Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Konevî'ydi. Kendisinden on altı sene feyz alan Sadreddîn Konevî; "Ben iki dânânın (âlimin)
sütlerini emmişim. Biri Şeyh Muhyiddîn-i Arabî ve biri hazret-i şeyh Evhadüddîn
Kirmânî'dir." demiş ve vefât ederken; "Tâbûtumun üzerine Evhadüddîn hazretlerinin
seccâdesini seriniz." diye vasiyet etmiştir.
Yine meşhur talebelerinden ve dâmâdı olan Ahî Evren, Evhadüddîn hazretlerinin vefâtından
sonra yerine geçti. Güçlenip birleşerek, vahşi hayvan sürüsü gibi insanları parçalayıp
şehirleri yıkarak gelen Moğollara karşı, halkın şuurlanması için elinden gelen bütün gayreti
gösterdi. Bilhassa sanat sâhibi, esnâf arasında çok sevildi. Her şehir ve kasabada teşkilâtlar
kurdu. Ahîlik, kardeşlik teşkilâtı adı verilen ve bugünkü mânâda esnâf teşkilâtı
diyebileceğimiz bu kuruluşun mensupları, kısa zamanda birçok şehir ve kasabada
teşkilâtlandılar. Toplanıp sohbet edebilecekleri, birbirlerinin ilimlerinden istifâde
edebilecekleri, gelen misâfirleri ağırlayabilecekleri dergâhlar yaptılar. Moğollara karşı milis
kuvvetleri teşkil edip, şehirlerini müdâfaa ettiler. Anadolu halkının zâlim Moğol kuvvetleri
karşısında eriyip yok olmamaları için gayret gösterdiler. Evhadüddîn Kirmânî'nin koyduğu
temel prensiplerden ayrılmayan ahîler, Anadolu Selçuklu Devletinin yerinde teşkil edilen
Anadolu beyliklerine destek oldular. Bilhassa Osmanlı Beyliğine yardımcı olup desteklediler.
Aradıklarını Osmanlı Devletinde bulup, onun saflarında yerlerini aldılar.
1) Nefehât-ül-Üns; s.659
2) Kâmûs-ül-A'lâm; c.2, s.1065
3) Menâkıb-ı Evhadüddîn Kirmânî (Tahran-1968)
4) Hazînetü'l-Asfiyâ; c.1, s.89
5) Kelimâtü's-Sâdikîn; s.38
6) Nesâyimü'l-Mehabbe; s.416
7) Mecmaü'l-Füsehâ; c.1, s.89
8) Devletşah Tezkiresi; c.2, s.265
9) A literary History of Persia; c.2, s.134
10) Konya Târihi; s.590
EVLİYÂ KÂSIM PAŞA
Fâtih Sultan Mehmed ve İkinci Bâyezîd Han devri devlet adamlarından. Aynı zamanda velî
olan Evliyâ Kâsım Paşanın bir çok kerâmeti söylenmekte olup bir tânesi şöyledir:
Kâsım Paşa, Edirne'de Tunca Nehri kenarında yaptırdığı câmiyi kurban bayramına
yetiştirmeye çalışırken, İkinci Bâyezîd Han bu velî kumandanına cemîle olsun diye Yeni
İmâretten Aşçı Yahyâ Babanın pişirdiği yemekleri geniş bir siniyle câmi çalışanlarına
gönderirmiş. Kendisi de velî bir zât olan Aşçı Yahyâ Babanın Tunca Nehrine bıraktığı sini,
akıntıyla gider, Evliyâ Kâsım Paşa Câmii su merdivenlerine gelince alınarak yemekler
çalışanlara dağıtılırmış. Yemekler yenilip duâ edildikten sonra boş kaplar siniye konur ve
tekrar Tunca'ya bırakılırmış. Evliyâ Kâsım Paşanın kerâmetiyle sini akıntıya ters olarak
Edirnelilerin gözleri önünde Yeni İmâret'e, Aşçı Yahyâ Babaya ulaşırmış.
Evliyâ Kâsım Paşanın kabri de yaptırdığı câminin yanındadır.
EVRANOS DEDE
İstanbul'un fethi için Anadolu'ya gelen gâzi dervişlerdendir. 1495'te vefât etmiştir. Türbesi
Fâtih Karagümrük'te, Hasan Fehmi Paşa Caddesi üzerinde, Hattat Râkım Efendi türbesi
yakınındadır.