Hakikat Kitabevi Yayinlari - Faideli Bilgiler - Ahmed Cevdet Pasa - Huseyin Hilmi Isik

ve sosyal kötülükleri yasaklamak şekline sokulabilir. Fıkh âlimlerinin
görüşleri böyle olsaydı, bugün en güzel kanûn, islâmiyyet
olurdu. Fekat fıkh âlimleri, bütün işleri Cehennemin azâbına ve
Cennetin ni’metlerine bağladıkları için, islâmiyyeti sosyal bir nizâmdan
mahrûm bırakdılar. Müslimânlar, Allahın büyüklüğünü ve
tabi’atdaki incelikleri araşdırıp anlayarak, Allahı sevecekleri yerde,
Onun Cehenneminden korkarlar ve zâlimlerin eline düşüreceğinden
korkarlar. Çocuklar babalarından, kadınlar kocalarından
korkarlar. Müslimânlarda olan bu korku, sosyal hayâtın düzenlenmesini,
ateşden bir zincirle bağlamakdadır. Korkunun hâsıl etdiği
kuvvetden doğan yapma, sahte ve geçici bir toplulukdan ise, akl ve
zekâ ile bağlanarak, sevişerek, kalbden doğan bir sevinç ile birleşenlerin
topluluğu, elbette dahâ iyi, dahâ samîmî ve devâmlıdır. İnsanlar
Allahını, Peygamberlerini, dînini, hükûmetini, nefsini, âilesini
ve milletini korku ile değil, Allah, Peygamber, din, hükûmet,
âile ve millet olduğu için sevmelidir) diyor.
Cevâb: Reformcu, Allah korkusu ile hükûmet, ana baba korkularını
tek bir açıdan görmekle, din işlerinde siyâsî ve içtimâ’î alanda
bir kalemde reform yapmağa kalkışmakdadır. Dikta, zulm üzerine
kurulan toplulukları, islâmiyyet de red etmekdedir. (Sadakaların
en kıymetlisi, zâlim hükûmet adamları yanında söylenen doğru
sözdür) ve (Ümmetim, zâlime zâlim demekden çekinecek bir
hâle gelirse, Allahü teâlâ onlara yardım etmez) gibi hadîs-i şerîfler,
bunu göstermekdedir. O hâlde zâlim hükûmetlerin sebeb olduğu
sosyal hastalıkları, dîn-i islâma yükletmeğe çalışmak, açık bir haksızlıkdır.
Dîn-i islâm, zâlimlerin sahte ve geçici kuvvetlerine dayanan
korkuları her zemân red etmişdir. Reformcu, korkunun çeşidli
sebeblerini birbiri ile karışdırmakdadır. Allah korkusunun sebebi,
bu sahte ve geçici kuvvetlere hiç benzemez ve buna bağlı olan
zincir hiç kopmaz. Kuvvet çoğaldıkça hak ile birleşir. Bunun içindir
ki, muhârebelerin, ihtilâllerin netîcesi, yalnız gâlib taraf için bir
hak sağlamakdadır. Eğer muhârebe edenlerden dahâ kuvvetli başka
bir devlet hakem olursa, gâlibin hakkını, sınırlayabilir. Görülüyor
ki, kuvvet çok olduğu zemân da, sınırlanabilir ve hakdan ayrılabilir.
Üstünde hiçbir kuvvet bulunmıyan, bütün kuvvetlerin kaynağı
olan Allahü teâlânın kuvveti, hak ve hakîkatin de kaynağıdır.
Bunun içindir ki, Allahü teâlânın kuvvetinden korkmak ve titremek
de, onu sevmek gibi ulvî ve rûhîdir.
Bu dünyâda büyükleri sevmek ve saymak, şeref ve kıymeti sarsıcı
bir sebeb görülmediği hâlde, bunlardan korkmak, küçüklük sayılmakdadır.
Hâlbuki islâmiyyetde yükselmiş olanlar, Allahü te-
– 258 –