Mevlâ ibni Ömer ve İbn-i Şihâb-ı Zührî
hadîs-i şerîf rivâyet ettiler. Müslümanlara rehber oldu. Bu hizmeti dolayısıyla ismi büyük
kitaplara geçip, unutulmayarak dâima yâd edildi. Müslümanlara nasîhatta bulunup, onlara yol