Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

önceden ilân etmesi, okuyanların da, bu malı bunun için satın almaları,
fâsid satış olmaz. Meselâ, satın alınan mal arasından çıkan
kâğıdda, (Size şu hediyyemiz verilecekdir. Gelip alınız!) yazılı ise,
bunu alması câiz olur. Gazeteci önceden bildirip, gazete satın alınırken
söylenmezse alması câiz olur. Tüccârın ve gazetecinin şart
eylediği hediyyeler, ilm kitâbı ise, emr-i ma’rûf da olur.
(Hindiyye)de diyor ki, (Falandan alacağım para ile diyerek satın
almak fâsiddir.) Borçlusundan almış olduğu (Bono) denilen senedi
vererek birşey satın almanın câiz olmadığı, buradan da anlaşılmakdadır.
Kendisi, yeniden yazıp vermelidir.
216 - Birkaç kimse, aralarında para, mal toplıyarak piyango çekip,
isâbet etmiyenlerin, isâbet edenlere mal, para vermelerini sözleşmelerine
(Kumar) denir. Oyun, yarış, torbadan ism, numara
çekmek, içinde kendi ismi yazılı birşeye kavuşmak veyâ bir zarara,
felâkete yakalanmak, bir süâlin cevâbını bulabilmek gibi şartların
hâsıl olması şekllerinde piyangolar vardır. Satıcıların yapdıkları piyangolar
ve ziyân ve felâket sigortaları, milletleri, fakîrleri, işçileri
sömürme vâsıtalarıdır. Çünki, ziyân ve felâket sigortaları, kumarhâneler
ve bankerler, birçok kimsenin malını elinden alarak, bunu
kumar ve fâiz ile başkalarına vermekde, başkalarından aldıkları
harâm paranın arslan payı da piyangocunun, bankacının, ceblerine
girmekdedir. İşçi sigortaları yukarıdakiler gibi düşünülmemelidir.
Bu sigortalarda ve emânetcide toplanan ve ma’âşlardan kesilen
malların, paraların (Lukata) hükmünde olduklarını, büyük âlim
Abdülhakîm efendi, va’zlarında bildirmişdir. Lukata, yerde bulunan
mal demekdir. Bunlar ve mâl-ı habîs, sâhiblerine geri verilir.
Sâhibleri bulunamazsa, fakîrlere verilir. Eline geçen fakîrin mülkü
olurlar.
İbni Âbidîn “rahime-hullahü teâlâ” beşinci cildde diyor ki, ok
atmak ile, at koşusu ile yarışmak câizdir. Yarışan iki kimseden
yalnız birinin, (Beni geçersen, sana şunu vereceğim. Ben geçersem,
senden birşey istemem) demesi veyâ yarışmaya karışmıyan
birinin, (İkinizden kazanana şunu vereceğim. Kazanmıyan birşey
vermiyecek) demesi câizdir. (Kazanamıyan, kazanana şunu verecek)
denirse, kumar olur. Harâm olur. Kumar sözü, kamerden
gelmekdedir. Kumarcılardan herbirinin malının artmak ve azalmak
ihtimâli vardır. Birinin malının yalnız artması, ötekinin yalnız
azalması ihtimâli varsa, kumar olmaz. Eğer, üçüncü bir kimse,
ikisinin atlarını geçmesi şübheli olan bir at ile yarışa katılıp, (Sizi
geçersem, ikinizden de alırım. Siz beni geçerseniz, size birşey vermem,
hanginiz ötekini geçerse, ondan alır) demesi de câiz olur.
İki ilm adamı, bir süâle farklı cevâb verdiklerinde, mal üzerinde
– 542 –