Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

dir. İnsan, Onun emrini yapmak, iyilik yapmak dileyince, O da
merhamet ederek diliyor ve yaratıyor. Kendisine inanmıyanlar,
karşı gelenler bir kötülük yapmak isteyince O da diliyor ve yaratıyor.
Kendisine inananlar, yalvaranlar, bir kötülük yapmak isteyince,
O merhamet ederek dilemiyor ve yaratmıyor. Bunun için düşmanlarının
her istedikleri hâsıl olduğu için, dahâ da azıp kuduruyorlar.
Allahü teâlânın emr-i teklîfîleri, ehemmiyyetlerine göre, derecelere
ayrılmışdır:
1- Bütün insanlara, îmân etmelerini, müslimân olmalarını emr
etmişdir.
2- Îmân etmiş olanlara, harâm işlememelerini, kötülük yapmamalarını
emr etmişdir.
3- Îmân etmiş olanlara farzları yapmalarını emr etmişdir.
4- Harâmlardan sakınan ve farzları yapan müslimânlara, mekrûhlardan
sakınmağı, sünnetleri, nâfile ibâdetleri yapmağı emr etmişdir.
Yukarıdaki sırada, önce olan emri yapmayıp, ondan sonra olanı
yapmak, makbûl değildir, beğenilmez. Fâidesi olmaz. Meselâ,
îmânı olmıyanın kötülükden sakınmasını veyâ kötülüklerden, harâmlardan
sakınmayanın farzları yapmasını yâhud farzları yapmıyanın,
sünnetleri, nâfile ibâdetleri yapmasını, Allahü teâlâ beğenmez,
kabûl etmez. Bunun için, nemâz kılmıyan, zekât vermiyen ve
ananın, babanın, zevcenin ve evlâdının haklarını îfâ etmiyen müslimânın
sadakalarını, hayrâtını, hasenâtını, câmi’ yapdırmasını, para
yardımları ve yemekden önce ve sonra ellerini yıkamalarını ve
ömreye gitmesini beğenmez, kabûl etmez. Görülüyor ki, her insanın
evâmir-i teklîfiyyeyi yukardaki sıraya göre yapması lâzımdır.
Bununla berâber, önceki sıradakini yapmıyan, aşağıdakini yapar
ve bunu yapması, farzı terk etmesine, harâm işlemesine sebeb olmazsa,
sevâb kazanamaz ise de, bunu yapmağı da elden kaçırmamalıdır.
Bunu her zemân yapmanın bereketi ile, Allahü teâlânın,
merhâmet ederek, önceki emrleri yapmağı nasîb etmesinin umulacağı,
(Rûh-ul-beyân) tefsîrinde, altıncı cüz’ün sonunda yazılıdır.]
Ve dahî, ta’âm yimenin farzı dörtdür:
1- Yidiği zemân, doymağı ve içdiği zemân kanmağı, Allahü
azîm-üş-şândan bilmek.
2- Halâlinden yimek.
– 329 –