Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

olmasını istemekdir. [Onda olduğu gibi kendisinde de olmasını istemek
hased olmaz. Buna gıbta etmek, imrenmek denir. Günâh
değildir.]
Sultân-ı Enbiyâ “sallallahü aleyhi ve sellem” buyurdu ki: (Hased,
ateşin odunu yidiği gibi, hasenâtı [ya’nî iyilikleri] yir.)
Riyâ ise, nemâz, oruc, sadaka ve yol, câmi’i şerîf yapdırmak gibi
hayrlı amelleri, insanlar görsün de beğensinler diye yapmakdır.
İşte böyle bir maksadla yapılan işlerin hepsi riyâ faslına dâhildir.
Riyâ, küçük şirkdir. Tevbe etmedikçe, kat’iyyen afv olunmaz. İlmi
ile amel etmemek, amelinde salâh ve ihlâs olmamak ve din âlimlerine,
ibâdet edenlere, ezâna, mubârek günlere kıymet vermemek
de şakâvet alâmetidir.
196 - Ey Oğul! Şakîlerin alâmeti sende bulunmasın! Bu alâmetlerin
evveli, zulm etmekdir. Zulm üç kısmdır:
1- Allahü teâlâya âsî olmak.
2- Zulm eden kimselere yardım etmek.
3- Kendi emri altında bulunanlara, ezâ, cefâ etmek. Onların
ibâdet yapmalarına mâni’ olmak.
Bu üç fi’li işliyenlerin varacağı yer, nihâyet Cehennemdir.
Tenbîh: Allahü teâlâya âsî olmak iki dürlüdür:
1- Allahü teâlânın emrlerini, ya’nî farzları yapmamakdır. Farzları,
vazîfe kabûl etmiyenler kâfir olur. Vazîfe bilip, tenbellikle
yapmıyanlar, ya’nî kazâ etmek, ödemek fikrinde olanlar, Hanefî
mezhebinde, kâfir olmaz. Fekat en büyük günâh olur.
2- Hak teâlânın men’ etdiğini, ya’nî harâmları yapmakdır. Harâmdan
kaçmağı vazîfe bildiği hâlde, nefsine uyarak yapan ve sonra
üzülenler kâfir olmaz. Harâm işliyen müslimânlara (fâsık), âsî
denir. Harâm işlemiyenlere ve farzları yapanlara (sâlih) [iyi insan],
müttekî denir. İttikânın, ya’nî harâmdan kaçmanın sevâbı, farzları
yapmanın sevâbından dahâ fazladır. Farzları yapmamanın günâhı,
harâm işlemek günâhından dahâ çokdur. Harâmların mikdârı çok
değildir. Meselâ, adam öldürmek, gîbet [arkadan çekişdirmek], zinâ
etmek, kadınların, kızların başları, kolları, bacakları açık sokağa
çıkmaları, hırsızlık, yalan, içki içmek, kumar oynamak, altın, gümüş
kullanmak, erkeklere de kadınlara da harâmdır. Yalnız ev
içinde süs için takmak kadınlara câizdir. Erkeklere yalnız gümüş
yüzük câizdir. Gümüşden başkası harâmdır.
Geçdi gençlik, tatlı bir rü’yâ gibi, ey çeşmim zâr!
Beni mecnûn etdi girye, meskenim olsun mezâr!
– 510 –