Islam Ahlaki - Ali Bin Emrullah - Muhammed Hadimi

tulur). (Fitnecilere karışmıyan, se’âdete kavuşur. Fitneye yakalanıp,
sabr eden de, se’âdete kavuşur). (Allahü teâlâ, Kıyâmet günü,
bir kuluna soracak: Günâh işliyeni gördüğün zemân, niçin mâni’
olmadın diyecek. O kul, onun zararından, düşmanlık yapmasından
korkdum ve senin afv ve magfiretine güvendim diyecek). Bu hadîs-i
şerîf, düşmanın kuvvetli olduğu zemânlarda, emr-i ma’rûfu ve
nehy-i münkeri terk etmek câiz olacağını göstermekdedir.
(Şir’atül-islâm) şerhinde diyor ki, farzın yapılmasını, harâmdan
sakınılmasını emr etmek, farz-ı kifâyedir. Sünnetin yapılmasını
emr, mekrûhdan nehy, men’ etmek, sünnetdir. Harâm işlemekde
olan, el ile men’ edilmez. Söz ile men’ edilir. Ya’nî, kötülüğü, zararı
anlatılır. Harâm işlemeğe hâzırlanan, el ile men’ edilir. Söz ile,
el ile nehy ederken, fitne, zarar çıkarmamak lâzımdır. Nehyin fâideli
olacağını önceden bilmek lâzımdır. Zann-ı gâlib, ya’nî çok
zan etmek de, bilmek demekdir. Hubb-u fillah, buğd-u fillah olmayınca,
yapılan ibâdetlerin fâidesi olmaz. Emr-i ma’rûf özrsüz terk
edilirse, düâlar kabûl olmaz. Hayr ve bereket kalmaz. Cihâdda ve
müşkil işlerde zafer nasîb olmaz. Gizli işlenen günâh, bunu işleyene
zarar verir. Açıkca işlenirse, herkese zararı dokunur. Bir kimsenin
kötülemesi ile, bir insanı kötü bilmemelidir. Bir kimsenin
kötülemesi gîbet olur. Bunu dinlemek de harâm olur. Bir insanın
fâsık olduğu, iki âdil şâhidin, bunun bir münker işlediğini gördüklerini
bildirmeleri ile veyâ kendi tecribesi ile anlaşılır. Günâh işliyeni
görüp de, gücü, kudreti olduğu hâlde, nehy etmemek, (Müdâhene)
olur. Müdâhene edenlerin, kabrden maymûn ve hınzır şeklinde
kalkacakları, hadîs-i şerîfde bildirilmişdir. Emr-i ma’rûf yapanı,
arkadaşları sevmez. Müdâhene yapanı severler. Zâlim olan
hükûmet adamlarına söz ile emr-i ma’rûf yapmak, cihâdın en kıymetlisidir.
Nasîhat vermeğe gücü yetmezse, kalbi ile red etmek de
cihâd olur. Devlet adamları el ile, âlimler söz ile, diğer müslimânlar
kalb ile emr-i ma’rûf yapar. Emr-i ma’rûfu Allah rızâsı için yapmak
ve söylediğinin kitâbdan vesîkasını bilmek ve fitneye sebeb
olmamak lâzımdır. Sözünün fâidesi olmıyacağını ve fitne çıkmasına
sebeb olacağını bilen kimsenin emr-i ma’rûf yapması vâcib olmaz.
Hattâ, ba’zan harâm olur. Böyle zemânda, fitneye sebeb olmamak
için, evinden çıkmamalıdır. [Ya’nî, fitnecilerin arasına karışmamalıdır.]
Fitne çıkarsa veyâ hükûmet zulm yapar, fesâd çıkarırsa,
o şehrden, beldeden hicret etmek lâzım olur. Hicret mümkin
iken, hükûmetin ikrâh etmesi, zorlaması, günâh işlemek için özr
olmaz. Hicret mümkin olmazsa, bir kenâra çekilmeli, kimseye karışmamalıdır.
Sözünün fâidesi olmıyacağını ve fitne çıkacağını bilirse,
emr-i ma’rûf yapmak vâcib olmaz, müstehab olur. Sözünün
fâideli olacağını, fekat fitneye sebeb olacağını da bilirse, yine vâcib
– 102 –