Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

şe (Nakdeyn) denir. Her milletin kullandığı kâğıd liralar, şimdi hep
altın karşılığıdır. Ya’nî, altını çok olan hükûmetler, çok kâğıd para
basabilir. Altını az olan, kâğıd parayı çok basarsa, bunların kıymeti
olmaz. Çünki, Allahü teâlâ, altın ile gümüşü para olarak yaratmışdır.
Başka hiçbirşey, altının yerini tutamaz. Bunun içindir ki,
zekâtın altın veyâ gümüş olarak hesâb edilmesi ve verilmesi emr
olunmuşdur. Eşyânın kıymetlerini altın ve gümüşle, adâleti gözeterek
ölçecek âdil bir hâkim lâzımdır. Sözü geçer olan bu hâkim
de, hükûmetdir. Âdil bir hükûmet, zulmü, işkenceyi önler. Allahü
teâlânın emr etdiği adâleti te’mîn eder. Eşyânın kıymetlerini, adâlet
ile tesbît eder.
Demek ki, insanlar arasında adâleti te’mîn etmek için üç şey
lâzımdır: Nâmûs-i rabbânî, hâkim-i insânî ve dinâr-ı mîzânî. Bunlardan
en kuvvetlisi, en büyüğü, nâmûs-i rabbânî olan islâmiyyetdir.
Dinler, Allahü teâlânın adâleti sağlamak için gönderdiği kanûnlardır.
Hakîmlerin adâleti sağlamaları için, bu ilâhî kanûnları
gönderdi. Hadîd sûresi yirmibeşinci âyetinde meâlen, (Onlara kitâb
ve terâzî gönderdik ki, bunlarla adâleti yerine getirsinler) buyuruldu.
Burada, kitâb, din demekdir. Çünki din, Kur’ân-ı kerîmdeki
emr ve yasakların ismidir. Terâzî de, altına işâretdir. Çünki
altın, ağırlıkla ölçülür. Kur’ân-ı kerîmin emr ve yasaklarını beğenmiyen
kâfirdir ve münâfıkdır. Hâkimi, hükûmeti dinlemiyen âsîdir.
[Müslimân, Dâr-ül-harbdeki kâfirlerin kanûnlarına da karşı
gelmez. Suç işlemez.] Altının değerini kabûl etmiyen de, hâin ve
hırsız olur.
TENBÎH - İnsanın evvelâ kendine, hareketlerine, a’zâsına
adâlet etmesi lâzımdır. İkinci olarak, çoluk çocuğuna, komşularına,
arkadaşlarına adâlet yapması lâzımdır. Adliyecilerin ve hükûmet
adamlarının da, millete adâlet yapması lâzımdır. Demek ki,
bir insanda adâlet huyunun bulunabilmesi için, önce kendi hareketlerinde,
a’zâsında adâlet bulunmalıdır. Her kuvvetini, her
a’zâsını, ne için yaratıldı ise, o yolda kullanmalıdır. Allahü teâlânın
âdetini değişdirip, onları aklın ve islâmiyyetin beğenmediği
yerlerde kullanmamalıdır. Çoluk çocuğu varsa, onlara karşı da,
akla ve dîne uygun hareket etmeli, dînin gösterdiği güzel ahlâkdan
sapmamalıdır. Güzel ahlâk ile huylanmalıdır. Hâkim, vâlî,
kumandan ve herhangi bir âmir ise, yine ibâdetleri yapdırmalı ve
yapmalıdır. Böyle olan kimse, bu dünyâda, Allahü teâlânın halîfesi
olmuşdur. Kıyâmetde de âdiller için va’d edilen ni’metlere
kavuşur. Böyle bir hayrlı kimsenin hayr ve bereketi, onun bulunduğu
tâli’li zemâna, mubârek yere ve orada bulunmakla bahtiyâr
– 164 –