Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Hayreddîn'in Taşköprü'deki medreseye müderris tâyin edilmesinden sonra bu âile
Taşköprüzâde diye anılmaya başlandı. Fâtih Sultan Mehmed Han, Candaroğulları beyliğini
Osmanlı topraklarına katınca, Küre'deki gelirini alamaz oldu. Fâtih, İstanbul'da Sahn-ı Semân
Medreselerini yaptırdığı sırada, Pâdişâhın hocası bulunan Hoca Hayreddîn, Molla
Hayreddîn'i öğerek kendisinden ilim tahsil ettiğini bildirmişti. Bunun üzerine Sultan Mehmed
Han da onu bu medreselerden birine müderris tâyin etti. Fakat kabul etmeyince, Fâtih,
Hayreddîn Halil'i Taşköprü'deki Muzafferiyye Medresesi müderrisliğinden azletti. Bundan
maksadı, Molla Halil'e İstanbul'da Sahn-ı Semân Medresesinin müderrisliğini kabûl
ettirmekti. Hayreddîn Halil hazretleri maddî bakımdan sıkıntıya düşmesine rağmen, vazife
istemedi. Taşköprü ileri gelenleri, MollaHalil'in sıkıntı yüzünden İstanbul'a gitmek için yola
çıkamadığını zannedip, aralarında on bin akçe topladılar ve; "Bununla yol ihtiyâcını
giderirsin" demek istediler. Fakat o, bunların hiçbirini kabûl etmedi. "Bana Allahü teâlâdan
başkasından bir şey istemek uygun değildir." dedi.
Daha sonra Küre kasabası halkı Taşköprü'ye geldi. Bir hayli yalvardıktan sonra, Hayreddîn
Halil'i kasabalarına götürdüler. Burada her Cumâ günü vâz ve nasihat ederdi. İnsanlara,
Allahü teâlânın dînini öğretirdi. Vefât edinceye kadar burada kaldı. Cenâzesi, vâz ettiği Hızır
Efendi Câmiinin avlusuna defnedildi.
MollaHayreddîn Halil, kırk sene Taşköprü'de Muzafferiyye Medresesinde müderrislik yaptı.
Belâgat, usûl, tefsîr, hadîs ve fıkıh ilimlerinde büyük bir âlim idi. İslâmiyete çok bağlı, helâl
ve haram olduğu bilinmeyen şüpheli şeylerden sakınmakta pek dikkatliydi. Temiz kalpli
olup, temiz giyinirdi. Faydasız işlerden, gıybetten, dedi-kodudan ve boş sözlerden uzak
dururdu. Mescidde çok Kur'ân-ı kerîm okur ve îtikâf yapardı. Çok nâfile namaz kılar ve
devamlı oruç tutardı.
Hocazâde'den nakledilir: Mevlânâ Hayreddîn Halil, Bursa'da Sultâniyye Medresesinde
görevli iken, dersleri çok güzel ve tatlı anlatırdı. Ben bile ders saatini bekler, onun anlatışını
dinlemekten zevk alırdım. Eğer yaşı benden çok genç olmasaydı, ondan ders almak isterdim."
1) Şakâyık-ı Nu'mâniyye Tercümesi (Mecdi Efendi); s.139, 140
2) Künh-ül-Ahbâr; s.151
3) Tâcü't-Tevârih; c.5, s.106
4) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.12, s.74
HAYR-ÜN-NESSÂC;
Evliyânın büyüklerinden. Babasının ismi İsmâil'dir. Hayrünnessâc lakabı ile meşhûr olup
ismi Muhammed, künyesi Ebü'l-Hasan'dır. Aslen, Samarrâ şehrinden olup, Bağdât'ta ikâmet
ederdi. Sırrî-yi Sekâtî'nin talebesi, Cüneyd-i Bağdâdî ve Ebü'l-Hüseyin Nûrî'nin akrânı
idi.Ebû Hamza Bağdâdî ve başka zâtlarla görüşüp sohbet etti. Ebü'l-Abbâs ibni Atâ, Ebû
Muhammed Cerîrî ve başka zâtlar kendisinden ilim öğrendiler. İbrâhim-i Havvâs, Ebû Bekr
Şiblî ve başka birçok zâtlar, bunun meclisinde tövbe etti. Ebû Bekr Şiblî'yi yetiştirmesi,
lüzumlu ilimleri öğretmesi için Cüneyd-i Bağdâdî'ye gönderdi. İnsanlara vâz ve nasîhat
ederdi. Allahü teâlânın emir ve yasaklarını anlatırdı. Güler yüzlü ve tatlı sözlü idi. Güzel
ahlâkı ile herkesin kalbine tesir ederdi. Hilmi, yumuşaklığı, haram ve şüphelilerden
sakınması, nefsinin arzularına muhâlefet etmesi, âlimlere ve evliyâya olan muhabbet ve
bağlılığı, hep onlardan anlatması mükemmeldi. Sözleri çok tesirliydi. Kerâmetleri,
nasîhatleri, hikmetli sözleri meşhûrdur. 933 (H.322) senesinde 120 yaşında vefât etti.
Hayr-ı Nessâc diye isimlendirilmesine sebeb olan hâdise şöyle nakledilir: Muhammed bin
İsmâil, hacca gitmek üzere memleketinden ayrıldı. Kûfe'ye geldiğinde şehrin kapısında biri