Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Peygamber olacak bir zâttan, peygamber olduğu bildirilmeden önce meydana gelen ve
peygamberliğine müjde olan âdet dışı yâni hârikulâde (olağanüstü) hâllere, işlere irhâs denir.
Îsâ aleyhisselâmın beşikte konuşması, kuru ağaçtan tâze hurma isteyince, eline hurma
gelmesi, Muhammed aleyhisselâmın, çocuk iken, göğsünün yarılması, ağaçların, taşların
kendisine selâm vermeleri gibi hâlleri hep irhâstı (çoğulu irhâsâttır).
Allahü teâlânın, peygamberlerine, peygamberliklerini isbât etmeleri için ihsân ettiği ve
onların isteği ile yarattığı hârikulâde yâni âdet dışı, olağanüstü hâllere ise mûcize denilir.
İmâm-ı Rabbânî hazretleri, bir şeyin mûcize sayılabilmesi için şu şartların gerekli olduğunu
beyân buyurmuştur: Allahü teâlâ, o şeyi mutâd, alışılmış sebepler dışında yaratmış olmalıdır.
Harikulâde, olağanüstü olmalıdır. Peygamber olduğunu söyleyen kimsenin istediği zaman
hâsıl olmalıdır. Peygamberlerin isteklerine uygun olmalıdır. İsteyip de hâsıl olan mûcize
kendisini yalanlamamalıdır. Mûcize, peygamber olduğunu söylemeden önce hâsıl
olmamalıdır. Bir peygamberin ümmetinden meydana gelen hârikulâde hâller, (aslında) o
peygamberin mûcizesidir.
Ahmed Fârûkî Serhendî'nin ifâde ettiğine göre: Allahü teâlâ, her peygambere kendi
zamanlarında önemli kabûl edilen hususlarla ilgili mûcize ihsân etmiştir. Mûsâ aleyhisselâm
zamânında sihirbazlık yaygındı. Allahü teâlâ Mûsâ aleyhisselâma asâ mûcizesini ihsân etti.
Mûsâ aleyhisselâmın asâsı, büyük yılan olup sihirbazların sihir âletlerini yuttu. Böylece
sihirbazlar, bunun insan gücünün üstünde olduğunu anlayarak hemen îmân ettiler. Îsâ
aleyhisselâmın zamânında tıb ileri gitmişti. Tabîbler başarılarıyla öğünürlerdi. Allahü teâlâ,
Îsâ aleyhisselâma ölüleri diriltme, anadan kör doğanların gözlerinin açılması gibi mûcizeleri
ihsân etti. Tabîbler âciz kaldılar. Sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâm
zamânında ise; Arabistan Yarımadasında şâirlik ve belâgat sanatı en yüksek dereceye
ulaşmıştı. Şâirler yazıp okudukları şiirlerle birbirlerine öğünürlerdi. Bu şekilde öğünmek
sadece şâirde değil, mensûb olduğu kabîle için de bir öğünme vesîlesi idi. Allahü teâlâ,
Peygamber efendimize en büyük mûcize olarak Kur'ân-ı kerîmi gönderdi. Kur'ân-ı kerîmin
îcâzı, eşsizliği karşısında şâirler âciz kaldılar. Bir kısmı Allah kelâmı olduğunu inkâr edip,
kâfir olarak öldüler. Bir kısmı ise, Allah kelâmı olduğunu anlayarak müslüman oldular.
Büyük âlim Abdülganî Nablüsî'nin de belirttiği gibi, Allahü teâlânın âdetinin ve
kânunlarının dışında yarattığı mûcizelerin meydana gelmesi için, peygamberlerin
aleyhimüsselâm diri olması şart değildir. Öldükten sonra da, Allahü teâlâ onlara mûcize ihsân
eder. Harputlu İshâk Efendinin dediği gibi, Resûlullah'ın, sallallahü aleyhi ve sellem
mûcizeleri binden fazla olup, bâzıları şunlardır: Mîrâc mûcizesi, Şakk-ı kamer mûcizesi (ayın
ikiye bölünmesi), mübârek parmaklarından su fışkırma mûcizesi, Kâbe-i muazzama içindeki
putların, mübârek parmağının işâreti ile yüz üstü düşmesi mûcizesi, ölülerin diriltilmesi
mûcizesi, yaralılara ve hastalara şifâ verme mûcizesi.
Bir de sözlükte, alâmet, işâret, mûcize, ibret mânâsında kullanılan âyet kelimesi vardır.
Bu kelime, Allahü teâlânın varlığını, birliğini ve kudretini gösteren alâmet, ibret, işâret,
mûcize mânâsını da ihtivâ eder. Kur'ân-ı kerîmde meâlen şöyle buyrulmaktadır: "(Hakîkati)
bilmeyenler (veya bilip de bilmez gözükenler), ne olur, Allah bizimle (senin hak
peygamber olduğuna dâir) söyleşse, konuşsa, yâhut (bu hususta) bize bir âyet (mûcize)
gelse dediler. Onlardan evvelkiler de, tıpkı onların söyledikleri gibi söylemişdi. Kalpleri
birbirine ne kadar da benzemiş. Bu hakîkatleri iyice bilmek isteyenlere âyetlerimizi
apaçık göstermişizdir." (Bekara sûresi: 118)
Mü'mîn sûresinin 13. âyet-i kerîmesinde ise, Allahü teâlâ meâlen şöyle buyurmuştur:
"Size, (varlığına ve birliğine delâlet eden) âyetlerini (mûcizelerini) gösteren, size gökten
rızık indiren O'dur. Bu âyetlerden, Allahü teâlâya inananlardan başkası ibret almaz."
Bir dâvâyı(sözü) isbât eden kesin delile, kendisi bilinince, başkası da bilinen şeye burhân