Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

7) Hikem-ül-Atâiyye, Süleymâniye Kütüphânesi, Reşîd Efendi kısmı, No: 1013
8) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.11, s.73
İBN-İ AYDERÛSÎ;
Hicaz'da yetişen büyük velîlerden. İsmiMuhammed bin Ali bin Abdullah'tır. Peygamber
efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) neslinden yâni seyyiddir. Meşhûr âlim ve evliyâlar
âilesi olan Ayderûsî âilesine mensub olduğu için, İbn-i Ayderûsî diye şöhret bulmuştur.
Mekke-i mükerremede doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1655 (H.1066) senesinde
Mekke-i mükerremede vefât etti. Kabri, babasının kabrinin yanındadır.
Ömrü Mekke-i mükerremede geçen İbn-i Ayderûsî, küçük yaşta ilim tahsîline başladı ve
Kur'ân-ı kerîmi ezberledi. Büyük âlim ve velî bir zât olan babasının sohbetlerinde bulundu.
Babasından çok istifâde etti. Zamânının diğer âlimlerinden ilim öğrendi. Şeyh Abdülazîz
Zemzemî ve Şeyh Abdülkâdir Taberî'den fıkıh ilmini tahsîl etti.Zamânındaki velîlerin
sohbetlerinde bulunup, tasavvuf yolunda ilerledi. İlimde ve fazîlette devrinin ileri gelen
âlimlerinden ve evliyâsından oldu. İnsanlara İslâmiyetin emir ve yasaklarını anlatıp onların
dünyâ ve âhirette saâdete, kurtuluşa ermeleri için çalıştı. Uzun müddet Minâ'da ikâmet etti.
Zamânın devlet adamlarıyla görüşüp onlara emr-i bil-mârûf ve nehy-i ani'l-münker
vazîfesinde bulundu. Gerek devlet adamları, gerekse diğer insanlardan, saygı ve iltifât gördü.
Onun ilim meclislerinde ve sohbetlerinde pekçok âlim ve velî yetişti.
Bir gün bir köylü gelip, Muhibbî'ye Ayderûsî'nin kim olduğunu sordu. O da onu işâret etti.
Köylü gidip selâm verdi. Ayderûsî ona; "Beraberinde getirdiğin ve nezrettiğin şeyi koy."
buyurdu. Köylü, bunun karşısında çok şaşırdı ve dedi ki: "Efendim nezrim olan şeyi ve
sebebini açıklar mısınız?" Ayderûsî tek tek îzâh edince, köylü hürmetle eğilip ellerinden
öptü. Nezrini yerine getirdi.Sonradan da Muhibbî'ye; "Nezrettiğim şeyi Allahü teâlâdan
başkası bilmiyordu." dedi.
Bir gün bir fakir gelip çok muhtaç olduğunu söyledi. Ayderûsî ona; "Şimdi Mekke şerîfine
git, o senin ihtiyâcını görür." buyurdu. Fakir, Mekke şerîfine gitti. Bir kasîde söyleyerek
hâlini arz etti. Şerîf bunun üzerine yerinden sıçrayıp, fakire elbise ve hediyeler verilmesini
emretti.
Ömrünün sonlarına doğru, ileri gelenlerle görüşmez oldu. Kendini ibâdete verdi. Evliyâdan
olan amca oğlunun meclisinde bulunmayı çok arzu ederdi. Bunu kendisi şöyle anlatır: "Onun
vefâtına kadar dersinde bulundum. Çok duâlarına kavuştum. Duâlarının tesiri hemen
görülürdü."
Vefâtına yakın yıllarda çâresi bulunamayan bir hastalığa tutuldu. Tatbik edilen ilaçlar
hastalığına çâre olmadı. Uzaktan yakından gelenleri tarafından ziyâret edildi. O halde bile
sevdiklerine nasîhat etmekten geri kalmadı.
1655 (H.1066) senesi Zilkâde ayı içindeki bir Cumâ günü, Cumâ namazından sonra Mekke-i
mükerremede vefât etti. Ertesi gün babasının kabri yanında defnedildi. Cenâzesinde kalabalık
bir cemâat bulundu. Hattâ kalabalık sebebiyle yollar geçilemez hâle geldi.
SELLER AKTI
Bir zaman Mekke-i mükerremede yağmur yağmadı ve kuyular kurudu. Hacıların gelme zamânı da
yaklaşmıştı. Havuzlar bomboş bir durumdaydı. Mekke şerîfi de uzakta bulunuyordu. Şerîf, hâkime bir
mektup gönderip ne yapıp yapıp havuzlara su temin etmesini bildirdi. Hâkim, vakit dar olması
sebebiyle bir şey yapamayıp âciz kaldı. Doğruca İbn-i Ayderûsî'ye geldi. Durumu bildirip yardım
istedi. Ayderûsî ona; "Hizmetçinize bir kaç koyun veriniz, o da fakirlere tasadduk etsin." buyurdu.
Denileni yaptılar. Sabah olduğunda gökyüzü bulutlandı. Yağmur yağmaya başladı. Mekke