Hakikat Kitabevi Yayinlari - Faideli Bilgiler - Ahmed Cevdet Pasa - Huseyin Hilmi Isik

dîs-i şerîfdeki evin kalb olduğunu ve köpeğin de, kötü huylar demek
olduğunu söylemiyorum. Açık ma’nâlarına inanmakla berâber,
yukarıdaki ma’nâları da ilâve ediyorum. Bu sözüm, Ehl-i sünnet
vel-cemâ’ati, Bâtınî denilen bid’at fırkasından ayırmakdadır.
Bâtınîler açık ma’nâları terk edip, sapık ma’nâlar uydurmakdadırlar.
Bir âyetin açık ma’nâsı, başka âyetlerin açık ma’nâlarına uymazsa,
o zemân bu açık ma’nâsı bırakılıp te’vîl edilmesi, ya’nî çeşidli
ma’nâlarından uygun olanın verilmesi lâzım olur. Böyle zarûret
olduğu zemân, açık ma’nâ vermekde isrâr edenlere (Hışvî) denir.
Bunun için, Kur’ânın zâhir ve bâtın ma’nâları vardır denilmişdir.
Hep zâhir ma’nâsını veren Hışvî olur. Hep bâtın ma’nâsını veren
(Bâtınî) olur. Yerine göre, ikisini cem’ eden, kâmil müslimân
olur). Tesavvuf adamının sözünün ahkâm-ı islâmiyyeye uygun olmadığını
ancak zâhir ve bâtın ilmlerinde mütehassıs olan anlar.
Tesavvuf âlimlerinin kullandıkları kelimelerin ma’nâlarını bilmiyen
anlıyamaz. Böyle zül-cenâhayn olmıyan [İbni Teymiyye ve
Abdülvehhâb oğlu gibi] kimseler, Bâyezîd-i Bistâmînin (Sübhânî
mâ a’zama şânî) sözünü islâmiyyete uymuyor sanır. Muhyiddîn-i
Arabî, bu sözün ma’nâsının kemâl-i tenzîh olduğunu uzun anlatmakdadır.
İslâmiyyete uymıyan kimse, hârik-ul-âde şeyler yapabilir.
Bunlara kerâmet denmez. (İstidrâc) denir. Evliyâ olarak bilinen
birisini görmek için, Bâyezîd-i Bistâmî giderken, onun karşıdan
geldiğini ve Kıbleye karşı tükürdüğünü gördü. Geriye dönüp,
bu adam, Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” edeblerinden
birine uymadı. Velî olamaz dedi.
Bâyezîd-i Bistâmî buyuruyor ki, (Kerâmetler gösteren biri, meselâ
su üstünde yürüse, bir anda uzaklara gitse, havâda uçsa, islâmiyyete
uymadıkca, bunu Velî sanmayınız!). İslâmiyyete uymak
için, dört mezhebden birini taklîd etmek lâzımdır. Müctehid olmıyanların,
Eshâb-ı kirâmı taklîd etmelerinin câiz olmadığı sözbirliği
ile bildirildi. [Çünki, Eshâb-ı kirâmın mezhebleri bilinmiyor.]
İctihâd kıyâmete kadar bâkîdir. [Fekat, ictihâd edebilmek
şartlarını hâiz olan âlim azdır. Bunların yeni ictihâdlar yapmalarına
da lüzûm yokdur. Kıyâmete kadar, hâsıl olacak herşeyin
hükmü dört mezhebden birinde mevcûddur.] Allahü teâlânın ençok
sevdiği ibâdet, farzları yapmakdır. Nâfile ibâdetlerin kıymetlisi,
farzlarla birlikde yapılıp, farzların içinde bulunan ve onları temâmlıyan
nâfilelerdir.
Muhammed bin Fadl Belhî, 319 [m. 931] senesinde vefât etdi.
Buyuruyor ki, (İslâmiyyet nûrlarının kalblerden ayrılıp, kalblerin
– 187 –