Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

kadar zekât verip, onu kendine olan borcundan kurtarmak istese,
fakîre o kadar zekât verir. Sonra, alacağını fakîre sadaka eder.
Ya’nî halâl eder, bağışlar. Sonra fakîr, elindeki zekâtı bu zengine
hediyye eder. Yâhud fakîr, borcu kadar altını birisinden ödünc
alıp zengine hediyye eder. Zengin bunu zekât niyyeti ile bu fakîre
geri verir. Sonra, fakîri borcundan ibrâ eder. Ya’nî, ona bağışlar.
Fakîr, zekât olarak aldığı altınları, evvelce ödünc almış olduğu
kimseye geri verir. Zekât ile [ve nezr edilen mal ile] hayrât ve hasenât
yapılamaz. Yapmak için, bunları tanıdığı bir fakîre verir. Fakîr
de, bunlar ile o hayrlı işleri yapar.) Bunlardan anlaşılıyor ki,
kâğıd para ile zekât verebilmek için, vereceği kâğıd paranın değeri
kadar altın lira ağırlığındaki altın zînet eşyâsını zevceden veyâ
bir tanıdığından ödünç alır. Altınları, tanıdığı veyâ akrabâsından
bir fakîre zekât niyyeti ile verir. Böylece kâğıd paraların zekâtı verilmiş
olur. Sonra, fakîr bu altınları bu zengine hediyye eder. Zengin
de alıp, sâhibine geri vererek borcunu öder. Zekâtı verilmiş olduğundan,
zengin zekât vermek için ayırmış olduğu elindeki kâğıd
paraların bir kısmını bu fakîre verir. Geri kalanı her dürlü hayrâta
ve hasenâta verir. Fakîr de bu hayrâtın sevâblarına kavuşmak
isterse, zekât olarak aldığı altınları bu zengine satar. Sonra, hayrlı
işler yapması için zengini vekîl edip, kâğıd paraları zengine geri
verir.
Dört mezheb ilmlerinde mütehassıs, büyük âlim, seyyid Abdülhakîm
Arvâsî “rahmetullahi aleyh” buyurdu ki, (Kâğıd paraların
kıymeti, kıymet-i i’tibâriyyedir. İ’tibârdan düşünce, kıymeti kalmaz.
Bu sebebden, fıtra ve zekâtı, kâğıd para ile vermek câiz olmaz.
Kâğıd ile, evvelce verilmiş zekâtlar, altın ile devr edilerek, kazâ
edilmelidir. Hacdan başka, diğer mâlî ibâdetlerin kazâsı, devr
tarîkı ile yapılır.)
(Dürr-ül-muhtâr)da diyor ki, (Bâgîler, ya’nî hükûmete isyân
ederek memleketi ellerine geçirmiş olan müslimânlar ve zâlim
olan müslimân sultânlar, hayvân ve uşr denilen toprak mahsûllerinin
zekâtlarını alırlarsa ve bunları Allahü teâlânın emr etdiği
yerlere verirlerse, bu aldıkları mallar zekât olur. Aldıklarını başka
yerlere verirlerse, aldıkları zekât sayılmaz. Mal sâhiblerinin
zekâtlarını tekrâr müslimân fakîrlere vermeleri lâzım olur. Ticâret
mallarının zekâtlarını ve para zekâtlarını toplarlarsa, âlimlerin
çoğuna göre zekât yerine geçmez. Fetvâ da böyledir. Ba’zı âlimlere
göre ise, zâlim sultânlar, müslimân oldukları için ve ellerindeki
mallar milletin hakları olduğundan fakîr sayılacakları için,
bunlara zekât niyyet edilerek verilenler zekât yerine geçer.) İbni
Âbidîn de diyor ki, (Vergi olarak, gümrük diyerek ve başka ism-
– 299 –