Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

İstihâza kanı, idrâr, ishâl, yel, devâmlı burnu kanaması ve yaranın
akması, hanefî mezhebinde, bir nemâz vakti içinde, durmadan
devâm ederse, (Özr sâhibi) olur. Gözü ağrıyanın gözünün devâmlı
sulanması, kulağından, memesinden, göbeğinden devâmlı
birşey akması da böyledir. İlâc ile, pamuk koymak, sarmak ile,
nemâzı oturarak kılarak akıntıyı durdurmak vâcibdir. Durduramazsa,
her nemâz vakti girdikden sonra abdest alıp, nemâzları
öylece kılar. Özrsüz iken kılmadığı nemâzları, özrlü olarak kazâ
edebilir. Nemâz vaktlerinin çıkması ile abdestleri bozulur. Hanefîde,
özr sâhibi olmak için, özrün, bir nemâz vakti içinde, abdest
alıp, o vaktin farzını kılacak kadar bir zemân durmayıp, hep akması
lâzımdır. Özr sâhibi oldukdan sonra, bir nemâz vaktinde, bir
kerre akıp, durunca, özr sâhibi olmak devâm eder. Bir nemâz
vaktinde hiç akmaz ise, özr sâhibi olmak nihâyet bulur. Şâfi’îde
de böyle olduğu (El-ma’füvât) şerhinde yazılıdır. Şâfi’îde, ayrıca
dört şart dahâ vardır. Özr sâhibinden akan şeyler, bu iki mezhebde,
(Necâset-i galîza) olduklarından, nemâz kılacağı zemân, çamaşırına
bulaşmış olanı, hanefîde bir dirhemden fazla ise, bunu
yıkaması farzdır. Nemâz kılacak zemân kadar durmayıp bulaşırsa,
yıkamadan kılar. [Dirhem mikdârı, katı necâset için, bir miskaldir
ki, dört gram ve seksen santigramdır. Sıvılar için, açık avucun
içini dolduran suyun yüzeyi kadar yer demekdir]. Abdesti
bozan şey, bir nemâz vaktinde ve nemâz içinde çıkıp, devâm etmese
bile, (mâlikî mezhebinde) özr sâhibi olur. Abdesti ve nemâzı
bozulmaz. Hanefî mezhebinde olan kimse, mâlikî mezhebini
taklîd eder.
Nemâzın oniki farzından ikincisi (Necâsetden tahâret)dir. Hınzırdan
başka her hayvân diri iken temizdir. Ölünce, necs olurlar.
Hınzırın derisi ve her parçası necsdir. Diğer hayvânlar ölünce, necs
olurlar. Hanefîde, köpek de temiz olduğundan, bey’ ve îcâr ve hibe
olunur. Başkasının köpeğini öldürenin tazmîn etmesi lâzım olur.
Cildi, dabağlandıkdan sonra temiz olur. Üzerinde necâset bulunmıyan
kedi, köpek, kuyuya, havuza düşüp, diri çıkarılsa, ağzı suya değmemiş
ise, su necs olmaz. Köpeğin eti ve salyası necsdir. Kılları temizdir.
[Şâfi’î mezhebinde köpek, domuz gibi necsdir. Mâlikîde, ikisi
de temizdir.] Suya girerek veyâ yağmurdan ıslanan köpek silkinince,
üzerine sıçrayan şeyler, hanefîde necs olmaz. [Şâfi’îde necs olur
ve sıçrayan yerleri su ile yedi kerre yıkamak lâzım olur. Bunlardan
birisinde, suya toprak karışdırılır. Sıçramış yerlere toprak serper.
Sonra üzerine su serper. Uğalar ve su ile toprağı giderir. Yâhud yaş
yere toprak serperek uğalar. Yâhud, önce toprağı su ile karışdı-
– 378 –