Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

10) Kimyâ-i Seâdet; c.1, s.61, 109, 283, 288, c.2, s.427, 444, 647, 673, 771, 862
11) El-Münkızü Aniddalâl; s.11
12) Tehâfüt-ül-Felâsife; s.3,4
13) Tam İlmihâl Seâdet-iEbediyye; (48. Baskı) s.1063
14) Kıyâmet ve Âhiret (5. Baskı); s.66
15) Hak Sözün Vesîkaları (Eyyühelveled) (2. Baskı); s.323
16) Fâideli Bilgiler; s.310
17) El-A'lâm; c.7, s.22
18) Mu'cem-ül-Müellifîn; c.1, s.266
19) Keşf-üz-Zünûn; c.1, s.12, 23, 24, 36, 148, 244, 607, 887, c.2, s.1304, 1918, 2007, 2048.
20) İzâh-ül-Meknûn (Keşf-üz-Zünûn Zeyli); c.2, s.43, 103, 370, 536
21) Esmâ-ül-Müellifîn; c.2, s.79, 81
22) Mevdû'ât-ül-Ulûm; c.1, s.804
23) Kâmûs-ul-A'lâm; c.5, s.3277
24) Nefehât-ül-Üns; s.404
25) Rehber Ansiklopedisi; c.6, s.137
26) Câmiu Kerâmât-il-Evliyâ; c.1, s.107
27) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.6, s.283
GEREDELİ ABDULLAH EFENDİ;
Anadolu velîlerinden. Doğum ve vefât târihleri bilinmemektedir. On dokuzuncu asrın
sonlarında yaşamıştır. Tasavvufta Mustafa Sâfî Efendinin derslerinde ve sohbetlerinde
kemâle erdi. Hocasının vefâtından sonra yerine irşad insanlara doğru yolu gösterme, anlatma
vazîfesi yaptı. Mustafa Sâfî Efendi için bir menâkıbnâme yazan Halil İbrâhim Efendi,
Geredeli Abdullah Efendiden de bahsedip şöyle yazmıştır:
Sâfî Efendinin bir halîfesi de Gerede kasabasından Abdullah Efendidir. Sâfî Efendinin
sohbetlerinde kemâle erip, akranını geçmiştir. Bu zâtın medrese tahsîli de yok idi. Fakat
tasavvufta kazandığı kemâl derecesiyle hangi ilimden bahs açılsa, o hususta bilgi verir,
sorulan suâlleri cevaplandırırdı. Zamânının meşhûr müderrislerinden Çankırılı Muhammed
Ağa bir gün Abdullah Efendi ile ilmî mevzûlara dalmıştı. Hangi ilimden, mevzudan ve
usûlden ne öğrenmiş ve ne biliyorsa, Abdullah Efendi ona hepsinden bahisler açıp izahlar
yaptı. Sorduğu suâlleri birkaç cevapla gâyet ilmî bir şekilde cevaplandırdı. Bu işin kerâmetle
olduğunu anlayan müderris, derhal ona intisâb edip, talebesi olmuşdu. Abdullah Efendiye
intisabından sonra dâimâ; "Bizim ilmimiz birkaç cevaplık imiş." derdi.
Mustafa Sâfî Efendi vefâtından on gün önce bu halîfesi Abdullah Efendiyi huzûruna çağırıp,
bütün talebelerinin yanında şöyle vasiyet etti: "Bundan sonra işte bu Abdullah Efendi sizin
şeyhinizdir. Kendisi ârif, kâmil, mükemmil, yetişmiş ve yetiştirebilendir. İlm-i zâhirde
ümmîdir. Fakat ilm-i bâtında benzeri yoktur. Sizin yanınızda ben nasıl isem, o da öyledir."
Bu vasiyeti üzerine bütün talebesi ona intisâb edip bağlandı. Hattâ Sâfî Efendinin vefâtından
îtibâren altı ay müddetle büyük kalabalıklar hâlinde talebe olmaya gelenlerin arkası
kesilmedi. Dört binden ziyâde kimse ona intisâb etti.
Mustafa Sâfî Efendinin kerâmet ehli çok talebesi var ise de Abdullah Efendiden ve Yûsuf
Efendiden başkasına icâzet vermemiştir.
Talebelerinden Şeyh Osman Efendi de tasavvufta hayli yol almış, hilâfet derecesine
yaklaşmıştı. Ancak hocalarının emri gereği onun da Abdullah Efendiye teslim olması
gerekiyordu. Şeyh Osman Efendi hocası Mustafa Sâfî Efendinin vefâtından sonra bir müddet
Abdullah Efendiye teslim olmadı. Bir defâsında ikisi birlikte hocaları Mustafa Sâfî Efendinin
kabrini ziyâret için türbesine gittiler. Ziyâret sırasında hocaları Mustafa Sâfî Efendi onlara