Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

hâ iyisi, bunun kıymeti olan [altmış aded bir liralık] altın ödünc
alır. Bunu, nemâzının keffâretinin iskâtı için niyyet ederek bir fakîre
verir. Fakîrin, âkıl, bâlig, sâlih, erkek olması lâzımdır. Fakîr
kabûl etdim deyip alır. Sonra vârise hediyye eder. Vâris teslîm aldıkdan
sonra, ona veyâ başka fakîre verir. Böylece mükellef olduğu
sene kadar tekrârlanır. Dahâ fazla altın ödünç almış ise, devr
adedi o nisbetde az yapılır. Altın lira yok ise, velî, bileyzik, yüzük
gibi altın eşyâ, bir hanımdan ödünc alır. Bundan (Nemâz kılmadığı
sene adedi x 7,2) gram dartılıp, bir mendile konur. Mendilde, nemâz
kılmadığı sene adedi kadar altın lira vardır. 60 adedine darb
ve fakîr adedine bölününce, devr adedi olur. Altın az ise, birincidekinin
yarısı kadar dartılır. Devr adedi birincinin iki misli olur. 60
yaşında vefât eden erkek için, bir fakîre 60x48 x 7,2 = 20736 gram
altın verilir. Çünki, bir yıllık nemâz iskâtı 60 altındır. 7 fakîr ve 100
gram altın ile 30 devr yapılır. Veyâ 7 fakîr ve 70 gram altın ile 43
devr yapılır. Devr bitince, sondaki fakîr, elindeki altınları velîye
hediyye eder. Bu da, borcunu öder. Sonra oruc, kurbân ve yemîn
için devrler yapar. Fekat, bir yemîn keffâreti için, en az on fakîre
vermek lâzımdır ve bir fakîre bir gün için yarım sâ’dan fazla verilemez.
Hâlbuki, bir fakîre bir günde hattâ bir def’ada, birçok nemâz
keffâreti verilebilir. Zekât iskâtı vasıyyetsiz yapılamaz. Meyyitin
vasıyyeti lâzımdır. Fekat, oruc için vasıyyet şart olmadığından
zekâtı için de, velînin teberru’ ederek devr yapması iyi olur. Devrlerin
hepsi temâm oldukdan sonra, vâris, fakîrlere bir mikdâr mal,
para hediyye eder.
Keffâret için vasıyyet eden meyyitin bırakdığı malın sülüsü, bütün
keffâretleri için yetişmezse velî, vârislerin izni olmadan, sülüsden
fazla mal ile keffâret yapamaz. Sülüs keffâretlere yetişiyor, fekat
borcu varsa, alacaklı iskâtı için verse de, keffâretden önce borcu
ödenir. Hakkını aldıkdan sonra, keffâret için hediyye etmesi câiz
olmaz. Çünki, keffâret yalnız vârisin hibe etdiği mal ile olur. Bütün
ömrünün nemâzlarının keffâreti için vasıyyet edenin ömrü bilinmiyorsa,
vasıyyet bâtıl olur. Fekat sülüs, ömrünün nemâzları
için tahmin edilenden az ise, sülüsün hepsini vasıyyet etmiş olacağından,
belli mikdâr malın vasıyyeti olur ve sahîh olur.
Meyyit vasıyyet etmiş olsa dahî, velînin [ya’nî vârisinin veyâ
vasînin] keffâret yapmak için teberru’ yapması vâcib değildir.
Meyyitin sülüsü keffâretlerine yetişecek kadar mal bırakması ve
bu sülüs ile keffâret yapılmasını vasıyyet etmesi vâcibdir. Sülüsün
bir kısmı ile devr yapılmasını, geri kalanının vârislere veyâ
başkalarına teberru’ edilmesini vasıyyet ederse, vâcibi terk etmiş
olur. Bu ise, günâhdır. Bunun için, sülüsün bir kısmı ile devr
– 272 –