Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

ka verilir. (Bahr)de diyor ki, (Zimmî olmıyan kâfire, ister müste’min
olsun, ister harbî olsun, farz, vâcib ve nâfile sadaka verilmez.)
Borcu olmıyan bir fakîre nisâb mikdârı veyâ dahâ çok
zekât vermek mekrûhdur. Fakîrin ıyâli, ya’nî çoluk çocuğu varsa,
herbirine nisâbdan az noksan olacak kadar vermek câiz
olur.
Râyic olan, ya’nî geçer akça olan fülûs ile mal satmak câizdir.
Fülûs, altından ve gümüşden başka metalden veyâ kâğıddan para
demek olup, âdete göre semen olduğu için, ta’yîn edilmesi, ya’nî
işâret edilmesi, gösterilmesi lâzım değildir. Fülûs kâsid olursa,
ya’nî çarşıda pazarda geçmez olursa, İmâm-ı a’zama “rahime-hullahü
teâlâ” göre, bey’ bâtıl olur. İmâmeyne, ya’nî İmâm-ı Ebû Yûsüf
ile İmâm-ı Muhammede “rahime-hümallahü teâlâ” göre, bâtıl
olmaz. Kıymeti kadar geçer akça verilir. Ödünç aldıkdan sonra,
fülûs kâsid olursa, İmâm-ı a’zama göre, mislini, ya’nî aldığı kadar
fülûs öder. İmâmeyne göre, kıymeti kadar geçer akça öder. Râyic
olmayan fülûs ile alışveriş yapabilmek için, fülûsu ta’yîn etmek,
göstermek lâzımdır. Ta’yîn edilen mal, te’ayyün eder. Ya’nî onu
vermek lâzım olur. Benzerini veremez. Sarrafa bir dirhem ağırlığında
gümüş verip, bunun yarısı ile fülûs ve yarısı ile de yarım dirhemden
bir habbe noksan gümüş ver dese, bu bey’ fâsid olur.
Çünki, yarım dirhem gümüşü, dahâ az ağırlıkda gümüşe satmak
fâiz olur. Eğer, bunun yarısı ile fülûs ver ve yarısı ile de yarım dirhemden
bir habbe noksan gümüş ver derse, fülûsün bey’i sahîh
olur. Eğer, bu bir dirhem gümüş ile bana yarım dirhem ağırlığında
fülûs ve yarım dirhemden bir habbe noksan gümüş ver derse,
bey’in ikisi de sahîh olur. Bir habbe noksan gümüş aynı ağırlıkdaki
gümüş karşılığı ve yarım dirhem fülûs da, yarım dirhemden bir
habbe fazla ağırlıkdaki gümüş karşılığı satılmış olur. Fülûs ile, bunun
karşılığı olan gümüşün ağırlıkları farklı ise de, cinsleri başka
olduğundan câiz olur.
(Bedâyı’us-sanâyı’)da diyor ki, (Zekât olarak verilecek mal,
zekâtı lâzım olan malın cinsinden veyâ başka cinsden zekât malı
olmalıdır. [Altın yerine, fakîre elbise, ayakkabı, buğday, yağ gibi
şeyler vermek câiz değildir.] Zekât malı, ayn veyâ deyn olur. Ayn
olan zekât malı, vezn ile veyâ hacm ile ölçülür veyâ ölçülmez. Ölçülmez
ise, yâ sâime hayvân olur. Yâhud, ticâret urûzu olur. Sâime
ise, nass ile bildirilen hayvânın kendi verilince, orta hallisi verilir.
Aşağı hâlde olanı verilirse, orta halliden farkı kadar altın veyâ
gümüş de verilir. Hayvânın kıymeti verilince, yine orta hallinin
kıymeti verilir. Aşağı hâlde olanın kıymeti verilirse, altın veyâ
gümüş ile temâmlanır. İki orta koyun yerine kıymetleri topla-
– 295 –