Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

dedir. Nefs, yaratılışda ahkâm-ı islâmiyyeye düşmandır. Kalbin
hasta olması, [nefse uyması demekdir, ya’nî islâmiyyete uymak istememesidir.
Ya’nî, islâmiyyetin emrlerinin tadını duymamak, yasak
etdiklerinden zevk almakdır.] Bu yasaklara (dünyâ) denildiği,
yüzdoksanyedinci mektûbda yazılıdır. Dünyâya düşkün olmak,
kalbdeki îmânı za’îfletmekdedir. Bir kimse, nefslerinin esîri olan
gâfil insanların sohbetlerinden, sözlerinden, yazılarından, kitâblarından,
radyolarından, televizyonlarından uzaklaşırsa ve nefsi (tezkiye)
olursa,ya’nî inkâr hastalığından kurtulursa, bu dâhilî ve hâricî
düşmanlardan kalbe hastalık gelmez. Mevcûd hastalık da, islâmiyyete
uyarak ve (istigfâr okuyarak) tasfiye edilince, kalb hakîkî
îmâna kavuşur. Nefsin cibillî hastalığından tezkiyesi ve kalbin hâricden
gelen hastalıkdan tasfiyesi, mürşid-i kâmilin sohbetinde bulunmakla,
kitâblarını okumakla ve ahkâm-ı islâmiyyeye uymakla
nasîb olur. Kırkikinci ve elliikinci mektûblara bakınız! Mürşid-i
kâmil, bütün sözleri, bütün işleri, islâmiyyete uygun olan, Ehl-i
sünnet âlimi demekdir. İslâmiyyeti iyi bilmesi, derin âlim olması
lâzımdır.]
Din bilgilerini, akl ile isbât ederek [kalbe] inandırmak, kolay
değildir. Yakînî, vicdânî bir îmân elde etmek için, isbât yoluna gitmekdense,
kalbi hastalıkdan kurtarmak lâzımdır. Nitekim, safra
hastasını, şekerin tatlı olduğuna inandırmak için, isbât etmeğe kalkışmakdansa,
onu hastalıkdan kurtarmak lâzımdır. [Safrası bozuk
olan hastaya] şekerin tatlı olduğu, ne kadar isbât edilirse edilsin,
yakîn hâsıl edemez. Çünki, şeker ağzına acı gelmekde, vicdânı acı
olduğunu bilmekdedir.
[Seyyid Abdülhakîm “kuddise sirruh” buyurdu ki: (Müdrike)
ya’nî bir şeyi (anlamak) kuvveti üçdür: Üçünün de doğru anlıyabilmeleri
için, bulundukları uzvların hasta olmamaları lâzımdır. Birincisi,
görünen (his organlarındaki kuvvetler) olup, görme, işitme,
koklama, gıdânın lezzetini alma ve sıcaklık, sertlik anlama. Bu
kuvvetler, insanda bulunduğu gibi, hayvânlarda da vardır. Bu kuvvetler
olmasaydı, insanlar, taş gibi, odun gibi olurdu.
İkincisi, (akl kuvvetleri) olup, hiss-i müşterek, hâfıza, vâhime,
mütesarrıfa ve hazânet-ül-hayâl denilen görünmiyen beş organdaki
kuvvetlerdir. Bu kuvvetler, insanların dimâgında [beyninde] bulunur.
Hayvânlarda yokdur. Bir şeyin varlığını, bu kuvvetler,
güvenilen bir haberi işitmekle veyâ tecribe ile yâhud hesâb ile
anlar. İyiyi fenâdan, fâideliyi zararlıdan ayırırlar. Fen bilgileri, hesâb,
bu kuvvetlerle yapılır.
Üçüncüsü, (kalb kuvveti) olup, müslimânların havâssına,
– 554 –