Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

sa eli ile döğmek, anaya, babaya lâzımdır. Talebeye üç def’adan
fazla vurmak ve sopa ile vurmak câiz değildir. Oruc tutması ve içki
içmemesi için de, çocuk böyle dövülür. Nemâzın farz olduğuna,
ya’nî birinci vazîfe olduğuna inanmıyan kâfir olur. Farz olduğuna
inanıp da, tenbellikle kılmıyan, kâfir olmaz. (Fâsık) olur.
Nemâz kılmağa başlayıncaya kadar habs olunur. Hiç müsâmaha,
merhamet edilmez. Nemâza başlamazsa, ölünceye kadar habsde
bırakılır. Kan akıncaya kadar dövülür diyenler de vardır. Şâfi’î ve
Mâlikî mezhebinde de, bir nemâzı tenbellikle kılmıyan kâfir olmaz
ise de, cezâ olarak öldürülür. Hanbelî mezhebinde, kâfir olur
ve öldürülür, denildi. Şâfi’î mezhebinde de böyle ictihâd eden
âlimler vardır. Bir nemâzı, vaktinde cemâ’at ile kılan kimsenin
müslimân olduğu anlaşılır. Çünki, başka dinlerde nemâz yalnız
kılınır, cemâ’at ile kılınmaz idi. Hac da ederlerdi. Nemâz, yalnız
beden ile yapılan ibâdet olduğu için, başkası yerine nemâz kılınmaz.
Zekât, yalnız mal ile yapılan ibâdet olduğu için, özrü olmıyan
kimse için, başkası, onun malı ile ve emri ile zekât verebilir.
Hac, hem beden ile ve hem mal ile yapıldığı için, özrü olanın yerine,
bunun parası ile ve emri ile, başkası hacca gidebilir. Ölünceye
kadar, hiçbir zemân oruc tutamıyan çok ihtiyâr kimse, oruc yerine
her günün orucu için, fakîre fidye denilen malı verebilir. Nemâz
için fidye vermek de câiz değildir. Nemâz kılamıyan kimse,
vasıyyet ederse, öldükden sonra, bunun nemâz borçlarının iskâtı
için, bırakdığı maldan fidye verilmesi iyi olur. Bırakdığı mal, iskât
için kifâyet etmezse, (Devr) yapmak câiz olur. Oruc için iskât
yapmak ise vâcibdir.
Yaz mevsiminde, şimâl memleketlerinde, şafak yeri kararmadan,
fecr ağardığı yerlerde, yatsı ve sabâh nemâzlarının vaktleri
başlamadığı için, hanefîde, bu iki nemâzı kılmak lâzım değildir.
Büyük müctehid imâm-ı Şâfi’î “rahime-hullahü teâlâ” lâzım olduğuna
ictihâd buyurmuşdur. Fekat âlimlerin çoğuna göre, bunlara
sabâh ve yatsı nemâzlarını kılmak farz olmaz. Kazâ etmeleri de lâzım
gelmez. Çünki, her iki nemâzın da vakti başlamamışdır. Vakti
gelmeden önce kılmak farz değildir. Fekat oruc böyle değildir.
Bir memleketde hilâl görülünce, her memleketde Ramezân başlar.
Kendi mezhebine göre, bir farzı yaparken veyâ bir harâmdan
sakınırken, (Harac) hâsıl olursa, harac bulunmıyan, başka bir
mezheb taklîd edilerek, bu haracdan kurtulmalıdır. Harac, bir işi
zahmet ile yapmak veyâ hiç yapamamak demekdir. Harac bulunmıyan
başka mezheb yoksa, haraca sebeb olan şey, zarûret ile
mevcûd ise, bu farzı yapmak ve harâmdan sakınmak afv olur. Za-
– 268 –