Hakikat Kitabevi Yayinlari - Faideli Bilgiler - Ahmed Cevdet Pasa - Huseyin Hilmi Isik

delîllerini arayıp bulacak, hangisinin dahâ kuvvetli olduğunu anlıyacak,
ondan sonra da, bunu isterse yapacak, isterse yapmıyacak.
Bu ne biçim mantık ve ne biçim teklîf? Müslimânların hiçbirşey
bilmediklerini, Allah gökdedir diyecek kadar câhil olduklarını
kendisi de yazıyor. Böyle insanlara bir mezhebi öğretmek mi,
yoksa bunun önüne yukarıdaki güçlükleri çıkarmak mı dahâ uygundur?
Aklı olan, insâfı olan, ya’nî Allah için ve din için konuşan
bir kimse, elbet hemen cevâbını verir. Fekat, dinde reformcunun
niyyeti, müslimânlara ve islâmiyyete hizmet olmayıp, müslimânları
ürkütmek, dinden ayırmak ve islâmiyyeti içerden yıkmak
olduğu, kitâbın başından beri birçok sözünden anlaşılmışdır. Buna
(sus be zındık, müslimânları aldatamazsın) demekden başka
cevâb verilemez.
Eshâb-ı kirâm “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în”, re’y almak
ve ictihâdını sormak için, Allahü teâlâ katındaki üstünlüğü ararmış
da, ölçü, bilgi ve araşdırma aramazmış! Bu da, onun bölücü,
yıkıcı sözlerinden biridir. Eshâb-ı kirâmı lekelemeğe kalkıyor.
Onlarda, ölçü, bilgi olmadığını söyliyor. Dört halîfe, Eshâb-ı kirâma,
(Bunu hanginiz biliyor?) derler. Bilenden öğrenirlerdi. Çünki,
Eshâb-ı kirâmın hepsi, Allahü teâlâ katında üstün idiler. Üstünlük
farkları değil, bilgileri, görüşleri sorulurdu. Ehl-i sünnet
âlimleri de, böyle yapdılar. Her işlerinde, Eshâb-ı kirâmın izinde
yürüdüler.
İmâmlar içinde en yüksek imâm-ı Şâfi’î olduğuna inanmak suç
değildir. Fekat imâm-ı Şâfi’înin kendisi, imâm-ı a’zam Ebû Hanîfenin
dahâ yüksek olduğunu söylemişdir. Bu sözlerinden birkaçı,
kırküçüncü maddede yazılıdır.
Dinde reformcular, dört mezhebi ve böylece Ehl-i sünneti ve
bu vâsıta ile islâmiyyeti yıkmak için, mezheblerin telfîki, ya’nî kolaylıklarını
toplayıp, geri kalanını atmak üzerinde çok duruyorlar.
Hangisinin kitâbında olursa olsun, Ehl-i sünnet âlimlerinden
getirdikleri misâllere bakılırsa, hanefî mezhebindeki üç imâmın
ictihâdının birleşdirildiğini yâhud başka mezheblerin ictihâdlarının,
(harac) meşakkat olduğu zemân birleşdirildiğini ileri sürmekdedirler.
Bunlardan ikisinin de câiz olduğunu biz de söyliyoruz.
Çünki, bir mezhebin içindeki imâmların ictihâdları, mezheb
imâmının ictihâdı demekdir. Bunları birleşdirmek, mezheb imâmının
ictihâdından dışarı çıkmak olmaz. Bunu önceki maddede
uzun bildirmişdik. Dinde reformcular, akllarınca kurnazlık yaparak,
câiz olan şeyleri yazıyor, bunları ileri sürerek, kendi bozuk
– 132 –