Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

mak, muhârebede ve yolculukda, oturarak da kılmağa imkân bulamamakdır.
Bu özrlerden birisinden dolayı nemâzın fevt edilmesi,
günâh olmaz. Fekat, özr bitince, bu nemâzı kazâ etmek hemen
farz olur. Özr ile fevt edilen nemâzların kazâlarını, çoluk çocuğunun
ihtiyâcını kazanacak kadar, gecikdirmek câiz olur. Özr ile kaçırılan
nemâzların kazâlarını, müekked sünnetler yerine kılmak lâzım
olmaz. Fıkh kitâblarının (müekked sünnetler yerine kılmamak
dahâ iyi olur) demesi, özr ile kılınamıyan nemâzlar içindir. Özrsüz
terk edilen farzları, hemen kazâ etmek farzdır. Bunları, sünnet yerine
de kılmak lâzımdır. İmâm-ı Rabbânî 123. cü mektûbda buyuruyor
ki, (Nâfile ibâdet, bir farzı terk etmeğe sebeb olursa, ibâdet
olmaz. Mâ-lâ-ya’nî, zararlı olur.)]
[Büyük âlim, İbni Âbidîn “rahmetullahi aleyh” buyuruyor ki,
(Câmiye girince, iki rek’at nemâz kılmak sünnetdir. Buna (Tehıyyetül-mescid)
denir. Câmiye girince, farz, sünnet, kazâ gibi herhangi
bir nemâz kılmak, tehıyyetül-mescid yerine geçer. Bunlara,
ayrıca tehıyyetül-mescid diye niyyet etmek lâzım değildir. Hâlbuki,
bir vaktin farzı ve sünneti diye iki niyyet edilen bir nemâz böyle
değildir. Burada yalnız farz nemâz sahîh olur. Bir mescide girince,
herhangi bir nemâz kılarken, ayrıca niyyet etmeden, bunlarla
tehıyyetül-mescid nemâzı da kılınmış olur. Fekat, sevâb hâsıl olması
için, buna da niyyet edilir. Çünki, niyyet edilmiyen ibâdete sevâb
verilmez). Abdülhakîm efendi “rahmetullahi aleyh” buyurdu
ki, (Sünnet nemâz demek, farzdan başka kılınan nemâz demekdir.
Farzdan evvel veyâ sonra olan sünnet yerine kazâ kılan, bu kazâ
nemâzı ile, sünnet nemâzın ta’rîfine uyduğu için, sünneti de kılmış
olmakdadır.) Görülüyor ki, sünnet yerine kazâ kılınca, sünnet terk
edilmiş olmuyor. Hem kazâ, hem de sünnet niyyet edilince, sünnetin
sevâbı da hâsıl olmakdadır.]
Kazâları, yukarıda bildirilen şeklde ödemeğe niyyet eden ve
başlıyan kimse, ağır hasta olursa, öldükden sonra nemâz keffâreti
yapılması için (vasıyyet) etmesi, Velîsinin de bu vasıyyeti yerine
getirmesi lâzımdır. Velî, vasıyyet olunan kimse veyâ vârislerden birisi
demekdir. Nemâz kılarken, vâciblerinden biri terk edilmiş veyâ
mekrûh işlenmiş ise, vaktinin içinde i’âde edilmesi vâcib olur.
Nâfile nemâzı dahî kılarken, fâsid olursa, ya’nî bozulacak bir şey
olursa, i’âde etmesi vâcib olur. Zekâtı, sadaka-i fıtrı, nezri ve kurbanı
da, her zemân kazâ etmek lâzım olur. Sonradan fakîr olanın,
(Hîle-i şer’ıyye) denilen kolaylıkla, bunları kazâ etmeleri lâzımdır.
Fakîr olmazlarsa, hîle-i şer’ıyye yapmaları mekrûh olur.
Allahü teâlâ ile kul arasında olan, ya’nî kul hakkı bulunmıyan
günâhların afv olması için, gizlice tevbe etmek kâfîdir. Başkala-
– 120 –