Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

gitmeyip, kendileri, şâfi’îyi taklîd ederek, yeniden nikâh yapmaları
câiz olur.) İbni Kâsım “rahime-hullahü teâlâ” Tuhfenin hâşiyesinde
diyor ki, (Şâfi’îyi taklîd ederek yeniden nikâh yapar. Hulle
lâzım olmaz.) Birinci nikâhın geçmişde sahîh olması, bir hanefînin
niyyet etmiyerek abdest alıp, öğleyi kılması ve ikindiden
sonra, şâfi’î olmasına benzemekdedir. Bunun öğle nemâzı sahîhdir.
İkindi nemâzı için ise, niyyet ederek yeniden abdest alması
lâzımdır. Talâk sayısının en çoğu üçdür. Üçden fazla söylenen sayı,
üç demekdir. Meselâ, dokuz kerre boş ol demek, üç kerre boş
ol demekdir.
(Emâlî kasîdesi) şerhlerinde diyor ki, (Serhoş iken, bilmiyerek
küfre sebeb olan birşey söyleyenin îmânı gitmez. Mürted olmaz.
Serhoş iken, zevcesini boşaması, bey’ ve şirâ yapması sahîh olur.)
Zevcesine, seni üç kerre boşadım diyen kimse, mürted iken söylemiş
veyâ yazmış ise, tecdîd-i îmân ve tecdîd-i nikâh yapar. Çünki,
mürted olurken nikâhı da bozulur. Nikâhı olmıyanın talâkı sahîh
olmaz. Zevcesine üç talâk veren müslimânın, nikâhı vaktîle kendi
mezhebinin şartlarına uygun yapılmamış ise, bu talâkı sahîh olmaz.
Yeniden, şartlarına uygun nikâh yapması ve tevbe etmeleri lâzım
olur. Nikâhı kendi mezhebine uygun, fekat diğer üç mezhebden birine
uygun olmamış ise, yine o mezhebe uymıyarak yeniden nikâh
yapar. Hulle yapdırmakdan kurtulmak için, bu üç çâreden birine
baş vurmağa (Hîle-i şer’ıyye) yapmak denir.
Allahü teâlâ, talâk kelimesini söylemeğe izn verdiği hâlde, söylenmesini
hiç beğenmez. Sonu pişmânlık olan bu sözü şaka ile söylemek,
keskin kılınc ile oynamağa benzer. Evlilik se’âdetini yıkan
bu zararlı sözü dillerine almamaları için, Allahü teâlâ, erkeklere
hulle yapdırmak belâsını, sıkıntısını verdi. Erkek, hulle yapdırmak
azâbını düşünerek, talâk lâfını ağzına alamaz.
[Boşanan kadına babasının, babası yoksa, ebedî mahrem akrabâsından
zengin olanın bakması lâzımdır. Bakmazlarsa, hükûmet
bunlardan zor ile alıp, kadına verir. Akrabâsı yoksa, kadına her ay
Beyt-ül-mâldan maâş verilir. İslâmiyyetde hiçbir kadın çalışıp kazanmağa
mecbûr bırakılmamışdır. Bütün ihtiyâcları onun ayağına
gelmekdedir.]
(Ni’met-i islâm) kitâbı sonunda diyor ki, efendisinden çocuğu
olan câriyeye (Ümm-i veled) denir. Ümm-i veled satılamaz ve hibe
olunamaz. Efendisi vefât edince âzâd olur ise de, zevce gibi vâris
olamaz. Oğlu ise vâris ve hür olur. Bu câriye, efendisinin izni
ile nikâh olunabilir. Zevcinden hâsıl olan çocuk, efendisinin mülkü
olur. Fekat, efendi bunu satamaz. Efendi vefât edince, anası
ile birlikde âzâd olurlar. Evlâdlık yapılan çocuk, o kimsenin öz
– 483 –