Hakikat Kitabevi Yayinlari - Faideli Bilgiler - Ahmed Cevdet Pasa - Huseyin Hilmi Isik

mezhebe uyarak temâmlıyamaz. Meselâ, Hanefîye göre aldığı
abdest ile Şâfi’îye göre nemâz kılamaz. İkinci şart, İbni Hümâm,
(Tahrîr) kitâbında, Ahmed bin İdrîs Karâfîden alarak diyor ki,
taklîd etdiği iki mezheb de, bu (Müleffak) işe bâtıl dememelidir.
Abdest alırken, Şâfi’îye uyarak a’zâlarını uğmaz ve Mâlikîye
uyarak nikâh ile alması câiz olan kadına dokunursa, bu abdest ile
kıldığı nemâz, bu iki mezhebe göre de sahîh olmaz. Üçüncü şart,
mezheblerin kolaylıklarını toplamamalıdır. İmâm-ı Nevevî ve
birçok âlimler, bu şarta çok ehemmiyyet vermekdedir. İbni Hümâm,
bu şartı bildirmemişdir. Hasen Şernblâlî, (İkd-ül-ferîd)de
diyor ki, (Hanefîye uyarak velîsiz veyâ Mâlikîye uyarak şâhidsiz
yapılan iki nikâhdan her biri sahîh olur. Fekat hem velîsiz, hem
de şâhidsiz olan bir nikâh sahîh olmaz). Avâmın bu şartı gözetmesi
çok güç olduğundan, câhillerin başka mezhebi, zarûret olmadan
taklîd etmeleri men’ edilmişdir. Bir âlime sorup öğrenmeden
taklîd etmeleri sahîh olmaz denilmişdir.) Muhammed Bağdâdînin
yazısı burada temâm oldu.
İsmâ’îl Nablüsî “rahmetullahi teâlâ aleyh”, (Dürer) şerhini
şerh ederken (İkd-ül-ferîd)den alarak diyor ki, (İnsanın bir mezhebe
bağlı kalması şart değildir. Başka mezhebi taklîd ederek de
işini yapabilir. Fekat, bu iş için, o mezhebde olan şartların hepsini
yerine getirmesi lâzımdır. Birbirine bağlı olmıyan iki işi, başka
iki mezhebe uyarak başka dürlü yapabilir). Başka mezhebi taklîd
ederken, şartların hepsini yapmak lâzım demek, telfîkin sahîh
olmadığını bildirmekdedir.
Hanefî âlimlerinden Abdürrahmân İmâdî “rahmetullahi teâlâ
aleyh”, (Mukaddime) kitâbında diyor ki, (Bir kimse, zarûret
olunca, başka üç mezhebden birini taklîd edebilir. Fekat, o mezhebin
bu iş için bildirdiği şartların hepsini de yapması lâzımdır.
Meselâ, hanefî mezhebinde olan bir kimsenin, şâfi’îyi taklîd ederek
necâset bulaşmış kulleteyn mikdârı sudan abdest alırken,
niyyet etmesi ve tertîbi gözetmesi ve imâm arkasında Fâtiha okuması
ve ta’dîl-i erkânı muhakkak yapması lâzımdır. Bunları yapmazsa,
nemâzının bâtıl olacağı sözbirliği ile bildirilmişdir). Başka
mezhebi taklîd için, zarûret hâlinde olmasını yazması lâzım değildi.
Burada zarûret demekle, ihtiyâcı bildirmiş olmakdadır. Çünki,
âlimlerin çoğuna göre, insanın dâimâ aynı bir mezhebe uyması
lâzım değildir. Kendi mezhebine uyarken, harac, meşakkat hâsıl
olursa, başka mezhebi taklîd edebilir. Bu yazılarımız telfîkin
sahîh olmadığını göstermekdedirler.
– 33 – Fâideli Bilgiler - F:3