Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

Hadîs-i şerîfde, (Münâfıklık alâmeti üçdür: Yalan söylemek,
va’dini îfâ etmemek, emânete hıyânet etmek) buyuruldu. Va’dinde
durmağa gücü yetmezse, münâfıklık alâmeti olmaz. Kendisine
mâl veyâ söz yâhud sır emânet olunan kimsenin bunlara hıyânet
etmesi, münâfıklık olur.
Buhârîde yazılı, Amr ibni Âsın “radıyallahü teâlâ anh” oğlunun
bildirdiği hadîs-i şerîfde, (Dört şey münâfıklık alâmetidir:
Emânet olunana hıyânet etmek, yalan söylemek, va’dini bozmak
ve ahdine gadr etmek ve mahkemede doğruyu söylememek) buyuruldu.
İbni Hacer buyurdu ki, nifâk ya’nî münâfıklık, zâhirin bâtına
uymaması demekdir. Sözü, özüne uymaz. İ’tikâd edilecek şeylerde
münâfıklık yapmak, küfrdür. İşlerinde ve sözlerinde münâfıklık
yapmak, harâm olur. İ’tikâdda, îmânda münâfıklık, diğer
küfrlerden dahâ fenâdır. Îfâ etmek, yerine getirmek niyyeti ile va’d
yapmak câizdir, hattâ sevâbdır. Böyle va’di ifâ etmek vâcib değildir,
müstehabdır. İfâ etmemek tenzîhen mekrûh olur. Hadîs-i şerîfde,
(Bir kimse, yapmak niyyeti ile verdiği sözü tutamazsa günâh
olmaz) buyuruldu. Hanefî ve Şâfi’î mezheblerinde, ahdi bozmak
da, özrsüz mekrûh, özrlü câizdir. Fekat bozacağını önceden haber
vermek vâcibdir. Hanbelî mezhebinde va’de vefâ vâcibdir. Yerine
getirmemek harâm olur. Yapması dört mezhebde de sahîh olan bir
şeyi yapmak takvâ olur.
Her müslimânın, dört mezhebde olanların hepsini sevmesi,
hepsine hayr düâ etmesi, mezhebde te’assub etmemesi vâcibdir.
Dört mezhebi (Telfîk) etmesi, söz birliği ile câiz değildir. Telfîk,
bir işi, bir ibâdeti yaparken, dört mezhebin ruhsatlarını, kolaylıklarını
seçip toplamak demekdir. Yapılan bu iş, dört mezhebin hiç birinde
sahîh olmamakdadır. Bir mezhebin ruhsatlarını toplıyarak
amel etmek, câizdir.
[Bir ibâdeti, bir işi yapmak için, dört mezhebden birini taklîd
etmeğe niyyet etmek, o mezhebe uyarak yapmak lâzımdır. Dört
mezhebin her birinde, bir işin yapılması için, bir kolay yol, bir de
güç yol vardır. Birinci yola (Ruhsat), ikincisine (Azîmet) yolu denir.
Kuvvetli, hâli elverişli olanın, azîmet ile amel etmesi efdaldir.
Güç olan işi yapmak, nefse dahâ ağır gelir. Nefsi dahâ çok ezer,
za’îfletir. İbâdetler, nefsi za’îfletmek için, kırmak için emr olundu.
Çünki nefs, insanın da, Allahın da düşmanıdır. Onu za’îfleterek azmasını
önlemek lâzımdır. Fekat, büsbütün öldürülmez. Çünki, bedenin
hizmetcisidir. Ahmak ve câhil hizmetcidir. Za’îf, hasta, sıkışık
hâlde olan kimsenin, ibâdetlerinde, işlerinde azîmet yolunu
terk etmesi, ruhsat yolu ile yapması lâzımdır. Kendi mezhebinin
ruhsat yolu ile yapması da güç olursa, diğer üç mezhebden birini
taklîd ederek yapması câiz olur.]
– 91 –