Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

edersin. Yarın öleceksin, dedi. Biraz dahâ söyle deyince, Âdem
aleyhisselâma kadar, bütün dedelerin ölümü tatdı. Şimdi sıra sana
geldi, dedi. Halîfe, uzun zemân ağladı. Hadîs-i şerîfde, (İnsanlara
vâiz olarak ölüm yetişir. Zenginlik isteyene, kazâ ve kadere îmân
etmek yetişir) buyurdu ve (İnsanların en akllısı, ölümü çok hâtırlayandır.
Ölümü çok hâtırlayan insana, dünyâda şeref, âhıretde yüksek
dereceler nasîb olur) ve (Allahü teâlâdan hayâ ediniz. Başkalarına
kalacak olan şeyleri toplamakla vaktinizi gayb etmeyiniz.
Kavuşamıyacağınız şeyleri ele geçirmek için uğraşmayınız. İhtiyâcınızdan
fazla binâlar yapmakla hayâtınızı harcamayınız) ve (Evlerinizi
harâm malzeme ile yapmayınız. Dîninizin ve dünyânızın harâb
olmasına sebeb olur) ve çok sevdiği Üsâme bin Zeydin “radıyallahü
teâlâ anhümâ” bir ay sonra ödemek üzere yüz altına bir
köle satın aldığını işitince, (Siz buna hayret etmediniz mi? Üsâme
tûl-i emel sâhibi olmuş) buyurdu. İhtiyâc maddelerinin veresiye de
alınmaları câizdir. Bir hadîs-i şerîfde, (Cennete gitmek istiyen,
uzun emel sâhibi olmasın. Dünyâ işleri ile uğraşması ölümü unutdurmasın.
Harâm işlemekde Allahdan hayâ etsin) buyurdu. Harâm
olan lezzetlerin içinde yaşamak için uzun emel sâhibi olmak
harâmdır. Mubâhlarla lezzetlenmek için tûl-i emel sâhibi olmak,
harâm değil ise de, iyi değildir. Çok yaşamağı değil, sıhhat ve âfiyet
ile yaşamağı istemelidir.
TAMA’
11 - Kalb hastalıklarının onbirincisi (Tama’)dır. Dünyâ lezzetlerini
harâm yollardan aramağa (Tama’) denir. Tama’ın en kötüsü,
insanlardan beklemekdir. Kibre, ucba sebeb olan (Nâfile) ibâdetleri
ve âhıreti unutduran (Mubâh)ları yapmak da Tama’ olur. Tama’ın
zıddına, aksine (Tefvîz) denir. Tefvîz, halâl ve fâideli şeyleri
kazanmağa çalışıp da, bunlara kavuşmağı Allahü teâlâdan beklemekdir.
Şeytân, riyâyı ihlâs olarak ve tama’ı tefvîz olarak göstererek,
insanı aldatmağa çalışır. Allahü teâlâ, herkesin kalbine bir melek
vazîfelendirmişdir. Bu melek, insana iyi düşünceler (ilhâm) eder.
Şeytân da, insanın kalbine kötü düşünceler, (vesvese)ler getirir.
Halâl yiyen kimse, ilhâm ile vesveseyi birbirinden ayırır. Harâm
yiyenler ayıramaz. İnsanın nefsi de, kalbine kötü düşünceler getirir.
Bu düşüncelere ve arzûlara (Hevâ) denir. İlhâm ve vesvese
devâmlı olmaz. Nefsin hevâsı ise, devâmlıdır ve gitdikce artar.
Vesvese, düâ ederek, zikr ederek azalır ve yok olur. Hevâ ise, ancak
kuvvetli (mücâhede) ile azalır, yok olur. Şeytân, köpek gibidir.
Köpek kovalayınca kaçar ise de, başka tarafdan yine gelir.
– 42 –