Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

saygı göstermek lâzımdır.
Fıkh ve fetvâ kitâblarının çoğunda, meselâ (Kâdîhân)da diyor
ki, (Ezân okumak sünnetdir. İslâmın şi’ârından, alâmetlerinden
olduğu için, bir şehrde, bir mahallede ezân terk edilirse, hükûmetin
oradaki müslimânlara zorla okutması lâzımdır. Müezzinin Kıble
cihetini ve nemâz vaktlerini bilmesi lâzımdır. Çünki, ezânı başından
sonuna kadar Kıbleye karşı okumak sünnetdir. Ezân, nemâz
vaktlerinin ve iftâr zemânının başladığını bildirmek için okunur.
Bu vaktleri bilmiyenin okuması fitne çıkmasına sebeb olur.
Aklı olmıyan çocuğun, serhoşun, delinin, cünüb olanın ve fâsıkın
ve kadının ezân okumaları mekrûh olur. Müezzinin tekrâr okuması
lâzım olur. Oturarak, abdestsiz, şehrde hayvân üstünde okumak
da mekrûh ise de, bunların ezânı iâde edilmez. Ezân minârede veyâ
mescidin dışında okunur. Mescidin içinde okunmaz. Telhîn,
ya’nî kelimeleri bozacak şeklde uzatarak tegannî yapmak mekrûhdur.
Arabîden başka dil ile ezân okunmaz.) (Hindiyye)de diyor ki,
(Müezzinin, sesini tâkatinden fazla yükseltmesi mekrûhdur.) (İbni
Âbidîn) “rahime-hullahü teâlâ” diyor ki, (Ezânın uzaklardan işitilmesi
için, müezzinin yüksek yere çıkıp okuması sünnetdir. Birkaç
müezzinin, bir ezânı birlikde okumaları câizdir.) Âlimlerin bu yazılarından
anlaşılıyor ki, ho-parlörle ezân, kamet okumak ve nemâz
kıldırmak bid’atdir. Büyük günâhdır. Hadîs-i şerîfde, (Bid’at
işliyenin hiçbir ibâdeti kabûl olmaz!) buyuruldu. Ho-parlörün sesi,
insanın sesine çok benziyor ise de, insan sesinin kendisi değildir.
Miknâtisin hareket etdirdiği levhalardan hâsıl olan sesdir.
Yüksek yere çıkıp ayakda duran insanın sesi değildir. Ho-parlörleri
minârenin, çatının sağına, soluna, arka tarafına koyarak, sesin
kıbleye doğru çıkamaması da, ayrıca günâh olmakdadır. Sesin
uzaklara ulaşmasına ve ho-parlörün tırmalayıcı, metalik sesine ihtiyâc
da yokdur. Çünki, her mahallede mescid yapmak vâcibdir.
Her mahallede ezân okunacak, her evden, mahallesinin ezânı işitilecekdir.
Bundan başka, (Ezân-ı Cavk) da câizdir. Birkaç müezzinin,
bir ezânı birlikde okumalarına, (Ezân-ı Cavk) denir. Bir arada
çıkan yanık, hazîn insan sesleri, uzaklardan işitilmekde, kalblere
ve rûhlara te’sîr etmekde, insanları vecde getirmekde, îmânlarını
tâzelemekdedir. (İbni Âbidîn) “rahime-hullahü teâlâ”, nemâzın
sünnetleri başında diyor ki, (İmâmın sesini, ihtiyâcdan fazla yükseltmesi
mekrûh olduğu gibi, müezzin için de mekrûhdur. İmâmın
sesi yetişdiği zemân, tekbîrleri müezzinin de bildirmesinin mekrûh
olduğunu ve çirkin bid’at olduğunu, dört mezheb âlimleri
sözbirliği ile bildirmişlerdir.) Bundan da anlaşılıyor ki, imâmın
ve müezzinin ho-parlör kullanmaları tahrîmen mekrûh, ya’nî
– 428 –