Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

Yoksa, verileni almamak demek değildir. Bu huya taktîr derler ki,
kötü huydur. Aklın da, islâmiyyetin de beğenmediği birşeydir. Kanâ’at
ise, iyi ahlâkdır. [Ölmemek, bir uzvu telef olmamak için lâzım
olan şeye (Zarûret) denir. Nafaka için ve bedeni sıkıntıdan korumak
için, lâzım olan şeye (İhtiyâc) denir. İhtiyâcdan fazla olup,
hoşa giden, tatlı olan ve insanın kıymetini, şerefini korumaya yarayan
şeylere (Zînet eşyâsı) denir. Zînet eşyâsını, övünmek, başkalarına
gösteriş, üstünlük sağlamak için kullanmağa (Tefâhur) denir.
Zarûret ve nafaka eşyâsını te’mîn etmek farzdır. Nafakadan fazla
olan ihtiyâc eşyâsını, meselâ ilâc ve tabîb ücretini te’mîn etmek
sünnetdir. Zînet câizdir. Tefâhur harâmdır.]
8 - Vekârdır. İhtiyâcları ve kıymetli şeyleri elde ederken sür’at
ve acele etmeyip, yavaş hareket etmekdir. Vekâr, ağır başlı olmakdır.
Yoksa, fırsatı kaçıracak, menfe’atini kapdıracak şeklde uyuşuk
olmak değildir.
9 - Vera’dır. İslâmiyyetin harâm etdiği ve harâm şübhesi olan
şeylerden sakınmak ve emr etdiği şeyleri, herkese yarar işleri yapmakdır.
Kusûrlu ve gevşek olmakdan sakınmakdır.
10 - İntizâmdır. İşleri bir sıraya, düzene koyarak yapmakdır.
11 - Hürriyyetdir. Mâlı, parayı halâldan kazanmak ve iyi yerlere
vermek, herkesin hakkını gözetmekdir. Hürriyyet, başı boş
olup, her istediğini yapmak demek değildir.
12 - Sehâvetdir. Parayı, mâlı, hayrlı, iyi yerlere dağıtmakdan
lezzet almakdır. İslâmiyyetin emr etdiği yerlere seve seve vermekdir.
Sehâvet, cömerd olmak demekdir. İyi huyların en yükseklerindendir.
Âyet-i kerîmelerle ve hadîs-i şerîflerle medh olunmuşdur.
Sehâdan birçok iyi huylar doğar. Bunlardan sekizi meşhûrdur:
1 - Keremdir. Herkese fâideli işleri, para yardımı yapmasını
sevmekdir.
2 - Îsârdır. Kendi muhtâc olduğu mâlı, muhtâc olan başkasına
verip, yokluğuna kendisi sabr etmekdir. İyi huyların çok kıymetlisidir.
Âyet-i kerîmeler ile medh olunmuşdur.
3 - Afvdır. Düşmandan veyâ suçludan intikam almağa, karşılığını
yapmağa gücü yeter iken, yapmamakdır. Kötülüğe iyilikle karşılık
etmek, afvdan dahâ iyi olur. Beyt:
Kötülüklere karşı, kolay olur kötülük,
Kötülük yapanlara, iyilik yapmak merdlik!
4 - Mürüvvetdir. Muhtâc olanlara, lâzım olan şeyleri vermek-
– 151 –