Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

vadan gelmekdedir. Canlıların ihtiyâc maddeleri, bu üç kaynakdan
hâsıl olmakdadır. İnsan çürüyünce, hâsıl olan maddeler, yine bu üç
yere dağılıyor. Kıyâmetde tekrâr dirilmek, bu maddelerin veyâ
benzerlerinin tekrâr bir araya gelmeleri ile olacakdır.
Kalb, rûh ve melekler de, yalnız oldukları zemân, terakkî etmez,
yükselmez. Yaratıldığı mertebede kalır. Kalb ve rûh, bu beden
ile birleşince, terakkî etmek, yükselebilmek hâssasını kazanıyor.
Yâhud, kâfir olmak, günâh işlemek sebebleri ile, alçaklaşıyor,
harâb oluyor.
Bu dünyâda her cism kendine mahsûs sıfatları ile tanınmakdadır.
Her cism, elementlerin ve bileşiklerin birer yığınıdır. Elementler,
bileşikden bileşiğe geçerek yer değişdirmekde, her cismin terkîbi
bozularak, sıfatları yok olmakda, başka sıfatlı, başka cism hâline
dönmekdedir. Bu devâmlı değişmelerde, madde yok olmuyor
ise de, cismler zemânla değişmekde, yok olup başka cism hâsıl olmakdadır.
Eskiden maddeye (Heyûlâ) diyorlardı. Cisme, ya’nî
maddenin şekl almasına (Sûret) diyorlardı.
Kalb ve rûh, parçalanmadığı ve parçalardan meydâna gelmedikleri,
ya’nî mücerred oldukları için, hiç değişmez, bozulmaz, yok
olmaz. Fizik hâdiselerinde cismlerin şekli ve hâli değişiyor. Meselâ
su, ısı enerjisi alınca, buhar oluyor. Sıvı hâlde iken gaz hâline dönüyor.
Su cismi yok oluyor, buhar cismi var oluyor. Kimyâ tepkimelerinde
ise, cismin yapısı bozuluyor. O cismin maddesi yok olup,
başka madde var oluyor. Fizik olayında cism değişiyor. Madde değişmiyor.
Kimyâ değişmesinde, cism yok oluyor. Madde değişiyor.
Hiçbirinde madde yok olmuyor. Nükleer değişmelerde ise, madde
de yok olup, enerji hâline dönüyor.]
Üçüncü makam: Kalb ve rûhun kuvvetleri vardır. Bu kuvvetler,
bitki ve hayvânların kuvvetleri gibi değildir. Nebâtların ve hayvânların
da, kendilerine göre rûhları vardır. Kalb, yalnız insanda vardır.
Her canlıda (Nebâtî rûh) vardır. Doğma, büyüme, tegaddî
[beslenme], zararlı maddeleri dışarı atma, üreme ve ölme gibi canlılık
işlerini (Nebâtî rûh) yapar. Bu işler, insanlarda ve hayvânlarda
ve nebâtlarda da yapılmakdadır. Nasıl yapıldığı tabî’at bilgisi
derslerinde öğrenilmekdedir. Bunlarda büyüme, bütün hayât boyunca
yapılmaz. Mu’ayyen bir mikdâra vardıkdan sonra, bu iş durur.
Bu mikdâr, insanlarda ortalama yirmi dört yaşına geldiği zemândaki
mikdârdır. Yağlanmak, şişmanlamak, büyümek değildir.
Beslenme ölünciye kadar devâm eder. Çünki, gıdâ almadan yaşanamaz.
Hayvânlarda ve insanlarda, (Hayvânî rûh) da vardır. Bunun
yeri göğüsdür. İstekli hareketleri yapdıran bu rûhdur. İnsanlar-
– 133 –