Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

gün, bir yetîm geldi. Bunları da ona verip, yine aç yatdılar. Üçüncü
gün de, bir esîr gelip yiyecek istedi. Bunları da, ona verdiler. Allahü
teâlâ, Resûlullaha “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” âyet-i
kerîme göndererek, bunların nezrlerini ve îsârlarını medh ve senâ
buyurdu. Rızkı [ya’nî parayı, mâlı] zarûret mikdârı bulundurup,
fazlasını dağıtmağa (Zühd) denir.
[Bir kimsenin hakkını geri vermek, ona olan borcu ödemek,
(Adâlet) yapmak olur. Hakkından fazlasını vermek, (İhsân) etmek
olur. Rızkının, ya’nî muhtâc olduğu malın hepsini başkasına vermek,
(Îsâr) olur.]
Zâhid olan âlimin iki rek’at nemâzı, zâhid olmıyanın ömr boyunca
kıldığı nemâzdan hayrlıdır. Eshâb-ı kirâmdan ba’zıları “radıyallahü
teâlâ anhüm ecma’în”, tâbi’înden ba’zılarına, siz Resûlullahın
“sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” Eshâbından dahâ çok
amel [ibâdet] yapıyorsunuz. Fekat, onların zühdleri sizden çok olduğu
için, sizden dahâ hayrlı idiler, demişlerdir. Dünyâ muhabbeti,
ya’nî dünyâya düşkün olmak demek, nefsin arzûlarını, tatlı gelen
şeyleri ve bunlara kavuşmanın sebebi olan parayı, harâm yollardan
aramak demekdir. Dünyâya düşkün olmak, hayâl peşinde
koşmakdır. Çünki, dünyâ lezzetlerinin zararları, fâidelerinden dahâ
çokdur. Elde kalmaz, çabuk giderler. Bunlara kavuşmak ise,
çok güçdür. Fâidesi hiç olmıyanlara (La’b), ya’nî oyun ve (Lehv),
ya’nî eğlence denir.
[İnsanı ölmekden, bir uzvunu yok olmakdan ve şiddetli ağrıdan
kurtaracak şeye (Zarûret) denir. Rûhî ve bedenî râhatlığı için ve
sadaka vermek, hayrât ve hasenât yapmak, zekât, hac, kurban,
ödünç vermek için lâzım olan şeylere (İhtiyâc) denir. İhtiyâcdan
fazla olup, tatlı gelen, hoşa giden şeylere (Zînet) denir. İhtiyâcdan
fazla olan mâlı, (tekebbür) için, gösteriş için kullanmak, zînet olmaz,
harâm olur. Zarûret mikdârında kazanmak için çalışmak
farzdır. İhtiyâc mikdârında kazanmak, sünnetdir. Buna (Kanâ’at)
denir. Zînet olan şeyleri kazanmak, mubâhdır. İhtiyâc ve zînet eşyâsını
islâmiyyete uygun olarak kazanmak ibâdet olur. Bunları kazanmak
için, islâmiyyetin dışına çıkmak, harâm olur. Böyle ele geçirilenler,
dünyâlık olur. (Ahkâm-ı islâmiyye), Allahü teâlânın
emrleri ve yasakları demekdir.]
Hadîs-i şerîfde, (Dünyâlık olan şeyler, mel’ûndur. Allah için
olan şeyler, Allahü teâlânın râzı olduğu şeyler, mel’ûn değildir)
buyuruldu. Dünyâlık olan şeylerin, Allahü teâlâ indinde hiç kıymeti
yokdur. Ahkâm-ı islâmiyyeye uyarak kazanılan ve kullanılan
rızk, dünyâlık olmaz. Dünyâ ni’meti olur. Dünyâ ni’metlerinin
en kıymetlisi, sâliha olan kadındır. Îmânı olan ve islâmiyye-
– 95 –