Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Hakk'ın ihsânı ile kazanlar kaynamaktadır.
1) Siyer-ül-Evliyâ; s.100, 151, 551
2) Ahbâr-ül-Ahyâr; s.60
3) Fevâid-ül-Fuât; s.28, 75, 149
4) Nizâm-ı Ta'lim; c.2, s.94, 150
5) Cevâmi-ül-Kelîm; s.296
6) Saviours of İslamic Spirit; c.2, s.145
7) The Big Five of India in Sufism; s.138
8) Tam İlmihâl Seâdet-iEbediyye; (49. Baskı) s.1130
9) Nefehât-ül-Üns; s.583
10) Hadrat-i Mahbûb-iİlâhî (Hüseyin Dehlevî)
11) İslâm ÂlimleriAnsiklopedisi; c.10, s.348
NİZÂMEDDÎN HÂMÛŞ;
Buhârâ'da yetişen büyük velîlerden. Hâce Alâüddîn-i Attâr hazretlerinin talebesi veSa'düddîn
Kaşgârî'nin hocasıdır. İsmi, Mevlânâ Nizâmeddîn Hâmûş'tur. Doğum ve vefât târihleri
bulunamamıştır. Sekizinci asrın ortalarında doğup, dokuzuncu asrın ortalarında, doksan
yaşlarında vefât ettiği bilinmektedir.
İlk zamanlarda lüzûmu kadar zâhirî ilimleri tahsîl etti. Sonra, tasavvuf yolunda ilerlemeye
çalıştı, riyâzet ve mücâhede ile nefsini terbiye etmek için çok gayret etti. Nefsin istediği,
beğendiği şeyleri yapmaz, dâimâ ona zor gelen şeyleri yapardı. Bu yoldaki gayretlerinin
neticesinde, kendisinde keşf ve kerâmet hâlleri görülmeye başladı.
Şâh-ı Nakşibend Behâüddîn-i Buhârî hazretlerinin en yüksek talebesi ve halîfesi olan Hâce
Alâüddîn-i Attâr, Buhârâ'ya gelmişti. Bunu haber alan Nizâmeddîn-i Hâmûş, onun
sohbetlerinde bulunmak üzere huzûruna giderken, Mevlânâ Saîd ile karşılaştı. Mevlânâ buna;
"Sizi gâyet temiz görüyorum. Çeşitli merhalelerden geçip yükseleceğiniz zaman hâlâ gelmedi
mi?" dedi. Bu söz ona çok tesir etti. Alâüddîn-i Attâr'ın sohbetlerinde bulunmak arzusu arttı.
Oraya vardığında, Hâce Alâüddîn onu görür görmez; "Sizi gâyet temiz görüyorum. Çeşitli
merhalelerden geçip yükseleceğiniz zaman hâlâ gelmedi mi?" dedi. Bu söz, yolda kendisine
Mevlânâ Saîd'in söylediği sözün aynısıydı.
Zâten büyük bir arzu ve istekle gelen Nizâmeddîn, onu görür görmez bu kerâmeti ile de
karşılaşınca, sevgi ve muhabbet ateşi içine düştü. O büyük zâtın sohbetlerinde bulunmakla
duyduğu lezzeti, başka şeylerde bulamıyordu. Her şeyden yüz çevirip, sâdece o büyük zâtın
sohbetlerinde bulunmaya, bu şerefli ve kıymetli sohbetlerden istifâde etmeye gayret etti. Bu
teslîmiyetinin meyvelerini kısa zamanda toplayıp, Hâce hazretlerinin en yüksek
talebelerinden oldu.Zamânın en büyük âlim ve velîlerinden biri olarak yetişti.
Birçok fazîlet ve üstünlüklerin kendisinde toplandığı, kerâmetler ve hârikalar sâhibi çok
yüksek bir zât idi. Namaz kılmak üzere bir mescide varsa, o anda da mescidin kapısı kilitli
olsa, içeri girmek niyetiyle elini uzatınca, Allahü teâlânın izni ile kapı açılır ve rahatlıkla içeri
girerdi. Sohbetinde bulunanlara, hocasından aldığı yüksek ilimleri anlatıp, çok faydalı olurdu.
İnsanlar ondan çok istifâde ettiler.
Sohbetlerine devâm edenlerden birisi şöyle anlatır: "Bir gün Nizâmeddîn Hâmûş'un
huzûrunda bulunuyorduk. Bir ara kalbime bâzı uygunsuz düşünceler geldi.Keşif yoluyla bu
hâlimi anlıyarak, bana döndü ve buyurdu ki: "Kalbini bu türlü düşüncelerden uzak tut. Hak
ehli, Allahü teâlânın izni ile herkesin gönlünden geçeni bilebilirler. Allahü teâlâ ise herkesten
iyi bilir. Vallahi kırk yıldır ihtilâm olmadım. Sebebi şu idi ki, bir gün rûhâniyet âleminden bir