Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

üç gram ve üçyüzaltmış miligram [3,360 gram] olup, gümüşün nisâbı
altıyüzyetmişiki gram [672 gram] veyâ yirmisekiz mecîdiyyedir.
Bir mecîdiyye, yüz kırât-ı şer’î veyâ yirmidört gramdır. 96
gram altın ve 672 gram gümüş, aynı nisâb mikdârını gösterdikleri
için, kıymetleri birbirinin aynı demekdir. Buradan, altının aynı
ağırlıkdaki gümüşden yedi def’a dahâ kıymetli olduğu anlaşılmakdadır.
Türkiyede kullanılan bir liralık altınların her çeşidi birbuçuk
miskal, ya’nî otuz kırât [7 gram ve 20 santigram] olduğundan
altın nisâbı, [20:1,5=13,33] onüç aded altın lira ve bir liranın
üçde biri olmakdadır. Ya’nî, bu kadar aded bir liralık altındır.
Dirhem-i urfî, dirhem-i şer’îden dahâ küçük olup, tâm üç gram
idi. Çünki, dirhem-i urfî onaltı kırât-ı urfî idi. Bir kırât-ı urfî ise,
dört arpa idi. [İbni Âbidîn.] Osmânlıların son zemânlarında kullandığı
bir kırât, yirmi santigram, bir dirhem de 3,207 gram idi.
Ticâret eşyâsının, nisâbı hesâb edilirken alış fiyâtının, para olarak
kullanılan damgalı altına veyâ gümüşe nazaran kıymetleri nisâb
mikdârı olunca, bu ticâret eşyâsının zekâtı, altın veyâ gümüş
yâhud, ticâret eşyâsından verilir. Şimdi, alışverişde kullanılan kâğıd
paralar altın lira karşılığı olan senedlerdir. Şimdi, gümüşün altına
nazaran kıymeti, islâmiyyetdekinden, ya’nî yedide birden çok
düşük olduğu için, zekât hesâblarının yalnız altın lira ile kıymetlendirilmesi
lâzımdır. [(İbni Âbidîn) 1271 Bulak baskısı, cild 4, sâhife
28 ve 182.]
Alacağı olan bir insanın, elinde senedleri varsa, zekâtını vermesi
lâzımdır. Fekat, senedlerin kırkda birini veremez. Çünki senedler
(deyn) olan, ya’nî elde bulunmıyan malı gösterir. Deyn olan
malın zekâtını vermek lâzımdır. Fekat zekât, (ayn) olarak verilir.
Deyn olan mal verilmez. Ya’nî elde bulunan maldan verilir. Fakîre
malı teslim etmek lâzımdır. Sened, ayn olan mal değildir, kâğıd
parçasıdır. Senedde yazılı olan altın ise, altın vermesi, gümüş ise
gümüş vermesi lâzımdır.
Kâğıd liralar da ayn olan mal değildir. Deyn olan malı göstermekdedirler.
Hükûmetlerin imzaladığı bir deyn senedidir ve altın
karşılığıdırlar. Gümüş karşılığı değildirler. Elinde onbin liralık kâğıd
parası bulunan bir kimse, bunun karşılığı olan altını bankaya
veyâ sarrafa ödünç vermiş kimse demekdir. Elindeki kâğıd para, o
altınların senedi demekdir. O hâlde, bu kimsenin, o altınların zekâtını
ayn olarak vermesi, hem de altın olarak vermesi lâzımdır. Nitekim,
fulûsun, ya’nî bakır paranın zekâtı kıymetinden verilir. Fulûs
olarak verilmez. Bir malın kıymeti, piyasaya göre karşılığı olan altın
lira adedi demekdir. Bunun için, kırkbin kâğıd lirası olan, gazetede
yazılı altın fiyâtlarından fiyâtı en az olan altın lira üzerinden,
– 535 –