Hakikat Kitabevi Yayinlari - Faideli Bilgiler - Ahmed Cevdet Pasa - Huseyin Hilmi Isik

32 — Dinde reformcu, dokuzuncu konuşmasında şöyle yazıyor:
(Ben müslimânların tutuldukları hastalığın sebeb ve mikrobu olan
ihtilâf karanlıklarından nasıl sıyrılıp çıkacakları hakkındaki düşüncemi
bundan önce bildirmişdim. Benim görüşüm, büyük islâm
âlimi olan İmâm-ı Gazâlînin görüşüne uygundur. İmâm-ı Gazâlî,
yalnız Kur’ân-ı kerîmde bulunan şeylere îmân etmeleri, bir de
müslimânların öteden beri üzerinde birleşdikleri şeyleri yapmaları
kâfîdir, diyor. İslâmiyyete zarar veren şey, müslimânların fırka
fırka ayrılarak, her fırkanın yalnız kendi tercîh etdiği imâmı ve
ona tâbi’ olan âlimleri taklîd etmesi ve başka müctehid imâmları
taklîd edenlere karşı te’assub göstermesidir. Bu fırkalaşma, Kitâbı
ve Sünneti terk etmeğe kadar varır. Ben, bu nev’ mes’elelerde,
biraz dahâ kolaylık gösterdim. Mükellefi, nefsinin arzûsuna uymamak
ve elinden geldiği kadar ihtiyâta riâyet etmek şartı ile, istediği
görüşü almakda serbest bırakdım. İmâm-ı Gazâlî ise, bu
mes’elelerin kökden terkini câiz görmekle berâber, amel etmek
istiyenlerin hareket sâhasını daraltıyor. Onları bir nev’ ictihâde
mecbûr bırakıyor).
Dinde reformcunun en büyük hatâsı, müslimânların i’tikâdda
fırkalara ayrılması ile, Ehl-i sünnetin dört mezhebe ayrılmasını
birbiri ile karışdırmasıdır. Dört mezhebi de bid’at fırkaları gibi
kötülemekde, müslimânları, Kitâbın ve Sünnetin dışına çıkacak
kadar lekelemekdedir. İ’tikâdda ayrılmış olan yetmişiki fırkanın
hepsi, elbette mezhebsizdir, sapıkdır. Hepsinin Cehenneme gidecekleri,
hadîs-i şerîf ile bildirilmişdir. Fekat, hadîs-i şerîf ile övülen
ve Resûlullaha itâ’at etdikleri için, Allahü teâlânın muhabbetine,
rızâsına kavuşmuş olan, Ehl-i sünnetin dört mezhebine saldırması,
bölücülükden başka ne olabilir? Din adamı olarak ortaya
çıkan böyle zındıkların, münâfıkların, kitâblı ve kitâbsız kâfirlerden
dahâ zararlı ve dahâ kötü olduklarını dînimiz bildiriyor. Dinde
reformcu, imâm-ı Gazâlî hazretlerinin “rahmetullahi aleyh” bir
önceki maddede bildirilen sözlerini değişdirerek, kendi görüşüne
çevirmekden sıkılmamışdır. Kendisini, imâm-ı Gazâlî hazretleri
gibi, âlim ve müctehid görerek, islâmiyyete yön vermeğe kalkışmakdadır.
Bu şaşkın hareketinin, kötülediği yetmişiki fırkadan
da, dahâ kötü olduğunu anlıyamamakdadır.
33 — Dinde reformcu, mezheb imâmlarının sözbirliğine de
karşı geliyor, diyor ki, (Telfîkin bâtıl olduğu hükmünde icmâ’ bulunduğu
iddi’âsını kabûl etmek mümkin değildir. Bu konuda
farklı görüşler vardır. Kendi mezhebinin imâmlarından hiçbirinin
– 126 –