Hakikat Kitabevi Yayinlari - Faideli Bilgiler - Ahmed Cevdet Pasa - Huseyin Hilmi Isik

yapması vâcibdir. Hattâ, kendi mezhebinde yalnız ruhsatı bulunan
işin, başka mezhebde azîmeti varsa, o azîmeti yapması vâcib
olur. Mezheb imâmlarından birinin sözünü beğenmemekden veyâ
kendi düşüncesini onun sözünden dahâ üstün sanmakdan, çok
sakınmalıdır. Çünki, başkalarının ilmleri, anlayışları, müctehidlerin,
ilmleri ve anlayışları yanında, hiç gibi kalır). Özrü olmıyan
kimseye kendi mezhebinde ruhsat ile amel câiz olmayınca, başka
mezheblerdeki kolaylıkları araşdırmanın, ya’nî mezhebleri (Telfîk)
etmenin hiç câiz olmadığı anlaşılmakdadır.
(Dürr-ül-muhtâr)ın sâhibi “rahmetullahi teâlâ aleyh” önsözünde
ve bunun (Redd-ül-muhtâr) hâşiyesinde [ya’nî İbni Âbidînde]
diyor ki, (Bir işi, ibâdeti yaparken mezheblerin kolaylıklarını
araşdırıp, bunlara göre yapmak bâtıldır. Meselâ abdestli kimsenin
derisinden kan aksa, Şâfi’î mezhebinde abdesti bozulmaz. Hanefîde
bozulur. Yabancı kadının derisine, derisi değse, Şâfi’îde bozulur.
Hanefî mezhebine göre bozulmaz. Abdest aldıkdan sonra derisinden
kan akan ve derisi yabancı kadının derisine değen bir
kimsenin bu abdestle kıldığı nemâz sahîh olmaz. Bunun gibi, bir
işi bir mezhebe göre yaparken, ikinci bir mezhebe de uymak sözbirliği
ile bâtıldır. Şöyle ki, Şâfi’î mezhebine uyarak, başının az bir
yerini mesh eden kimseye köpek sürtünse, bu kimsenin Mâlikîyi
de taklîd ederek, burasını yıkamadan kıldığı nemâz sahîh olmaz.
Çünki Şâfi’îde köpek sürtünenin nemâzı sahîh olmaz. Mâlikîde,
köpek necs değil ise de, başının hepsini mesh etmesi lâzımdır. Yine
bunun gibi, ikrâh ile, ya’nî korkutularak yapdırılan talâk, Hanefîde
sahîh olur. Diğer üç mezhebde sahîh olmaz. Bu adamın,
Şâfi’î mezhebine uyarak, boşadığı kadın ile ve Hanefîyi taklîd
ederek, bu kadının kız kardeşi ile, aynı zemânda evli olması câiz
değildir. Çünki, bir iş yaparken mezhebleri (Telfîk) etmek ya’nî
kolaylıklarını arayıp bunlara göre yapmak, sözbirliği ile sahîh değildir.
Dört mezhebden, hiçbirine uymadan bir şey yapmak da câiz
değildir). Nemâz vaktlerini anlatırken diyor ki, (Sefer ve matar
gibi özr olunca, öğle ve ikindiyi ve akşam ile yatsıyı birlikde kılmak
Şâfi’îde câizdir. [Matar, yağmur demekdir.] Hanefîde câiz
değildir. Bir hanefî, seferî iken, meşakkat olmadığı hâlde, öğleyi
ikindi vaktinde kılsa harâm olur. İkindiyi öğle vaktinde kılsa hiç
sahîh olmaz. Şâfi’î mezhebinde ise, ikisi de sahîh olur. Kendi mezhebine
göre harac, ya’nî meşakkat olduğu zemân, kendi mezhebindeki
ruhsatla amel etmesi câiz olur. Ruhsat ile de yapmakda
meşakkat olursa, başka mezhebi taklîd etmek câiz ise de, o mezhebde,
o ibâdet için farz ve vâcib olan şeyleri de yapması lâzımdır.)
Bir işi, bir ibâdeti yaparken başka bir mezhebi taklîd eden kimse,
– 22 –