Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

6) Nûr-us-Safir; s.414
7) Brockelman; Gal-2, s.438, Sup-2, s.461
8) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.14, s.244
EBÜ'L-HASAN CÛSUKÎ;
Irak velîlerinin büyüklerinden. Ebü'l-Hasan künyesi olup, Dicle kenarında bir belde ve
doğduğu yer olan Cûsuk'a nisbetle Cûsukî denildi. Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin
halîfelerinden, Ali bin Hîtî'nin talebesi idi. On ikinci asır sonlarında vefât etti. Doğum yeri
olanCûsuk köyüne defnedildi. Kabri halk tarafından ziyâret edilmekte, onun feyz ve
bereketinden faydalanılmaktadır.
Allahü teâlânın dostlarının büyüklerinden, kerâmet, hârikulâde hâller ve insanları sapıklıktan
kurtarmada yüksek dereceler sâhibi olan Ebü'l-Hasan Cûsukî, temel din bilgilerini
öğrendikten sonra, gençliğinin baharında Ali bin Hîtî'nin hizmetine girdi. Ali bin Hîtî
hazretleri, Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin, "Bağdât'a gelen her velî bizim misâfirimizdir.
Biz de, Ali bin Hîtî'nin misâfiriyiz" buyurduğu ve sık sık karşılıklı ziyâretlerde bulundukları
bir büyük zât idi. Nehr-ül-melik civârında Rezirân köyünde ikâmet ederdi. Allahü teâlânın
izniyle ölüleri dirilttiği, hastalara şifâ dağıttığı, körlük ve sağırlık a'râzlarını giderdiği meşhûr
olanAli bin Hîtî hazretlerinin hizmetinde yıllarca kalan Ebü'l-Hasan Cûsukî, onun ilim ve
feyzlerinden çok istifâde etti. Evliyânın büyükleriyle sohbet etti. Ali bin Hîtî'nin yanında
kemâle geldi. Maddî, mânevî bütün ilimlerin inceliklerine kavuştu. Kalbi bütün kirlerden
temizlendi. Gönlünde Allah aşkından başka bir sevgi, dilinde Allah adından başka bir söz
bulunmaz oldu. Allahü teâlâya olan aşkını, şiirlerinde terennüm eyledi. İşi, sözü, düşüncesi,
tefekkürü, her şeyi ile, Allahü teâlânın râzı olduğu şeylere yöneldi. Hücreleri, zerreleri de
Allahü teâlâyı zikreder oldu. Kimsenin duyup haberdâr olmadığı hâllere kavuştu. Ali bin Hîtî
hazretlerinin halîfesi oldu.
Pekçok talebe yetiştirdi. Feyz ve nûrları her tarafa yayıldı. Çöller, Allah aşkıyla parladı. Ölü
kalbleri diriltti. Zulmet dalgalarını, beldelerden, insanlardan kaldırdı. Pek çok insan onun
feyziyle kemâle geldi. Bir çok kimse doğruyu görüp îmân ile şereflendi. Beldeler, sâlih ve
temiz insanlarla doldu. Allah aşkı gönüllerden çıkmaz, Rabbin adı dillerden düşmez oldu.
Abdurrahmân bin Ebü'l-Hasan ve Ümran Büreydî Dârânî, Ebü'l-Hasan Cûsukî'yi ziyâret için
yola çıktılar. Cûsuk'un karşısından Dicle'yi geçtiler. Yolun kenarında, görünüşü çirkin ve pis
kokulu bir adamın zincirlerle bağlı olduğunu gördüler. Onlara; "Ne olur, Ebü'l-Hasan'a
söyleyin de beni çözüversin. Beni bu hâle o koydu." diye yalvardı. Ebü'l-Hasan'ın huzûruna
vardıklarında, durumu arzetmeye kalmadan kendisi söze başladı: "Sizin yolda gördüğünüz
şeytandı. Onu cezâlandırdım. Çünkü o, ikide bir gelip îmân sâhiplerini saptırmak için
çabalıyor, onlara vesvese veriyordu. Kaç defâ gelmemesi için tenbîh ettim. Sözünde durmadı.
Gelip, dostlarımı rahatsız etti. Ben de Allahü teâlânın izniyle onu yakalayıp bağladım"
buyurdu.
Ebü'l-Hasan Cûsukî hazretleri buyurdu ki:
"Âlimlerin bozulmasının alâmeti ikidir: "Biri, bildiklerini yapmazlar, bilmedikleriyle amel
ederler. İkincisi, yapmamaları emredilen şeyleri yaparlar."
"Faydasız söz söylemek ve herkesle haşir-neşir olmak, Allahtan yüz çevirmenin
alâmetidir."
"Bir kimsenin Cehennemlik olduğu, üç şeyde açıkça görülür: Kendisine ilim verilir, amelden
mahrûm edilir. Amel verilir, ihlâstan mahrum edilir. Allah adamlarının sohbetleri ile
şereflenir, onlara hürmet etmez."