Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

üş-şânın kemâl sıfatlarından bir eserdir.
Allahü azîm-üş-şân hakkında, bizlere bilmesi vâcib olan sıfatlar,
yirmiikidir. Ve yirmiiki de, muhâl sıfatları vardır.
Vâcib, lâzım demekdir. Bu sıfatlar, Allahü azîm-üş-şânda bulunur.
Muhâl olanlar bulunmaz. Muhâl, vâcibin zıddıdır. Var olamaz
demekdir.
Allahü azîm-üş-şân hakkında bizlere bilmesi vâcib olan sıfât-ı
nefsiyye birdir: Vücûd, ya’nî var olmakdır.
Allahü azîm-üş-şânın var olmasının, naklen delîli, Allahü teâlânın,
(İnnenî enellâhü) kavl-i şerîfidir. Aklen delîl ise, bu âlemleri
halk eden [yokdan var eden], bir hâlık [yaratıcı], elbet mevcûddur,
elbette vardır. Mevcûd olmamak muhâldir.
Sıfât-ı nefsiyye demek; zât, Onsuz ve O, zâtsız tasavvur olunmaz,
düşünülemez demekdir.
SIFÂT-I ZÂTİYYE
Allahü azîm-üş-şân hakkında, bizlere bilmesi vâcib olan sıfât-ı
zâtiyye beşdir: Bunlara (Ülûhiyyet sıfatları) denir.
1- Kıdem, Allahü azîm-üş-şânın varlığının evveli olmamak.
2- Bekâ, Allahü azîm-üş-şânın varlığının âhırı olmamak, buna
vâcib-ül-vücûd derler. Naklen delîl, Allahü teâlânın Hadîd sûresinde,
üçüncü âyet-i kerîmesidir. Aklen delîl varlığının evveli ve
âhırı olsa, sonradan var olmuş olup, âciz ve nâkıs olurdu. Âciz ve
nâkıs olan, başkasını yaratamaz. Allahü azîm-üş-şân hakkında
muhâldir.
3- Kıyâm bi-nefsihi, Allahü azîm-üş-şân, zâtında ve sıfatlarında
ve ef’âlinde, kimseye muhtâc olmamak. Naklen delîl, Muhammed
“aleyhisselâm” sûresinin son âyet-i kerîmesidir. Aklen delîl, bu sıfatlar,
Onda olmamış olsa, âciz ve nâkıs olurdu. Âciz ve nâkıs olmak,
Allahü azîm-üş-şân hakkında muhâldir.
4- Muhâlefetün lil-havâdis, Allahü azîm-üş-şân zâtında ve sıfatında,
kimseye benzememek. Naklen delîl, Allahü teâlânın Şûrâ
sûresindeki onbirinci âyet-i kerîmesidir. Aklen delîl bu sıfatlar,
Onda olmamış olsa, âciz ve nâkıs olurdu. Âciz ve nâkıs olmak, Allahü
azîm-üş-şân hakkında muhâldir.
5- Vahdâniyyet, Allahü azîm-üş-şânın, zâtında ve sıfatında ve
ef’âlinde şerîki ve nazîri yokdur. Naklen delîl, Allahü teâlânın İhlâs
sûresindeki birinci âyet-i kerîmesidir. Aklen delîl, eğer ortağı
olsa, âlem fenâ bulur, yok olurdu. Biri, birşeyin yaratmasını ve diğeri
yaratmamasını dilerdi.
– 178 –