Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

ne geldiği vakt başlar. Arka kenâr, bu dâireden ayrılırken, şer’î zevâl
vakti temâm olarak (şer’î zuhr vakti) başlar. Riyâdî şer’î vaktler
hesâb ile bulunarak takvîmlere yazılır. Zuhr vakti, asr-ı evvele
kadar, ya’nî bir şeyin gölgesi, zevâl vaktindeki boyundan, bu şeyin
boyu mikdârı uzayıncaya veyâ asr-ı sânîye, ya’nî boyunun iki misli
uzayıncaya kadar devâm eder. Birincisi, iki imâma ve diğer üç mezhebe
göre, ikinci vakt ise, İmâm-ı a’zama göredir.
İkindi nemâzının vakti, öğle vakti bitince başlıyarak, güneşin
arka kenârı üfk-ı zâhirî hattından batıp, gayb olduğu görülünciye
kadar ise de, güneş sarardıkdan sonra, ya’nî alt [ön] kenârı üfk-ı zâhirî
hattına bir mızrak boyu yaklaşınca, her nemâzı kılmak ve ikindiyi
bu vakte gecikdirmek harâmdır. Güneşin veyâ ziyâsının geldiği
yerlerin sararması, merkezinin üfk-ı hakîkîye beş derece irtifâ’a
geldiği vakt başlar. Bu vakte (İsfirâr vakti) veyâ (Kerâhet vakti)
denir. [Güneşin ön kenârının üfk-ı şer’îden ayrıldığı zemân başlar.]
Bu vakt, üç kerâhet vaktinin üçüncüsüdür. Türkiyede şehrlerde
ikindi ezânları, iki imâma göre okunduğundan, ikindi nemâzını, bu
ezândan, kışın 36 dakîka, yazın ise 72 dakîka sonra kılmalıdır ki,
böylece İmâm-ı a’zama da uyulmuş olur. Arz derecesi 40 ile 42 arasındaki
mahallerde, ocak ayından başlıyarak, her ay için 6 dakîka,
36 ya ilâve, kışa doğru temmuz ayından başlıyarak, 72 den tarh edilince,
bu aydaki iki asr vakti arasındaki zemân farkı olur.
Akşam nemâzı, şemsî ve şer’î gecenin başlaması ile birlikde
başlar. Güneş zâhirî gurûb edince, ya’nî üst kenârının Râsıdın bulunduğu
mahallin üfk-ı zâhirî hattından gayb olduğu görülünce
başlar. Hadîs-i şerîfde, (Gece başlayınca, orucu bozunuz! Gecenin
başlaması, güneş ziyâsının, şark tarafında, en yüksek tepeden
gayb olması ile olur) buyuruldu. Bu hadîs-i şerîf ve (İbni Âbidîn)
ile (Tahtâvî)nin “rahmetullahi aleyhimâ” açıklamaları gösteriyor
ki, güneşin zâhirî üfuk hattından gurûb etmesinin görülmediği
yerlerde ve hesâb yapılırken, gurûb, güneş ziyâsının en yüksek tepeden
çekildiği mer’î şer’î gurûb vaktidir. Ezânî sâat makineleri,
bu vakt 12 yapılır. Akşam nemâzının vakti, şafak kararıncaya,
ya’nî garbda, iki imâma ve diğer üç mezhebe göre, kırmızılık gayb
oluncaya veyâ İmâm-ı a’zama göre, bundan iki derece sonra, beyâzlık
gayb oluncaya kadar devâm eder. Akşam nemâzını, vaktin
evvelinde kılmak sünnetdir. (İştibâk-i nücûm) vaktinden,
ya’nî yıldızlar çoğaldıkdan, ya’nî güneşin arka kenârının üfk-ı
zâhirî hattı altına on derece irtifâ’a indikden sonraya bırakmak
harâmdır. Bu vakt ile gurûb vakti arasındaki zemân, İstanbul gibi,
arzı 41 derece olan mahaller için, bir senede, 53 ile 67 dakîka
arasında değişmekdedir. Hastalık, seferî olmak, hâzır ta’âmı
– 388 –