Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

1) Tenbîh-ul-Gabî
2) El-A'lâm; c.6, s.281
3) Mu'cem-ül-Müellifîn; c.11, s.40
4) Lisân-ül-Mizân; c.5, s.311
5) Şezerât-üz-Zeheb; c.5, s.190
6) Kâmûs-ül-A'lâm; c.5, s.4, 233
7) Fevât-ül-Vefeyât; c.3, s.435
8) Zeyl-i Ravdateyn; s.170
9) Câmiu Kerâmât-il-Evliyâ; c.1, s.118
10) Mîzân-ül-İ'tidâl; c.3, s.659
11) Nefehât-ül-Üns; s.621
12) Tabakât-ül-Kübrâ; c.1, s.188
13) Tabakât-ül-Müfessirîn; c.2, s.202
14) Et-Tefsîr vel-Müfessirûn; c.2, s.407
15) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye (49. Baskı) s.1122
16) Müjdeci Mektublar-Mektûb; No:100, 131, 200, 220, 234
17) Tabakât-ı Evliyâ; s.469
18) İslâm ÂlimleriAnsiklopedisi; c.9, s.153
MUHYİDDÎN-İ DÛSTÎ;
Seyyid Cemâleddîn Muhammed Ezherî'nin halîfelerinden. Büyük velî. İsmi Muhammed,
künyesi Ebü'l-Kâsım ve lakabıMuhyiddîn'dir. Nisbeti Geylânî olup, Muhyiddîn-i Dûstî diye
tanınmıştır. İran'da, Hazar Denizinin güneybatı sâhili boyunca uzanan Geylân bölgesinde
yetişti. Doğum târihi bilinmemektedir. 1360 (H.762) senesinde yine Geylân bölgesinde
bulunan İsâr köyünde vefât etti. Oraya defnedildi, kabri oradadır.
İlk zamanlarında tasavvuf yolundan habersiz yaşayan Ebü'l-Kâsım Geylânî, sonra Seyyid
Cemâleddîn hazretlerine intisâb edip, talebelerinden oldu. Onun huzûrunda yetişip,
talebelerinin önde gelenlerinden ve halîfelerinden oldu.
Seyyid Cemâleddîn hazretleri, vefâtı yaklaştığında, halîfesi olan talebelerine ayrı ayrı nasîhat
ve vasiyet ederek, vazifelerini, nerelerde hizmet edeceklerini bildirdi. Bu vasiyetinde,
huzûrunda bulunan Muhyiddîn-i Dûstî'ye hitâben; "Ey Dûstî! Sen bedenen zayıf olduğun
için, diyar diyar dolaşıp insanlara vâz ve nasîhat edemezsin, vücûdun buna tahammül etmez.
Onun için sen, Geylân civârında bulun. Oranın nâhiye ve köylerinde hizmete devâm edersin.
Geylân Nehri kenarına vardığında, Allahü teâlânın izni ile bâzı ilâhî sırlara kavuşursun.
Oradan nehrin akışının ters istikâmetine doğru, yâni yukarıya doğru gidince bir düzlüğe
varırsın. İşte orası senin vazife yerin olacak. Orada Allahü teâlânın kullarına, iki cihan
saâdetine kavuşturan yolu anlatacaksın. İnsanlar senden çok istifâde edecek. Allahü teâlâ
yardımcın olsun." buyurdu.
Hocası Seyyid Cemâleddîn'in vefâtından sonra yola düşüp, târif edilen şekilde hareket eden
Muhyiddîn-i Dûstî, Geylân Nehri kenarına geldi. Ayaklarını suya sokar sokmaz, nehir,
normal istikâmetinin tersine yukarıya akmaya başladı. Bu akıntıyı tâkib ederek hocasının
târif ettiği düzlüğe gelince, orada durdu. Bu sırada, Geylân Nehri normal olarak akmaya
başladı. Hocası tarafından kendisine bildirilen yerin burası olduğunu anladı ve İsâr isimli bu
köyde yerleşti.
Yaptığı bütün işlerde Allahü teâlânın rızâsını gözeten Dûstî, emir ve yasaklara uymakta ve
başkalarının da uymasını sağlamakta çok gayretliydi. Dâimâ mahzûn ve düşünceli bir şekilde
bulunurdu. Sebebini suâl edenlere; "Bu insanlar, bu dünyânın neyi ile sevinip neşelenirler ki?
Burada sevinip neşelenenler, âhirette gamlı ve sıkıntılı olacaklarını düşünmüyorlar mı? Ama