Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

limân olması lâzımdır. Tam mülkü demek, kullanması mümkin ve
câiz olan malı demekdir. Satın alınan mal, söz kesilince mülk olur
ise de, teslîm alınmadan önce, kullanılması mümkin olmadığı için,
tam mülk olmaz. Gasb edilen, ya’nî zulm ile, zor ile alınan ve sirkat
edilen, ya’nî çalınan ve fâiz, rüşvet, kumar ile alınanı ve çalgı
çalmak, şarkı söylemek ücreti ve alkollü içki satışı bedeli olarak
alınan ve fâsid bey’ ile satın alınan mallara (Mâl-ı habîs) denir.
Habîs malların zekâtları verilmez. Çünki bunlar, alanın mülkü olmaz.
Sâhiblerine, sâhibleri ölmüş ise vârislerine, vârisleri de yoksa,
fakîr müslimânlara verilmeleri lâzımdır. Habîs malları, birbirleri
ile veyâ kendi halâl malı ile karışdırırsa, bu karışım, mülkü
olur ise de, buna (Mülk-i habîs) denir. Mülk-i habîsi de, başkasına
vermek ve kullanmak harâmdır ve tâm mülk olmadığı için, zekâtı
verilmez. Buna karışmış bulunan habîs malın mislini, misli yoksa
kıymetini kendi halâl, zekât malından, sâhiblerine tazmîn etdikden
[ödedikden] sonra, mülk-i habîsi kullanması halâl olur ve zekât
nisâbına katması lâzım olur. Bu borçlarını ödemek için, halâl
malı yoksa, ödünç alıp öder. Borcunu ödemeden evvel mülk-i habîsi
kullanmak, başkasına vermek harâm ise de, satarsa, hediyye
ederse, alana harâm olmaz. Sâhibleri ve vârisleri bilinmiyorsa veyâ
çeşidli kimselerden toplanan harâm mallar birbirleri ile karışdırılıp
mülk-i habîs olurlarsa, hepsinin müslimân fakîrlere sadaka
verilmesi lâzım olur.
Fakîr, aldığını geri hediyye ederse, verenin geri alması câiz
olur.
Altın ve gümüş, hâlis olarak kullanılmaz. Hâlisi yarıdan fazla
ise, zekâtları her hâlde verilir ve ağırlıkları ile hesâb edilir. Bunlardan
çarşıda semen olarak kullanılan iki nev’ bulunursa, hâlisi dahâ
çok olana (Ceyyid) denir. Hâlisi az olanına (Züyûf) denir. Hâlisleri
yarıdan az ise, ticâretde kullanılınca ve kıymetleri altın veyâ gümüş
nisâbı kadar olunca, zekâtlarını vermek lâzım olur.
Yağmur veyâ nehr suyu ile sulanan uşrlu toprak mahsûlü,
mikdârı az olsa da ve çabuk çürüyen, bozulan sebze, meyve olsa
da, onda biri uşr olarak uşr memûruna verilir. Memûr, bunları satarak,
parasını (Beyt-ül-mâl) denilen hazîneye kor. Meyve görününce
veyâ olunca, yâhud toplandığı zemân vermek farz olur denildi.
Hayvân ile veyâ dolab ile, makina, motor ile sulananın yirmide
biri verilir. Hiçbir masraf çıkmadan önce vermek lâzımdır.
Hükûmetin uşru, mal sâhibine bağışlaması, afv, lağv etmesi câiz
değildir. Dağdan ve uşrlu toprakdan elde edilen balın da uşru verilir.
Zimmîye zekât verilmez. Fekat fitre, keffâret, nezr ve sada-
– 294 –