Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

11) Kıyâmet ve Âhıret; s. 66, 67, 68 192, 195, 321,
12) Tezkiret-ül-Evliyâ; s.223
13) Câmiu Kerâmât-il-Evliyâ; c.1, s.383
14) Nefehât-ül-Üns; s.81
15) El-Bidâye ve'n-Nihâye; c.11, s.113
16) Keşf-ül-Mahcûb; s.242
17) Tabakât-us-Sûfiyye; (Abdullah-ı Ensârî); s.161
18) Şezerât-üz-Zeheb; c.2, s.229
19) Risâle-i Kuşeyrî; s.105
20) Hadâik-ul-Verdiyye; s.56
21) Mu'cem-ül-Müellifîn; c.3, s.162
22) Keşf-üz-Zünûn; s.1727, 1806
23) Ravdât-ul-Cennât; s.164
24) Brockelman; Gal-1, 199, Sup-1, 345; II, 214
25) Rehber Ansiklopedisi; c.3, s.257, 258
26) Hazînet-ül-Asfiyâ; c.1, s.81
27) Dirâsât fît-Tasavvuf-il-İslâmî; s.235
28) Tabakât-ül-Evliyâ; s.127
29) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.3, s.121
30) Ravd-ur-Reyyâhîn
Ç
ÇANDARLI KARA HALİL HAYREDDÎN PAŞA;
Osmanlı Devletinin ilk vezir ve kâdılarından. Hanefî mezhebi fıkıh âlimi ve meşhûr velî.
İsmi Halil bin Ali'dir. Bugün Eskişehir'e bağlı Sivrihisar'ın Cendere köyünde dünyâya geldi.
Bu sebeple Cenderî ve Çandarlı diye nispet edildi. Doğum târihi bilinmemektedir. 1787
(H.789) târihinde Serez'de vefât etti.
Çandarlı Kara Halil, küçük yaştan îtibâren devrin ulemâsından dersler almaya başladı. Ancak
onun Bilecik ve İznik kâdılıklarına tâyinine kadar geçen zaman hakkında mâlûmat, bilgi yok
denecek kadar azdır. Yalnız onun Osmanlı Beyliğinin kuruluşunda mühim rolü olan ahî
teşkîlatı içinde yer aldığı ve Osman Gâzi'nin kayınpederi ahî reislerinden Şeyh Edebâlî'nin
akrabâsından olduğu bilinmektedir.
Çandarlı Kara Halil, İznik'te Orhan Gâzi tarafından açılan Orhâniye Medresesi talebeleri
arasında idi. Orhan Gâzi, 1331 yılında İznik'i fethedince, orada bir medrese yapıp, bir imâret
inşâ etti. İmârette ilk olarak bizzat kendisi aş dağıtıp, kandil yaktı. Zamânın büyük âlimlerini
medresede ders vermeye dâvet etti. İlk önce Dâvûd-i Kayserî'yi baş müderris tâyin etti. Sonra
Tâcüddîn Kürdî baş müderris oldu.Üçüncü olarak baş müderris olan Alâüddîn Esved Ali bin
Ömer isminde, Kara Hoca diye bilinen bir mübârek zât idi. Çandarlı Kara Halil, bu
medresede ilim öğrenip, zamânın din ve fen bilgilerine sâhib oldu.
Sultan Orhan Gâzi, âlimleri, evliyâyı görüp gözeten bir büyük bey idi. O mübârek kimse, bir
gün Alâüddîn-i Esved hazretlerini ziyârete gitti. Bu sırada Alâüddîn-i Esved hazretleri nâfile
namaz kılmakta idi. Orhan Gâzi, avluda bekledi. Bu sırada farz namaz vakti geldi. Orhan
Gâzi ve orada bulunan Alâüddîn-i Esved'in talebeleri namaz için hazırlandılar. Namazın
sünnetini kıldılar. İkâmet okununca, talebeler arasında bulunan Kara Halil imâmete
geçti.Hazır olan cemâate namaz kıldırdı. Alâüddîn-i Esved de odasından çıkıp geldi. Bir
müddet sohbet ettiler. Orhan Gâzi edeple dinledikten sonra başını kaldırıp; "Seferde ve
hazerde, ahâli arasında vâki olacak hâdiselerde hükmedip, hak ile bâtılı ayırmak, şer'î, dînî