Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

ki gadabdan ve şeytânın vesvesesinden kurtar) demekdir. Gadaba
sebeb olan insana yumuşak davranamıyan kimse, onun yanından
ayrılmalı, onunla buluşmamalıdır.
Ne dünyâ için, ne de âhıret için, hiç kimseye kızmamalıdır. (Lâ
tagdab) hadîs-i şerîfi, kızmayı yasak etmekdedir. Bir kimse, gadab
ederse, ya’nî kızarsa, bütün sinirleri bozulur. Ba’zı uzvları hasta
olur. Doktorlar buna ilâc bulamazlar. Bunun yegâne ilâcı, (Lâ tagdab)
hadîs-i şerîfidir. Kızan kimse, sözleri ile, hareketleri ile, yanındakileri
incitir. Onlar da, sinir hastalığına yakalanır. Evde, râhat,
huzûr kalmaz. Yuvanın dağılmasına, câna kıyılmasına bile sebeb
olur. Bir evde gadab eden kimse yok ise, orada se’âdet, râhat
ve huzûr, neş’e vardır. Kızan kimse varsa, orada, râhat, huzûr ve
neş’e bulunmaz. Erkek ile zevcesi arasında ve ana ile evlâdı arasında
geçimsizlik, hattâ, düşmanlık eksik olmaz. Ahkâm-ı islâmiyyeye
uymanın, se’âdet ve râhatlık ve neş’e getireceği buradan da anlaşılmakdadır.
Ahkâm-ı islâmiyyeye uyan kâfirler de dünyâda
se’âdete kavuşurlar.
Câhiller, ahmaklar, gadaba ve tehevvüre şecâ’at ve erkeklik ve
izzet-i nefs ve gayret ve hamiyyet diyorlar. Bu, güzel ismlerle gadab
kötü huyunu süslüyorlar, güzelleşdiriyorlar. Gadab etmenin
iyi olduğunu anlatıyorlar. Bunu medh etmek için, büyüklerin gadab
etdiklerini gösteren hikâyeler de, anlatıyorlar. Böyle yapmak,
câhillikdir. Aklın noksan olduğunu gösterir. Bunun içindir ki, hasta,
sağlam olandan, kadın, erkekden, ihtiyâr da, gençden dahâ çabuk
kızmakdadır. Otuz yaşından küçük olana genç, otuz ile elli
arasında olana yetişkin adam, elli yaşından yukarı olana şeyh, ya’nî
ihtiyâr [yetmişden sonra pîr-i fânî] denir.
İslâmiyyetden, kitâbdan almayıp da, kendi kafasından çıkarıp,
sert, hiddetli va’z vereni dinlememek de, bunun gadabına sebeb
olur. Bunun ilâcı, doğruyu, yumuşak ve tatlı söylemekdir.
Hazret-i Hasen ve Hüseyn “radıyallahü teâlâ anhümâ” çölde gidiyorlardı.
Bir ihtiyârın abdest aldığını gördüler. Abdesti doğru
almıyor, şartlarına uymuyordu. Yaşlı olduğu için, böyle abdest
sahîh olmaz demeğe sıkıldılar. Yanına giderek, mubârek efendim!
Birbirimizden dahâ iyi abdest aldığımızı söylüyoruz. Bir abdest
alalım. Hangimizin haklı olduğunu bize bildir, dediler. Önce
Hasen, sonra Hüseyn güzel bir abdest aldılar. İhtiyâr, dikkatle
bakdı. Evlâdlarım! Abdest almasını şimdi sizden öğrendim,
dedi. İbrâhîm aleyhisselâm, ikiyüz mecûsîye ziyâfet verdi. Bize
ne emr edersen yapalım dediler. Sizden bir dileğim var, buyurdu.
O nedir? dediklerinde, benim Rabbime bir kerre secde etmenizi
istiyorum dedi. Aralarında konuşdular. Bu ihtiyârın ihsânları, zi-
– 86 –