Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

lahü anh”, Sıffîn muhârebesinde, hücûm sırasında, başı açık, kolları
sıvalı koşar ve şu beytleri okurdu:
Ölümden kaçmak, şu iki gün doğru olmaz:
ecel geldiği gün ve gelmediği gün.
Ecel geldîse kaçmak fâide vermez,
gelmedi ise, tedbîr olmaz hiç uygun!
Mâlını, mevkı’ini gayb etdiği için veyâ düşman eline esîr düşdüğü
için intihâr eden, ya’nî kendini öldüren ahmaklarda şecâ’at değil,
korkaklık vardır. Şecâ’at sâhibi olan derdlere, belâlara göğüs
gerer, dayanır, sabr eder. Bu ahmaklar ise, ölmekle sıkıntıdan kurtulacaklarını
sanırlar. Bunlar çok câhildir. Ölünce dahâ çok sıkıntılara,
acılara düşeceklerini bilmiyorlar. İntihâr etmek, başkasını
öldürmekden dahâ büyük günâhdır. Şiddetli azâb çekecekdir. Aklı
gitdikden sonra intihâr eden böyle değildir. Ölmeği değil, Allahü
teâlâdan sıhhat ve âfiyet istemelidir.
5 - Adâlete benziyen kötü huy da vardır. Bu, iffete benzeyen
kötü huya yakındır. Adâlet iyi huyundan mahrûm, kötü bir kimse,
bulunduğu yerlere adâleti öven levhalar asar. Adâlet üzerinde konuşur.
Fıkralar yazar. Dahâ kötüsü, adâleti temsîl eden vazîfeleri,
kürsîleri tutar. Gösteriş olarak, âdillerle düşer kalkar. İçleri zulm,
kin, intikam ile doludur. Adâlet ise, huyları ve hareketleri dîne ve
akla uygun olmak demekdir. Görünüşü, içi gibi olmakdır. Herkesin
yanında, yalnız iken olduğu gibi bulunmakdır. İki yüzlülük,
adâlet değil, münâfıklıkdır. Beyt:
İbâdet, temiz niyyetli olmak gerek,
birşeye yaramaz, içi boş çekirdek.
BEŞİNCİ BÂB
Şimdi, adâletin ne olduğunu bildirelim: Adâlet, iyi huyların en
şereflisidir. Âdil kimse, insanların en iyisidir. Adâlet; ittifâk, müsâvât
demekdir. İki şeyin yâ kendileri veyâ sıfatları müsâvî olur.
Benziyen yerlerinde birleşmişler demekdir. Demek ki adâlet,
birlikden, vahdetden doğmakdadır. Vahdet ise, en şerefli bir sıfat,
en üstün bir hâldir. Çünki, bütün varlıklar bir varlıkdan meydâna
gelmişdir. Âlemde rastlanan her birlik, hakîkî biricik varlığa
benzemekdedir. Her varlık, o bir olan varlıkdan olduğu gibi,
her birlik, o birdendir. Ölçme, karşılaşdırma işlerinde, müsâvât
ya’nî eşitlik gibi şereflisi, kıymetlisi yokdur. Mûsikîde bu mes’ele
dahâ mufassal tedkîk edilmekdedir. İşte bunun için, iyiliklerin en
– 161 – İslâm Ahlâkı - F:11