Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

1) Tabakât-us-Sûfiyye; s.513
2) Tabakât-ül-Kübrâ; c.1, s.125
3) Nefehât-ül-Üns; s.311
4) Tabakât-ı Ensârî; s.478
5) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.3, s.157
EBÛ MUHAMMED RÂZÎ;
Nişâbur'da yetişen büyük velîlerden. İsmiAbdullah bin Muhammed er-Râzî, künyesi Ebû
Muhammed'dir. Şa'rânî ve Haddâd diye de tanınır. Aslen Reyli olup, Nişâbur'da doğup
büyüdü. Doğum târihi bilinmemektedir. 964 (H.353) senesi Nişâbur'da vefât etti.
Evliyânın büyüklerinden Ebû Osman Hîrî'nin sohbetlerinde yetişip kemâle geldi. Ebû Osman
hazretleri Ebû Muhammed Râzî'nin yetişmesinde husûsî ihtimâm gösterirdi.
Ebû MuhammedRâzî; Cüneyd-i Bağdâdî, Muhammed bin Fadl, Ruveym, Semnûn, Yûsuf bin
Hüseyin, Ebû AliCürcânî, Muhammed bin Hamid ve başka büyük zâtlarla görüşüp sohbet
etti. Fıkıh, hadîs ve diğer ilimlerde âlim idi. Çok hadîs-i şerîf yazdı ve rivâyet etti. Sika,
güvenilir bir râvi idi. Bilhassa tasavvuf yolunun inceliklerini iyi bilirdi. Haram ve
şüphelilerden sakınmakta, hattâ şüpheli olmak korkusu ile mübahların çoğunu terketmekte,
nefse zor gelen şeyleri yapmakta çok dikkatli idi.
Talebeliğinde Muhammed Râzî, hocasıOsman Hîrî'nin, Muhammed bin Fadl Belhî'yi
medhettiğini işitmişti. Onu görme arzusuna düştü. Ziyâretine gitti. Fakat zannettiği gibi
bulmadı. Hocasına döndü. Hocası ona; "O zâtı nasıl buldun?" deyince, o; "Zannettiğim gibi
değil." diye cevap verdi.Ebû Osman hazretleri ona; "Evlâdım! Sen onu küçümsedin. Bir
kimse bir kimseyi küçümserse ondan istifâde edemez. Hemen hürmetle ona dön!" buyurdu.
Abdullah Râzî hatâsını anlayıp geri döndü. Ondan çok istifâdesi oldu.
Hikmetli sözleri pekçoktur.
Kendisine; "Dünyâ sevgisi nedir?" denildi. O; "Dünyâ, Allahü teâlâ ile senin aranda perde
olan her şeydir." buyurdu.
Yine, şikâyet ve gönül darlığından suâl edildi. Buna da; "Şikâyet ve gönül darlığı, mârifet
azlığından Allahü teâlâyı tanımamaktan ileri gelir." buyurdu.
Sohbetlerinde; "Bir kimse, İslâmiyetin emirlerine uyup uymadığını anlamak istiyorsa, bu
emir ve yasakları nefsine tatbik etsin. Eğer emirleri yapmakta ve yasaklardan sakınmakta bir
isteksizlik, gevşeklik yoksa, bilsin ki İslâmiyete uymaktadır."
"Ahlâk, Allahü teâlânın sana ihsân ettiklerini büyük, senin O'nun rızâsı için yaptıklarını
küçük görmendir."
"Allahü teâlâya yakınlık makâmına kavuşmak isteyen, nefsin arzuları ile kendisi arasında,
demir gibi kavî bir duvar bulundursun."
"Sabrın alâmeti, şikâyeti terk edip, musîbeti ve sıkıntıları gizlemektir."
"Devamlı ilimle meşgûl olmak, insanın ayıplarını anlamasına sebeb olur."
"İlim öğrenmek, ilmi ile amel etmek, amelini düzgün yapamadığını düşünüp korkmak,
Allahü teâlâyı tanımanın alâmetlerindendir."
"Susmayı ganîmet saymayan kimse, ne kadar konuşursa konuşsun boşunadır."