Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

ya’nî savtın aksinden hâsıl olan fi’le de kırâet denilmez. Bunun
içindir ki, fukahâ bir kırâetin aksinde hâsıl olan sadây-ı mün’akise
kırâet ve tilâvet hükmü terettüb etmiyeceğini ve meselâ: Secde-i
tilâvet lâzım gelmiyeceğini beyân etmişlerdir. Bir kitâbı sessiz mutâlea
etmek kırâet etmek demek olmadığı gibi, çalan veyâ çınlayan
mün’akis bir sadâyı dinlemek de bir kırâet dinlemek değil, bir
çalma ve çınlama dinlemekdir. Şu hâlde, Kur’ân-ı kerîm okuyan
bir kâriin sadâsını aks etdiren gramofondan veyâ radyodan gelen
savt veyâ sadâ, bir kırâet değil, bir kırâetin aksi ve tayfıdır ve bunlara
istimâ’ ve insât emrinin hükmü terettüb etmez. Ya’nî dinlenmesi,
susulması vâcib olan Kur’ân-ı kerîm, çalınan Kur’ân değil,
kırâet olunan Kur’ândır. Ma’amâfih istimâi vâcib veyâ müstehab
olmamakdan, istimâi gayr-ı câiz, adem-i istimâ’ı vâcib olmak lâzım
gelir zan edilmemelidir. Zîrâ Kur’ânı çalmak, başka bir fi’il,
çalınan Kur’ânı dinlemek de başka bir fi’ildir. Kur’ân-ı kerîmi çalmak,
çalgılar miyânına koymak şayân-ı tecviz olmıyan bir fi’il olduğu
zâhirdir. Nitekim Kur’ân-ı kerîm okumak bir kurbet olduğu
hâlde, muhıll-i ta’zîm olan yerlerde okumak bir kabâhatdir. Fekat,
okunmuş bulunursa, istimâı kabâhat değil, adem-i istimâı kabâhat
olur. Meselâ, hamamda Kur’ân-ı kerîm kırâet eden günâha
girer. Bununla berâber, okunduğu takdîrde, dinlememek de sevâb
değildir. Bunun gibi, bir aks-i sadâ ile çınlayan, kezâlik bir gramofon
veyâ radyoda çalınan bir Kur’ân-ı kerîm in’ıkâsını dinlemek
bir vazîfe değildir diye dinlememek vazîfedir gibi de zan edilmemelidir.
Zîrâ, bir kırâet değilse de, kırâete müşâbihdir. Çünki, kelâm-ı
nefsîye dâldır. Binâenaleyh istimâı kırâet gibi, vâcib veyâ
müstehab değilse de, lâ-ekal câizdir, evlâdır ve hattâ ona da hurmetsizlik
etmek gayr-ı câizdir. Öyle bir hâl karşısında bulunan bir
müslimân, lâyık olmıyan yere konmuş bir Kur’ân-ı kerîm sahîfesi
karşısında bulunuyormuş gibidir ki, ona karşı lâübâlîlik etmemesi
ve elinden geldiği kadar onu oradan alıp lâyık olduğu bir yere kaldırması
vazîfe-i diyâneti iktizâsındandır.)]
Fıkh ve fetvâ kitâblarının çoğunda, meselâ (Kâdihân)da diyor
ki, (Ezân okumak sünnetdir. İslâm dîninin şi’ârından, alâmetlerinden
olduğu için, bir şehrde, bir mahallede ezân terk edilirse,
hükûmetin oradaki müslimânlara zorla okutması lâzımdır. Müezzinin
Kıble cihetini ve nemâz vaktlerini bilmesi lâzımdır. Çünki,
ezânı başından sonuna kadar Kıbleye karşı okumak sünnetdir.
Ezân, nemâz vaktlerinin ve iftâr zemânının başladığını bildirmek
için okunur. Bu vaktleri bilmiyenin ve fâsıkın okuması, fitne çıkmasına
sebeb olur. Aklı olmıyan çocuğun, serhoşun, delinin, cünüb
olanın ve kadının ezân okumaları mekrûhdur. Müezzinin
– 246 –