Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

ına haber vermek, imâm efendiye bildirmek lâzım değildir. Para
vererek, papasa günâh afv etdirmek, hıristiyanlıkda yapılıyor. İslâmiyyetde
böyle şey yokdur. Cünüb iken Kur’ân-ı kerîm okumak
ve câmi’de oturmak ve câmi’de dünyâ işlerini konuşmak, yimek,
içmek ve uyumak ve Kur’ân-ı kerîmi abdestsiz tutmak, çalgı çalmak,
şerâb içmek, zinâ etmek, kadınların başları, kolları, baldırları,
saçları açık sokağa çıkmaları, kul hakkı bulunmıyan günâhlardır.
Hayvân hakkı bulunan günâhları afv etdirmek, çok güçdür.
Hayvânı haksız olarak öldürmek, dövmek, yüzüne vurmak, tâkatından
fazla yürütmek, ağır yük vurmak, otunu, suyunu zemânında
vermemek, günâhdır. Bu günâha hem tevbe etmek, hem de, istigfâr
ederek yalvarmak lâzımdır.
Kul hakkı beş dürlüdür: Mâlî, nefsî, ırzî, mahremî ve dînî. Sirkat,
gasb, aldatmak ile ve yalan söylemekle mâl satmak, kalp akça
vermek, başkasının mâlına ziyân vermek, yalancı şâhidlikle veyâ
zâlime haber vermekle veyâ rüşvet vermekle, mâlına zarar vermek,
mâlî olan kul haklarıdır. Bir kuruş, bir habbe mâl için tevbe
etmek ve sâhibi ile halâllaşmak lâzımdır. Mâlî haklar için, çocukların
da halâllaşması, ödemeleri lâzımdır. Dünyâda halâllaşmazsa,
âhıretde sevâbları ona verilerek halâllaşdırılacakdır. Mâl sâhibi ölmüş
ise, vârisine ödenir. Vârisi yoksa veyâ mâl sâhibi bilinmiyorsa,
fakîre hediyye olarak verilip, sevâbı sâhibine gönderilir. Sâlih olan
müslimân fakîr yoksa, islâmiyyete ve müslimânlara hizmet eden
hayr cem’ıyyetlerine, vakflara verilir. Kendi sâlih akrabâsına, fakîr
olan analarına, babalarına, çocuklarına hediyye olarak vermesi de,
câiz olur. Fakîre, hediyye diyerek verilen şey, sadaka olur. Sadaka
sevâbı hâsıl olur. Bunları yapmak imkânını bulamazsa, mâl sâhibinin
ve kendisinin afv olunmaları için düâ eder. Kâfirin hakkı için
de, onunla halâllaşmak lâzımdır. Gönlü alınmazsa, âhıretde afv
olunması, çok güç olacakdır.
Nefsî, ya’nî hayâtî günâh, adam öldürmek, bir uzvunu telef etmekdir.
Önce tevbe etmek, sonra kendini onun Velîsine teslîm etmek
lâzımdır. Velîsi isterse afv eder. İsterse mâl karşılığı sulh yapar.
İsterse, mahkemeye verip, hâkimden cezâlandırılmasını ister.
Kendisinin karşılık yapması, câiz değildir. [İslâmiyyetde kan da’vâsı
yokdur.] Irza dokunan kul hakkı, gîbet, iftirâ, alay, sövmek gibi
şeylerdir. Tevbe etmek ve halâllaşmak lâzımdır. Bunlarda vârisle
halâllaşmak olmaz.
Mahremî olan hak, başkasının zevcesine, çocuğuna, hıyânet
etmekdir. Tevbe ve istigfâr eder. Fitne çıkmak ihtimâli yoksa, sâhibi
ile halâllaşır. İhtimâli varsa halâllaşmak yerine, ona düâ eder
ve onun için sadaka verir. Dînî hak, akrabâsına ve emri altında
– 121 –