Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

üyüğü, Peygamberler “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” göndermesidir.
[Peygamberler göndererek, râzı olduğu ve râzı olmadığı
şeyleri bildirmişdir. Peygamberler, fen bilgilerini öğretmediler.
Bunları akl ile araşdırınız, bulunuz, fâideli işlerde kullanınız dediler.
Kendileri de, kendi zemânlarında bilinen fen vâsıtalarını yapdılar
ve kullandılar. Dahâ fazlasını ve yenilerini yapmakla uğraşmadılar.
Bunları yapmağı başkalarına bırakdılar. Kendileri, Allahü
teâlânın bildirdiği dinleri yaymağa, öğretmeğe uğraşdılar.]
(Din), inanılacak şeyleri, beden ve kalb temizliğini, Allahü teâlâya
kulluk vazîfesini, kulların birbirlerine karşı haklarını ve vazîfelerini
bildirir. İnanılacak şeylere (Akâid) denir. İbâdetlere ve
mu’âmelât ve hukûk bilgilerine (Fıkh) denir. İbâdetler, nemâz,
oruc, zekât, hac ve cihâd olmak üzere beşdir. [Bunlara Ahkâm-ı islâmiyyenin
(İbâdât) kısmı denir. Cihâd, ordunun harb etmesi ile ve
ilm yayarak yapılır. Beden ile olan cihâdı hükûmet, ya’nî ordu yapar.
İlm yayarak cihâdı, âlimler yapar. İkisi de farz-ı kifâyedir. İslâm
âlimleri “rahime-hümullahü teâlâ”, fıkh ilminde birçok kısmlara
ayrıldı. Şimdi, bunlardan dördü kalmışdır. Bunlar, Hanefî, Şâfi’î,
Mâlikî ve Hanbelî mezhebleridir. Her müslimânın, bunlardan
birini seçerek, bunun fıkh kitâblarına uyması lâzımdır. Biz, hanefî
mezhebindeyiz.]
(Tahâret), temizlik demekdir. Bedenin, elbisenin ve nemâz kılınacak
yerin temiz olması farzdır. Hades, abdestsiz olmak demekdir.
Yıkaması farz olan yerde iğne ucu kadar ıslanmamış yer
kalırsa, abdest sahîh olmaz. Derideki mum, iç yağı, hamur, çamur,
balık pulu [oje, yağlı boya] ve burnun dışında, gözün kenârında
kalan kir, çapak altına su geçmez ise, abdest ve gusl sahîh
olmaz. Gasl, yıkamak, su dökerek, üzerinden akıtmak demekdir.
Hiç olmazsa, iki damla yere damlamalıdır. Suyu yağ gibi sürmek
kâfî değildir. Kar ve yaş bez, sünger sürmek, yıkamak olmaz. Abdest
alırken, gözlerin, ağzın, burnun içini ve sık sakal ve pire, sinek
tersi, kaş, bıyık altındaki deriyi yıkamak farz değildir. Bunların
üstü yıkanır. Dirsekleri ve ayağın iki tarafındaki tümsek topuk
kemiklerini yıkamak farzdır. Çıplak ayağı yıkamayıp, mesh etmek
câiz değildir. Mesh, başka yerde kullanılmadık yaşlığı değdirmekdir.
Yaş bez, yağmur, kar sürünmesi ile de olur. Sarkan saçı
değil, başı mesh etmek lâzımdır. Başı nezleli olup da, mesh zarar
verirse mesh etmez. Abdest aldığını bilip, bozduğunda şübhe
eden, abdestlidir. Abdesti bozulduğunu bilip, sonra abdest aldığında
şübhe eden, abdestsizdir. Ba’zı uzvunu yıkayıp yıkamadığında
şübhe eden, vesvese edici değil ise, bu uzvu yıkar. Her zemân
şübhe ediyor ise, yıkamaz. Abdest bitince şübhe ederse, yı-
– 373 –