Ormanlar ve Ormancılığımız

YAYIN NO. DPT: 2630 

ORMANLAR 

ve 

ORMANCILIĞIMIZ 

“FAYDALARI, İSTATİSTİKİ GERÇEKLER 

Anayasa, Kalkınma Planları, Hükümet Programları 

ve Yıllık Programlar’da 

ORMANCILIK” 

FORESTS and TURKISH FORESTRY 

“Benefits, Statistical Facts and Forestry in The Constitution, Development Plans 

Government Programs and Annual Programs” 

Genişletilmiş İkinci Baskı 

Mustafa KONUKCU, MS ; Ph.D. 

EYLÜL 2001

KONUKÇU Ormanlar ve Ormancılığımız “Faydaları, İstatistiki Gerçekler, 

Anayasa, Kalkınma Planları, Hükümet Programları ve Yıllık Programlar’da.Ormancılık” 

ISBN 975 – 19 – 2875-3 (basılı nüsha) 

Bu Çalışma Devlet Planlama Teşkilatının görüşlerini yansıtmaz. Sorumluluğu yazarına aittir. 

Yayın ve referans olarak kullanılması Devlet Planlama Teşkilatının iznini gerektirmez; 

İnternet adresi belirtilerek yayın ve referans olarak kullanılabilir. Bu e-kitap, 

http://ekutup.dpt.gov.tr/ adresindedir. 

Bu yayın 1000 adet basılmıştır. Elektronik olarak, 1 adet pdf dosyası üretilmiştir 

http://ekutup.dpt.gov.tr/ormancil/konukcum/ormancil.pdf



ÖNSÖZ 

Bilindiği gibi, yeşil doğal örtü ormanlar, toplumlar ve diğer tüm canlılar için yaşamsal öneme 

haizdir. Orman, orman içi mera ve su ekosistemlerinin, odun ve odun dışı ürün ve hizmetler 

olarak, sayısız ölçülen ve ölçülemeyen fayda ve fonksiyonları vardır. Ekosistem bitki, toprak 

ve su kaynakları dengesinin, kırsal alandaki sosyal istikrarın, barajların uzun ömürlü 

olmasının ve gıda güvenliğinin temel sigortasıdır. Ormancılık faaliyetlerinin son derece önemli 

dışsal ekonomileri ve ileri bağlantıları vardır. Ormanlar ve ormancılığın ayrıcalık taşıyan bu 

özellikleri, son yıllarda sürdürülebilir kalkınmanın ön ve temel şartı olarak kabul edilmiştir. 

Ormanların toplumların sosyal refahlarına olan bu katkıları, politik, sosyal, ekonomik, kültürel 

ve kurumsal faktörler ile bunların devamlılığı ve istikrarına doğrudan bağlıdır. Sürdürülebilir 

orman yönetim anlayışı ile kaynağın akılcı kullanımı ve geliştirilmesi , her toplum ve genelde 

dünyadaki yaşamın devamı için hayati önem taşımaktadır. Sürdürülebilirlik, aynı zamanda 

son zamanlarda bazı ülkelerce dış ticarette uygulamaya konan “yeşil sertifika” yönteminin de 

temel taşı durumundadır. 

Son yıllarda ağırlığını dünyanın her yerinde hissettiren iklim değişiklikleri, tüm ülkelerle 

beraber ülkemiz ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından “doğal değerlerin ve kirliliğin sınır 

tanımazlığı ile ormanların verdikleri ile insanoğlunun onu korumak ve geliştirmek için 

yaptıklarını “ ciddi olarak sorgulanmasını zorunlu kılmış, çevre eylem planlarının temel 

unsurunu orman kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi oluşturmuştur. Bu nedenle orman 

ve ormancılıkla ilgili sosyo-ekonomik ve çevresel faydalarla, istatistiki gerçeklerin bilinmesi 

(ormancılığın ölçülemeyen tüm katkılarının da takdir edilmesi), uzağı gören, tutarlı ve dengeli 

kalkınmayı hedefleyen ülke yönetimleri için zorunluluk arzetmektedir. 

Bu açıdan değerlendirildiğinde, 20,7 milyon hektarlık alanı işgal eden orman kaynaklarımız, 

tarihi gelişim sürecinde bilinçsiz, düzensiz, aşırı ve plansız faydalanmalar sonucu fiziksel ve 

genetik açılardan tahrip olmuş; bitki- toprak- su doğal dengesi bozulmuş; zengin flora-fauna 

biyolojik çeşitliliğimiz azalmış; odun arz açığı yanında sel, heyelan, çığ ve toprak erozyonu 

gibi doğal afetler sosyal yaşamı tehdit eder seviyelere ulaşmış; sağlıklı yaşamın önşartı çevre 

önemli derecede kirletilmiş ve sonuçta ortaya çıkan bu ormansızlaşma olgusunu durdurma ve 

gelecek nesillere yaşanabilir bir çevre bırakma gerçeği, sürdürülebilir kalkınmayı 

gerçekleştirme yönünde çözülmesi gereken bir koşul olarak ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda 

sürdürülebilir orman yönetimi ilke ve prensiplerinin taviz verilmeden uygulanması kaçınılmaz 

olmuştur. Bir zamanlar Anadolu topraklarının büyük bir kısmı yoğun ormanlarla kaplı iken, 

yapılan yeni amenajman çalışmalarına göre bugün mevcut orman alanımızın yalnızca yüzde 

48’ i iyi ve verimli karaktertedir. Ülkemizde kişi başına 0,15 hektar verimli orman düşerken, 

Avrupa’da 0,26, ABD’ de 0,78 ve dünya genelinde 0,64 hektardır. Ne ilginçtir ki, yaşam 

mücadelesi için Anadolu topraklarında önceki nesillerin omanları yok etme yönünde yaptıkları 

mücadele, bazı yıllar yeterli olmasa da, 1963 – 2000 yılları arasında, özellikle 1975 yılından 

i 




itibaren, toprak erozyonu, yangınlar ve zararlı böceklerle etkili mücadele, biyolojik çeşitliliğin 

korunması ve ağaçlandırmalar ile ormanları tekrar kazanma şekline dönüşmüştür. Plan ve 

Programlardaki temel ilke ve politikaları, orman kaynağının yangınlarla beraber her türlü dış 

faktöre karşı etkin korunması, verimli işletilmesi ve boş, verimsiz arazilerin optimal 

değerlendirilmesi yönünde uygulanan geliştirme ve genişletme oluşturmuştur. 

İlk üç Kalkınma Planı [(1963-1967), (1968-1972), (1973-1977)] ile Yıllık Programlar ve Yatırım 

Programlarında, genelde ormancılığın “işletmecilik” amacına ağırlık verilmiş, 1975 yılından 

itibaren ormanların etkin korunmasıyla beraber orman bakım çalışmaları ve ağaçlandırmaerozyon 

kontrolu - enerji ormanları tesisi çalışmalarını kapsayan geliştirme ve genişletme 

ilkelerine gereken ağırlık verilmeye başlanmıştır. Kalkınma Planlarının ve genelde her Planın 

farklı yönetimlerce uygulanması ve 1980’li yıllarda Orman Bakanlığının ve Genel 

Müdürlüklerin kapatılıp tekrar açılması sektör çalışmalarını olumsuz olarak etkilemiştir. 

Ormanların etkin korunması bağlamında, öncelikle kadastro çalışmaları ile beraber eğitim ve 

tanıtım çalışmalarının yoğunlaştırılması öngörülmüş; telsiz, telefon, yangın kulesi, role cihazı 

ve güneş enerjisi sistemleri gibi iletişim araç ve tesislerinin alım ve yapımı, meteorolojik bilgi 

akımı dahil havadan müdahale sistemlerinin de alt yapısını oluşturmak üzere, yatırımlarda 

öncelikle kesintisiz desteklenmiştir. Yangınların, ağaçların dışındaki zararları da içeren 

gerçek zararlarının belirlenmesi ilgili araştırma oluşturulmuş ve 1979 da sonuçlandırılmıştır. 

Ancak ormancılık faaliyetlerinin temelini oluşturan ve saha emniyetini sağlayıcı kadastrosınırlandırma 

işinde, öngörülen heyetlerin kurulumaması ve bazı hukuki-idari nedenlerle yıllık 

gerçekleşmeler programların gerisinde kalmıştır. Başlangıçta yaşanan bazı olumsuz görüş ve 

tepkilere rağmen, yıllık programlarda yangın emniyet yol ve şeritlerinin tesisi, yangınlarda 

arazöz kullanımıyla kuş yuvası yapımı ve diğer biyolojik mücadele metotlarına büyük ağırlık 

verilmiştir. Bugüne kadar doğal ormanlar ile ağaçlandırma sahalarında, yangınlara hassas 14 

Bölge Müdürlüğü öncelikli olmak üzere toplam 74 bin km dolayında yangın emniyet yol ve 

şeriti yapılmış, 633 arazöz ve 6 helikopter alınmıştır. Fakat yangına daha az hassas türlerle 

yeşil şerit uygulaması tam olarak gerçekleştirilememiştir. Bugün ABD ve Avustralya’da 

yangınları daha çıkmadan önlemede kullanılan ve ölü örtüyü “kontrollu yakma” metodu ile 

yoketme tekniği ülkemizde henüz uygulamaya konamamıştır. Alınan bu önlemlere rağmen 

1963 - 11.9.2001 tarihleri arasında toplam 483.759 hektarlık orman alanı yangınlarla tahrip 

olmuş, söndürme mücadelelerinde 74 görevli hayatını kaybetmiştir. Ayrıca orman arazilerinin 

açma ve yerleşme gibi başka şekillerde kullanımının, yapılan düzenlemelerle yasallaştırılması 

sonucu, 458.588 hektarlık arazi 1974 - 2000 yılları arasında orman rejimi dışına çıkarılmıştır. 

Ormanların bugün için bilinmeyen değerlerini keşfetmek, gelecek nesillerin araştırma 

yapmalarına imkan vermek ve biyolojik çeşitliliği de korumak üzere Milli Park, Tabiat Parkı, 

Tabiatı Koruma Alanı ve bezeri “Korunan Alanlar”ın, ekosistem değerlerini koruyucu 

büyüklükte olması dikkate alınarak artırılması ve taşıma kapasitesi dahilinde kullanımı 

ii 




yönünde Plan ve Yıllık Programlarda ilke ve tedbirler oluşturulmuştur. Bu tedbirler 

doğrultusunda korumaya alınan sahalar arasında; Isparta Kasnak Meşesi Ormanı, Balıkesir 

Kaz Dağı Göknar sahası, Adana Akyatan Habitatı, Bolu Kökez Göknar sahası, İstanbul 

Kıyıköy ve Çilingoz yöresindeki Karaçam sahaları, İstanbul Dereköy Kayın Meşçereleri ve 

Longoz Ormanı, Adıyaman Nemrut Dağı, Düzce Balıklı Kayın Ormanları ve Trabzon 

Meryemana sayılabilir. Bugün Türkiye orman alanlarının yüzde 3,9’ u biyolojik çeşitlilik olmak 

üzere toplam yüzde 19,7’ si, (erozyon kontrolunu amaçlayan Muhafaza Ormanları dahil ) 

korunan alan olarak ayrılmıştır. Ancak sorun yalnızca sözkonusu alanın korunan alan sınıfına 

konması olmayıp, ilgili çeşitli meslek uzmanlarınca yapılacak master planlara göre etkin 

korunmanın yapılması ve öngörülen sınırlar içinde faydalanmanın sağlanmasıdır. Ülkemiz bu 

konuda gelişmiş ülkelerin maalesef gerisindedir. Ayrıca korunan alanların da temelini 

oluşturan ve orman arazilerinin optimal değerlendirmesini amaçlayan fonksiyonel planlama 

henüz gerçekleştirilememiştir. 

Ormancılığın “işletme” amacı doğrultusunda, özellikle IV.Plan döneminden itibaren verimli, 

ekonomik ve çevreyi koruyucu çalışmalarla odun dışı ürün ve hizmetlere daha fazla ağırlık 

verilmeye çalışılmıştır. Programlarda getirilen tedbirlerle, Bakanlık araştırma birimlerince 1979 

yılında Türkiye’de ilk defa kapsamlı yakacak odun tüketim çalışmaları yapılmış ve yıllık odun 

tüketimin 28 milyon m3 dolayında olduğu belirlenmiştir. Hizmet içi eğitimleri ile desteklenen 

odun dışı ürünler çalışması ise, yetersiz de olsa, 1990 da sonuçlanmış ve ot-yaprak gibi 

hayvan gıdası olan ürünler hariç toplam değerin 1990 yılı fiyatlarıyla 171 milyar TL. olduğu 

hesaplanmıştır. Yıllık Programlar bu bulgulara göre revize edilmiştir. Amenajman ve araştırma 

çalışmaları, Bakanlığın yapabilirlik gücü dahilinde yatırımlarda öncelikle desteklenmiştir. 

Kayın ormanlarının yoğun olarak bulunduğu Batı Karadeniz Bölgesinde kış mevsiminde de 

odun üretimi yapılabilmeye olanak sağlamak için, oluşturulan projeler dahilinde stabilize yol 

yapımına ve gerekli makine- techizatın alımına ağırlık verilmiştir. Yine üretim ve gençleştirme 

çalışmalarının alt yapıları olan yol, bina ve tesis inşaatları ile taşıt alımları, tip projeler, ihtiyaç 

programları ve birim maliyet analizleri gözönünde tutularak yıllık programlarda desteklenmiş, 

batık maliyet yaratılmaması için azami çaba sarfedilmiştir. Yapılan yurt içi teknik gezi izlenim 

ve bulguları ışığında, ormancılık yatırımları DPT ormancılık sektörü tarafından bölgesel ve 

faaliyet bazında yeniden değerlendirilmiş ve 1984 yılına kadar büyük ölçüde ihmal edilen 

Doğu ve Karadeniz Bölgeleri ve öncelikle Erzurum, Artvin, Elazığ ve Trabzon Bölge 

Müdürlükleri 1984-1987 yılları arasında yatırımlarda öncelikle desteklenmiştir. Daha sonra da 

orman varlığı, mevcut alt yapı, odun verim gücü, iklim şartları ve sosyal gerçekler dikkate 

alınarak Sinop ve Kastamonu Bölge Müdürlükleri ile diğer Bölgelerin bu kriterlere uygun 

İşletme Müdürlükleri, Bakanlığın talepleri doğrultusunda sektörün yatırım tavanı dahilinde 

ağırlık kazanmıştır. 1980’li yıllarda teknik açıdan olumsuz, idari ve sosyal yönlerden olumlu 

görüşler ışığında kurulan ve son yıllarda sekizi kapatılan, 25 dolayındaki işletme müdürlüğü, 

Kırıkkale Orman İşletme Müdürlüğü gibi, sektörde fırsat maliyeti yüksek faaliyetler olmuştur. 

Ayrıca, 1990 - 2010 yıllarını kapsayan Ormancılık Ana Planı 1988 yılında sonuçlandırılmıştır. 

iii 




Ormancılığın geliştirme ve genişletme amaç ve ilkesi doğrultusunda da, Planlı dönemde 

önemli çalışmalar yapılmıştır. Sektörün 2020’ leri hedefleyen yıllık ağaçlandırma çalışmalarını 

planlamak üzere, DPT ormancılık sektörünce 1976 ve 1977 yıllarında 1975 yılı Avrupa kişi 

başı odun tüketim miktarlarını esas alan kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Sonuçta ülkemizde 

2020’leri hedefleyen uzun dönemde bir odun arz açığı ile karşılaşmamak için, ağaç türü ve 

yetişme muhiti faktörlerine bağlı olarak yılda yapılması gereken ağaçlandırma miktarının 300 

bin hektar dolayında olması hesaplanmıştır. Bu çalışma doğrultusunda, fidan üretimi ve 

ağaçlandırmaların zaman içinde artırılması hedeflenmiş, dikimlerde ibrelilerin yanında, 

monokültüre neden olmamak için, yüzde 5’ ler dolayında bir paya sahip olan yapraklı ve çok 

amaçlı türlerin de, orman sağlığı, yangınlar, kuş ve yaban hayatı ve ülke ihtiyaçları gibi 

faktörler dikkate alınarak, oranlarının yükseltilmesi amaçlanmıştır. Oran bazı yıllar yüzde 18’ 

lere çıkartılmıştır. Artan bir şekilde gelişen ağaçlandırmalar 1988 yılında 119 bin hektar 

düzeyine ulaşmıştır. Özellikle kent halkının huzurunu ilgilendiren “yeşil kuşak” çalışmalarına 

da programlarda büyük ağırlık verilmiştir. Karayollarını güzelleştirme çalışmalarının önemi 

vurgulanmış, “hatıra ormanları” buralarda kurulmuştur. Yine 1980’lere kadar yapraklı fidan 

üretimine uygun olmasına rağmen, toprak taşınarak yüksek maliyetle ibreli tür fidanı üretimine 

zorlanan fidanlıkların, örneğin Lüleburgaz Fidanlığı gibi, alınan önlemlerle, yetişme muhitine 

uygun fidan yetiştirmesi sağlanmıştır. Bolu-Elmalık yöresinde 1960’larda görüldüğü gibi, ibreliyapraklı 

karışımı olan doğal meşçerelerin, ibreli türe dönüştürme çabalarının, ülke genelinde 

sınırlı kalması, gençleştirme ve ağaçlandırmalarda büyük çapta tür değişikliğine gidilmemesi 

memnuniyet vericidir. Bakım çalışmalarında da son yıllarda ciddi bazı aksamalar 

görülmektedir. Gerçekleştirilen ağaçlandırma ve yapay gençleştirme çalışmalarıyla, insan 

yapısı ormanlar, ülkemiz orman sahasının yüzde 12’sini kapsayan bir orana çıkartılmıştır. 

Ancak 1988’e kadar artarak gelişen ormanlaştırma çalışmalarında, 1990 yılından itibaren 

dikkate değer düşüşler görülmektedir. Ülkenin ekolojik, topoğrafik şartlarıyla uzun dönem 

odun hammaddesi ihtiyacı dikkate alınarak, faaliyetlere tekrar gereken ağırlığın verilmesi 

zorunludur. Yine araştırmalara göre bugün tarım yapılmakta olan eğimli ve erozyon yaşanan 

10 milyon hektar alanın ağaçlandırılarak orman rejimine konması gerekmektedir. 

Unutulmamalıdır ki ülkemiz için yeşil örtü ve toprak stratejik öneme haizdir. Diğer önemli bir 

nokta da, ağaçlandırmalarda kullanılan tür seçimi kararlarında yetişme muhiti faktörleri 

yanında, son tüketim sektörlerinin ağaç türü talepleri ve dünya gerçeklerinin de dikkate 

alınmasıdır. Çevresel olarak yaratılan yeşil örtü, o zaman ekonomik değer de kazanacaktır. 

Ayrıca orman ekosisteminin diğer temel unsuru orman köylüsünün yerinde kalkındırılması, 

ormancılık çalışmalarına olabilecek zararlarının azaltılması ve sürdürülebilir toplum ilkesi 

doğrultusunda, 1974’ lerden başlayarak, başta tavukçuluk, arıcılık, hayvancılık, halıcılık, dam 

örtülüğü ve bu konularda eğitim olmak üzere, çeşitli sosyo-ekonomik faaliyetler, hazırlanan 

ilçe bazındaki kalkınma planları dahilinde teşvik edilmiş, desteklenmiştir. Çalışmalar, genelde 

gençleştirme ile ağaçlandırma çalışmalarının yoğun olduğu yörelerde yoğunlaştırılmıştır. 

iv 




Planlı dönemde, sektörle ilgili çeşitli faaliyetlerde belirli gelişmeler kaydedilirken, iş güvenliği, 

işçi sağlığı ve çalışma hayatı ile ilgili faaliyetlerde fazla bir ilerleme sağlanamamıştır. Özellikle 

orman yangınlarından odun üretimi ve nakline kadar hayati risk taşıyan faaliyetlerde, 

ergonomik çalışmaların daha fazla ertelenmeyerek en kısa zamanda ele alınması, yalnızca 

ölüm olayları değil diğer tüm istatistiklerin tutulması; giysiden kullanılan makine-techizata, 

gıdadan ilk yardım, ikaz işaretleri ve eğitime kadar gerekli tedbirlerin alınması, standartlar 

geliştirilmesi ve idari düzenlemenin yapılması sektörün acilen çözüme kavuşturması gereken 

konularıdır. Yetersizlik görülen, kapsamlı bilgi ve verilerin olmadığı diğer bir konu da odun dışı 

orman ürünleridir. Bu konuda da ciddi çalışmaların yapılması zorunludur. 

Tüm bu çalışmalarda, orman ve ormancılık gerçeklerinin ve sorunlarının yerinde görülmesi ve 

taşra yetkilileri ile iletişim sağlanması amaçlarıyla çeşitli tarihlerde yapılan yurtiçi teknik 

inceleme gezileriyle, dünyadaki gelişmeleri takip edebilmek amacıyla yurtdışında yapılan 

eğitim, inceleme ve araştırma çalışmalarının, özellikle Almanya, İsveç, Japonya ve ABD 

yetkilileri ile devamlı yakın işbirliğinin, Plan ve Programlardaki ilke ve tedbirlerin 

düzenlenmesi ve bunların kısmen veya tamamen uygulamaya aktarılması konularında büyük 

katkıları olmuştur. 

İşte bu çalışmanın ana amacı, ülke kalkınmasında büyük rol oynayan yer üstü yenilenebilir 

özellikteki doğal kaynak olan ormanlarımızın, sosyal, ekonomik ve çevresel faydalarını ülke 

ve dünya gerçekleri ışığında belirtmek; orman ve ormancılığımızın zaman ve faaliyet bazında 

gelişimiyle ilgili istatistiki bilgileri oluşturarak bunları algılanması ve anlaşılması kolay 

grafiklerle özetlemek, Anayasa, Kalkınma Planları, Yıllık Programlar ile Hükümet 

Programlarında ormancılıkla ilgili ilke ve politikaları okuyucunun bilgisine ve 

değerlendirmesine sunmak ve böylece sürdürülebilir ormancılık ve kalkınma çalışmalarına 

ışık tutmaktır. Çalışma bir anlamda, 1999 yılında yayınlanan “Ormancılığımız” adlı kitabın, 

ormanların çok yönlü yarar ve fonksiyonlarını da içeren geniş kapsamlı revizyonudur. 

Ormanların faydaları kaleme alınırken bunun her seviyedeki okuyucunun anlayabileceği 

şekilde yazılmasına büyük özen gösterilmiştir. Geniş çapta literatür taraması yapılmıştır. 

Tablo’lar ile grafiklerde yer alan istatistiki bilgilerin, güncel olmasına, çeşitli analizler ve 

ekonometrik çalışmalar da yapabilmek açısından tutarlı ve sağlıklı seriler oluşturmasına, 

rakamların grafiklerle veri boyutundan bilgi boyutuna taşımasına ve kolayca kavranmasına 

büyük çaba sarfedilmiştir. Tablo ve grafiklerde yer alan bilgilerin yorumuna girilmemiş, 

değerlendirme tamamen okuyucunun anlayış ve takdirine bırakılmıştır. Kitapta DPT 

Ormancılık Sektörünün görev alanına giren konulara yer verilmiştir. Ayrıca çalışmanın amacı 

ile doğrudan ilişkisi olması nedeniyle, Milli Park ve diğer Korunan Alan faaliyet ve 

yatırımlarına da özetle yer verilmiştir. Okuyucu bazı konuların kapsamını yetersiz veya hiç 

dikkate alınmamış bulabilir, veya bazı çözüm önerilerine de katılmayabilir. Okuyucunun yazar 

ile kuracağı iletişimle, bu konuların geliştirilmesi daima mümkündür. Ayrıca çalışmanın 

v 




uluslararası kullanımına olanak sağlamak için, tablo ve grafikler ile VIII. Beş Yıllık Kalkınma 

Planı’nın ormancılık bölümü Türkçe ve İngilizce olarak iki dilde düzenlenmiştir. 

Kitap 17 Bölümden oluşmuştur. I.Bölüm’de orman ekosisteminin sosyal, ekonomik ve 

çevresel faydaları ülke ve dünya gerçekleri ışığında özetlenmiş, II.Bölüm’de de Türkiye ve 

ormancılığımızın temel ekonomik göstergeleriyle odun hammaddesi, ormanlaştırma ve 

yatırımların genel görünümü ele alınmıştır. III.Bölüm “Türkiye Orman Varlığı”nda orman 

alanları, servet, ETA, artım, ağaç türleri, işletme amacı, mülkiyet ve bölgelere göre dağılım ile 

IV.Bölüm “Korunan Alanlar”da orman içi ve ülke genelinde biyolojik çeşitlilik, toplam korunan 

alanlar ve bunun çeşitli şekilleri olan Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiatı Koruma Alanı, Tabiat 

Anıtı, Muafaza Ormanları, Özel Çevre Koruma Alanları ve Tarım İşletmeleri Alanları’na göre 

dağılımı verilmiştir. “Ormancılık Sektörü yatırımları” nı kapsayan V.Bölüm’de, yatırımların 

program ve gerçekleşme olarak 1963-2000 yılları arası yıllık ve Plan Dönemleri itibariyle 

gelişimi, 1980-2000 yılları arası bütçe türlerine göre dağılımı, Milli Park ve benzeri Korunan 

Alan yatırımları ile OGM gelir ve giderleri ve bunun yatırım, bakım, yönetim ve üretim giderleri 

itibariyle dağılımı verilmiştir. VI.Bölüm olan “Ormancılık Ana Faaliyetlerinde Gelişmeler”de de, 

amenajman, fidan üretimi, gençleştirme, erozyon kontrolu, enerji ormanları, mera ıslahı, 

orman yolları ve kadastro faaliyetleriyle yeşil kuşak, kumul tesbit çalışmaları ve orman dışına 

çıkarılan alanlar ele alınmış, bunların Planlı Dönemdeki gelişim seyri özetlenmiştir. 

VII.Bölüm’de “Özel Ağaçlandırma ve Hatıra Ormanları Çalışmaları” özetlenirken, VIII.Bölüm 

olan “Üretim, Tüketim, İhracat, İthalat” da odun hammaddesinin durumu, kamu, özel kesim ve 

ağaç türleri itibariyle ayrıntılı olarak yansıtılmış, sektörde dış ticarette ilişkili olduğumuz ülkeler 

belirtilmiş ve odun dışı ürünlerin dış ticaretteki toplam payı gösterilmiştir. “Orman Koruma ve 

Yangınlar”ı konu alan IX.Bölümde, yangınların gelişim seyri, nedenleri, aylar ve iller itibariyle 

dağılımı, yangınlarla mücadele vasıtaları ile orman zararlıları ve biyolojik mücadele faaliyetleri 

detaylı bir şekilde sunulmuştur. X.Bölüm’de “Maliyetler, Ücretler, Fiyatlar” incelenirken, 

“Orman Köyleri, Hibe ve Krediler”i konu alan XI.Bölüm’de, orman köylerinin sayısı ve nüfusu 

ile kalkındırılmaları için sağlanan hibe ve kredilere yer verilmiştir. Çok fazla literatür taraması 

yapılarak oluşturulan XII.Bölüm olan “Orman Kaynaklarında Uluslararası Karşılaştırma” da, 

orman kaynaklarında ülkemizin karşılaştırma yapılması anlamlı olan ülkelere göre durumu 

değerlendirilmiştir. XIII, XIV, XV ve XVI. Bölümlerde de, ormancılığın sırasıyle Anayasa’da, 

Kalkınma Planları’nda, Hükümet Programları’nda ve Yıllık Programlar’daki ilke ve tedbirler 

olarak ifadesi yer almıştır. Son Bölüm olan XVII. de ise, “Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma 

Planı”nın Ormancılık kısmına, tam metin halinde Türkçe ve İngilizce olarak yer verilmiştir . 

Kitap haline getirilerek kalıcılığı sağlanan tüm bu bilgilerin, orman ve doğayı koruma 

konusunda bugün alınan karar ve yapılan uygulamaların, çocuklarımız ve gelecek nesiller 

tarafından sorgulanacağı bilincinde, çalışmanın toplumsal duyarlılığın arttırılması ve 

gelişmemizin sürdürülebilir kalkınma yönünde olması çabalarına katkı vermesi dileği ile ! 

Mustafa KONUKCU 

vi 




TEŞEKKÜR 

Kitapta yer alan bilgilerin yıllardır toplanmasında emeği geçen, başta Orman Bakanlığı APK 

Kurulu Başkanlığı olmak üzere, Orman Genel Müdürlüğü, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu 

Genel Müdürlüğü, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü ve Orman ve Köy 

İlişkileri Genel Müdürlüğü yetkilileri ile VIII.BYKP Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu üyelerine 

şükranlarımı sunarım. Özellikle çalışmanın yapıldığı son iki yıl içersinde değerli zamanlarını 

ayırarak katkılarını esirgemeyen Bakanlık APK Kurulu Başkanı Dursun Çetin, APK Daire 

Başkanı Yavuz Vural, Program Şube Müdürü Osman Turunç ve İstatistik Şube Müdürü Ulvi 

Us’a; OGM Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanı Tanzer Çalışkan, Orman Koruma ve 

Yangınla Mücadele Daire Başkanı Hüseyin Hacıoğlu, İnşaat ve İkmal Daire Başkanı Yücel 

Alım, Yatırım ve Bütçe Şube Müdürü Rahmi Er, İşletme, Pazarlama Şube Müdürü Orhan 

Ülker, Kadastro Şube Müdürü Salih Turhan ve Harita ve Fotogrametri Müdürü Cemil Ün‘e; 

AGM Genel Müdür Yardımcıları Ali Cengiz Keskin ve İsmail Küçükkaya ile Daire Başkanı 

Ersen Tipi’ye; MPG Genel Müdürü A. Hüsrev Özkara ve Genel Müdür Yardımcıları Rasih 

Kubaoğlu ile Muzaffer Topak’a; ORKÖY Genel Müdürü Necati Uyar ve APK Daire Başkanı 

Davut Odabaşı’na; Çevre Bakanlığı’nda Daire Başkanı Mustafa Taşar’a ve VIII. BYKP 

Ormancılık ÖİK Raportörü Dr. Ertan Özuğurlu’ya en içten teşekkürlerimi sunmayı bir görev 

sayarım. Son olarak bu kitabın hazırlanmasında bilgilerini benimle paylaşan Tarım Dairesi 

başta olmak üzere, Konjonktür Dairesi, Yönetim Bilgi Merkezi Dairesi ve Enerji Sektörü 

çalışma arkadaşlarıma, kitabın basılıp ilgili yerlere dağıtılmasında özverili çalışmalarını 

gördüğüm Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı çalışanlarına ve kitap kapağındaki Yedigöller’e 

ait resmi sağlayan Milli Parklar Genel Müdürlüğü fotoğrafçısı Cevat Günel’e, teşekkürlerimi bir 

borç bilirim. 

vii 




PREFACE 

Turkey is located in the Northern Hemisphere at the junction of Europe and Asia. The 

Europen side is called Thrace and the Asian part is known as Anatolia. It shares boundaries 

with Greece, Bulgaria, Georgia, Armenia, Azerbaijan, Iran, Iraq and Syria with a total lentgh of 

2753 km. It holds a coastal lentgh of 8333 km. This coastal zone includes the shores of Black 

Sea, The Sea of Marmara, Agean Sea, Mediterranean Sea and the passages of Bosphorus 

and Dardanelles. It has a total area of 78 million hectares of which 20,8 million hectares are 

designated as forest land. The topography is very rough and steep. The country has 26 

catchment area with 9 major river basins covering about half of the land area. The Southern 

Anatolia Project (GAP) covering 7500 square km is the country’s most comprehensive and 

multisectoral integrated regional development project. In Turkey, the Constitution ensures 

secularism and provides equal rights for men and women. The Republic is a democratic and 

social State. Since 1963, the country has been experiencing development planning. So far 

seven Five Year Development Plans have been implemented. 

By Law, 99 percent of forest land is owned by the government. This ownership has been 

developed and formed under the influence of social, economic and political events through 

the history. Turkish forests has a very crucial place in growth and development of the country 

and are vitally important to forest villages. One of the most striking features of the Turkish 

forest ecosystem is its structural situation. That is, over the area the plants, people and 

domestic animals are intermingled. About seven million forest villagers scattered in 7,3 

thousand locations, with their 38 millon animals, live on these forest lands. 

Turkish forest area occupies about 27 percent of entire land area. Of which 48 percent is 

productive. Productive high forests cover about 40 percent of total forest area. Coniferous 

species make up about 54 percent and broadleaved species 46 percent of designated forest 

area. 

Its contributions to welfare of the people in tangible and intangible ways, by wood and nonwood 

products and services, are countless. Since the topography is very rough and steep 

and not covered by dense forests, about 80 percent of total land area suffers from moderate 

to severe soil erosion, and subject to land slides, avalanches and floats. On the average the 

amount of soil lost by erosion is about 6 tons per hectare. Therefore, effective protection, 

wise utilization and enlargement of forests are crucially important. It is for these reasons that, 

6,8 percent of total land and 19,7 percent of forest lands are classified as Protected Areas in 

the country. Forests are the safequards of food security, energy and underground waters. In 

terms of biological diversity, Turkey is one of the richest countries in the world. There are 

about 8.600 plant species of which 2673 are endemic nature. There are 120 mammals, 454 

birds and 130 species of reptiles. 415 birds and 28 species of mammals are under protection 

ix 




Turkey is located on two major bird migration routes. Of the 454 species, 250 are migratory 

birds. There are about 318 species of fish in Turkish seas and 121 fresh water species living 

mainly in water resources in forest areas. Therefore, in terms of flora and fauna, Turkey is of 

special importance in in-situ and ex-situ conservation. Areas to protect biological diversity 

occupy about 3,9 percent of total forest area. Presently, there are 33 National Parks (The first 

two National Parks, Karatepe- Aslantaş and Yozgat Çamlığı National Parks were established 

in 1958), 35 Nature Conservation Area, 16 Nature Parks, 56 Nature Monuments, 428 Rest 

Areas, 123 Wildlife Management Areas, 53 Protection Forests, and 12 Research Forests in 

the lands in forest regime. In Turkey, serving the same purpose, there are also 13 Specially 

Protected Areas, 70 wetlands and 38 Agricultural Lands. All these areas provide priceless 

environmental, social and economic benefits to Turkish people, so does world community. 

These are the sources of eco-tourism and outdoor recreational activities. By supplying about 

10 million cubic meters of industrial wood annually, it meets the demand of wood based 

industries. In recent years about 6,7 percent of total energy requirement, especially of forest 

villagers, has been met by firewood supplied mainly by forest lands. In recent years, forestry 

provided 45 million man-days employment in the country on the average. Forest villagers are 

the only supply sources of this work power. Forestry activities together with non-wood 

products are the main income sources of these people. The Ministry of Forestry together with 

General Directorates employs about 3800 forest engineer. There are 12 Forest Research 

Institutes employing 139 researchers, established in forest regions. In Turkey, there are 9 

Faculties (Universities) giving forestry education. There are 3400 students enrolled in these 

schools. Besides woods, non-wood products and services meet the several needs of these 

people from forests. Therefore, from the point of view of social and community forestry, 

multipurpose trees are vitally important and are given emphasis in plantation activities. 

Quercus, acacia, tilia, juglan, castanea, laurus, liquıdambar, pinus pinea, acer and some 

medical and ornamental flowers are few examples of these approach. 

In order to incrase the contributions of forests to people, including generations to come, the 

Turkish government has given emphasis on investments in forestry sector. Until the year 

2000, a total of 1.763 thousand hectares of bare or degraded forest lands have been 

reforested, about 419 thousand hectares of erosion control works have been accomplished 

and 552 thousand hectares of energy forests have been established. Today, man-made 

forests constitutes 12 percent of total forest area in Turkey. In order to meet social and 

environmental needs of the city dwellers, 15.946 hectares (428 units) of forest area have 

been set aside as rest areas in forests. In addition, a total of 122 thousand hectares of green 

belts around 32 cities and 6.332 hectares of Memorial Forests along highways have been 

established. About 9,5 billion seedlings have been planted in forest areas since 1963. As of 

the end of 2000, especially between 1986 to 2000, private plantations supported by technical 

and financial incentives have reached the level of 38 thousand hectares. In order to have full 

access into forest areas, 131.616 km of forest roads, 65 percent of total requirement, have 

x 




been constructed by the end of 2000. These roads serve to forest villages, too. In order to 

combat against harmful insects, necessary biological combatting measures have been taken. 

In this regard, about 874 thousands of nests for useful birds have been put into forest areas 

since 1978. About 400 thousands of Rhizophagus grandis, a predator of Dentroctonus micans 

being effective in Spruce forests, is breeded in laboratories and put in infected trees every 

year. 

But despite of these developments accomplished so far, Turkey has still too much things to 

do, especially in the field of functional land use, non-wood products, landscape planning and 

ergonomy. 

Even though it is considered that fires is a part of ecosystem, in extreme cases it destroyes 

ecosystem itself. In Turkey, from the year 1963 to 2000, 477.559 hectares of forest area 

were burned and destroyed by forest fires. Also, in pursuance to various Laws, about 459 

thousand hectares of forest land have been withdrawn from forest regime (use) and put into 

other uses since 1974, mainly agricultural and for tourism and settlements. 

It is for these reasons that the forest resources have a very significant place in the life of 

Turkish people and these contributions certainly could be increased with a proper resource 

management policies. Foresighted, integrated, multipurpose planning and sustainable forest 

management is the only way and instrument in this respect. We have to understand how 

forest help sustain human welfare and how sustainable forestry relates sustainable 

development. This is important not only for today’s generations but also the generations to 

come. In order to accomplish this objective, planners, foresters and the decision makers 

expect and require relevant, timely, healthy and comprehensive information about the state of 

the forest resources and implementations. It is the duty of us to make available clear and 

objective view of the issues and options regarding forest resource matters. It is our 

responsibility to follow first the principles of sustainable forest management and 

development.. In short, we must learn what the forest and its structure is, what the benefits it 

provide, how wisely we utilize it, how effective we protect this resource, what the main 

obstacles and problems foresters face are, how the development trend in major activities is 

and how plan and programs approach forestry issues. To give and provide some constructive 

information about these matters are the main objectives in preparing this document. 

This publication is a broad overview of Turkish forest and forestry sector. In a sense, it is a 

revision of the book called “Ormancılığımız- Turkish Forestry” published in 1999. The present 

study comprises broader aspects of Turkish forestry. One of the main objectives in preparing 

this document is to provide a ready reference to readers especially to decision makers about 

the place and the role of forests and forestry in sustainable development. It has two 

immediate purposes. The first is to explain environmental, economic and social benefits of 

xi 




forest ecosystem in considering Turkish and world forestry facts . The second aim is to 

compile all relevant, up-to-date and reliable statistical data about the sector and elements of 

ecosystem. Information is presented in visually informative form by graphic presentation. As it 

was the case in previous book, information given in the study covers the fields and activities 

within the responsibilities of forestry sector as organized by State Planning Organization. In 

order to give a complete view of the sector, activities and investments about National Parks 

and other protected areas considered in Tourism Sector were also submitted in the study. In 

order to reach international readers, and make Turkish forestry known abroad, the publication 

is presented both in Turkish and English languages. Statistics commonly required 

domestically and internationally are presented. In order to inform the reader about the 

situation and long term objectives of the Sector, forestry part of the VIII. Five Year 

Development Plan was presented at the end of the publication in English (Chapter XVII). The 

data and figures relating to recent years are subject to revision. Because of the lack of data 

referring the same year and definitional differences of some values in various countries, the 

reader should pay more attention in evaluating the Chapter , “International Comparisons”. 

The present document comprises seventeen Chapters. In Chapter I, the environmental, 

economic and social benefits of forests, together with author’s suggestions about some 

problems and issues, were presented. Chapter II covers the main socio-economic and 

forestry indicators in Turkey. The Chapters III to XII contain statistics about forest resources 

– area, growing stock, increment, AAC, management systems, species, regional distribution; 

forest land use; biological diversity, protected areas and wildlife; forestry investments; 

seedling production, afforestation, regeneration, green belts, erosion control, range 

improvement and road construction works ; private and memorial plantations; cadastral 

works; wood raw material consumption, production, import, export and stocks; prices, wages 

and costs; general view of forest villages; forest fires and forest conservation, and 

international comparisons in resource base. The place of forestry in the Turkish Constitution, 

Development Plans, Government Programs and in Annual Programs were presented in 

Chapters XIII to XV. 

xii 

Mustafa KONUKCU 


Orman ve Yeşil İçin Bilgi Sahibi Olanlara, 

Bunu Ülke ve Toplum İçin Uygulamaya Koyanlara, 

Bu Yol ve Uğurda Hayatını Kaybedenlere 

Armağandır.



İ Ç İ N D E K İ L E R 

xv 

Sayfa No: 

ÖNSÖZ ……………………………………………………..……………………………. i 

İÇİNDEKİLER …………………………………………………...……………………... xv 

I. BÖLÜM: 

ORMAN EKOSİSTEMİNİN ÇEVRESEL, SOSYAL VE EKONOMİK 

FAYDALARI, TÜRKİYE VE DÜNYA GERÇEKLERİ 

……………………….. 1 

II. BÖLÜM: 

GENEL GÖRÜNÜM 

- Temel Sosyo-Ekonomik Göstergeler ……………………………………….. 43 

- Temel Orman ve Ormancılık Göstergeleri …………………………………. 44 

- GSMH Büyüme Hızları .……………………………………………………... 45 

- Fert Başına GSMH ve GDP ..………………………………………………… 45 

- Odun Hammaddesi Durumuna Genel Bakış ……………..………………... 46 

- Planlı Dönemde Ormanlaştırma, Orman Dışına Çıkarma ve Yangınlar… 47 

- GSMH, Yatırımlar ve Ormancılık Sektörü .…………………………………. 48 

- Yol İnşaatları ile Odun Üretiminin Karşılaştırılması……………………….. 52 

III. BÖLÜM: 

TÜRKİYE ORMAN VARLIĞI 

- Alan, Servet, Artım, ETA, Kapalılık ………………………………………… 55 

- Ormanlardaki Ana Ağaç Türleri………………………………………….…… 56 

- Ağaç Türlerine Göre Odun Verim Gücü…………………………………..… 57 

- Türkiye’de Arazi Kullanımı ………………………………………………….... 58 

- Orman Rejimindeki Arazilerin Arazi Kullanımı …………………….………. 58 

- Ormanların Bölgesel Dağılımı……………………………………………….. 59 

- Ormanların İşletme Amacı ve Mülkiyete Göre Dağılımı …………..……… 60 

- Odun Verim Gücünün Ağaç Türlerine Göre Dağılımı ….…….………….. 63 

IV. BÖLÜM: 

KORUNAN ALANLAR 

- Türkiye’de Korunan Alanlar…………………………………………………… 67 

- Tarım İşletmeleri Alanları ……………………………………………………. 67 

- Orman İçi Dinlenme Yerleri ……………..………………………….……….. 67 




- Orman İçi Biyolojik Çeşitliliği Koruma Alanları………………….………….. 67 

- Milli Parklar……………………………………………………………….… 70 

- Tabiatı Koruma Alanları…………………………….……………………….. 72 

- Tabiat Parkları………………..……………………………………………… 73 

- Tabiat Anıtları………………………….………….………………………… 75 

- Tohum Meşçereleri ………………………………………………………….. 77 

- Gen Koruma Ormanları……………………………………………………… 77 

- Tohum Bahçeleri ………………………...………………………………….. 77 

- Yaban Hayatını Koruma Alanları …..………..……………….……………….. 77 

- Muhafaza Ormanları …………..……..………………………………..………. 77 

- Özel Çevre Koruma Bölgeleri ………………..………………………..……… 78 

- Türkiye’de Sulakalanlar………………….……………………………………. 79 

V. BÖLÜM: 

ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIMLARI 

- Yıllar ve Plan Dönemleri İtibariyle Kamu Yatırımları ………………..………. 83 

- Bütçeler İtibariyle Kamu Yatırımları………………………………….……….. 84 

- Orman İçi Korunan Alan Yatırımları…………………………………………... 89 

- Milli Park Yatırımları……………………………………………….……….. 90 

- Orman İçi Dinlenme Yerleri Yatırımları ……………………………………. 90 

- OGM Satış Gelirleri ve Yatırım, Bakım, Yönetim, Üretim Giderleri ……..….. 92 

- Döner Sermaye Giderleri ve Yatırım, Bakım, Yönetim, Üretim Giderleri. …... 93 

VI. BÖLÜM: 

ORMANCILIK ANA FAALİYETLERİNDE GELİŞMELER 

- Kadastro, Amenajman …………………………………………………..…..…. 97 

- Fidan Üretimi, Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolu……………………………… 97 

- Enerji Ormanları Tesisi, Mer’a Islahı………………………………………..… 97 

- Yol İnşaatları…………………………………………………………………… 97 

- Türlere Göre Ağaçlandırmalar………………….………………………………. 98 

- Gençleştirme Çalışmaları ………………………………………………………. 100 

- Yeşil Kuşak Çalışmaları……………………………………………………..…. 102 

- Kumul Tesbit Çalışmaları…………………………………………………….... 104 

- Fidan Üretiminde Tür Dağılımı ……………………………………………..… 109 

- İbreli, Yapraklı ve Tüplü Fidan Üretimi……………………………………..… 110 

- Orman Bakanlığınca Üretilen Fidanların Dağılımı …………………………… 111 

- Kanunlarla Orman rejimi Dışına Çıkarılan Alanlar………………….………… 114 

xvi 




VII. BÖLÜM: 

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA VE HATIRA ORMANI ÇALIŞMALARI 

- Özel Ağaçlandırmalar ……………………………………………….……….. 117 

- Hatıra Ormanları ……………………………………………………………… 121 

VIII. BÖLÜM: 

ÜRETİM, TÜKETİM, İHRACAT, İTHALAT 

- Ürün Çeşitleri İtibariyle Üretim ve Tüketim ……………………………….… 125 

- Ağaç Türü ve Kullanım Yerlerine Göre Odun Üretimi ………………………. 127 

- Toplam Odun Üretiminde Mülkiyet Durumu……………………………….… 128 

- Odun Üretiminin Tüketim Yerleri ve Tür Gruplar İtibariyle Dağılımı..……… 129 

- Odun Hammaddesi Stokları………………………………………………….... 131 

- Orman Ürünleri İhracat ve İthalatı …………….…………………………….... 132 

- Ülkeler İtibariyle İhracat ve İthalat …………………………………………… 133 

IX. BÖLÜM: 

ORMAN KORUMA VE YANGINLAR 

- Yıllar İtibariyle Orman Yangınları ………………………………………….… 137 

- Yangın Başına Düşen Ortalama Ormanlık Alan ……………………………… 140 

- Yangınların Aylar İtibariyle Dağılımı ………………………………………… 141 

- Bölge Müdürlükleri İtibariyle Yangınların Dağılımı ……………………..….. 142 

- Orman Yangınları ile Mücadele Faaliyet ve Araçları ………………………… 143 

- Yangınlarla Mücadele Giderleri ………………………………………….…… 143 

- Biyolojik Mücadele Faaliyetleri……………………………………………….. 144 

X. BÖLÜM: 

MALİYETLER, ÜCRETLER, FİYATLAR 

- Ağaçlandırma, Mera Islahı ve Fidan Üretim Maliyetleri……………………… 149 

- Orman Yolları İnşaat Maliyetleri……………………………………………… 150 

- Aylık Ortalama İşçi Ücretleri …………………………………………………. 151 

- Odun Hammaddesi Fiyatları ……………………………………..………...…. 152 

XI. BÖLÜM: 

ORMAN KÖYLERİ, HİBE VE KREDİLER 

- Orman Köyleri Sayı ve Nüfusu ……………………………………………..… 157 

- Orman Köylülerine Fon’dan Kullandırılan Krediler ……………..…………… 159 

xvii 




- Yardımların Ferdi ve Kooperatif Kredisi Olarak Dağılımı 

……….………………………………… 160 

- Fon Dışı Krediler…………………………………………………………….… 164 

XII. BÖLÜM: 

ORMAN KAYNAKLARINDA ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMA 

- Toplam Orman ve Verimli Orman Alanları ………………………………….. 167 

- Korunan Alanlar, Milli Parklar ……………………………………………….. 168 

- Kişi Başına Orman Alanları…………………………………………………… 171 

- Verimli Ormanlarda Mülkiyet Durumu…………………………………….…. 172 

- Milli Parklarda Ortalama Büyüklük…………………………………………… 172 

- Hektarda Ortalama Dikili Servet…………………………………………….… 173 

- Hektarda Ortalama Net Yıllık Odun artımı……………………………………. 173 

- Odun Üretiminde Yakacak Odun Payı……………………………………...…. 174 

- Üretim /Yıllık Artım Oranı ……………………………………………………. 174 

- Kişi Başına Endüstriyel ve Yakacak Odun Tüketimi ………………………… 175 

- Kişi Başına Kağıt-Karton, Kereste ve Levha Tüketimi …………………….…. 176 

- Orman Alanlarında Ağaçlandırmaların Payı ……………………………….…. 177 

XIII. BÖLÜM: 

1982 ANAYASASI’NDA “ORMANCILIK” ………………………………… 181 

XIV. BÖLÜM: 

BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARINDA “ORMANCILIK” 

- Hedef, İlke ve Politikalar …………………………………….….…………… 185 

XV. BÖLÜM: 

HÜKÜMET PROGRAMLARINDA “ORMANCILIK” ……………………. 205 

XVI. BÖLÜM: 

YILLIK PROGRAMLARDA “ORMANCILIK” 

- İlke ve Tedbirler ……………………………………………………………… 213 

XVII. BÖLÜM: 

SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANINDA “ORMANCILIK” … 229 

xviii 




Preface 

C O N T E N T S 

I. Environmental, Social and Economic Benefits of Forest Ecosystem, 

Turkish and World Facts 3 

II. General Outlook 43 

III. Turkish Forest Resources 55 

IV. Nature Protected Areas 67 

V. Investments in Forestry Sector 83 

VI. Developments in Major Forestry Activities 97 

VII. Private Plantations and Memorial Forests 117 

VIII. Production, Consumption, Import, Export 125 

IX. Forest Protection and Fires 137 

X. Costs, Wages, Prices 149 

XI. Forest Villages, Grands and Credits 157 

XII. International Comparisons in Forest Resources 167 

XIII. Forestry in the Constitution 181 

XIV. Forestry in Five Year Development Plans 185 

XV. Forestry in Government Programs 205 

XVI. Forestry in Annual Programs 213 

XVII. Forestry in Eight Five Year Development Plan 229 

xix 


I. BÖLÜM 

ORMAN EKOSİSTEMİNİN 

ÇEVRESEL, SOSYAL VE EKONOMİK 

FAYDALARI, 

TÜRKİYE VE DÜNYA GERÇEKLERİ 

(Environmental, Social and Economic Benefits of Forest Ecosystem, 

Turkish and World Facts)



ORMANLARIN FAYDALARI Benefits of Forest 

ORMAN EKOSİSTEMİNİN 

ÇEVRESEL, SOSYAL VE EKONOMİK 

FAYDALARI, 

TÜRKİYE VE DÜNYA GERÇEKLERİ 

Dünyada hızla artan nüfus, şehirleşme, kalabalıklaşma, sanayileşme, tüketim alışkanlıkları ve 

gösteriş etkisi, doğal kaynakların bilinçsizce kullanımını doğurmuştur. Toprak, hava ve su 

kaynakları kirletilmiş, erozyon, sel, taşkın, çığ, heyelan, asit yağmurları ve sera etkisi, 

yeryüzündeki canlı hayatı, onun yaşam ortamını ve gıda güvenliğini tehdit eder hale 

gelmiştir. Görülen bu ormansızlaşma, çölleşme, çoraklaşma, çevre ve genetik kirlenme, nesli 

yok olan veya azalan flora ve fauna, göçler, açlık ve sefalet gerçekleri, Sürdürülebilir 

Kalkınma anlayışını dünya gündeminin başına geçirmiş, Sürdürülebilir Doğal Kaynak 

Yönetimi’nin önemi anlaşılmaya başlanmıştır. FAO verilerine göre, ekosistemin her yıl net 12 

milyon hektar dolayında azaldığı dünyamızda, herşeye rağmen ormanlar, ülkelerin 

kalkınmasında çok önemli rol oynamaktadır. Ekosistemin toplumlara sağladığı ölçülen ve 

ölçülemeyen odun ve odun dışı ürün ve hizmetlerinin daha iyi bilinmesi, çevresel bilinçlenme 

ve bunun sonucu gerçekleştirilecek etkin koruma, işletme ve geliştirme, bu katkıyı zamanla 

daha da artıracaktır. Uzun dönemde sürdürülebilir orman yönetimi anlayışı ile sağlanabilecek 

olan bu durum, ekosistemin çok amaçlı ve akılcı değerlendirilmesinin olduğu kadar 

ekonominin kıt kaynaklarının yer ve zaman içinde optimal kullanımı içinde önemli 

olmaktadır. Ormanlar, kişi, grup ve muhtelif sektörlere odun ve odun dışı ürün ve hizmetler 

sunma, istihdam yaratma, evcil hayvanların gıda ihtiyacını karşılama, avcılık ve toplayıcılık 

yapma ve orman köylüsü ile doğal afet bölgelerine ucuz odun hammaddesi sağlama şeklinde 

doğrudan faydalar yarattığı gibi, iklim değişikliğinden su üretimine, erozyonun 

önlenmesinden sağlıklı yaşam ve ülke prestijine kadar çok önemli kollektif, kamusal yararlar 

da sağlar. Bu nedenle, bugünkü ve gelecek nesillerin yeşil, temiz ve sağlıklı bir ortamda 

yaşayabilmeleri ve ormanlardan olan çeşitli ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için, kısa ve uzun 

dönemli politika, strateji ve planların, kaynağın ekonomik, sosyal, ve çevresel faydalarının 

bilincinde oluşturulması ve uygulanması zorunluluk arzetmektedir. Bugün gelişmiş 

toplumlarda, ormanın o kendisine özgü kokusu içinde uçuşan kuşların, titreşen yaprakların ve 

şırıl şırıl akan derelerin sesleri altında geçirilen bir zamanın ve bir güneş batışını izlemenin 

insanın psikolojik ve bedensel yapısına, dinlenmesine, iş verimliliğine ve dolayısiyle 

3 





huzuruna olan etkileri sayısallaştırılabilirken, az gelişmiş veya gelişmekte olan toplumlarda 

gözle görülen ve sonuçları yaşanan bir toprak kaybının, siltasyonun, sel ve heyelanların, 

çölleşme, çoraklaşma ve fakirleşmenin, ormanların yok edilmesi ile hızlandığı gerçeği 

tartışma konusu yapılabilmektedir. Bu toplumlarda “ormanı desteklemeyen ona karşıdır” sözü 

geçerliliğinin daima korumaktadır. Zaman zaman ülkemizde de bazı yetkililerce belirtildiği 

gibi, “Devletin yararı varsa, ekonomik olarak yarar getirecek ormanı da traşlarız” şeklinde 

ifade edilen ve ülkenin topoğrafik, jeolojik ve iklim şartlarıyla kaynağın çevresel ve sosyal 

faydalarını fazla dikkate almayan yaklaşımlar da görülebilmektedir. Hatta ormanların aşağıda 

belirtilen yararlarını gözardı edip “Bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak 

kaybetmiş”(!) alanların orman dışı kullanımlara açılmasına imkan veren ve orman alanlarının 

daralmasına neden olan yasal düzenlemeler de yapılabilmektedir. Unutulmamalıdır ki, 

sürdürülebilir kalkınma, ancak ve ancak, sürdürülebilir toplum ve ormancılığın gelecek 

nesillere olan sorumlulukla birlikte değerlendirildiği düzenlerde gerçekleştirilebilir. Ülke 

genelinde yapılacak arazi kullanım planları ile orman içi fonksiyonel planlanlar, kaynağın 

akılcı kullanımı, özel ve kamu yararının dengelenmesi, çevresel bilinçlenme ve çocuk sevgisi 

bu konuda ön koşul durumundadır. İnsana yapılan yatırım öncelikle bunu amaçlamalıdır. İşte 

kitapta orman ve ormancılığımızın gerçekleri tablo ve grafiklerle yansıtılmaya çalışılırken, yer 

üstü yenilenebilir doğal kaynak olan ormanların çevresel, sosyal ve ekonomik faydalarının da 

özetle belirtilmesinde yarar görülmüştür. 

ÇEVRESEL VE EKOLOJİK FAYDALAR 

1. Ormanlar, yaşamın temeli olan toprağın sürdürülebilir olarak kullanımını sağlar. 

Bir metreküp orman toprağı, 100 kilometreye ulaşan çeşitli ağaç kökleriyle sarılmıştır. 

Olgun bir ağacın kök yayılış bölgesinde 50 ton toprak bulunur. Karışık ormanlarda bir 

hektarda ortalama 156 ton biyokitle bulunur. Bunun yaklaşık yüzde 20’si toprak altında 

oluşur. Hektarda bulunan toplam organik ölü örtü miktarı ise 125 ton dolayındadır. 

Yıllık toplam biyokitle artımı 14 ton, bunun ölü örtüye dönüşen miktarı ise 2 ton 

dolayındadır. Ağaç biyokitlesince oluşturulan bu organik ölü örtü tabakası, diğer bir çok 

canlının yaşam ortamı olmaktadır. Orman toprağının 1 hektar genişliğinde ve 15 

santimetre derinliğindeki üst tabakasında, 10 ton bakteri, 10 ton mantar, 4 ton solucan, 

17 kg böcek ve 140 kg alg bulunduğu belirlenmiştir. Bitki kökleri bu topraklarda daha 

4 





iyi gelişir ve yayılır. Bu alanlarda biyolojik ve hidrolojik denge daha kolay ve sağlıklı 

kurulur. Ormanlar bu nedenle, toprak altı ve üstü tüm canlıların yaşam ortamıdır. 

Ağaçlar birim yüzeye düşen yağışın yaklaşık 1/3’ünü, yaprak, dal ve gövdeleriyle 

tutarak, toprağın su damlalarıyla taşınmasını önler, yağışın toprağa daha yavaş fakat 

daha fazla miktarda sızmasını sağlar. Orman örtüsü, yağışı toprakta depoloması ve 

köklerle tutması nedeniyle, toprak taşınmasını tarım arazilerine göre ortalama 20 kat 

azaltır. Bir Ladin ormanı, aynı şartlardaki çıplak araziye oranla, yüzeysel akışı 16 kat, 

erozyonu da 350 kat azaltabilmektedir. ABD’de yapılan araştırmalar, çıplak arazideki 

toprak taşınmasının meşelik ormana göre 100 kat daha fazla olduğunu göstermiştir. 

Ülkemizde ise, bazı makiliklerde örtünün kaldırılarak arazinin çıplaklaştırılması sonucu, 

toprak erozyonunun 125 kat arttığı görülmüştür Bolu’da yapılan bir araştırmada ise, 

ormanın fundalığa dönüştürülmesi ile yüzeysel akışın % 20 arttığı ve toprak taşınmasının 

da hektarda 3,1 ton fazlalaştığı tesbit edilmiştir. Özetle, ağaç toplulukları, toprağın su, 

çığ, heyelan ve rüzgar gibi doğal faktörlerle taşınması ve çölleşmeye karşı en etkili 

koruyucusu olduğu gibi, ekosistemdeki canlıların yaşam yeri, su ve gıda deposudur. 

Ağaç toplulukları ve ormanların bu özellikleri dikkate alınarak, ülkeler olanakları 

ölçüsünde gerekli yer ve miktarda mevcut doğal ormanların bir bölümünü bu amaca 

tahsis etmekte ve yeni dikimlerle endüstriyel ağaçlandırmalar ve çevresel amaçlı erozyon 

kontrolu çalışmaları yapmaktadır. Toprak aşınımı haritalarına göre, bugün ülkemizin % 

79,3’ü, orta ve çok şiddetli erozyonla karşı karşıyadır. Türkiyenin akarsularla kaybettiği 

yıllık toplam toprak miktarı yaklaşık 500 milyon tondur. Hektardan taşınan toprak ise 

yılda ortalama 6 ton dolayındadır. Rakam K.Amerika’da 2,5, G.Amerika’da 1,6, 

Asya’da 15,3, Avrupada 0.9 ve dünya genelinde 3,7 tondur. Ülkemizde yalnızca Fırat 

havzasında taşınan toprak hektarda 11,6 ton ve yılda toplam 108 milyon ton 

dolayındadır. Dünyada göl ve denizlere yılda taşınan toprağın yüzde 2,5’i Anadolu’da 

meydana gelmektedir. Bu gerçekler dikkate alınarak, ülkemiz Orman Bakanlığı orman 

arazilerinin yüzde 16’sı olan yaklaşık 3,3 milyon hektarlık alanı, bu amaçlar için 

Muhafaza Ormanı olarak ayırmıştır. Ayrıca, 1939-2000 yılları arasında gerçekleştirilen 

419 bin hektarlık orman içi erozyon kontrolu (toprak muhafaza) çalışmalarıyla soruna 

çözüm getirilmeye çalışılmıştır. (Tarım arazilerinde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü 

de toplam 363 bin hektarda toprak muhafaza çalışması yapmıştır). Bu faaliyetler 

5 





arasında , Boyabat- Sakızdağı ağaçlandırması, 5.600 hektarlık Burdur erozyon kontrol 

sahası, 5.976 hektarlık İzmir-Bozdağ toprak muhafaza alanı ile, güneyde 39 köyün refah 

durumunu iyileştiren 140 bin hektarlık Adana-Pozantı Çakıt Proje sahası (8.000 ha 

ağaçlandırma ve 5.000 ha mera ıslah gerçekleştirilmiştir.) ve Amanos Dağları toprak 

muhafaza sahaları, Türk ormancısının başarı ile yürüttüğü çalışmalar olarak 

gösterilebilir. Ayrıca Tarsus- Karabucak’ta uygulandığı gibi, 885 hektarda yapılan 

okaliptus ağaçlandırmaları ile sıtma nedeni sivrisinek yatağı bataklık kurutulmuştur. 

Orman erozyonunun önlenmesi konusunda alınması gereken diğer bir tedbir de, 

herhangi bir kurala tabi olmadan evcil ve yaban hayvanlarının gıda kaynağı olarak 

yararlanılan orman içi mera, yaylak ve otlakların iyileştirilmesidir. Bunun için 

hayvancılığı geliştirme çalışmalarında, keçilerin tomurcukları yiyerek ağaçlandırmalara, 

koyunların da otları kökleyerek meralara verdiği zarar gözönünde tutulmalı, faaliyetler 

bu gerçeğin bililncinde planlanmalı ve yürütülmelidir. Araştırmalara göre, meralarda 

sahanın taşıma kapasitesi dahilinde rotasyon usulü ile otlatma sisteminin getirilmesi, 

erken otlatmanın önlenmesi ve hayvan gübresinin yakılmayarak sahada bırakılması, 

mera’da ot veriminin arttırılması yanında, erozyon sorununun çözümüne de büyük 

ölçüde katkı verecektir. Bu amaç doğrultusunda bugüne kadar yapılmış bulunan orman 

içi mer’a ıslah çalışmaları 96 bin hektar dolayındadır. Bu çalışmalar genel olarak, 

gübreleme, tohum ekimi, taş toplama ve dönüşümlü hayvan otlatmayı kapsamaktadır. 

Ormanların çevresel yararlarının kaybedilmemesi, orman sahasının daraltılmaması için, 

özellikle Orta ve Doğu Karadeniz Bölgelerinde fındık, çay ve mısır tarımı amacıyla 

yapılan orman tahribatının ve bilhassa kızılağaç ormanlarının yok edilmesinin 

durdurulması; İstanbul çevresinde meşe ve kayın ormanlarının yokedilerek yerlerine 

gece-kondu yapımı faaliyetlerine son verilmesi ve Kızılırmak, Kelkit, Torul, Çoruh ve 

Fırat Havzalarında yaşanan toprak erozyonu olgularının önüne geçilmesi, ülkemizin 

acilen çözüme kavuşturması gereken konular olmaktadır. Aksi halde birçok olumsuz 

gelişme ile beraber, kırsaldan kentlere göçler hızlanacak, köy - kent şeklinde yeni 

İstanbul’lar, yeni varoşlar oluşacak ve buralardaki sosyal, ekonomik ve çevresel 

sorunlar daha da artacaktır. Diğer önemli bir nokta da, tarla açma ve yerleşme gibi 

orman arazisini başka kullanımlara dönüştürme şeklindeki faaliyetlerdir. Konu ile ilgili 

6 





olarak, özellikle ticari amacın olup olmadığı iyi araştırılmalı, yürürlükte olan 

yasalardaki bazı maddeler, ormanların kollektif faydaları ve buralardaki kamu haklarının 

korunması bakımından yeniden düzenlenmelidir. Bu girişimleri yasallaştırmanın ve 

ağaçlandırma çalışmalarını geciktirmenin fırsat maliyeti iyi değerlendirilmelidir. Ayrıca 

tarımsal faaliyetlerin erozyona neden olacak eğimli arazilerde yapılmaması, toprağın 

eğim doğrultusunda işlenmemesi ve maden ile taş ocakları işletmeciliğininde de çevre ve 

peyzajı koruyacak şekilde yapılması dikkat edilmesi gereken konular arasındadır. 

Sorunun çözümünde ileri toplumlarda olduğu gibi, 1 ülkemizde de çevresel ve 

profesyonel sivil toplum örgütlerine büyük görev düşmektedir. Son yıllarda TEMA 

Vakfı 2 , ÇEKÜL Vakfı 3 , Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Doğal Hayatı Koruma 

1 Dünya’da sivil toplum örgütleri temiz çevre yaratma, yeşilin ve doğanın korunması konusunda büyük 

çabalar göstermekte, gündem oluşturarak ülkelerin politikalarını etkileyebilmektedir. Örneğin 1990’lı 

yıllarda ABD’de sivil toplum kriterlerine uygun 54 örgüt faaliyet göstermiştir. Bunların binlerce yerel 

teşkilatı bulunmaktadır.Bunların iki ana amacı vardır: sürdürülebilir orman yönetimini teşvik etmek ve 

toplumu eğitmek. Bir çevre teşkilatı olan National Wildlife Federation’ın 1993 deki üye saysı 6.2 milyon, 

yerel teşkilat sayısı 1600 ve yıllık geliri 71 milyon dolardır. 650 bin üyesi, 365 yerel teşkilatı bulunan Siera 

Clup’ın yıllık geliri 35 milyon dolardır. 588 bin üyesi bulunan The Nature Conservancy’nin 1993’deki geliri 

ise 100.5 milyon dolardır. Profesyonel bir kuruluş olan ve yazarın da üye olduğu Society of American 

Foresters’ın üye sayısı 19 bin ve aynı yıl geliri de 2.8 milyon dolardır. Soil and Water Conservation Society 

ise 13 bin üyeye sahip olup geliri 1.5 milyon dolardır. ABD’de 54 örgütden 44 sivil toplum örgütünün 1993 

yılı toplam geliri 643 milyon dolardır. 1992 Rio Konferansına 7150 sivil toplum örgütünü temsilen 17 bin kişi 

katılmış, Amazon ormanlarının korunması ve buralara üst yapılı yol yapılmaması, Hollanda’nın tropik odun 

kullanmasının engellenmesi, ticarette yeşil etiket sisteminin uygulanması ve Dünya Bankası kredilerinin odun 

üretimi dışındaki ormancılık projelerine yönlendirilmesi konusunda mücadele vermişlerdir.Örgütlerin üyelik 

aidatı, materyel satışı ve bağışlar yanında diğer gelir kaynaklarını, kredi kartlarından bağış şeklinde alınan 

yüzde paylar, bizzat kendilerinin çıkardıkları kartlar ve mahkeme davalarını kazanmaları sonucu elde edilen 

ödemeler oluşturmaktadır. Örneğin, National Wildlife Federation (Ulusal Yaban Hayatı Teşkilatı) giysi, 

postkart ve benzeri satışlardan 1991 de 35 milyon dolar gelir elde etmiştir. 

2 “TÜRKİYE ÇÖL OLMASIN” sloganı ile sosyal hayatta kendini gösteren ve 1992 yılında Karaca 

Arboretum’un kurucusu ve BM. Çevre Ödülü sahibi Hayrettin Karaca önderliğinde, Nihat Gökyiğit ve diğer 

29 işadamı tarafından kurulan Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma 

Vakfı (TEMA), ülkenin geleceğini ilgilendiren ormansızlaşma ve toprak erozyonu ile mücadele, mer’a ıslahı, 

biyolojik çeşitlilik ve yaban hayatının korunması ve köylünün kalkındırılması konularında, etkin çalışmalar 

yapmaktadır. Mer’a ve Havza Islahı, Kırsal Kalkınma Amaçlı Erozyon Önleme, Uzaktan Algılama ve Tarım 

Topraklarının Amaç Dışı Kullanımının Önlenmesi kategorilerindeki bu faaliyetler ülkenin her köşesinde 

uygulamalı olarak yapılmaktadır. “Her Yakada Bir Yeşil Yaprak” ve “10 Milyar Meşe Ekimi” şeklindeki 

kampanyalarla, kamuoyu bilgilendirilmekte ve duyarlılığı artırılmaktadır. Çalışmalarda, yazılı ve görsel 

basın etkin bir şekilde kullanıllmaktadır. 

3 “7 AĞAÇ ORMANLARI” kampanyası ile tanınan ve 1992’de çoğunluğu gazeteci ve bilim adamları 

tarafından kurulan Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL) ise, BM. Kalkınma 

Programı’nın da desteğini alan “Uluslararası 7 Ağaç Ormanları Projesi” ile ”Erozyonu Önlemeye 7 m2 Katkı 

Projesi”, “Herkese 77 m2 Toprak Projesi” ve “7 Bölge, 7 Kent Projesi” şeklindeki faaliyetlerle, 

ormansızlaşma ve erozyonla mücadele konularında kamuoyu oluşturma, eğitim verme ve mali destek sağlama 

gibi, toplumumuzun geleceği açısından hayati önemi olan yeşil, yaşanabilir çevre yaratma görevinde 

bulunmaktadır. 

7 





Derneği gibi sayısı 300’e bulan sivil toplum örgütlerinin, orman, çevre ve sürdürülebilir 

kalkınma konularında toplumsal duyarlılık ve siyasi iradenin oluşmasında önemi 

küçümsenmeyecek katkıları olmuştur. 

Türkiye’de öncelikle çözülmesi gereken temel sorunlar şüphesiz, uzun yıllardır yaşanan 

yüksek enflasyon, son derece bozuk ve adaletsiz gelir dağılımı ve yüzde 14’ler 

dolayındaki işsizlik gerçekleridir. 

Çoraklaşma ve tuzlanmanın öncelikli tarımsal problem olduğu Avustralya‘da ise, yine 

doğal tedbir olarak ağaçlandırmalar esas alınmakta ve topraktaki fazla suyun 

emilmesine çalışılmaktadır. Ağaçlandırma yerine kullanılan diğer yapay önlemler, 

örneğin arteziyenler, maalesef istenilen sonucu vermemektedir. Çünkü arteziyenler, su 

ile beraber tuzu da yerüstüne çıkarmaktadır. 

2. Dinamik bir yapıya sahip orman ekosisteminde, çeşitli elemanlar arasında yatay ve 

düşey yönde devamlı bir su, enerji ve mineral akımı vardır. Ormanın organik ölü 

örtü tabakası her türlü mantar, bakteri, solucan, fare, köstebek ve sürüngenin yaşam 

ortamıdır. Bitkiler köklerini burada geliştirir. Tabaka her türlü mineral bakımından 

zengindir. Bu mineraller ağaçlar tarafından devamlı bir şekilde absorbe edilir. İşte 

biyokitle oluşumu, ölü örtü birikimi ve mikro-tüketicilerle bunların ayrışımı, doğal 

gelişim sürecinin ayrılmaz halkalarını meydana getirir. Ormanlar ve yeşil bitkiler, 

fotosentez olayı ile güneş enerjisini diğer canlıların kullanılabileceği hale dönüştürerek 

besin zinciri içersinde hayati rol oynarlar. Yine bu olayla üretilen oksijen de, diğer tüm 

canlıların solunumu ve gıdalarının enerjiye dönüştürülmesinde kullanılır. Ağaçlar 

kuşlara yuva olurken, kuşlarda ormana zararlı böcekleri yiyerek ağaçları, dolayısıyla 

ormanı korurlar. Ağaçlar bir anlamda ormanın koruyucusu, diğer canlıların güvencesidir. 

Likenler, kaya ve taşları parçalayarak toprak oluşmasını sağlar ve nem tutma özellikleri 

nedeniyle de sahaya öncü bitkilerin gelmesine imkan verirler. Mantar ve bakteriler ölen 

canlıları parçalayarak tekrar besin zincirine dahil ederler. Bir yerde beslenen hayvanlar 

gittikleri yerlere enerji ve mineral maddelerini yiyecek halinde taşırlar. Rüzgar ve 

beslenme işlemi esnasında hayvanlar, tohum ve sporları başka yerlere taşıyarak birçok 

bitkinin yayılma ve çoğalmasına neden olur. Orman peyzajı içersindeki ölü örtü, eğime 

8 





bağlı olarak taban kısımlara taşınır. Orman ekosistemiı içinde yer alan her canlı topluluk, 

çevreden gelen etkilere karşı yenileme gücü dahilinde tepkide bulunur. Rutubetli ve 

besince zengin alanlar değişimin başladığı alanlardır. Buralara gölgeye dayanıklı türler 

öncelikle gelir. Tüm bu faaliyetler, ormanda farklı hayvan ve bitki türü (biyolojik 

çeşitlilik), toprak verimliliği, ağaç yoğunluğu ve büyüme görülmesinin ana nedenleridir. 

Bu zengin biyolojik çeşitlilik (mozaik) durumu, toplumların kültürel, rekreasyonel, 

bilimsel ve ekoturizm faaliyetlerinin ana kaynağını oluşturur. Bu doğal süreçte ulaşılan 

her denge kusursuzdur. Bu zincirden bir halka çıktığında, her şey altüst olur. Bu 

kusursuz işleyen makineyi bozmak insanoğlunun hakkı değildir. Çünkü varlığını ona 

borçludur. 

3. Ormanlar, oluşturdukları yeraltı ve yerüstü su kaynakları ile, iklim ve su rejimini 

düzenler, toplumun ihtiyacı olan içme ve kullanma suyunu istikrarlı bir şekilde 

karşılar. Ekosistem, bitkiler, hayvanlar ve kuşların doğal su deposudur. 

Araştırmalara göre, Türkiye’nin yıllık ortalama yağış miktarı 643 mm dir. Bu ise yılda 

501 milyar m3 su anlamı taşır. Bunun yaklaşık 41 milyar m3’nün özellikle ormanlar 

sayesinde toprağa sızarak yeraltı su rezervlerini beslediği, 186 milyar m3’nün de 

yüzeysel akışla deniz ve göllere gittiği ve 274 milyar m3’nünde buharlaşarak atmosfere 

geri döndüğü kabul edilmektedir. Ormanlar, yüzeysel akışla meydana gelen su kaybını 

çıplak araziye göre ortalama 16 kat yavaşlatarak, toprağa giren su miktarnı da 

(infiltrasyon, saatte 120-150 mm), yüzde 100’e varan oranlarda arttırabilmektedir. 

Ormanlık arazide buharlaşma yoluyla kaybedilen su miktarı açık alana göre 1/3-1/6 

oranında düşüktür. Bu ise 40-60 mm.’lik yağışa karşılıktır. Bilindiği gibi, ormanın 

kendisi de yaşamını devam ettirebilmesi için, transprasyon (terleme) yoluyla su 

kaybeder. Örneğin Almanyada 100 yaşındaki bir kayın ağacı günde 400 litre, bir hektar 

kayın ormanı ise günde ortalama 17 ton su kullanır. Bu miktar, vejetasyon döneminde 

daha da artar. Bu terleme olayı, aynı zamanda, havadaki nem ve toz zerreciklerinin ağaç 

yüzeyi tarafından daha fazla tutulmasını sağlamakta, sonuçta kişinin tercih ettiği serin, 

sağlıklı lokal iklimi yaratılmaktadır. Yağışlı mevsim ve zamanların dışında da devamlı 

görülen kaynak suları, sürekli akan dere ve ırmaklar, vadilerde ve tarım arazilerinin 

birçok yerinde çıkarılan arteziyenler, havzayı kuşatan dağların, kısmen veya tamamen, 

ormanlarla kaplı olmasının sonucudur. İşte hidrolojik dengenin korunması ve 

9 





geliştirilmesi için, öncelikle doğal orman örtüsünün muhafazası, tepe kapalılığının 

kırılmaması ve yeni ormanlaştırma çalışmalarına hız verilmesi gerekmektedir. 

4. Ormanlar, rüzgarın hızı ile gece-gündüz ve mevsimler arası sıcaklık farkını 

düşürerek , nemli lokal ve bölgesel iklim yaratır. Ağaçlar rüzgar hızını yüzde 50, yaz 

sıcaklığını 8-15 derece düşürmekte, kış sıcaklığını ise ortalama 2 derece yüksek 

tutmaktadır. Orman bir siper görevi görerek, rüzgarın hızını düşürür ve kurutucu etkisini 

azaltır. Transprasyon ve sis tutma tutma özelliği ile daha nemli ortam yaratır. Orman 

içinde, yaz-kış ve gece –gündüz sıcaklık farkları daha azdır. Çeşitli ortamlar arasındaki 

farklı ısı ve nem, lokal hava akımları da yaratır. Bu nedenle ormanlar, sıcak yaz 

günlerinde köylü ve hayvanların doğal serinleticisi durumundadır. Bu lokal sıcaklık farkı 

ve iklimi yaratma özelliği nedeniyle, ormanlarda özellikle ibreli ağaçlar topluluğu içinde 

inşa edilen konutlar kışın ısıtma, yazın soğutma açısından büyük enerji tasarrufu sağlar. 

Isı enerjisinde sağlanan bu tasarruf, ABD’ de yapılan araştırmalarda yüzde 10-12 

dolayında bulunmuştur. 

5. Ormanlar ve özellikle Korunan Orman Alanları, meralar ve sulak alanlar, flora ve 

fauna olarak biyolojik çeşitliliğin korunması ve geliştirilmesi için hayati önem 

taşır. Buralardaki doğa peyzajı kelimelerle anlatılmayacak görünüm ve 

güzelliktedir. Orman ekosistemi, dinamik yapısı nedeniyle muntazaman değişmektedir. 

Doğal ve insan kaynaklı faktörler sistemi etkilerken, sistem de kendini yenileme özelliği 

sayesinde bu etmenlere karşı durarak yeni dengeler oluşturmaktadır. Bugün dünyadaki 

canlı türlerin yüzde 50’si orman ekosisteminde yaşar. Ekosistem, tür ve gen çeşitliliği 

olarak tanımlanan biyolojik çeşitlilik, yeryüzünde en etkili şekilde, yeterli büyüklükteki, 

kirlenmeden uzak ve doğal peyzaj yapısı bozulmamış orman alanlarında korunur. 

Buralar ise genelde Milli Park ve benzeri in-situ Koruma Alanlarıdır. Buralar 

toplumların bilimsel, kültürel, dinlenme ve ruh sağlığını geliştirme yerleridir. Dünya 

Tabiatını Koruma Birliği (IUCN) çalışmalarına göre dünya kara alanının yüzde 6 (932 

milyon hektar) dolayındaki kısmı korunan alan olarak ayrılmıştır. Bu oran konuya 

duyarlı bazı ülkelerde, örneğin Japonya’da yüzde 38,7, Yeni Zelanda’da yüzde 23,2, 

ABD’de yüzde 11,0 ve Avrupa Birliğinde yüzde 12,0 dolayındadır. Örneğin bu amaçla 

ABD’de, 76.4 milyon hektarlık Ulusal Ormanların yalnızca 20 mil. hektarını işletilirken 

10 





36.4 milyon hektarında ağaç kesimi yasaklanmıştır. Korunan alanlar içinde yer alan milli 

parklar, dünya kara alanının yaklaşık yüzde 2,3’ü olan 310 milyon hektarlık alanı 

kapsamaktadır. 4 Ülkemizde korunan alanlar toplam alanın yaklaşık yüzde 7’sini, orman 

sahasının ise yüzde 20’ini oluşturur. Ormanların yüzde 3,9’u, ülke alanının da yüzde 

2,9’u biyolojik çeşitliliği koruma amacıyla kullanılmaktadır. Bugün dünya’da tesbit 

edilen bitki türlerinden yüzde 2,4’ü, Avrupada görülen 12.000 bitki türünden 8.573’ü 

ülkemizde bulunmakta, bunun da 2.673’ü Türkiye’ye özgü (endemik) türlerdir. Yine 

ülkemizin ekolojik ve iklim özellikleri ve kuşların göç yolları üzerinde bulunması 

nedeniyle, 20,7 milyon hektarlık orman alanları ve sayısı 70 olan 190 bin hektar 

dolayındaki sulakalanlar, fauna olarak, 120 memeli, 454 kuş, 130 sürüngen, 28 kurbağa 

ve 472 balık (172 iç sularda) çeşitine ev sahipliği yapar. Sayıca çok, fazla büyüklükte 

olmayan ve çeşitli şekillerde bulunan orman içi açıklık ve meralar da, (toplam 1,5 

milyon hektar), sağladıkları ot değeri ile doğal hayatın gelişmesine ve yılın 7-8 ayını 

orman içi yaylak ve otlaklarda geçiren evcil hayvanların da gıda ihtiyaçlarının 

karşılanmasına büyük katkı verir. Ancak, memeli türlerin yüzde 10’u, kuşların yüzde 

9’u ve balıkların yüzde 4’ü tehdit altında olup nesli tehlikede bulunmaktadır. 

Karışık ağaç türlerinden oluşan ormanlar, sağlıklı ve dış etmenlere dayanıklı olduğu gibi, 

zararlı böcekler ile hastalıklara karşı mücadelede kullanılan faydalı kuşların barınması ve 

çoğalmasında da büyük rol oynar. Kuşların doğal dengenin kurulmasına katkıları ve 

ormanların bu kuşlara doğal ev sahipliği olma özellikleri dikkate alınarak, uluslararası 

toplum yaptığı çeşitli sözleşmelerle 5 kuşları koruma altına almaya çalışmaktadır. 

Ülkelerin özellikle dikkati çekilen konular arasında, Korunan Alanlarının artırılması, 

sulakalanların korunması, doğaya yakın işletmecilik yaparak ekolojik stabilitenin 

korunması, biyolojik çöl ortamı yaratmayacak ve monokültürden uzak gençleştirme ve 

ağaçlandırmalar yapılması, ağaçlandırmalarda doğal gen kaynaklarının gözetilmesi, exsitu 

(tohum, polen, DNA saklanması) önlemlerin alınması ve toplumun aydınlatılması ile 

4 Dünya’da ilk milli park ABD’de 1872 yılında Yellowstone’da kurulmuştur. (899100 ha.). İlk doğal rezerv 

ise yine ABD’de 1890 yılında tesis edilen Yosemite’dir. Burası 1916 yılında milli park statüsüne alınmıştır. 

Türkiye’de ise ilk milli park, 1958 yılında kurulan 305 ha.lık Yozgat Çamlığı Milli Parkıdır. 

5 1) Kuşların Korunmasına Dair Sözleşme, Paris, 1950 (Türkiye 1966 da taraf), 

2) Su Kuşları ve Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme, Ramsar, 1975 de (Türkiye 1994 de taraf ), 

3) Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Ticaretine İlişkin Sözleşme, (CITES), Washington,1973, (Türkiye 1996 da taraf) 

4) Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması Sözleşmesi, Bern, 1979, (Türkiye1984 de taraf), 

5) Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, Rio de Generio, 1992 , (Türkiye 1996 da taraf). 

11 





eğitilmesi yer almaktadır. Kuş ve yaban hayatının korunması, yaşam haklarının 

gözetilmesi bakımından. ülkeler ek çeşitli tedbirler de almaktadır. ABD’nin Batı 

Eyaletlerinde, zon sistemi uygulaması yapılarak kuşlar ve yaban hayatı korunmaya 

alınmıştır. Örneğin kartal yuvasının bulunduğu ağacın etrafındaki 110 metre çapındaki 

mutlak koruma alanında her türlü ağaç kesimi ile uçak ve helikopterlerin alçaktan 

uçması yasaklanmıştır. Toplum, eğitim kurumlarındaki ders programları yanında, 

özellikle sivil toplum kuruluşlarınca yıl boyu süren kurslar, seminer ve toplantılarla 

çevre ve orman hakkında sürekli aydınlatılmaktadır. Bu teorik ve uygulamalı ders 

programlarında, ormancılık meslek mensupları doğrudan görev almaktadır. Brezilya’da 

ise, yaban hayvanlarının evlerde beslenmesi yasaklanmış, öldürülmelerine ise ağır 

hapis cezaları verilmektedir. Ayrıca, sivil toplum örgütleri, devletin de finansman 

desteği ile her yıl gençleri orman ekosistemi ve yaban hayatı konusunda eğitmektedir. 

Ülkemizde de bazı yaban hayatı ve kuş türleri alınan tedbirlerle koruma altına alınırken, 

kuşların barınmalarını sağlamak üzere ayrıca yapay yuvalar yapımına ağırlık verilmiş, 

bugüne kadar toplam 874 bin yuva yapılarak ormanlara asılmıştır. 

6. Ormanın tepe tacı yarattığı gölge nedeniyle, sulakalanlarla beraber akarsu 

boylarında orman içi su hayatını korur, çevredeki yaban hayatı için de gerekli 

yaşam ortamı yaratır. Orman örtüsü, orman içi su yüzeylerinde sıcaklık derecesini 

8-10 derece düşük tutmaktadır. Ayrıca bazı bitkiler örneğin su sümbülü ve su mercimeği, 

evsel atıklar içindeki organik maddelerden azotu yüzde 80 ve fosforu yüzde 40 oranında 

absorbe edebilmektedir. Yine bazı su bitkileri, atıktaki ağır metalleri de sudan 

uzaklaştırabilmekte ve suyun pH dercesini düzenleyerek biyolojik filtre görevi 

görmektedir. Bugün Avustralyada silvikültür faaliyetlerinde, su kalitesini korumak için, 

su boylarında duruma bağlı olarak 20-40 metrelik şeritlerde kesinlikle ağaç kesimi 

yapılmamaktadır. ABD- Washington Eyaletinde ise, akarsu kenarlarında oluşturulan 17 

metrelik şeritlerde kullanılan kesim teknikleriyle, su yüzeyindeki gölge derecesinin 

yüzde 50-75' ten aşağı düşmemesi sağlanmaktadır. 

7. Ormanlar havadaki tozun yüzde 80’ini tutarken , gürültü kirliliğini ise ortalama 25 

desibel azaltır. Yılda bir hektar kayın ormanı 68 ton, ladin ormanı 32 ton ve çam 

ormanları da 30-40 ton dolayında toz tutma özelliğine sahiptir. Bu tozla birlikte bakteri, 

12 





virüs ve zararlı gazlar da ağaçların yaprak ve dallarında tutulmuş olur. Almanya- 

Hamburg’da yapılan bir araştırmaya göre, ortalama havadaki toz miktarı kent 

merkezinde 600 mgr/m2, ve kent parkında 100 mgr/m2 olarak bulunmuştur. Frankfurt’ta 

yapılan ölçümlerde ise, kent merkezinde havadaki toz miktarı kent ormandakinin 16 katı 

olarak tesbit edimiştir. Yapılan başka bir araştırmaya göre ise, endüstri merkezlerinde 1 

m3 havada 500.000 tane toz zerresi bulunurken, rakam açık alanda 5.000 ve ormanlarda 

500 olarak tesbit edilmiştir. İnsanı ruhsal ve bedensel olarak etkileyen otoyol gürültüsü, 

yol kenarlarına tesis edilecek 250 metrelik bir orman şeridi ile rahatça uyunabilen ve 

çalışılabilen seviyeye düşürülebilmektedir. Bu nedenlerle, ormanlar içinde yaşayan halk, 

fizik ve ruhsal bakımdan daha sağlıklı ve daha huzurludur. Bu kişilerin doktor ve 

hastane ilişkileri daha az, sağlık harcamaları daha düşüktür. 

8. Ormanlar, yaşamın temel girdisi olan oksijeni en fazla üreten ekosistemlerdir. 

Ormanlar, birim alanda, kırsal alana göre ortalama 7 kat daha fazla oksijen, (O2) 

üretmektedir. Yapılan araştırmalara göre, bitkiler fotosentez yoluyla atmosfere yaklaşık 

140 milyar ton oksijen kazandırmakta, bunun da yüzde 66’sı ormanlar tarafından 

sağlanmaktadır. 100 yaşındaki bir kayın ağacı, güneşli bir günde saatte 1,7 kg, yılda 4,6 

ton oksijen üretmekte ve saatte 2,3 kg karbondioksidi absorbe etmektedir. (Kişinin 

oksijen ihtiyacı günde yaklaşık 4,5 kg.dır). 20 yaşındaki bir hektar çam ağaçlandırması 

yılda ortalama 9 ton karbondioksidi ve 8 ton sülfürdioksit gazını, (SO2) absorbe 

edebilmekte, buna karşın 10 ton oksijen üretebilmektedir. Ancak sağlıklı ormanların bu 

faydaları, çevreye devamlı ve aşırı miktarda bırakılan endüstriyel atıklar sonucu 

azalmakta hatta bu ormanların ölümü sonucu yok olmaktadır. Özellikle hava kirleticiler 

olan kükürtdioksit (SO2), azotoksitler (NOx) ve ozon (O3) gaz halinde veya yağış ve 

nemle birleşip asit olarak öncelikle ibreli ağaçlara sonra da yapraklı türlere zarar 

vermekte, bu yeşil örtüyü zaman içinde tamamen öldürebilmektedir. İşte “orman 

ölümleri” denilen bu olgu, çağımızın en önemli orman hastalığı durumuna gelmiştir. 6 

Örneğin, ülkemizde ki Artvin-Göktaş bakır tesislerinden, yoğun, devamlı ve aşırı olarak 

6 Avrupa’da özellikle Almanya’da, endüstriyel gelişme beraberinde orman ölümleri denilen hastalığı ortaya 

çıkarmıştır. Bugün Almanya ve Çekoslovakya’daki ormanların yüzde 50’inden fazlası bu hastalıkla karşı 

karşıyadır. Bu kirliliğin uluslararası sınırı olmadığı için, İngiltere ve kıta Avrupasından doğan kirlilik, 

İsveç’teki ormanlarla beraber doğal su kaynaklarını da etkilemiştir. İsveç bu zararın karşılanması ve 

kaynakların kurutulması için söz konusu ülkelerle görüşmeler yapmaktadır. Almanya ve İsveçte’ki orman 

araştırmaları, bu konuda yoğunlaşmıştır. 

13 





çevreye bırakılan zehirli gazlar ve yağışlarla ortaya çıkan asit yağmurları, çevredeki 

3.000 hektarlık ağaç örtüsünü yok etmiştir. Oksijen üretim fabrikası olan ormanlar 

ölmüştür. Aynı durum benzeri tesislerin etrafındaki ormanlarda da görülmektedir. 

9. Ormanlar iklim değişikliklerine neden olan küresel ısınmanın, “sera etkisi”, 

fotosentez olayı ile etkisini azaltır. Bilindiği gibi dünyamız, sera etkisi yaratan gazlar 

sonucu, son dönemlerde son bin yıldan daha hızla ısınmaktadır. İklimler değişmekte, 

aşırı ve ani ısınmalar, soğumalar, hortumlar ve seller günlük hayatımızı ve insanlığın 

geleceğini tehdit eder duruma gelmiştir. Yapılan araştırmalar, hava sıcaklığının 20. 

Yüzyılda geçen bin yıla göre yaklaşık 2.0 derece daha fazla arttığını ortaya koymuştur. 

Geçmişte hiç görülmeyen fırtına ve hortumlar, (El Nino), dünyanın bir çok yerinde can 

ve mal felaketlerine neden olmuş, Arabistan 2001 yazında kar fırtınasıyla tanışmış, 

İspanya’da hava sıcaklığı dakikalarla ifade edilen sürede 17 derece yükselmiştir. 

Ülkemizde de, 2000 yılında Kastamonu- Taşköprü’de oluşan hortum, 100 hektarlık çamgöknar 

ormanını tahrip etmiş, 2001 de yaz ortasında İzmir’de sıcaklık ani olarak 35’ den 

26 dereceye düşmüş ve 45 dakikada m2’ye 40 kg dolu ve yağmur düşmüştür. Ülkenin 

genelinde de son yıllarda hava sıcaklıkları normallerin üzerinde sürekli olmaya başlamış, 

yağışların mevsimlere dağılımı etkilenirken yıllık toplam miktarında da düşme 

görülmüştür. Dünya’da 1997-98 de meydana gelen bu doğal afetlerin sosyal maliyeti 60 

milyar dolar civarındadır. Bütün bu olayların tek nedeni ise, dünyamızın kirletilmesi ve 

sera gazları sonucu ortaya çıkan küresel ısınmadır. İşte sera etkisi, stratosferin üst 

katmanlarında bulunan ve morötesi ışınların geçmesini engelleyen ozon tabakasının, 

spreyler, soğutucular ve yangın söndürücülerde kullanılan kloro-floro-karbon gazlarının 

ozonu tekrar oksijen haline getirmesi ile aşınması ve sonuçta güneş ışınlarına karşı 

doğal filtre görevini yapamayarak dünyanın ısınması olayıdır. Bilindiği nefes aldığımız 

stratosferin azot ve oksijenden sonra en önemli bileşeni karbondioksittir. Yanardağ 

dumanları, orman yangınları, canlıların solunumları ve fosil yakıt tüketimi ile CO2’ in 

zenginleşmesi ve sonuçta doğal dengenin bozulması, küresel ısınmanın ana nedenidir. 

Özetle sera etkisi, atmosfere bırakılan CO2 ‘in atmosferden emilenden fazla olasının 

sonucunda meydana gelir. İşte ormanlar, fotosentez olayı ile CO2’i absorbe edip odunsu 

biyokitleye dönüştürmekte ve ürettikleri O2 ile bu doğal dengenin korunması veya tekrar 

kurulmasını sağlamaktadır Araştırmalara göre, ağaçlar ve özellikle orman ağaçları, 

14 





dünyada bitkiler tarafından tutulan karbonun yüzde 90’u oluşturmaktadır. Genelde bir 

hektar orman yılda 6 ton karbonu biyokitleye dönüştürmektedir. ABD’de, 100 yaşındaki 

bir hektar Douglas fir ormanının tuttuğu toplam karbon miktarı 522 ton bulunmuştur. 

Bunun 377 tonunu, toprak üstündeki canlı biyokitle oluşturur. Tropik ormanlar özellikle 

yağmur ormanları hektar başına diğer ormanların iki katı karbonu absorbe ederek bu 

konuda en büyük rolü üstlenmektdir. (9.90 ton/ha.). Ancak dünyadaki ormanların 

yaklaşık yarısını oluşturan bu tropik ormanlar, her yıl 15 milyon hektar dolayında 

azalmakta, yok edilmektedir. (Ağaçlandırmalar hariç) Ülkemizde yapılan araştırmalara 

göre, Marmara Bölgesi ormanlarında yılda ortalama 71 milyon ton oksijen üretilmekte 

ve 97 milyon ton karbondioksit absorbe edilip birikim olarak biyokitleye dönüşmektedir. 

Ormanlarımızda yılda biriken toplam karbon miktarı ise 424 milyon ton dolayındadır. 

İşte ormanlar, karbon absorbe etme ve tutma özellikleriyle, yeryüzündeki hayatın 

devamında hayati rol oynamaktadır. Bu nedenle, Birleşmiş Milletler tarafından 1992 

Rio, 1997 Kyoto ve 2001 Yılı Bonn Protokolleri’nde öngörülen ve sera etkisi yaratan 

gazların 2012 yılına kadar 1990 yılındakinin yüzde 5.2’si altına düşürmeyi hedefleyen 

çalışmaların başarıya ulaşması için tüm milletlerin üzerlerine düşeni yapması 

zorunludur. İnsanoğlu bunu yapmak zorundadır, çünkü yapılan araştırmalar göre, 

dünyamızın bu hızla kirletilmesi sonucu, hava sıcaklığı 21.Yüzyılda 1.5 ile 2.0 derece 

arasında artacak, bu durum ise yeryüzündeki büyük kar ve buzul kütlelerini eriterek, 

deniz seviyesi 2100 yılına kadar 0.1 ile 1.0 metre arasında yükseltecektir. Sonuçta, bazı 

ülke ve adaların su altında kalması kaçınılmaz olacak, kar ve buzulların erimesiyle 

ortaya çıkan tatlı sular deniz sularına karışarak okyanuslardaki su hayatını etkileyerek, 

sonuçları tahmin edilemeyen değişime uğratacaktır. El Nino tipi kasırga ve hortumlar 

artacak, seller, heyelanlar ve kuraklıklar dünyadaki yaşamı ciddi olarak tehdit edecek 

seviyelere gelecektir. Problemin çözümünün ormancılık açısından temel şartı ise, 

sürdürülebilir orman yönetim anlayışının bütün ülkelerce benimsenmesidir. Sektörel 

yatırım önceliklerinin belirlenmesinde anılan bu çevresel gerçekler temel kriterler 

olmalı, fizibilite çalışmaları bunları esas almalı ve tüm devletler bunu zaman geçirmeden 

uygulamaya koymalıdır. Özetle, dünya bitki örtüsü korunmalı, ağaçlandırmalar 

artırılmalıdır. Aksi halde “insanoğlu tüketeyim derken kendisi tükenecektir”. 

15 





10. Ormanlar sel, çığ ve heyelan olaylarını azaltarak, yerleşim yerleri, kayak 

merkezleri ve dağ eteklerindeki yollarda can ve mal kaybını önler veya azaltır. 

Ormanlar ve koruyucu orman şeritleri, yukarıda açıklandığı gibi, infiltrasyonu arttırır, 

yüzeysel akışı yavaşlatır, çığ oluşumunu önler ve kökleriyle toprağı sararak toprak 

kaymasını önler veya tahripkar etkisini azaltır. Örneğin 1910 yılında iki bine yakın can 

kaybına neden olan Tokat-Behzat Deresi taşkınları, 1955’lerde başlayan ve bugün 

25000 hektarlık proje sahasını içeren ağaçlandırmalar ile durdurulmuştur. Aynı şekilde, 

Niksar yerleşim yeri de, 6000 hektarda yapılan ağaçlandırma ve erozyon kontrolu 

çalışmalarıyla emniyet altına alınmış, taşkınlardan korumuştur. 155 cana malolan 1948 

Amasya ve 185 can kaybına neden olan 1957 Ankara-Hatip Deresi taşkınları, Trabzonda 

1988 yılında 65, 1990 da 57 cana malolan sel felaketleri ve heyelanları, 1995 de 74 

vatandaşımızın Senirkent’de ve 64 kişinin İzmir-Karşıyaka’da hayatını kaybettiği sel ve 

toprak erozyonları, 1998 Batı ve Doğu Karadeniz sel olayları ve heyelanları ile 

Güneydoğuda 1992 yılında 200 kişinin ve 1993 de Bayburtta 40 kişinin hayatını yitirdiği 

çığ olayları, orman örtüsünün kaybedilmesi, yanlış tarımsal uygulamalar veya yörenin 

ekolojik yapısını dikkate almadan inşa edilen yol alt yapı çalışmalarının sonucudur. 

Özellikle ülkenin birçok yöresinde süregelen kaçakcılık, yakacak odun hakkını kötüye 

kullanarak verilen miktarın üzerinde odun taşıma, açmacılık ve yerleşme, Doğu 

Karadenizde görülen denetimsiz tapulu kesimler ve açmacılık, traşlama kesimlerinin 

büyük alanlarda çevreyi dikkate almadan yapılması ve gençleştirme çalışmalarında 

beklenilen başarının sağlanamaması, böyle afetlerin yaşanmasına sebep olan başlıca 

nedenlerdir. DSİ envanterlerine göre son 27 yılda taşkınlardan kaynaklanan ekonomik 

kayıp yılda ortalama 100 milyon dolar civarındadır. 

Konu ile ilgili olarak, örneğin Japonya ormanların fonksiyonel değerlerinin bilincinde 17 

kamu yararı kriteri tesbit etmiş ve; 1) Su Kaynaklarını Muhafaza, 2) Erozyon Kontrol. 3) 

Toprak Muhafaza, 4) Kumul Tesbit, 5) Rüzgar Perdesi, 6) Taşkın Kontrol, 7) Dalga 

Kıran, 8) Kuraklık Önleme, 9) Kar Perdesi, 10) Sis Kontrol, 11) Çığ Önleme, 12) Kaya 

Düşmesini Önleme, 13) Yangın Önleme, 14) Balıkçılık Yapma, 15) Denizcilik Amaçlı, 

16) Halk Sağlığı ve 17) Manzara Ormanları, şeklinde toplam sahası 9.4 milyon hektar 

(ormanların %38’i) olan Muhafaza Ormanları tesis etmiştir. Ayrıca devlet, yol yapımı ve 

benzeri orman içi inşaatların sebep olabileceği yamaçlardaki kaya yuvarlanmalarına 

16 





karşı, eşik ve teras yapılması ve çelik tel örgülerin konması gibi teknik tedbirlerle, 

peyzaj anlayışı dahilinde uygun türlerle otlandırma ve ağaç dikimi gibi diğer doğal 

önlemlerin alınmasını zorunlu kılmıştır. Çin ise, 1998 yılında yaşadığı sel ve heyelan 

felaketlerinden sonra, ülke ormancılık politikalarında büyük değişikliklere gitmiş ve 

bunları birkaç ay gibi çok kısa sürede gerçekleştirmiştir. Önce odun üretimine kısıtlama 

getirilerek 1998 de 64 milyon m3 dolayında olan yıllık odun üretimi, 1999 da 52 milyon 

m3 düzeyine indirilmiştir. Felaket bölgesindeki 61 milyon hektarlık ormanlık alan, 

işletme ormanı sınıfından çıkarılarak, koruma ormanı statüsüne konulmuştur. 

Ağaçlandırmalara inanılmayacak (ama her ülkenin yapması gereken) ağırlık verilmiş ve 

1999 da 163 milyon hektar olan ormanlık alanın (bunun 47 milyon hektarı 

ağaçlandırmadır), 2050 yılına kadar ikiye katlanarak 300 milyon hektar düzeyine 

getirilmesi kararlaştırılmıştır. Felaket bölgesinde ise en kısa zamanda 8,6 milyon hektar 

ormanlaştırma çalışması yapılması hedeflenmiştir. Ayrıca, alınan önlemlerle, odun 

verimliliği ve kalitesinin, ormandan işleme sanayiine kadar yükseltilmesi amaçlamış ve 

çimento, metal ve plastik gibi oduna ikame olan ürünlerin kullanımı için teşvik tedbirleri 

getirilmiştir. Yine bazı ülkeler, örneğin ABD, aldıkları hukuki önlemlerle, traşlama 

kesimleri ve dikim gibi çeşitli ormancılık uygulamaları sonucu ortaya çıkan ve can ve 

mal kaybına neden olan doğal afetlere karşı, devlet ve özel sektör farkı gözetmeksizin 

orman mülk sahibini sorumlu kılmakta, zarara uğrayan kişi ve kuruluşlara tazminat 

ödemeye ve zararı karşılamaya mahkum etmektedir. Türkiye ise, 1975’lerden başlayarak 

ağaçlandırma ve erozyon kontrolu çalışmalarına büyük ağırlık vermiş ve çalışma alanını, 

1975’deki 36 bin hektardan, 1988 de 140 bin hektar düzeyine çıkarmıştır. Ancak 

ekonomik ve diğer nedenlerle, faaliyet alanı 1990’larda yılda yaklaşık 55 bin hektar 

seviyesine düşmüştür. Yakacak odun ihtiyacını karşılamayı hedefleyen enerji ormanları 

tesis çalışmaları ise, 1978 de 5 bin ve 1988 de 62 bin hektar seviyesine çıkarılmış, 

1990’larda anılan nedenlerle 12 bin hektar düzeyine inmiştir. 

Özetle, ormanların koruyucu rollerinden, gelecek kuşaklara karşı sorumluluğun da 

bilincinde devamlı yararlanmak ve anılan doğal afetlerle karşılaşmamak için: a) orman 

arazileri yapılacak fonksiyonel planlara göre değerlendirilmeli, b) işletmecilik, 

devamlılık ve çok amaçlılık prensipleri dahilinde, doğaya yakın silvikültür teknikleri 

uygulanarak yapılmalı; üretim alanının büyüklük ve şeklinde, eğim, toprak yapısı, ağaç 

17 





türü, rüzgar hızı ve yönü ile yağış miktarı dikkate alınmalı, c) ormanlaştırma çalışmaları 

1990’lar öncesi olduğu gibi tekrar yoğunlaştırılmalı, e) muhafazakarlıkla suçlanılsa da 

korunan alanlar arttırılmalı, d) üretimde etkinlik ve verimlilik artırılmalı ve e) eğitim ve 

halkın aydınlatılması çalışmaları etkinleştirilmeli ve gerekli hukuki tedbirler alınmalıdır. 

11. Ormanlar ve rüzgar perdeleri, kumul haraketlerini durdurmakta ve önlemektedir. 

Ülkemizde, 47 bin hektarı kıyı olmak üzere toplam 464 bin hektarda kumul tahribatı 

yaşanmaktadır. Bunun yaklaşık 10 bin hektarı orman rejimindeki alanlarda görülür. 

Ekonomik imkanlar ölçüsünde sektörde yapılan çalışmalarla soruna çözüm getirilmeye 

çalışılmaktadır. Örneğin, Konya-Karapınar’daki meralarda, yıllarca taşıma kapasitesi 

üzerinde yapılan otlatma, bitkilerin köklenmesi ve sonuçta 1962 ‘de yaşanan kumul olayı 

ile İstanbul-Durusu yöresinde 2500 hektarda etkili olan kumul tahribatı, yapılan tesbit 

çalışmaları ile önlenmiş, tarım alanları ve su kaynakları koruma altına alınmıştır. Yine 

Adana-Akyatan’da, 1972-1984 yılları arasında, 2000 hektarda yapılan 2,8 milyon adet 

fidan dikimi ile kumul kontrol altına alınarak, dalyanın dolması önlenmiş, tarım verimi 

artmış, yaban hayatı ve turizm geliştirilmiştir. Ayrıca orman ağaçları Bolu-Kıbrısçık’ta 

görüldüğü gibi, tarımsal bitkilerin zor yetiştiği yerlerde de büyüyerek marjinal arazilerin 

değerlendirilmesinde de kullanılabilmektedir. 

12. Şehirlerin etrafında ve içinde tesis edilen Kent Ormanları ve Parkları, ve 

Karayolları Güzelleştirme Ağaçlandırmaları, özellikle kent sakinlerinin ormandan 

olan çevresel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılar. Bu tip ormanlaştırma ve ağaçlandırma 

çalışmalarında temel amaç, temiz hava ve serin yaşama ortamı yaratma, kirlenmenin ve 

toprak erozyonunun önlenmesi, yerleşim yerlerini sel ve taşkınlardan koruma, sağlıklı 

içme suyu elde etme, gıda güvenliği sağlama, biyolojik çeşitlilik yaratma, halka çevresel 

eğitim olanakları sunma, planlı şehir peyzajı yaratma ve halkın rekreasyonel 

gereksinimlerini karşılamaktır. Ayrıca terkedilmiş, kullanılmayan, verimsiz alanlar ile 

çöplük ve kazı yerlerinde, arazi düzenlemesi yapılarak, kirleticileri emici uygun türlerle 

ağaçlandırmalar yapılması ve böylece yeşil alanlar üretilmesi de kent ormancılığının 

faydaları arasındadır. Araştırmalar, ormanlar ve yeşillikler içinde veya yakınında 

yaşayan, veya boş zamanlarını buralarda değerlendiren kişilerin, daha sağlıklı, huzurlu, 

gururlu ve iş verimliliklerinin daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. 

18 





İşte ABD - NewYork kentinde 1857 de tesis edilen 320 hektarlık Central Park, 1 milyon 

ağaç dikilerek kurulan San Francisco’daki Golden Gate Parkı, 1880 hektarlık Portland 

Forest Park ve Kanada- Vancouver’daki 23 hektarlık orman güllerinin her çeşidi ile 

donatılmış VanDusen Botanical Garden, bu anlayış ve ihtiyacın ürünüdürler. Konu ile 

ilgili olarak İsveç, ülkenin genelde ormanlık olmasına rağmen toplam 430 bin hektarlık 

kent ormanı tesis etmiştir. Bunun 71 bin hektarı 45 şehrin sakinleri için oluşturulan 

rekreasyonel amaçlı ormanlardır. Tüm odun hammaddesini dışardan ithal eden Hong 

Kong, sınırlı arazisine rağmen 40 bin hektarlık 21 kent parkını bu amaçla kurmuştur. 

Ekonomik rantın maksimun olduğu bu merkezlerde, bu sahaların bugüne kadar 

mahafaza edilmesi, temiz yaşanabilir çevre ile çocuk sevgisi anlayışının vazgeçilmez 

sonucudur. Geri kalmış ülkelerde ise, toplumun fakirlik ve zaruri ihtiyaçları dikkate 

alınarak, yiyecek, odun, hayvan yemi, temiz su ihtiyacı ve erozyonu önleme gibi 

fonksiyonları içeren çok amaçlı kent ormanları tesis edilmektdir. Malezya-Kuala 

Lumpur’da ise, şehirdeki hava kirliliğini azaltmak için karbon absorbe edici kent 

ormancılığı projeleri uygulamaya konmaktadır. 

Ülkemizde ise 1937 yılında Ankara Yeşil Kuşak Projesi ile başlatılmış olan bu 

çalışmalar, 32 ilimize yaygınlaştırılarılmış, 1970’li yıllardan itibaren yoğunlaştırılarak 

toplam 122 bin hektarlık düzeye getirilmiştir. Ağırlıklı olarak karayolları kenarlarında 

olmak üzere, 1994 ‘te başlatılan Hatıra Ormanları kurma çalışmalarıyla da, bugüne 

kadar toplam 6332 hektarlık ağaçlandırma yapılmıştır. Böylece kent sakinlerinin huzurlu 

ve sağlıklı olmasına ve seyahatlerin emniyetli- dinlendirici yapılmasına katkı verilmiştir. 

13. Mera ve tarım arazilerinde “rüzgar perdeleri” adıyla tesis edilen ağaç toplulukları, 

yöredeki ekolojik şartları iyileştirip biyolojik çeşitliliği geliştirirken; tarımsal 

üretimi artırmakta, yaban hayatını geliştirmekte ve evcil hayvanlar için de doğal 

ahır görevini görmektedir. Bugün Yeni Zelanda ve Avusturalyada yaygın bir şekilde 

uygulanan bu sistem, arazilerde 7 metrelik aralıklarla 2-3 metre genişliğinde tesis 

edilmektedir. Burada sistemin ana amacı, tarım üretimini artırmanın yanında, saatte 250 

km. hıza ulaşan rüzgarlara karşı, koyun sürüleri için doğal ahır, koruma, yaratmaktır. 

Ayrıca ormanın rüzgarın hızını kesmesi ve bunun sonucu toprağın nemini kaybetmesini 

önlemesi, şerit korumasında kalan alanda tarımsal verimin daha da artmasına neden 

19 





olmaktadır. Japonya ise, tesis ettiği toplam 55 bin hektarlık rüzgar perdesi ve 38 bin 

hektarlık kuraklığı önleme çalışmalarıyla ormanların bu özelliklerinden yararlanmaya 

çalışmaktadır. Konu ile igili olarak sınırlı da olsa ülkemizin Doğu ve G.Doğu 

Bölgelerinde bazı uygulamalar görülmektedir. 

14. Ormanlar ve ağaç örtüsü radyoaktif öldürücü ve kirleticilere karşı en büyük doğal 

koruyucudur. Yapılan araştırmalara göre, orman örtüsü radyoaktif materyel yayılışını 

yüzde 30-60 oranında önleyebilmektedir. (Ancak bazı bitkiler ve hayvanlar, tam aksine, 

radyoaktif kirlenmeyi, insanlara besin zinciri içersinde gıda olarak veya temas yoluyla da 

taşıyabilmektedir.) 

SOSYAL VE EKONOMİK FAYDALAR 

1. Ormanlar dünyada yaklaşık 6000 çeşit kullanım yeri bulunan odun hammaddesi 

üretmektedir. Çeşitli sektörlerce kullanılan bu odun hammaddesi, endüstriyel ve 

yakacak odun olarak iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Endüstriyel odun ise, kereste 

üretiminde kullanılan tomruk, levha imalatında kullanılan lif+yonga odunu, kağıt ve 

karton üretimi için odun selülozunda kullanılan kağıtlık odun, maden ocaklarında 

değerlendirilen maden direği, enerji nakil hatları ve haberleşmede kullanılan tel direği ile 

kutu ve sandık imalatında kullanılan ambalajlık odun olarak sınıflandırılmaktadır. 

Ülkemizde ağırlığı doğal işletme ormanları olmak üzere, 2000 yılında üretilen toplam 

9,9 milyon m3 endüstriyel odunun, yüzde 48’i tomruk, yüzde 19’u lif ve yonga odunu, 

yüzde 15’i kağıtlık odun, yüzde 4’ü maden direk, yüzde 2’si tel direk ve yüzde 12’si 

ambalajlık odundur. Avrupa Topluluğu ülkelerinde son yıllarda ortalama 220 milyon m3 

endüstriyel odun üretimi yapılmaktadır. Yine ülkemizde 2000 yılında, planlı ve plansız, 

yaklaşık 18 milyon m3 yakacak odun üretimi gerçekleştirilmiştir. Bir kilogram odunun, 

0,3 petrol eşdeğeri olduğu düşünülürse, 2000 yılındaki yurt içi toplam tüketimi olan 80 

milyon ton petrol eşdeğeri içersinde odunun payı yaklaşık yüzde 6,7 dir. 

20 





Ormanların toplumumuza anılan bu katkılarını artırmak ve yurt içi arz-talep dengesini 

sağlayabilmek amacıyla bugüne kadar toplam 1.763 bin hektarlık alanda çeşitli ağaç 

türleri ile ağaçlandırma yapılmıştır. Ayrıca ısınma ve pişirmede kullanılan yakacak odun 

itiyacını karşılamak ve doğal ormanlar üzerine olan baskıyı azaltmak için 1978-2000 

yılları arasında ve ağırlıklı olarak Doğu ve G.Doğu Bölgelerinde 552 bin hektarlık enerji 

ormanı tesisi gerçekleştirilmiştir. Özellikle meşe ağacı kullanılarak yapılan bu 

çalışmalar, yakacak odun üretimi yanında, toprak erozyonunun önlenmesi ve hayvan 

yemi olarak yaprak ve palamut üretimi amaçlarını da taşımaktadır. Her yıl üretilen bu 

odun miktarını orman içi depolara taşıma, silvikültür - ağaçlandırma – erozyon konrolu 

çalışmaları ve orman yangınları ile mücadele amaçlarıyla, orman rejimindeki alanlarda 

bugüne kadar toplam 131,6 bin km orman yolu ve 22,5 bin km de stabilize yol 

yapılmıştır. Bu yollar aynı zamanda 19.577 orman içi köyde yaşayan 7.329 bin orman 

köylüsünün de hizmetindedir. Orman yangınlarıyla mücadele için alınan toplam 633 

arazöz de orman köylerindeki yangınlarda kullanılabilmektedir. Orman Bakanlığının 

sahip olduğu 6 helikopter de, yangınlar ve diğer afetlerde kırsal alanda görev 

yapmaktadır. Yine haberleşme için alınan 17 bin telsiz de gerektiğinde orman 

köylülerine acil durumlarda hizmet vermektedir. Japonya’da görüldüğü gibi, ahşaptan 

(odundan) tekniğine uygun yapılan binaların, yangın riskine rağmen, depreme çok daha 

dayanıklı oluşu, Türkiye gibi deprem bölgelerinde bulunan ülkeler için de, odunun diğer 

önemli bir kullanım seçeneği olmaktadır. Her nekadar bugün orman köylerinde yapılan 

binaların büyük bir kısmı ahşaptan ise de, depreme dayanıklı teknikle yapılmadıkları 

için, amaca tam olarak hizmet etmemektedir. Ayrıca ahşap yapılar yüzlerce yıl 

kullanılmaları yanında daha sağlıklı oldukları için, buralarda yaşayanlar da fizyolojik ve 

psikolojik açılardan daha huzurludurlar. Özetle, ormanlar toplumun ihtiyacı olan ürün 

ve hizmetleri üretirken, yapılan yatırımlar ve işletme faaliyetler ile de kırsal alanın 

kalkınmasında büyük rol oynamaktadır. Ancak ormanların değinilen bu odun değerleri 

ve aşağıda açıklanan odun dışı ürün ve hizmet değerleri; 1) çıkış nedeni çeşitli olan 

orman yangınları, 2) tarihi gelişim sürecinde zaman zaman “genel af” şeklinde yasal 

destek de bulan açmacılık, yerleşme ve kesme gibi insan kaynaklı faaliyetler, 3) etki 

alanı binlerce hektarı bulan zararlı böcek, mantar, bakteri ve virüsler, 4) yine bilinçsiz, 

çevreyi gözetmeyen insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan asit yağmurları, 5) yüzeysel 

faaliyette bulunan maden, kireç ve taş oacakları, yol ve kanal inşaatları ve 6) rüzgar, kar, 

21 





don, dolu ve kuraklık gibi doğal faktörler ile tahrip edilmekte, yok olmaktadır. 7 İşte 

ormanların sözkonusu faydalarında süreklilik sağlamak için, ekosistemin çok amaçlı 

kullanımı prensibi dahilinde, saha, dikili servet ve gen kaynağı olarak etkin 

korunmasının sağlanması ve dikili gövde hacminden (servetten) azami endüstriyel odun 

elde etmeyi hedefleyen doğaya yakın işletmecilik yapılması gerekmektedir. Uzun 

dönem odun hammaddesi yurt içi arz açığını kapatmak için de, ithalat alternatifinin 

sınırlı olması nedeniyle, düşünülebilecek tek çözüm "ağaçlandırmalardır". Bilindiği gibi, 

tarihi gelişim sürecinde ülkemizdeki doğal orman örtüsü devletin mülkiyetinde kalmıştır. 

Dolayısiyle kaynağın geliştirilmesi herşeyden önce devletimizin konuya daha fazla 

ağırlık vermesine bağlıdır. Bu faaliyetlerin, bir sistem yaklaşımı içinde, katılımcılık ve 

hedef kitleye ulaşma gibi temel ilkeleri gözeterek ve monokültürden uzakta yapılması 

da, dikkat edilecek konular olmaktadır. 8 Çalışmalara olabilecek olumsuz sosyal 

baskılara, alınacak teknik, mali ve idari tedbirlerle, oluşturulacak entegre projeler 

içersinde çözüm getirilmelidir. Ormanların, gelecek kuşaklara da bırakılmak üzere bize 

7 1) Ülkemizde yangınlar, 1937-1962 döneminde1.032.631 hektar ve 1963-2000 Planlı Dönemde de 477.559 

hektar olmak üzere, toplam 1.510.190 hektarlık orman alanını tahrip etmiş, birçok bitki ve hayvan varlığı yok 

olmuştur. Yangınlarda bugüne kadar (11.9.2001) 74 insanımız (görevli) hayatını yitirmiştir. 

2) Çeşitli yasa uygulamalarıyla 2000 yılı sonu itibariyle, Orman Bakanlığı resmi kayıtlarına göre toplam 

458.588 hektar; Orman Mühendisleri Odası ve 8.Plan Ormancılık ÖİK. Raporu verilerine göre de yaklaşık 

1.500.000 hektarlık alan orman rejimi dışına çıkarılmıştır. 

3) Ormanlarda ağaçlara zarar veren böceklerden, P.curvidens ve C.picea adlı kabuk böcekleri Bolu, 

Kastamonu ve Zonguldak göknar ormanlarında 1994-98 yılları arası 250 bin hektarda hemen hemen tüm 

ağaçları kurutmuştur. P.notatus böceği İstanbul ve Çanakkale karaçam ormanlarında 1995-96 yıllarında 18 

bin hektarda yüzde 40 kurumalara neden olmuştur. D. micans, Artvin yöresi ladin ormanlarında 118 bin 

hektarda ve Trabzon bölgesinde de 270 bin hektarda, T. pityocampa da (çam kese böceği) güney 

ormanlarında 1500 bin hektarda kuruma veya artımdan düşürme şeklinde tahribatlarını devam 

ettirmektedirler. Zararlı mantarlar arasında ise, karaağaç ve kestane ölüm mantarı, meşe ve çınar külleme 

mantarları, çam sürgün bükücücü pası ve kayın kanseri mantarı sayılabilir. 

4) Asit yağmurlarına sebep olan faaliyetler arasında Artvin-Göktaş ve Karadeniz Bakır İşletmeleri, Yatağan 

ve Yeniköy Termik Santralları gösterilebilir. Bu santrallar ormanlarda kuruma ve artım kayıplarına sebep 

olmaktadır. Yalnızca Göktaş İşletmesi 9 bin hektarı etkilemiş ve 3 bin hektarda tüm ağaçları yok etmiştir. 

5) Maden ve taş-kum ocakları işletmeleri de ormanları tahrip etmektedir. Yalnızca İstanbul’da binlerce hektar 

hektar ormanlık arazi bu tip faaliyetlerle kaybedilmiştir. Bazı bölgelerde arazinin yapısını dikkate almadan 

yapılan yol yapımları toprak kayması ve heyelanlara sebep olarak birçok ağacın devrilmesine, ve açılan 

drenaj kanallları da ağaçları susuz bırakarak ölümlerine neden olmaktadır. Örneğin Köyceğiz’de açılan 

kanallar çevredeki sığla ağaçlarını kurutmuştur. Ayrıca Bolu ve Düzce yörelerinde tavuk kümeslerinin 

ısıtılmasında kullanılan yakacak odunda, zaman zaman başvurulan ormanın verim gücünü zorlayıcı tedarik 

yöntemleri de orman erozyonunu hızlandıran faktörler olmuştur. 

Ayrıca , volkanlar da zaman zaman bazı yerlerde büyük oranda orman kaybına neden olmaktadır. Örneğin 

ABD- Washington Eyaletindeki Mt. Hellens yanardağı 1980 yılındaki patlamasında 58 bin hektarlık alanda 

ağaçları traşlama kesercesine tamamen yok etmiş, 58 kişi hayatını yitirmiş,dağın yüksekliği 400 m düşmüştür. 

8Orman işletmecilik teknikleri, “su üretimi”nde de önemli rol oynar. Açıklandığı gibi, orman örtüsü yüzeysel 

akışı azaltarak aşağı havzalara, vadi, göl, baraj ve denizlere daha az suyun gitmesine neden olur. Barajların 

beslenmesi ve yerleşim yerlerine daha fazla su gitmesi ise orman örtüsünün yüzde 10-40 arasında bir 

kapalılığa sahip olmasına bağlıdır. ABD.de yapılan araştırmalara göre, orman örtüsündeki kapalılığın yüzde 

10 düşürülmesi, yüzeysel akışıtaki su miktarını 40 mm. arttırmaktadır. 

22 





içersinde çözüm getirilmelidir. Ormanların, gelecek kuşaklara da bırakılmak üzere bize 

miras kaldığı, BM. Örgütü çalışmalarına göre orman sahamızın özellikle verimli orman 

alanların yetersiz olduğu (%48) ve mevcut yasa uygulamalarının ormanların tahribinde 

teşvik edici rol oynadığı ve kamu haklarını koruyamadığı da dikkate alınarak, orman 

alanlarının daraltılması sonucunu doğuran 2/B maddesi uygulamalarına, VIII.BYKP. 

1383 No’lu tedbir de göz önünde tutularak, son verilmelidir. Ayrıca, orman köylülerinin 

tarihsel ve kültürel değer taşıyan yaylalarının, ekoturizmi geliştirme gerekçesiyle hiçbir 

planlama yapmadan yöre dışı kişilerin yerleşimine açılması da, orman ve meraların 

erozyonuna neden olmaktadır. Bu erozyon da, sahillerdeki gerçeklerle beraber, acilen 

durdurulmalıdır. Odun üretimi, oluşturulacak orman kaynakları yönetim planı dahilinde 

hazırlanacak silvikültür planlarına göre gerçekleştirilmelidir. Traşlama kesimi 

(büyüklük ve şekil), kökleme ve tür değişikliği gibi uygulamalara yer verilmemeli veya 

erozyon, biyolojik çeşitlilik, orman sağlığı ve sosyal gerçekleri dikkate alan sağlıklı 

araştırmalara göre karar verilmelidir. Ayrıca; 1) odunun ve özellikle kayın odununun 

depoda bekletilme süresinin düşürülmesi, 2) yol ağı ve sürütme mesafesinin çevre 

erozyonu yaratmayacak, yaban hayatını da ürkütmeyecek şekilde düzenlenmesi ve 

üretim sonrası bakımlarının yapılması, 3) kayın ormanları öncelikli olmak üzere, kışın 

kesim ve taşıma yapabilme imkanlarının geliştirilmesi ve 4) her şeyden önemlisi bu 

işleri yapacak teknik eleman, operatör ve işçilerin bilgili, tecrübeli ve iş güvenliği 

(ergonomi) konusunda eğitimli olmalarına özen gösterilmesi gerekmektedir. İdari 

yönden de; 1) işletme ormanlarında yeni düzenlemeye gidilerek, işletme müdürlüklerinin 

bugünkü ortalama alanı olan 110 bin hektardan ileri ülkelerde olduğu gibi 5-50 bin 

hektar seviyesine ve amenajman plan ünitesinin de mevcut ortalama 15 bin hektardan 3- 

8 bin hektar seviyelerine indirilmesi ve 2) kadroların bugün olduğu gibi boş 

bırakılmayarak uygun nitelikteki elemanlarla doldurulması da, işin etkinliği ile beraber 

odun verimliliğini de artıracaktır. Kadroların boş tutulması veya bir şefe birden fazla 

bölgede görev vererek personelde tasarrufa gidilmesi yaklaşımı, bölgede sabit yatırımlar 

bakımından ölü yatırım, batık maliyet, yaratacağı gibi, orman arazilerinin optimal 

kullanımını daha da düşürecek ve önleyecektir. Yine, kağıt sektöründe yüzde 34 olan 

atık kağıt geri kazanma oranının yükseltilmesi (Almanya 71, Hollanda 64) ile konut 

inşaatları, ısınma ve pişirmede odun tasarruf edici teknolojilerin kullanılmasına ağırlık 

verilmesi de, ormanlara olan baskının azaltılması açılarından önem arzetmektedir. 

23 





2. Ormanlar, çevresel fonksiyonlar ve odun hammaddesi üretimi yanında, 

sağladıkları odun dışı ürünlerle, başta gıda ve tıp olmak üzere, kimya, içki, deri ve 

kozmetik sektör ve sanayiilerinin ihtiyacını karşılayarak, toplumun ve özellikle 

orman köylüsünün kalkındırılmasında önemli rol oynamaktadır. Orman 

ekosistemini oluşturan bitkilerden; a) fıstık çamı, ıhlamur, ceviz, meşe, kestane, fındık, 

kızılcık, alıç, badem, akasya, ardıç, okaliptus, orman gülü, keçi boynuzu, sığla ve defne 

gibi türler, çevresel fonksiyonları yanında odun, kabuk, meyve, çiçek ve yaprakları ile, 

b) acı çiğdem, sumak, kuşdili, dağ çayı, beyaz zambak, çöven, adaçayı, kekik, frenk 

üzümü, kardelen, oğul otu, güzelavrat, cehri, kral tacı, sümbül, nergiz, çoban lalesi, 

eğrelti otu, orkide, yoğurt çiçeği v.b gibi bitkiler çiçek, yaprak ve soğanlarıyla, c) 

böğürtlen ve kuşburnu gibi bitkiler meyve ve çiçekleri ile, 4) yenilebilir doğal mantarlar 

gıda yönünden ve 5) liken, yosun ve kamış gibi bitkiler de, diğer açılardan toplumuzun 

çeşitli gereksinimlerini karşılar. Tüm bu bitkiler, başta gıda sektörü ve ilaç sanayii 

olmak üzere, kimya, boya, kozmetik ve deri sanayilerinde doğrudan kullanıldığı gibi 

muhtelif ürünlerin yapımında da kullanılmakta ve aynı zamanda süs bitkileri olarak da 

bahçe, park ve karayolu peyzajında değerlendirilmektedir. Örneğin, okaliptus, çevresel 

katkıları ve odunu yanında, fazla su kullanımı nedeniyle bataklıkların kurutulmasında, 

yaprakları da doğrudan bazı hastalıkların tedavisinde kullanıldığı gibi destilasyonu ile de 

ilaç sanayiinde ve şeker ile likör yapımında kullanılır. Akasya ağacı ise, hızlı büyümesi, 

kalorisi yüksek odun verimi yanında, kökleri ile erozyonu önler ve azotun tutulmasını 

sağlayarak toprağı besler ve çiçekleri ile de bal üretimi ve dekoratif ağaç olarak 

değerlendirilir. Ayrıca, arıların polen aktivitesi nedeniyle meyveli ağaçların 

verimlilikleri yükselir, tarımsal verim artar. Palamut meşesi, odun ve çevresel 

fonksiyonları yanında kökleriyle toprak erozyonunu önlemede; pelit, kadeh ve kadeh 

üzerindeki tırnaklarda bulunan tanen maddesi ile dericilik, boya ve ilaç sanayiinde; 

meyvesi insan gıdası ve yine meyve ve genç fidanların yaprakları da hayvan yemi olarak 

değerlendirilmektedir. Ortalama bir ağaçtan 200 kozalak ve bir kozalaktan da 15 gram 

iç fıstık elde edilen fıstık çamının ekonomik değeri ise herkesçe bilinmektedir. İzmir- 

Kozak yöresinde bulunan 16 orman köyünün ve özellikle Kaplan ve Aşağı Cuma 

köylerinin ana gelir kaynağı, yörede yapılmış bulunan yaklaşık 16 bin hektarlık fıstık 

çamı ağaçlandırmalarıdır. Ayrıca fıstık çamlarının altında yetiştirilen yem bitkileri, 

yapılan bağcılık ve arıcılık çalışmaları (sosyal ormancılık) köylünün refah seviyesini 

iyileştirmektedir. Yine ülkemizin Marmaris, Muğla, Köyceğiz ve Fethiye yörelerinde 

24 





iyileştirmektedir. Yine ülkemizin Marmaris, Muğla, Köyceğiz ve Fethiye yörelerinde 

toplam 1937 hektarlık alanda bulunan ve örneğin 2000 yılında 2 ton yağ üretimi ile 

kozmetik, ilaç ve kimya sanayilerinin girdisini oluşturan sığla ağacı ile yaprak ve 

meyveleri gıda, içki, ilaç, kimya ve kozmetik sanayilerinde değerlendirilen defne ağacı 

ülkemiz kalkınmasında önemli rol oynamaktadır. 2000 yılında toplam 2.350 ton olarak 

üretimi yapılan defne yaprağı, ayrıca baharat olarak yemeklerde, balık salamurası ve 

zeytin depolomasında da kullanılmaktadır. Defne yağının yüzde 20’si sabun imalatında 

kullanılmaktadır. Dünyada yaklaşık 600 türü, ülkemizde de Karadeniz Bölgesinde 

yoğun olarak bulunan orman gülü ise, toprak erozyonunu önleme, park ve karayolu 

güzelleştirmesi (peyzaj) ile levha sanayiinde kullanılmaktadır. Bolu-Abant Gölündeki 

nilüferler, kolonya yapımında kullanıldığı gibi, göle başka bir güzellik katması nedeniyle 

ekoturizmin gelişmesini sağlamaktadır. Uluslararası sınıflandırmada her nekadar 

tarımsal ürünler içinde gösterilmesine rağmen orkideler, ülkemizde doğal olarak orman 

arazilerinde yetişmektedir. Dünyada yaklaşık 19 bin, Türkiye’de 90 dolayında çeşidi 

bulunan ve bazı yörelerimizde salep otu diye tanımlanan orkide bitkisi, çiçek olarak 

değerlendirilmesi yanında salep yapımında kullanılmaktadır. (1 kg salepte ortalama 

4.500 adet orkide yumrusu kullanılması ve geçmiş yıllarda ihracata da konu olması 

(yılda 10-15 ton) bitkinin doğal kaynağının bazı bölgelerde tahrip olmasına neden 

olmuştur. Aynı durum, 1 kilogramında 150 bin çiçeğin kullanıldığı safran içinde 

geçerlidir. Bu tip doğadan sökülerek elde edilen bitkilerin yok olmasını önlemek ve 

soyo-ekonomik kalkınmaya olan katkılarını artırmak için gerekli doğal, teknik, idari ve 

hukuki tedbirlerin alınması önemli görülmektedir. Ormanların korunmasını etkinleştiren 

ve yöre halkının kalkındırılmasını sağlayan diğer bir yaklaşımda, sosyal ormancılık 

olarak tanımlanan ve ormancılık, tarım, hayvancılık faaliyetlerinin kombine edildiği 

sistemdir. Burada, birim orman alanınında, ağaçların ve özellikle çok amaçlı türlerin, 

yenilebilir doğal mantarlarla veya korunga, yonca gibi hayvan gıdalarıyla birlikte 

değerlendirilmesi, toplam ürün değerini yükseltmekte, köylüye ek iş imkanları yaratarak 

kalkındırılmasına katkı vermektedir. Bunlara ek olarak ekosistem yine; a) çeşitli 

bitkilerden elde edilen reçine, zamk, tanin, yağ ve kauçuk gibi ürünler ve b) su ürünleri, 

av hayvanları, yumurta, deri, kürk, boynuz, post ve gübre gibi hayvan ve hayvansal 

ürünler de üreterek, insanımıza çok yönlü yararlar sağlamaktadır. Kısa dönemde gelir 

getirici bu faaliyet ve ürünler, yoksulluğun azaltılması yanında, sahiplenme duygusu da 

yaratarak toplumun yöredeki faaliyetlere, özellikle ağaçlandırmalara, desteğini yaratarak 

25 





yaratarak toplumun yöredeki faaliyetlere, özellikle ağaçlandırmalara, desteğini 

artırmaktadır. Ancak tüm bu değerlerle ilgili ülkemiz gerçeklerinin tam olarak 

bilinebilmesi için, Ulusal Orman Kaynakları Envanterinin yapılması ve optimal 

değerlendirme ve etkin koruma için de, yapılacak sağlıklı talep çalışmaları ışığında, 

Orman Kaynakları Yönetim Planlarının düzenlenmesi gerekmektedir. 

3. Ormanlar, sahip oldukları flora ve fauna zenginliği, ekolojik ve kültürel peyzaj ve 

çevresel fonksiyonlar ile, kişi ve toplumların kültürel, bilimsel, sağlık ve 

rekreasyonel sosyal ihtiyaçlarını karşılamakta, ekoturizmin gelişmesini 

sağlamaktadır. Ülkemizin sahip olduğu, a) çeşitli orman, mera ve su kaynakları alt 

ekosistemleri ve buralardaki habitat ve tür zenginliği, b) milli park ve diğer korunan 

alanlar, araştırma ormanları, c) kent ormanları ve parkları, d) arboretumlar, botanik ve 

hayvanat bahçeleri, e) birbiriyle iç içe bulunan henüz kirlenmemiş ve betonlaşmamış 

orman-tarih-deniz yer ve değerleri, toplumumuza açık havada dinlenme, eğlenme ve 

spor yapma, çevresel eğitim, bilimsel araştırma, etik ile çeşitli turizm olanakları 

yaratmaktatır. Son derece yararlı sosyal ve ekonomik sonuçlar yaratan ve birer sektör 

durumuna gelen faaliyetler arasında yayla, kayak, av, sportif olta balıkçılığı, sağlık ve 

ekolojik turizm örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca orman içi gençlik ve eğitim kamp 

merkezleri, profesyonel spor kulüplerinin kamp yaptığı yerler, günübirlik kullanma 

alanları, organize kamp alanları, plaj alanları, manzara izleme yerleri ve çeşitli yürüme 

ve koşma parkurları da, ormanların sayısız değerlerinden insanımızı yaralandırmak için 

yapılan tesisler arasındadır. İşte bu amaçlar doğrultusunda ülkemizde bugüne kadar, 33 

adet Milli Park, 16 Tabiat Parkı, 35 Tabiatı Koruma Alanı, 56 Tabiat Anıtı, 405 Orman 

İçi Dinlenme Yeri, 13 Özel Çevre Koruma Bölgesi, 41 Yaban Hayatı Üretme İstasyonu, 

123 Yaban Hayatını Koruma Alanı, büyüklüğü 52 bin hektarı bulan akarsu-göl-gölet 

şeklindeki Orman İçi Su Kaynakları, 12 Araştırma Ormanı, 32 şehirdeki Yeşil Kuşak 

ve ağırlığı karayolları kenarları olan 6.332 hektarlık Hatıra Ormanları tesis edilmiştir. 

Buralarda yaşayanların, iş verimliliği daha yüksek, sağlık harcamaları daha düşüktür. 

Ayrıca, özel bir koruma uygulanmamasına rağmen toplam alanı 800 bin hektar 

dolayında bulunan 70 adet sulakalan da, sayısız kuş (454) ve balık (121) türüne ev 

sahipliği yapmaktadır. Yine muhtelif yerlerde kurulan özel ve kamu arboretumları, 

örneğin 446 hektarlık İstanbul – Atatürk Arboretumu ve Karaca Arboretumu, anılan 

26 





amaçlar doğrultusunda hizmet veren canlı doğa müzeleridir. Ormanların yangın, böcek 

ve hastalıklara karşı dayanıklığını artırma ve erozyonu önleme amacları yanında, orman 

peyzajını geliştirmek, güzel kokulu çevre yaratmak ve kuşların barınmasını sağlamak 

için de, parklar, yeşil kuşak alanları ve hatıra ormanları dahil, ağaçlandırmalarda 

kullanılan yapraklı ağaç ve süs bitkilerinin oranı son yıllarda yüzde 18’lere çıkartılmıştır. 

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de, buralarda görülen çeşitli bitki ve hayvan türleri, 

manzara, kuş-su-yaprak sesleri, ormanın uğultusu, ağaçların ve orman içi ekotonlarla 

meralardaki rengarenk çiçeklerin, hatta toprağın kokusu, başka yerlerde görülemez, 

hissedilemez, duyulamaz ve yaşanamaz. Ancak Milli Parkları ziyaret, zaman, eğitim ve 

sabır isteyen bir sanattır. O, ziyaretçiden normal bakışın dışında daha derin bir görme ve 

tüm benliği ile güzellikleri algılamasını bekler. 9 Buralardaki bir şelaleyi, uçan bir kartalı 

ve böğüren bir geyiği izlemek ve görüntülemek inanılmaz bir sabır ve sanat işidir. Milli 

Parkların güzelliği, yalnızca fiyatlandırılamayan doğal hazineleri değil, aynı zamanda 

renk, ses, koku ve derinliklerle dolu yaşayan bir demokrasinin ifadesi olmasıdır. Bu 

yaşayan organizmayı oluşturan ve kişiyi kuşatan tüm canlı ve cansız değerlerin 

oluşturdukları orkestralaşmış sesi başka hiçbir yerde duymak mümkün değildir. 

Dolayısiyla, orman, tüm canlı ve cansız değerleriyle, insanımızın huzur ve gurur 

kaynağıdır. Ancak bu kaynak her hangibir nedenle örneğin yangınlarla yokedilirse, 

huzur kaynağı hüzün deposu olur. Çünkü yanan yalnızca ağaçlar değil, gelecek 

kuşaklara da bırakılmak üzere bize emanet olan doğal ve kültürel mirastır. Bazan yanan 

insanımızın kendisidir. Bu güne kadar yangınlarda yitirilen 74 hayat, bu mücadelenin 

daima hatırlanması gereken şehitleridir. Anne ve babasından yiyecek beklerken kendisini 

alevler içersinde bulan bir kuş yavrusunun, kaplumbağanın, böceklerin ve ağaçların 

“nasıl yaptınız” dercesine çıkardıkları feryatlara, elveda seslerine dayanmak için insanın 

acıma duygularından yoksun, hissiz olması lazımdır ki, gözyaşı dökmesin. Belki de 

yanarak yok olan, keşfedildiğinde her hangibir hastalığa ilaç olabilecek bitki veya 

böcektir. Bu nedenle, orman içi dinlenme yerleri dışındaki korunan alanlara yapılacak 

ziyaretler “dumansız piknik” olma zorunluluğundadır. Orman tahribatına ve erozyon 

9 1996 yılında, Bavyera Milli Parklar ve Doğal Hayatı Koruma Teşkilatı başkanı Reinhold Erlbeck ile 

yardımcısı fotoğrafçı -botanikçi Klaus Storm’un, Efteni Gölü Kuş Cenneti ile Ilgaz Milli Parkındaki yabani 

çiçekleri tanıma ve görüntüleme çabaları ile Yedigöller Milli Parkı’nda ateş yakarak piknik yapanlara 

bakışlarını, asla unutamam. 

27 





tehlikesine gereken duyarlılığın gösterilmemesi ve gerekli koruma önlemlerinin 

zamanında alınmaması, korunan alanlar dahil mevcut tüm ormanlarımızı, örneğin Bolu 

Kale-Ayıkaya’daki ideal sarıçam ormanlariyle kayın tohum meşçerelerini, 28 metre 

boyundaki fındık ile 36 metrelik kayın anıt ağaçlarını ve Mengen’deki orman denizini; 

Gölhisar-Koçaş serisindeki güzellikleri; Kastamonu-Çangal ormanlarını; Giresun- Bicik 

orman hazinelerini ve bunlara benzer nitelikteki birçok orman köşesini de zaman 

içersinde riske sokabilir, toplumumuzu gelecekte ellerinde fidan, sırtlarında çalı demeti 

ile yeşil örtüsünü yok ettiğimiz sahaları tekrar kazanma, havzalardaki bitki-toprak-su 

dengesini yeniden kurma yolunda, başarısı meçhul çalışmalar içersinde görebililiriz. 

Yine sulakalanlarımızı doğrudan ve dolaylı kirletmeye devam eder ve tarıma 

dönüştürmek amacıyla bu doğal fauna hazinelerini yok edecek drenajlar yapmaya devam 

edersek, kısaca koruma-kullanma dengesi ihmal edilirse, canlı hayatın olmadığı “sulak 

çöller” (biyolojik çöl) ile karşı karşıya gelmemiz fazla bir zaman almayacaktır. 

İşte, odun ve odun dışı ürünlerle sayısız fonksiyonel değerler üreten ülkemiz orman 

ekosisteminin, milli park, tabiat parkı, orman içi dinlenme yerleri ve diğer korunan 

alanlarını, 1999 da 5,9 milyon ve 2000 yılında da 5,6 milyon kişi (belgeli) ziyaret 

etmiştir. 2000 de yalnızca milli park ve tabiat parklarını ziyaret eden kişi sayısı 3,9 

milyondur. “Faydalanan öder” prensibi dahilinde, ziyaretçilerden alınan ücret (gelir) 

toplamı, 2000 yılında 4,7 trilyon TL. dir. Tüm bu alanlara olan talep, her nekadar 

genelde nüfus, kentleşme, kalabalıklaşma, harcanabilir gelir, eğitim düzeyi, bilinmeyen 

orman değerlerinin keşfedilmesi ve boş zamana sahip olma gibi faktörlerin doğrudan 

fonksiyonu ise de; ulaşım yol ve vasıtalarının yeterliliği ve kalitesi; kamp, park, 

konaklama ve diğer sosyal tesislerin kapasitesi, temizliği ve maliyeti; sahadaki flora, 

fauna ve endemik tür çeşitliliği; traking, rafting, avcılık, balık avlama, kayak, tırmanma, 

dinlenme, kuş ve yaban hayatını gözleme ve seslerini dinleme, piknik yapma, manzara 

izleme ve sahillerde yüzme gibi faaliyet seçeneklerine ve bunların güvenli bir ortamda 

arzına da bağlıdır. Dolayısiyla ziyareçi sayısını artırma, buralarda yapılacak iyileştirme 

çalışmalarına doğrudan bağlıdır. Ayrıca, birçok ülkede örneğin Almanya- Bavyera Milli 

Parkı, ABD- Yosemit Milli Parkı ve Portland’daki Orman Parkı ve İsveç-Tyresta Milli 

Parkı, Endonezya- Bogor Botanik Bahçesi ve Yeni Zelanda- Mt. Cook Milli Parklarında 

görüldüğü gibi, ülkemizde de park danışma merkezlerinin birer doğa okulu ve müzesi 

28 





şeklinde hizmet verebilmesi için, bu noktalarda mini ekosistemler ve doğa odaları 

(nature room) oluşturulması, park değerleri, koruyucu avcılık ve yapılacak aktiviteler 

hakkında yazılı, görüntülü ve ekolojik materyeller sunulması, parkı tanıtan çeşitli giysi 

ve eşyanın uygun fiyatlarla ziyaretçilere sunulması da önemli görülmektedir. Buralarla 

ilgili yapılacak planlar, sistem yaklaşımı dahilinde, Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) 

raporları ışığında, ilgili sektör ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinin katılımı ile 

düzenlenmelidir. Günlük politik yaklaşımlara kesinlikle yer verilmemelidir. Yapılacak 

tüm tesislerde orman peyzajına uygunluk temel ilke alınmalıdır. Nadir, tehlikeye maruz 

ve kaybolmaya yüz tutmuş kuşların ve yaban hayatının, orman içi su ve besin kaynakları 

kirletilmemeli, kurutulmamalı, yuvaları özel korumaya alınmalı hatta kurak ve karın 

fazla olduğu zamanlarda insan eliyle beslenmeleri sağlanmalıdır. Biyolojik çeşitliliğin 

in-situ ve ex-situ yöntemlerle korunması sağlanırken, genetik erozyon önlenmelidir. 

4. Ormanlar, barajların ekonomik ömrünü uzatır, elektrik türbinlerinin bakım ve 

idame giderini düşürür. Havzaların çıplak oluşu nedeniyle ülkemizdeki barajların 

ekonomik ömürleri, Avrupa ve Kuzey Amerika’dakilerin yaklaşık yedide biridir. 

Türkiyedeki barajlar genel olarak 20-70 yılda dolarken, bu rakam Avrupada 150-800 yıl 

arasında değişmektedir. Örneğin ekonomik ömrü 50 yıl olarak öngörülen barajlardan 

Karamanlı 13, Altınapa 10, Kartalkaya 19 ve Kemer’in 22 yılda dolduğu, Çubuk-1 

Barajı kapasitesinin yüzde 75’ini ve Seyhan Barajının da kapasitesinin yüzde 46’ını 

erozyon ve siltasyon nedeniyle kaybettiği görülmektedir. Keban Barajı ise yılda gelen 32 

milyon m3 dolayındaki sedimentle hızla dolmaktadır. Bu durumun önlenmesi ve baraj 

ve santral yatırımlarının batık maliyete dönüşmemesi için, havzalarda toprak muhafaza 

ağaçlandırmalarının yapılması şarttır. Unutulmamalıdır ki, sektörel yatırım tahsisinde, bu 

çalışmaları ertelemenin veya ihmal etmenin fırsat maliyeti çok yüksektir. 

5. Ormanlar, özellikle tropik ormanlar, tıp için gerekli bitkisel ilaç hammadesi 

kaynaklarıdır. Bugün toplumların kullandığı ilaçların yüzde 25’i tamamen tıbbi 

bitkilerden yapılmaktadır. Fakir ve gelişmekte olan ülkelerde nüfusun yaklaşık yüzde 

75’i ilaç olarak tıbbi bitkileri kullanmaktadır. Örneğin Brezilya’da orman 

araştırmalarında ot, çiçek ve kabuk gibi odun dışı ürünlerden elde edilen tıbbi materyelin 

üretimine ve bunun halka dağıtımına büyük önem verilmekte, ormancılarla tıp doktoru, 

29 





hemşire ve gönüllü kuruluşlar birlikte çalışmaktadır. Şifalı bitki araştırmaları devletten 

büyük destek görmektedir. 

6. Ormanlar toprak erozyonunu önlerken toprağın bünyesinde bulunan iyot 

maddesinin yok olmasını önleyerek insan sağlığını bir başka şekilde etkilemektedir. 

Yapılan araştırmalar, toprak erozyonu ile topraktaki iyot maddesinin kaybedildiğini, 

bunun da yöredeki halkta guatr ve triod hastalıklarını artırdığını göstermektedir. Orman 

örtüsü bu konuda da tıbbın yardımcısıdır. 

7. Ormancılık Sektörünün ileri bağlantısı yüksek olup, ülke ortalamasının iki katıdır. 

Türkiye ekonomisini oluşturan 64 sektörün ortalama ileri bağlantı oranı 0.387 iken, 

rakam ormancılıkta 0.786 dır. Yine Türkiye ortalaması olarak sektörlerin geri bağlantı 

oranı 8.387 iken, ormancılık sektörünün geri bağlantı oranı 0.127 dir. İleri bağlantının 

yüksek oluşu, ormancılığın kendisi dışında birçok sektöre girdi verdiği veya birçok 

sektörün ormana dayalı olarak geliştiği anlamı taşır. Bu özelliği ile ormancılık sektörü, 

ülke kalkınmasında çok önemli “itici, teşvik edici” stratejik rol oynamaktadır. Ayrıca 

sektör üretim çarpanı bakımından 62. sırada, gelir çarpanı etkisi yönünden ise 52. sırada 

yer almaktadır. Dolayısiyle, nihai talepdeki marjinal değişiklikler açısından sektör ve 

ekonominin karşılıklı etkilenme durumu fazla olmamaktadır. 

8. Ormancılık, ekonomide en fazla istihdam yaratan sektörler arasındadır. 

Ormancılık, fidan üretiminden ağaçlandırmaya, bakım çalışmalarından yangınlarla 

mücadeleye kadar, ekonomide en fazla istihdam yaratan sektörler arasındadır. Örneğin 1 

hektar ağaçlandırma tesisi için ortalama 90 adam/gün, (makineli 24, ortalama 61), 

ağaçlandırma bakımı için 34, enerji ormanı tesisi için 30, erozyon kontrolu için 140, 

mera ıslah çalışması için 14, doğal gençleştirme için 40, 1 milyon adet fidan üretimi için 

14200 ve 1000 m3 odun üretimi için de 828 adam/gün işgücüne ihtiyaç vardır. 

Yangınlarla mücadele faaliyetinde, ormanların yangınlara hassasiyeti, mevcut idari yapı 

ve teknoloji dikkate alınarak, her yıl yangın mevsiminde ortalama 1.350 bin adam/gün 

işgücü hazır bulundurulmaktadır (Ordu ve köylü desteği hariç). Bu miktar, orman 

köylüsüne ulaşım imkanları da sağlayan orman yol yapımları için son yıllarda ortalama 

1.390 bin adam/gün dolayındadır (Etüd-Proje + Köprü + Sanat yapısı + B.0narım + Yeni 

30 





yol + Üst yapı ). Ayrıca, Orman Bakanlığı (Orman Genel Müdürlüğü dahil), 2000 yılı 

içinde 3813 mühendis, 8196 orman muhafaza memuru ve 11513 diğer memurlar olmak 

üzere toplam 23.522 memur istihdam etmiştir. 2000 yılında Kuruluşta 3.097 daimi işçi 

çalıştırılmıştır. Bakanlıkça yürütülen ormancılık faaliyetlerinde son zamanlarda yılda 

yaklaşık 45 milyon adam/gün dolayında istihdam yaratılmıştır. Başka bir ifade ile, yılda 

bir kişinin 200 işgünü çalıştığı düşünülürse, (ormancılıkta bu süre kişilere bağlı son 

derece değişkendir) her yıl 225 bin kişi (orman köylüsü) ormancılık faaliyetlerinde 

istihdam edilmiş demektir.. Ormancılık faaliyetlerinin işlendirmeye doğrudan bu katkısı 

yanında, 0.786 lik ileri bağlantı çarpanı ile düşey yönde ve dolayısıyle yatay yönde diğer 

sektörlerin gelişmesini de sağlayarak miktarı küçümsenmeyecek dolaylı, ek istihdam 

yaratmaktadır. 1990 yılı input-output tablosu verilerine dayanılarak bulunan sektör 

istihdam çarpanı 0.291 dir. Bu değerle, ormancılık 64 sektör içersinde 17. sırayı almakta 

ve dolayısıyla ekonomide en fazla istihdam yaratan sektörler arasında yer almaktadır. 

İlgili bu faaliyetler arasında, taşımacılık, toplayıcılık, hayvancılık, gıda, dericilik, küçük 

el sanatları dahil ağaç ürünleri, kağıt ve pansiyonculuk saymaya değer olanlardır. 

Bunların yersel dağılım özelliği gereği, ormancılık kırsal kalkınmaya ve bölgesel 

gelişmişlik farklarının azaltılmasına da katkı yapmaktadır. 

Sektör faaliyetlerinin, bu derece emek-yoğun olması, istihdam çarpanının yüksek oluşu, 

kişi başı istihdam yaratma giderinin düşüklüğü, ve ormancılığın yaşamsal önemi 

nedeniyle, Birleşmiş Milletler tüm dünya ülkelerinin ağaçlandırma ve toprak muhafaza 

çalışmalarına her türlü önceliği vermesini önermektedir. Ayrıca etkin, verimli çalışmalar 

yapmak ve sürdürülebilir işletmecilik prensiplerini uygulayarak sağlıklı ormanlar 

yaratmak için, genel bir kural olarak, yönetici kadrolarında ilkeli, kararlı, sosyal, bilgili, 

tecrübeli, yaratıcı, kendi alanlarında uzmanlaşmış ve özendirici elemanlara yer verilmesi 

de önemli diğer bir konudur. Genel müdürlükler, uygulayacakları personel 

politikalarında, kuruluş amacı ve faaliyetlere bağlı olarak, ilgili mesleklerin uzmanlaşmış 

elemanlarına yer vermeyi esas almalıdır. Örneğin milli parklarda çalışan personelin, 

flora, fauna ve orman estetiğini bilen, hatta her bir ağacı dahi tanıyabilen, uzaktan 

algılama ve coğrafik bilgi sistemleri konularında bilgili, çevre peyzajının görüntü, ses ve 

koku olarak cezbediciliğini ziyaretçilere yansıtabilecek nitelikte olması, ayrıca etkin 

uygulama yapabilmeleri için de aynı yerde yeterli sürede görevde bulunmalarına imkan 

31 





verilmesi, dikkat edilecek konular olmaktadır. Aynı şekilde, yangınlarla mücadelede 

çalışan elemanların da, flora, topografya, meteoroloji, yangın sistem ve üçgenini iyi 

tanıması ve ergonomi eğitimli olmaları da, yapılacak yangın önleme ve mücadele 

planlarının tutarlılığı ve çalışmalarının etkinliği bakımından önem taşımaktadır. Orman 

muhafaza memurlarının, ormanları koruma görevleri yanında, yangınlar ile çevrenin 

kirletilmesinin önlenmesi konularında halkın aydınlatılması amacıyla, bölgeler ve 

buralardaki sosyal gerçekler dikkate alınarak özel olarak eğitilmeleri sağlanmalıdır. 

Dolayısıyla bu gerçekler dikkate alınarak, bir işletmeci teknik elemanın milli parklarda 

ve bir ağaçlandırmacının işletmelerde ve onun yönetim kadrolarında, veya Karadeniz 

ekosisteminde uzmanlaşan birinin Akdeniz Bölgesinde görevlendirilmesinden daima 

kaçınılmalıdır. Bilindiği gibi, ormancılık sektörü faaliyetleri, özellikle odun üretimi, 

taşımacılık ve yangınlarla mücadele çalışmaları, büyük oranda, iş kazaları ile meslek 

hastalıkları riski taşır. Ülkemizde bu işler, bu konuda fazla bilgisi, araç- gereç- giysi 

donanımı olmayan ve sosyal güvenliği bulunmayan orman köylülerince yerine getirilir. 

Yöneticilerin ve denetim görevinde bulunan müfettişlerin de durumu, işçilerden fazla 

farklı değildir. Konu ile ilgili istatistikler yok denecek kadar az olup, yalnızca ölüm 

olaylarına yer verilmektedir. Halbuki dış ülkelerde örneğin İsveç’te, ergonomi, sosyal ve 

ekonomik hayatın temelidir. İnsan-iş-çevre sistemi ile ilgili her türlü ergonomik 

düzenlemeler yapılmıştır. Konu hakkında yayım hizmeti, her işçi ve işverene 

muntazaman ulaşmaktadır. Bilgisi, giysisi ve tecrübesi olmayanın çalışma hakkı yoktur. 

Herkesin sosyal güvenliği vardır. Sağlık ve beslenme ile iş kazaları, ilk yardım, teknoloji 

ve çalışma ortamı hakkında her türlü eğitim verilmekte, araç-gerecin ergonomik 

olmasına dikkat edilmekte, standartlar geliştirilmekte, ayrıntılı istatistikler tutulmaktadır. 

Her yıl işçilerin yüzde 51’i, iş yerinde ergonomik bakımdan denetlenmektedir. 

Açıklanan nedenlerle, Orman Bakanlığı bünyesinde, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çalışma 

hayatı ile ilgili olarak; a) eğitim ve denetim çalışmaları yapmak, b) standart ve 

istatistikler oluşturmak ve c) idari ve çevresel düzenlemeler yapmak üzere, laboratuvar 

ve yayım araçlarıyla donatılmış bir birimin kurulması zorunlu görülmektedir. 

9. Ormancılığın, hammadde olarak GSMH’ya katkısı düşük olup yüzde 0.4 dür. 

Sektörün mevcut verilere göre hesaplanan odun ve odun dışı ürünler 2000 yılı üretim 

değeri, cari fiyatlarla, 572 trilyon TL dolayındadır. Bunun yüzde 53’i endüstriyel odun, 

32 





(% 34 tomruk), yüzde 38’ü yakacak odun ve yüzde 9’u da odun dışı ürün ve 

hizmetlerden oluşmaktadır. Yapılacak daha sağlıklı odun dışı ürünler envanter ve üretim 

çalışmaları ve hayvan yemi olarak kullanılan ot-yaprak değerinin de hesaplamalara 

dahil edilmesiyle, sektörün GSMH’ya katkısı çok yükselecektir. Bilindiği gibi, orman 

köylüsünün 38 milyon dolayında küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığı ve özellikle 13 

milyon keçi büyük oranda (yılda yaklaşık 8 ay) orman arazisinde yetişen ot-yaprak gibi 

ürünlerle beslenmektedir. 10 Fakat bu ürünler, pazarda işlem görmediği için, sektörün 

üretim hesaplamalarında yer almamakta, fakat bunları kullanan hayvancılık gibi 

sektörlerin katma değerleri içersinde görülebilmektedir. Aynı şekilde, bal üretiminde de, 

orman arazisi temel girdi durumunda olmakta, fakat bunun da değer karşılığı ormancılık 

sektöründe yer almamaktadır. Ayrıca çevresel ve ekolojik işlevlerden 11 bazılarının 

zaman içinde ölçülerek hesaplamalara katılmasıyla, sektörün GSMH’ya olan katkısı 

binde ile ifadelerden yüzde ile ifade edilen düzeylere gelecektir. Yine turizm ve tarım 

sektörleri gelirlerinin bugünkü seviyede oluşmasında, ormanların ve ekoturizmin 

dikkate değer katkıları olduğu unutulmamalıdır. Bu durumun gerçekleşmesi için de, 

tutarlı ve kapsamlı envanter ve araştırma çalışmalarının yapılması ve DİE’nün konuya 

daha fazla ağırlık vermesi gerekmektedir. 

10. Ormancılık, ekonomide dış ticarete etkisi en az olan sektörler arasındadır. 

Türkiye’nin 2000 yılı toplam ihracatı 27.485,4 milyon dolar ve ithalatı ise 54.502,8 

milyon dolardır. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 50,4 dür. Ormancılık sektöründe 

ise, aynı yıl ihracat 7,2 milyon dolar ve ithalat da 149,4 milyon dolar olarak 

gerçekleşmiştir. (GTIP.3 sınıflandırmasına göre). Sektörde ihracatın ithalatı karşılama 

oranı yüzde 4,8 dir. Ormancılık Sektörü ihracatının toplam ihracattaki payı onbinde 3, 

ithalattaki payı ise yalaşık binde 3 dür. Görüldüğü gibi , ormancılık sektörünün dış 

ticarete etkisi son derece düşüktür. Değer, ihracatta ihmal edilebilecek düzeydedir. 

Ormancılıkta sözkonusu rakamlar, hammadde düzeyindeki gerçekleri yansıttığı için 

10 1983 yılında, DPT’de yazarın koordinatörlüğünde, konu ile ilgili kuruluş temsilcilerinin yaptığı 

çalışmada,1982 yılı Ormacılık Sektörü üretim değeri, ot-yaprak değeri de dikkate alınarak yeniden hesap 

edilmiş ve ot-yaprak değeri odun değerinin yaklaşık 3 katı bulunmuştur. (Konukcu, M. Türkiye’de 

Ormancılık, DPT, 1984) Ancak bu değere, DİE ‘ce GSMH rakamlarında yer verilmemiştir. 

11 Almanya’da yapılan araştırmalarda ağaçların ve ormanların çevresel fonksiyonları hesaplanmaya çalışılmış 

ve bu değerin ormanın odun değerinin yaklaşık 2000 katı olduğu tahmin edilmiştir. Araştırmalar, bir ağacın 

yılda ortalama 5000 ile 6000 DM ve yaşam boyu ise 500.000 DM dolayında fonksiyonel değer ürettiğini 

ortaya koymuştur. Bir hektarda ortalama 400-800 ağacın bulunduğu düşünülürse, her yıl yangınlarla, açma, 

yerleşim ve kaçak kesimlerle kaybettiğimiz binlerce hektar ormanın, ülkemizin bugünkü ve gelecek nesilleri 

açısından yitirilen fonksiyonel değerinin önemi ve büyüklüğü kolayca anlaşılır. 

33 





Ormancılıkta sözkonusu rakamlar, hammadde düzeyindeki gerçekleri yansıttığı için 

normal kaşılanmalıdır. Gelişmiş, ileri toplumlar, genelde doğal kaynakları korumak, 

istihdam yaratmak ve katma değerden yararlanmak için (Re-export hariç), hammadde 

ihracatlarını düşük tutmaktadırlar. Ormancılık ithalatımızın daha yüksek oluşu ise, yurt 

içi odun arz açığını kapatmak için yapılan 1,6 milyon m3 yuvarlak odun ithalatından 

kaynaklamıştır. Değer olarak, toplam ithalattaki odun payı yüzde 84 dür. İthal edilen 

odun miktarı, geçmişte bazı yıllarda, örneğin 1990’da 2.9 milyon m3, 1995’de 3.0 ve 

1998’de de 3,2 milyon m3 seviyelerine çıkmıştır. Ülkemizde kişi başına endüstriyel 

odun tüketiminin 0.185 m3 olduğu, buna karşılık rakamın Avrupa’da 0.541 m3 , Kuzey 

Amerika’da 1.293 m3 ve dünya ortalamasının da 0.263 m3 olduğu düşünülürse, 

gelişme sürecinde, gelecekte yurt içi talebi karşılamak için ormanlara olan baskı veya 

arz açığını kapatmak için ithal edilecek odun miktarına ödenecek döviz, daha da 

artacaktır. Ancak dünya’da her yıl ortalama 15 milyon hektar ormanın yangınlarla veya 

arazinin diğer kullanımlara dönüştürülmesi ile kaybedildiği ve çevresel nedenlerle 

korunan alanların her geçen yıl genişletildiği dikkate alınırsa, gelecekle ilgili 

düşünülebilecek ithalat alternatifininin riskli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, 

uzun dönem (40-50 yıl) odun hammaddesi yurt içi arz açığını kapatmak için 

düşünülebilecek tek seçeneğin “endüstriyel ağaçlandırmalar” olduğu söylenebilir. 

Yapılan araştırmalara göre, mevcut tüketim ve teknolojik gerçekler ışığında, bugünden 

başlamak kaydıyla , ağaç cinsi ve yetişme muhiti şartlarına bağlı olarak yılda ortalama 

100-300 bin hektar arasında değişen miktarlarda ağaçlandırma yapılması gerekmektedir. 

11. Orman, bir ülkenin prestiji, saygınlığı ve emniyetidir. Bu durum, açıklama talep 

etmeyen net bir gerçektir. Cennet vatan ifadesi, orman denilen yeşil örtünün varoluşunun 

eseridir. Orta Doğu ülkelerinin ülkemize gıpta ile bakışlarının ana nedeni, su 

kaynaklarıyla beraber onlara göre zengin orman kaynaklarımızın bulunuşudur. Aynı 

şekilde, Avrupa’ya ve Amerika’ya giden bir Türk vatandaşının kalıcı izlenimi ve dönüşte 

unutamayarak anlattığı ilk şey, o ülkelerdeki insan katkısıyla da şekillenmiş orman 

örtüsü, peyzajıdır. Oralarda herkes yeşilin koruyucusu ve ücretsiz bekçisidir. Ormana 

çöp atılmaz, milli parklarda çiçek koparılmaz ve ateş yakılmaz. Bu bir kültürdür. Ancak 

bunu benimsemeyip ormana zarar verenler, ki bunlar istisnadır, yine vataşların ihbarı 

sonucu en ağır şekilde cezalandırılır. Milli parklar ve diğer korunan alanlarda 

34 





yatırımlarla ilgili olarak genelde finansman sorunu yoktur. Yerel, eyalet ve merkezi 

hükumetler gerekli ödeneği, bütçelerinde fazlasıyla ayırmaktadır. 12 Ormanla kaplı 

ülkeler kendilerini bir sıcak savaş halinde daha kolay korur. 1960’lı yıllardaki Vietnam 

savaşında, ABD’nin karşılaştığı en büyük engel veya Vietkong’un en büyük koruyucu 

silahı, bölgedeki yoğun orman örtüsü olmuştur. 1402 deki Ankara Savaşında da, 

Timur’un fillerini ormanlar içinde gizlediğini herkes bilmektedir. 

ÖZETLE; 

Ormanlar, açıklandığı gibi, ülkemiz insanı için odun, su, yiyecek ve gıda güvenliği, açık 

alan ve dağ sporu, yayla ve ekoturizm, sağlık, can ve mal emniyeti, hayvan yemi ve 

barınağı, ulaşım, haberleşme, gelir, döviz, istihdam, kültür ve ülke prestiji demektir. Sektör, 

sürdürülebilir kalkınmanın temel girdilerini oluşturmakta ve üretmektedir. Çevre, tarım, 

enerji ile kırsal alandaki sosyal istikrarın sigortası, su ve su ürünleri, biyolojik çeşitlilik ve 

yaban hayatının kaynağı ve koruyucusu, turizmin itici gücüdür. 

Ancak bu katkıların artarak devamı için: 1) Açıklanan nedenler dikkate alınarak, 6831 

sayılı Kanun’un 2. maddesindeki “bilim ve fen bakımından orman olma niteliğini tam olarak 

kaybetmiş olan yerlerin orman rejimi dışına çıkarılması” tanımı yürürlükten kaldırılmalı, 

uygulamalara orman köylüsünün durumu gözetilerek en kısa zamanda son verilmelidir. 

Ormanlarla ilgili her kanun, doğaya dönük kamusal yararlar bakımından yeniden 

değerlendirilmeli ve düzenlenmelidir. Gelecekte aynı sorunları tekrar yaşamamak için, 

alınacak her türlü önlemle orman sahalarının emniyeti sağlanmalıdır. 2) Mevcut durumun 

tesbiti ve uzun dönemli planlara esas olmak üzere sağlıklı ve kapsamlı orman kaynakları 

envanteri yapılmalıdır. 3) Sektörün sürdürülebilir kalkınmaya olan katkılarının belirlenmesi 

ve hesaplanmasında yalnızca ölçülebilenler değil, fonksiyonel değerler, ot-yaprak değeri, 

sektörlerarası bağımlılık (linkages), dışsal etkiler (externalities) ve ülkemizin topoğrafik, 

12 Resmi ve özel olarak, ABD, Almanya ve İsveç milli park ve ormanlarına yaptığım ziyaretlerde, milli park 

ve korunan alanlarla ilgili olarak yatırım finansmanı sorunu olmadığı, talep edilen ödeneğin fazlasıyla 

ayrıldığı, problemin tahsis edilen ödeneğin yerinde harcanması olduğu; ayrıca, orman işlerini yürüten 

yetkililerin masa başı büro kıyafetleri ile değil, işin özelliğine uygun kıyafetler içinde çalıştıkları görülmüş ve 

izlenmiştir. Bu giyim tarzının, ergonomik açıdan zorunluluğu yanında, halkın orman ve ormancılığa olan 

desteğinin gereği olduğu ifade edilmiştir. Yine Washington Eyaletinde Kızılderili kabilelere yaptığım 

ziyaretlerde, orman ürün ve hizmetlerinin, kabileler için hayati önem taşıdığı görülmüş ve kaynağı koruma 

yönünde verdikleri mücadeleler hakkında bilgi alınmıştır. Kabile reislerinin orman ekosistemi konusundaki 

bilgi ve değerlendirmelerinin, sürdürülebilir orman yönetimi anlayışının bir çok kuralı ile paralellik taşıdığı 

görülmüştür. 

35 





jeolojik, sosyolojik ve iklim durumu, karar mercilerince dikkate alınmalı, buna 

inanılmalıdır. 4) Toprak ve yeşil örtü stratejik mallar kabul edilerek, ülke bazında genel 

arazi planlaması ve orman alanlarında fonksiyonel planlama en kısa zamanda 

gerçekleştirilmelidir. 5) İşletmecilikte, doğal peyzaj ile verimliliğe daha fazla ağırlık 

verilmeli, gençleştirme çalışmaları aksatılmamalı, meraların kullanımı ile orman 

yangınlarını önleme konusunda orman bakımı, eğitim ve yayım çalışmaları 

etkinleştirilmelidir. 6) Ağaçlandırma ve erozyon kontrolu gibi stratejik öneme sahip 

ormanlaştırma çalışmaları, istihdam yoğun özellikleri de dikkate alınarak sektörler üstü 

tutulmalı, uzun dönem odun çeşiti talebi de dikkate alınarak, yoğunlaştırılmalıdır. Hazine 

arazilerinde toplum ormancılığı (köy ormancılığı) ve tapulu özel arazilerde özel 

ağaçlandırmalar geliştirilmeli, teşvik edilmelidir. Hatıra ormanlarının yaygınlaştırılması için 

yapılan tanıtım çalışmaları, destek verenleri gururlandırıcı şekilde, etkinleştirilmelidir. 7) 

Kent ormancılığı ve karayolu güzelleştirme çalışmaları yoğunlaştırılmalıdır. 8) Biyolojik 

çeşitlilik ve doğal peyzajın korunması ve geliştirilmesi amacıyla korunan alanlar artırılmalı, 

vahşi hayat projeleri oluşturulmalı, bazı sulakalanlar korumaya alınmalı, zararlılarla 

biyolojik mücadele geliştirilmeli, dış ticarete konu olan ürünlerde yeşil sertifika sistemi 

uygulanmalıdır. 13 Milli park danışma merkezlerinin birer doğa okulu görevi yapacak şekilde 

düzenlenmesi sağlanmalıdır. 9) Orman kaynağının etkin korunmasını sağlamak için, orman 

köylüleri ile işbirliği sağlanmalı, kırsal alanda gerçekleştirilecek orman, tarım ve alt yapı 

faaliyetleriyle ilgili olarak havza bazında dengeli kalkınma politikaları uygulanmalıdır. 10) 

Orman alanlarında gerçekleştirilecek tüm faaliyetlerde çevrenin korunması esas alınmalı, 

konu ile ilgili ayrıntılı teknik düzenlemeler yapılmalıdır. Meralar ve orman içi dinlenme 

yerleri taşıma kapasitesi dahilinde kullanılmalıdır. 11) Yayla ve sahillerdeki yapılaşmanın 

orman ve meraları yok edişi kesinlikle önlenmelidir. 12) Gelişen koşullar dikkate alınarak, 

sektörün yapısal durumu ve finansman kaynakları yeniden değerlendirilmeli, plan ve 

projelerde koruma-kullanma dengesi, orman sağlığı ve ekolojik peyzaj daima göz önünde 

tutulmalı, öncelikler ekonominin kıt kaynakları bilincinde belirlenmeli, fırsat maliyeti 

dikkate alınmalıdır. 13) Toplumsal duyarlılığı da artırması nedeniyle ekolojik ve orman 

estetiğinin görünen en değerli odun dışı değer olduğu asla unutulmamalıdır. 14) Tüm 

13 Konu ile ilgili olarak İsveç’te, verimli ormanların yüzde 5’i, tüm yaşlı bakir ormanlar, kültürel değerdeki 

çayır, mera ve kuru dikili ağaçlar, odun üretiminde yapraklı ağaçların yüzde 20’si ile biyolojik çeşitlilik 

içeren mşçereler korunmaya alınmış veya bu amaçla şerit ve zonlar oluşturulmuştur. Ağaçlandırmalarda 

ekzotik türlere çok az yer verilmesi kararlaştırılmış, ihracata konu olan odun ve odun dışı orman ürünlerinde 

üretimin çevre koruma dahilinde gerçekleştirildiğini içeren ve bağımsız bir komisyondan (FSC) alınan yeşil 

etiket uygulaması başlatılmıştır. 

36 





estetiğinin görünen en değerli odun dışı değer olduğu asla unutulmamalıdır. 14) Tüm 

faaliyetlerde ana amaç, insan sağlığı ve huzuru olduğu için, iş güvenliği, işçi sağlığı ve iş 

ortamı (ergonomi) konusundaki çalışmalar yoğunlaştırılmalıdır. 15) Geçmişten gerekli 

dersler alınmalı, geri bildirim (feedback) en iyi şekilde değerlendirilmelidir. 16) Sistem 

yaklaşımı ile yetişmiş, eğitici ve öğretici formasyonu olan, ekosistemi ve ergonomiyi bilen 

ve bilim ve politikalardaki gelişmeleri takip ederek bunu tüm kademelerdeki görevlilere 

yansıtabilecek kadrolardan oluşan etkin ve sürekli denetim sistemi kurulmalıdır. 17) “Ben 

bilirim” yaklaşımından kaçınılırken, uzmanlaşma, bilgi, eğitim, tecrübe, ilke, yaratıcılık, 

kararlılık ve ödüllendirme şeflikten müsteşarlık kademesine kadar esas alınmalıdır. Büyük 

insan Mustafa Kemal’in “Toplumsal Gelişmenin de, Çürümenin de Temelinde Yöneticilerin 

Tavırları Yatar” veciz sözü, personel politikaları ve uygulamaları ile ilgili alınacak her 

kararda kesinlikle göz önünde tutulmalıdır. 14 18) Orman sevgisinin bilgi ile sağlanabileceği 

bilincinde, her seviyedeki eğitimde sistem yaklaşımı temel ilke alınmalı, İlk Öğretimde 

çevre ve ormanla ilgili uygulamalı eğitime daha fazla ağırlık verilmelidir. Yapılacak 

düzenlemelerle, orman ve çevre mühendisleri ile sivil toplu örgütleri temsilcilerinin eğitime 

katkı vermeleri sağlanmalıdır. 19) Araştırmalar, uygulamaya dönük, Planlar ve Yıllık 

Programlar ile Özel İhtisas Komisyonları raporlarında belirtilen sektörün temel sorunlarına 

çözüm getirecek şekilde oluşturulmalıdır. Ağaç ıslah çalışmaları desteklenmelidir. 20) 

Yayım ve tanıtım çalışmaları, hedef grupların sosyal, kültürel ve ekonomik durumlarının 

bilincinde, her türlü yazılı ve görsel kitle iletişim araçları kullanılarak ve özellikle ekosistem, 

genetik erozyon, yangınlar, küresel ısınma ve ergonomi konularında yoğunlaştırılmalıdır. 

21) Yaz ayları, anız yakma ve orman içi dinlenme yerleri dışında ateş yakma kesinlikle 

yasaklanmalıdır. 22) Bütün bu çalışmalarda, sistem görüşü, sürdürülebilirlik ve katılımcılık 

temel ilkeler alınmalı, sivil toplum örgütleri, özel kesim, üniversiteler ve yerel yönetimler ile 

yakın işbirliği sağlanmalıdır. 23) Gerek orman kaynağının etkin korunması ve geliştirilmesi, 

gerekse istihdam kaynağı olan orman köylüsünün kalkındırılması ve iç göçlerin önlenmesi 

hedeflenirken,, öncelikle kronikleşen yüksek enflasyon, bozuk gelir dağılımı ve işsizliğe 

çözüm getirilmelidir. Nüfus artış hızını düşürücü tedbirler alınmalıdır. 

14 1967-1974 yılları arasında, Master ve Ph.D. öğrenimimi yaptığım University of California, Berkeley’de, 

ekonomi politikası dersinde ve Profesör Ilchman tarafından yazılan Üniversite baskısı “The Political 

Economy of Change” adlı kitapda, Atatürk’ün hayatı, devlet anlayışı ve özellikle politik, ekonomik ve doğal 

kaynak yönetim anlayışı, yazarın ifadesiyle “dehası”, temel ders konusu olmuş, öğrencilerin “O” nu iyi 

öğrenmeleri tavsiye edilmiştir. 

37 





KAYNAKLAR 

1. Akesen, Aytuğ. Ormanlarımızın Turizm Açısından Önemi, Çevre ve Ormancılık, Ocak- 

Şubat, 1985. 

2. Akkol, Rezzan. Global Isınmadan Kaçış Yok, Hürriyet, 28/8/1995. 

3. AssiDoman. Forestry Green Revolution, Sweden, 1994. 

4. Atabay, Düzenli. Doğal Bitkisel Kaynaklarımız ve Değerlendirme Alanları, Çevre ve 

Ormancılık, Mayıs-Haz., 1988. 

5. Atabay, Semra. Doğal Çevreye Uyumlu Planlama, Cumhuriyet, 5/9/1994. 

6. Birand, Himet, Anadolu Manzaraları, TÜBİTAK, Ankara, 1999. 

7. Birler, A. Sencer. Ormanlarımızın Korunması İçin Endüstriyel Plantasyonların Önemi, 

TEMA, İzmit, 1995. 

8. Canadian Council of Forestry Ministers, Defining Sustainable Forest Management, 

Ottawa, Canada, 1995. 

9. Committee on Environment and Natural Resources of the National Science and 

Technology Council, Our Changing Planet, A Supplementary to the President’s Fiscal 

Year 2000 Budget, March 1999, Washington D.C., USA. 

10. Council of Europe, Naturapa, No:91, Belgium, 1999. 

11. Çağlar, Yücel. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu’ndan Muammer Aksoy’a Ormanlarımız, Çevre 

ve Ormancılık, Mart-Nisan, 1990. 

12. Çağlar, Yücel, Ormansızlaşan Dünya ve Ekonomik Temelleri, Çevre ve Ormancılık, 

Eylül-Ekim, 1985. 

13. Çağlar, Yücel. Baltalar Kafamızda, Ankara, 1998. 

14. Çağlar, Yücel. Meşeler Artık Gövermeli, Ankara, 1999. 

15. Çepel, Necmettin. Çevre Kirlenmesinin Orman Ekosistemleri Üzerindeki Olumsuz 

Etkileri, Çevre ve Ormancılık, Kasım-Aralık, 1990. 

16. Çepel, Necmettin, Yokettiğimiz Ormanlarımız, Kaybolan Fonksiyonel Değerler ve 

Zamanımızın Orman Ölümleri, TEMA, 1994 

17. Çepel, Necmettin. Ormancılık Çerçeve Planlaması, Çevre ve Ormancılık, Mart-Nisan, 

1998 

18. Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele, Ulusal Bilgilendirme 

semineri, İzmir, 1998. 

19. Çevre ve Ormancılık, (Araştırma Kurulu), Teknik Orman Yıkımı ve Bir Temel Nedeni, 

Eylül-Ekim, 1985. 

20. Çevre ve Ormancılık, (Araştırma Kurulu), Eylül-Ekim, 1990. 

21. Çolak, Alper. Ormanda Doğa Koruma, MPG. Ankara, 2001. 

22. Çolak, Alper. Ormancılıkta “Baş ve Taç” Prensip: Süreklilik Prensibi, Teknik Bülten, 

Aralık, 2000. 

23. Çotuk, Mahmut. İstanbul Ormanları Madencilerin ve Gecekonducuların İşgalinde, Yeşile 

Çerçeve, Haz. 1990. 

24. Duerr, William. The Role Of Faith In Forest Management, Social Sciences in Forestry, A 

Book of Readings, W.B.Sunders Com., USA, 1975. 

25. Environmental Problems Foundation of Turkey, Wetlands of Turkey, Ankara, 1989. 

26. FAO. Forestry Statistics Today for Tomarrow 1945-1993-2030. 

27. FACE Foundation, Forests Absorbing Carbondioxide Emission, Arnheim, 

Netherland, 1996. 

28. FAO. Sustainable and Effective Management Systems for Community Forestry, 1992. 

38 





29. FAO. Unasylva, (1993/3, 1995/3, 1996/4, 2000/1, 2000/3). 

30. FAO, Orman Bakanlığı, XI. Dünya Ormancılık Kongresi Bildirileri, Antalya, 1997. 

31. FAO, Forestry, What Are Forest Genetic Resources And Why Are They So Important, 

Rome, May 1999. 

32. DPT. BYKP (I-VII) ve Yıllık Programlar. 

33. DPT. VIII. BYKP, İklim Değişikliği ÖİK Raporu, Ankara, 2000. 

34. DPT. VIII. BYKP, Su Havzaları, Kullanımı ve Yönetimi ÖİK Raporu, Ankara, 2001. 

35. DPT. Ulusal Çevre Eylem Planı, Mart, 1998. 

36. DPT. Uzun Vadeli Strateji ve VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı, 2001-2005. 

37. GAP İdaresi Başkanlığı, Güneydoğu Anadolu Projesinde Son Durum, Ankara, 1999. 

38. Heiner, H. Issues in International Forestry., J. of Forestry, SAF. , Oct., 1995. 

39. Huff, D.; Thorp,H,; Graham, R. Managing Forests for Water Yield, J. of Forestry, SAF., 

Dec., 2000. 

40. JIFRO, Global Warming and Forestry, Tokyo, Japan, 1996. 

41. JOFCA, Forestry in Japan, Tokyo, Japan. 

42. KTÜ, Orman Fak. I.Ulusal Karadeniz Ormancılık Kong., Bildiriler, Trabzon, 1995. 

43. Kaynak, Uğur. Atmosferimiz, Milliyet, 14/11/1991. 

44. Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği, Kırsal Çevre Yıllığı, 2000. 

45. Konukcu, Mustafa. Some Observations on Forestry and Development in Washington, 

Oregon and California. M. Report, University of Washington, College of Forest 

Resources, Seattle, USA and UN. 1983. 

46. Konukcu, Mustafa. Türkiyede Ormancılık, Ankara, 1984. 

47. Konukcu, Mustafa. Forest Workers: Working Conditions, Safety and Health, M. 

Report, Swedish Institude, Stockholm, Sweden, 1987. 

48. Konukcu, Mustafa. Statistical Profile of Turkish Forestry, DPT, 1998. 

49. Konukcu, Mustafa. Ormancılık Teknik Gezi Raporları, Muhtelif Bölge ve Yıllar, DPT. 

50. Konukcu, Mustafa. Ormancılığımız-Turkish Forestry, DPT, 1999. 

51. Keskin, Mahir. Otlaklarımız Ne Olacak, Çevre ve Ormancılık, Kasım-Aralık, 1989. 

52. Köse, Selahattin.. Değirmendere Havzasında Orman Azalması, Çevre ve Ormancılık, 

Mayıs-Haz.,1990. 

53. Lidestaw, Gun. Establishment and Use of Municipal Forests in Sweden, Swedish 

Universtiy of Agricultural Sciences, Umea, Sweden, 1998. 

54. Mangald, Robert. Sustainable Development, Journal of Forestry, Society of American 

Foresters, Nov., 1995. 

55. Ministery of Environment and Natural Resources, Swedish Enviromental Legislation, 

Stockholm, Sweden, 1993. 

56. Ministery for Foreign Affairs, Environmental Protection Act, Ordinance, Sweden, 1983. 

57. Monetary Fund & Wold Bank, Finance and Development, The Global Environment 

Facility, March, 1991. 

58. National Geographic, National Geographic Society, Oct. 1994; Feb. 1999. Wa. USA. 

59. OECD, Çevresel Başarı Raporu- Türkiye, 1999. 

60. Ormancılık, Doğa, ve Çevre Koruma Kültür Merkezi, Çevre ve Ormancılık, (1985-1990) 

61. Orman Bakanlığı, AGM Teknik Bülteni, 1999-Nisan 2001. 

62. Orman Bakanlığı, Doğu Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi, 1995. 

63. Orman Bakanlığı, Kozalak, Gazete, 2000-2001. 

64. Orman Bakanlığı, OGM Haberleri, 2000. 

65. Orman Bakanlığı, ORKÖY, 1999/2000 Yılları Faaliyetleri 

66. Orman Bakanlığı, Orman, Dergi, Sayı:16 ve 19, 1993. 

39 





67. Orman Bakanlığı, Teknik Bülten, Aralık, 2000. 

68. Özer, Sermin. Bitkisel Kaynaklarımız ve Tıbbi Bitkiler, Orm. Araş. Enstitüsü, 1990. 

69. Roteer, J. & Danish, K. Forest Karbon and Kyoto Protocol’s Clean Development 

Mechanism, J. of Forestry, Society of American Foresters, May, 2000. 

70. Sağkaya, Abdurrahman; Kamiloğlu, Mert. Ormancılıkta Karma Sistemler, OMO., Ankara, 

1987. 

71. Savage, M.; Foster, C.; Johnson, R. ; Schloser, W. Soup to Nuts, Many Gifts of the 

Forests, J. of Forestry, SAF., March, 1995. 

72. Savaşan, Taner. Cumhuriyetin 75. Yılında Ormanlarımız ve Ormancılığımız, Türkiye 

Ormancılar Derneği, Ankara 1998. 

73. Saygıdeğer, Saadet. Bitkiler ve Çevre Kirliliği, Çevre ve Ormancılık, Tem.-Ağus.1990. 

74. Society of American Foresters, Environmental Forestry, J. of Forestry, April, 1996. 

75. Society of American Foresters, Managing for Forest Health, J. of Forestry, Aug., 1996. 

76. Society of American Foresters, Where the Forests Meets the City, J.of F., Oct., 1997. 

77. Society of American Foresters, Newsletter, ( 2000-Summer 2001). 

78. Society of American Foresters, The Forestry Source, (2000- June 2001). 

79. Skogsstyrelsen, Sweden’s New Forest Policy, Jönköping, Sweden, 1994. 

80. Swedish Society for the Conservation of Nature, Saving the Ozone Layer, 1990. 

81. Swedish Environmental Protection Agency, Biological Diversty in Sweden, Solna, 

Sweden, 1994. 

82. Swedish Forest Industries Association, Valuable Contribution To Forestry Certification, 

Stockholm, Sweden, 1995. 

83. Taraklı, Duran. Bolu’daki Piliç Eti Üretimi ve Ormansızlaşma, Çevre ve Ormancılık, 

Mart-Nisan, 1990. 

84. TEMA. TEMA Vakfı Faaliyet Dergisi, Mart 1997, 

85. TMMOB, Senirkent Felaketi, Teknik Rapor, Orman Mühendisliği, Sayı:4, 1995. 

86. Turkish Airlines, Skylife (Orman Gülleri), İstanbul, Sayı: 213, Nisan, 2001 

87. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Tabiat ve İnsan, Mart 2000. 

88. University of Agriculture and Forestry, Intergovernmental Seminar on Criteria and 

Indicators for Sustainable Forest Management, Helsinki, 1996. 

89. Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet. “Orman” Deyince Okumazlarki, Çevre ve Ormancılık Dergisi 

Yayını, No: 2. 

90. Victorian Government, Conservation, Forests and Land Acts, 1987., Melbourne, Australia 

91. Wenming, Lu. Trade And Labelling System And Its Certification Of Sustainable Forest 

Management, Chinese Academy Of Forestry, Beijing, China, 1997. 

92. WWF. Expert Panel on Trade and Sustainable Development, Glion, Nov. 1997. 

93. Yumurtacı, Mustafa. Ormancılığımız, Nereden Nereye, Türkiye Ormancılar Derneği, 

Ankara, 1999. 

40 


II. BÖLÜM 

GENEL GÖRÜNÜM 

(General Outlook)



GENEL GÖRÜNÜM General Outlook 

A - TEMEL SOSYO - EKONOMİK GÖSTERGELER (2000) 

(Selected main socio-economic indicators in Turkey, 2000) 

Durum / Faaliyet Birim Miktar/Değer Unit Situation / Activity 

Ülke Alanı Bin km2 775 .000 km2 Country Area 

Orman Alanı Bin km2 207 .000 km2 Forest Area 

Ülke Nüfusu Bin Kişi 65.757 .000 person Population 

Toplam Köy Nüfusu Bin Kişi 14.151 .000 person Rural Population 

Orman Köyü Nüfusu Bin Kişi 7.379 .000 person Forest Villagers 

Nüfus Artış Hızı % 1,50 % Rate of Population Incrase 

Nüfus Yoğunluğu Kişi/ km2 84 person/ km2 Population Density 

Yurt Dışında Yaşayan Nüfus Bin Kişi 3.462 .000 person Population living abroad 

Köy Sayısı (Toplam) Adet 34.971 Number Num. of Total Villages 

Ormaniçi Köyler Adet 7.328 Number Num. of Forest Villages 

Sivil İşgücü Bin Kişi 22.727 .000 person Civilian Labor Force 

Sivil İstihdam Bin Kişi 21.312 .000 person Civilian Employment 

İşsiz - (İşsizlik Oranı) Bin Kişi - (%) 1415 - (6.2) .000 per., % Unemployed, (Unemployment Rate) 

Eksik İstihdam - (Oran) Bin Kişi - (%) 1675 - (7.4) .000 per., % Underemployed, (Rate) 

Toplam İşsizlik (Oran) % 3090 - (13.6) .000 per., % Unemployment+Underemploy.,(%.) 

GSMH Milyar TL 125.970 Billion TL. GNP 

Ormancılık Milyar TL 424 Billion TL. Forestry 

GSMH Milyon $ 202.100 Million $ GNP 

İhracat (FOB) Milyon $ 27.485 Million $ Export (Total) 

Ormancılık Milyon $ 7 Million $ Export (Forestry) 

İthalat (CIF) Milyon $ 54.150 Million $ Import (Total) 

Ormancılık Milyon $ 149 Million $ Import (Forestry) 

Sabit Sermaye Yatırımı Milyar TL 20.857.155 Billion TL. Gross fixed capital investment 

Kamu Milyar TL 9.617.099 Billion TL. Public 

Tarım Milyar TL 716.773 Billion TL. Agriculture 

Ormancılık Milyar TL 71.049 Billion TL. Forestry 

Kişi Başına GSMH ABD $ 3.093 US $ Per capita GNP 

Büyüme Hızı (GSMH) % 6,1 % GNP growth rate 

Yurda Gelen Yabancı sayısı Bin Kişi 10.428 .000 person Num. of tourist arrivals 

Yurt Dışına Çıkan Vatandaş Bin Kişi 5.277 .000 person Citizens travelling abroad 

Turizm Geliri Milyon $ 7.636 Million $ Tourism revenues 

Turizm Gideri Milyon $ 1.750 Million $ Tourism expenditures 

Yurt Dışı İşçi Geliri Milyon $ 4.603 Million $ Worker's remittances, abroad. 

Yüksek Öğretim Kurumu Sayısı Adet 74 Number Num. of Higher Educational Institutes 

Yüksek Öğretim Elemanı Sayısı Kişi 64.139 Person Number of teaching staff 

Yüksek Öğrenim T. Öğrenci Sayısı Bin Kişi 1.492 .000 students Num. of students at higher education 

İlköğretim Öğrenci Sayısı Bin Kişi 10.053 .000 students Num. of students at primary schools 

Ortaöğretim Öğrenci Sayısı Bin Kişi 2.444 .000 students Num. of students at secondary schools 

Toplam Motorlu Yol Araçları Adet 7.056.950 Number Total road motor vehicles 

Otomobil Adet 4.351.977 Number Number of cars 

Kişi Başı Enerji Tüketimi kWs 1.964 kWh Per capita energy consumption 

Kişi Başına Et Tüketimi Kg. 24 Kg. Per capita meat consumption 

Doktor Başına Düşen Nüfus Kişi 807 Person Population per Physican 

Döviz Kuru TL/ABD $ 623.419 TL/US $ Exchange Rate 

Kaynak : DPT. ; DİE.; OECD. 

43 





B - ORMAN ve ORMANCILIĞIMIZIN TEMEL GÖSTERGELERİ 

(Main Forest and Forestry Indicators in Turkey) 

Durum / Faaliyet Birim Miktar Situation / Activity 

Orman Alanı .000 Ha. 20.763 Forest Area 

(Özel orman payı) Ha. (18.482) (Private forests) 

Verimli Ormanlar .000 Ha. 10.027 Productive Forests 

Bozuk Ormanlar .000 Ha. 10.736 Degraded Forests 

Orman İçi Arazi Kullanımı (Kamu) .000 Ha. 20.745 Forest Land Use (Public land) 

Üretim Ormanları .000 Ha. 16.650 Explotative Forests 

Korunan Alanlar .000 Ha. 4.095 Protected areas 

Milli Park, Tabiat Parkı, T.Koruma Alanı .000 Ha. 864 National and Natural Parks, Nature Protec.A. 

Muhafaza Ormanları .000 Ha. 3.231 Conservation Forest (Mainly erosion control) 

Dikili Servet Miktarı (Kamu) .000 m3. 1.201.204 Growing Stock (Public) 

Yıllık Odun Artımı (Kamu) .000 m3. 34.270 Annual Wood Increment (Public) 

ETA (Kamu) .000 m3. 17.878 AAC (Public) 

Toplam Odun Üretimi (2000) .000 m3. 27.940 Total Wood Production (2000) 

Endüstriyel .000 m3. 9.940 Industrial Wood 

Kamu .000 m3. 7.360 Public Share 

Özel .000 m3. 2.580 Private Share 

Yakacak (Bağ-bahçe ve kaçak dahil) .000 m3. 18.000 Firewood (Legal+illegal) 

Odun İhracatı (1999) .000 m3. 5 Roundwood Export 

Odun İthalatı (1999) .000 m3. 1.214 Roundwood Import 

Ağaçlandırma (Kümülatif) .000 Ha. 1.763 Afforestation (Cumulative) 

Enerji Ormanı Tesisi (Kümülatif) .000 Ha. 552 Energy Forest Establishment (Cum.) 

Erozyon Kontrolu (Kümülatif) .000 Ha. 419 Erosion Control (Cum.) 

Mer'a Islahı (Kümülatif) .000 Ha. 96 Range Improvement (Cum.) 

Fidan Üretimi (Kümülatif) Milyon Adet 9.772 Seedling Production (Million Unit) (Cum.) 

Kişi Başına Toplam Orman Alanı Ha. 0.32 Per Capita Total Forest Area 

Kişi Başına Verimli Orman Alanı Ha. 0.15 Per Capita Productive Forest Area 

Kişi Başına Dikili Servet (Verimli orman) m3. 17 Per Capita Growing Stock 

Kişi Başına Toplam Odun Tüketimi m3. 0,45 Per Capita T.Wood Consumption 

Kişi Başına Endüstriyel Odun Tüketimi m3. 0,17 Per Capita Industrial Wood Consumption 

Verimli Ormanların Ülke Alanındaki Payı % 13 Ratio of Productive Forests to T. Land area 

Korunan Alanların Toplam Orman Alanına Oranı % 19,7 Ratio of Protected Areas to total Forest Area 

Biyolojik Çeşitlilik / Toplam Orman Alanı Oranı % 3,9 Share of Forest Area to Protect Biological Diversity 

Üretimin Yıllık Artıma Oranı (İşletme Ormanı) % 91 Ratio of Net Fellings to Annual Increment 

Odun Üretiminde Yakacak Odun Payı % 64 Share of Firewood in Total Wood Production 

Orman Yolu Yoğunluğu m/Ha. 6,3 Forest Road Density 

Ormancılığın, GSMH' daki Payı, (DİE) % 0,4 Share of the Forestry Output in GNP. 

Ormancılıkta İstihdam Milyon adam-gün 45 Forestry employment (Milion man-day) 

Orman Mühendisi Sayısı (Bakanlık) Kişi 3813 Number of Forest Engineers employed by Ministry 

Orman yangınlarında can kaybı (Kümülatif) Kişi 74 Number of people died in forest fires (Cumulative) 

Or. yatırımlarının, top. kamu yatırımlardaki payı % 0,8 Share of Forestry in T. Fixed Investments (Public) 

Or. yatırımlarının, GSMH. içindeki payı % 0,06 Share of Forestry investments in GNP. 

Orman Fakülteleri - (Öğrenci Sayısı) Adet 9 - (3400) Num. of Faculties offering forestry edu. and students 

Orman Fakültelerindeki Öğretim Görevlisi Kişi 147 Number of teaching staff in Faculties. 

Araştırma Müdürlükleri - (Araştırmacı Sayısı) Adet 12 - (139) Num. of Forestry Research Centers and researchers 

Orman rejimi dışına çıkarılan alan .000 Ha. 458 Area put out of forestry regime (Cumulative) 

44 





9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

12,0 

10,0 

8,0 

6,0 

4,0 

2,0 

0,0 

-2,0 

-4,0 

-6,0 

-8,0 

PLAN DÖNEMLERİ İTİBARİYLE GSMH BÜYÜME HIZLARI, %. 

6,6 6,3 

5,2 

1,2 

1,7 

45 

7,1 

4,7 

GNP Grow th Rates By Planning Periods 

I.Plan II.Plan III.Plan 1978 IV.Plan 1984 V.Plan VI.Plan 1995 VII.Plan 

3,0 

1,2 

YILLAR İTİBARİYLE GSMH BÜYÜME HIZLARI, % 

-0,5 

1977 

1978 

1979 

1980 

-2,8 

4,8 

3,1 

1981 

1982 

1983 

4,2 

7,1 

4,3 

6,8 

1984 

1985 

1986 

1987 

9,8 9,4 

1,5 

1,6 

1988 

1989 

1990 

6,4 

0,3 

1991 

1992 

8,1 

3,5 

1993 

1994 

1995 

-6,1 

8,0 

3,7 

GNP Annual Growth Rates 

YILLAR İTİBARİYLE FERT BAŞINA GSMH. VE GDP. 

Dolar($) 

8000 

7000 

6000 

5000 

4000 

3000 

2000 

1000 

0 

1977 

Kaynak : DPT 

1945 

1488 

2081 

1604 

1979 

2198 

1760 

2299 

1570 

1981 

2582 

1598 

2768 

1412 

1983 

2935 

1299 

3179 

1238 

1985 

3354 

1356 

3598 

1487 

1987 

3971 

1668 

4119 

1693 

1989 

4217 

1979 

4699 

2710 

1991 

4806 

2666 

5143 

1766 

1993 

5629 

3093 

5362 

2195 

1995 

8,0 

7,1 

8,3 

3,9 

1996 

1997 

1998 

1999 

2000 

6,1 

-6,1 

Per capita GNP and GDP. 

5745 

2841 

6123 

3005 

1997 

6507 

3110 

6706 

3247 

1999 

6151 

2914 

3093 





ODUN HAMMADDESİ DURUMUNA GENEL BAKIŞ (2000) 

46 





PLANLI DÖNEMDE (1963-2000) 

ORMANLAŞTIRMA,ORMAN DIŞINA ÇIKARMA VE YANGINLAR 

47 

Özel Ağaçlandırma 

Enerji Ormanı Tesisi 

Erozyon Kontrolu 

Ağaçlandırma 

Not : Orman Mühendisleri Odası çalışmalarına göre, orman rejimi dışına çıkarılan alanlar 

yaklaşık 1.5 milyon hektar dolayındadır. 





GSMH, YATIRIMLAR VE ORMANCILIK SEKTÖRÜ (Gerçekleşme) 

(GNP, Investments and Forestry Sector) Cari Fiyatlar 

YATIRIMLAR T.Yatırım/ Kamu Yat. / Tarım Yat./Orman. Yat / Orman. Yat / Orman. Yat / T. Tarım/ 

YIL GSMH TOPLAM KAMU TARIM ORMAN GSMH GSMH GSMH GSMH Kamu Yat. T.Tarım Yat. Kamu Yat. 

Kamu+Özel Toplam T. Kamu Kamu Oranı Oranı Oranı Oranı Oranı Oranı Oranı 

(Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (%) (%) (%) (%) (%) (%) (%) 

1974 537,6 112 35 3,5 0,7 20,8 6,5 0,7 0,13 2,00 20,0 10,0 

1975 690,9 156 55 5,1 0,9 22,6 8,0 0,7 0,13 1,64 17,6 9,3 

1976 868,1 223 77 8,0 1,3 25,7 8,9 0,9 0,15 1,69 16,3 10,4 

1977 1108,3 301 111 12,6 2,2 27,2 10,0 1,1 0,20 1,98 17,5 11,4 

1978 1645,9 405 138 14,7 2,5 24,6 8,4 0,9 0,15 1,81 17,0 10,7 

1979 2876,5 620 228 18,4 2,6 21,6 7,9 0,6 0,09 1,14 14,1 8,1 

1980 5303,0 1156 462 36,5 6,3 21,8 8,7 0,7 0,12 1,36 17,3 7,9 

1981 8022,7 1589 723 73,5 10,3 19,8 9,0 0,9 0,13 1,42 14,0 10,2 

1982 10611,8 2034 869 89,5 13,0 19,2 8,2 0,8 0,12 1,50 14,5 10,3 

1983 13933,0 2799 1213 119,3 20,5 20,1 8,7 0,9 0,15 1,69 17,2 9,8 

1984 22167,7 4284 1777 170,1 28,4 19,3 8,0 0,8 0,13 1,60 16,7 9,6 

1985 35350,3 7115 3236 225,5 40,2 20,1 9,2 0,6 0,11 1,24 17,8 7,0 

1986 51184,7 11671 5222 357,7 59,2 22,8 10,2 0,7 0,12 1,13 16,6 6,8 

1987 75019,3 18491 7480 654,1 128,0 24,6 10,0 0,9 0,17 1,71 19,6 8,7 

1988 129175,1 33738 11451 1046,0 182,9 26,1 8,9 0,8 0,14 1,60 17,5 9,1 

1989 230369,9 51837 17346 1788,0 256,2 22,5 7,5 0,8 0,11 1,48 14,3 10,3 

1990 397177,5 89892 27684 2658,0 375,0 22,6 7,0 0,7 0,09 1,35 14,1 9,6 

1991 634392,8 150156 47585 5302,0 492,0 23,7 7,5 0,8 0,08 1,03 9,3 11,1 

1992 1103604,9 258406 81295 7244,0 544,2 23,4 7,4 0,7 0,05 0,67 7,5 8,9 

1993 1997322,6 525506 143977 13817,0 1061,0 26,3 7,2 0,7 0,05 0,74 7,7 9,6 

1994 3887902,9 952322 192052 19573,0 2053,0 24,5 4,9 0,5 0,05 1,07 10,5 10,2 

1995 7854887,1 1882225 328577 38449,0 3196,0 24,0 4,2 0,5 0,04 0,97 8,3 11,7 

1996 14978067,2 3757811 763421 77525,0 9057,0 25,1 5,1 0,5 0,06 1,19 11,7 10,2 

1997 29393262,0 7722372 1782699 193099,0 16408,0 26,3 6,1 0,7 0,06 0,92 8,5 10,8 

1998 53518332,0 13034000 3254894 254383,0 27199,0 24,4 6,1 0,5 0,05 0,84 10,7 7,8 

1999 78242496,0 17262000 4833325 399761,0 44112,0 22,1 6,2 0,5 0,06 0,91 11,0 8,3 

2000(t) 125970000,0 29269000 8411401 693111,0 71049,0 23,2 6,7 0,6 0,06 0,84 10,3 8,2 

Not : Yatırım işçiliği dahildir. 

Glossary : GSMH: GNP,; Yatırımlar: Investments,; Kamu+Özel: Public+Private,; Kamu: Public,; Tarım: Agriculture,; Orman: Forestry 

48 




YATIRIMLAR Investments 

ORMANCILIK VE TARIM YATIRIMLARININ GSMH İÇİNDEKİ GELİŞİM SEYRİ, %. 

GSMH' da orman yatırım 

49 

GSMH' da tarım sektörü yatırım payı 





ORMANCILIK VE TARIM YATIRIMLARININ TOPLAM KAMU 

YATIRIMLARI İÇİNDEKİ GELİŞİM SEYRİ 

Ormancılık 

50 

Toplam Tarım 





Gerçekleşme 

ORMANCILIK YATIRIMLARININ TARIM, 

TARIMIN KAMU PAYINDAKİ GELİŞME SEYRİ ,%. 

51 

ORMAN/ Tarım 

TARIM/ Kamu 





YOL İNŞAATLARI İLE ODUN ÜRETİMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI, KAMU. 

(Comparison of road construction activities with annual wood production) 

Yeni Yol 

52 

ODUN ÜRETİMİ 

B. Onarım 

Stabilize Yol 

.000 

0,001048 


III.BÖLÜM 


(Turkish Forest Resources) 

53 


54 




ORMAN VARLIĞI Resource Base 


(Forest Resources of Turkey) 

ORMAN ALANI (Forest Area) Hektar (Ha.) 

Koru Ormanı (High Forest) Baltalık (Coppice) GENEL TOPLAM 

İbreli Yapraklı Toplam İbreli Yapraklı Toplam T. Alan % 

(Coniferous) (Broadleaved) (Total) (Coniferous) (Broadleaved) (Total) (T.Area) 

Verimli (Productive) 6560196 1677557 8237753 3420 1786395 1789815 10027568 48,3 

Bozuk (Degraded) 4603999 1576588 6180587 27443 4527650 4555093 10735680 51,7 

Toplam (Total) 11164195 3254145 14418340 30863 6314045 6344908 20763248 100,0 

Tablo, amenajman planı yapılmış 18482 hektarlık özel ormanı (15067 ha. verimli, 3415 ha. bozuk) 

içermektedir. 

Ormanların yüzde 54'ü ibreli, yüzde 46'sı ise yapraklı türlerden oluşmaktadır. 

DİKİLİ SERVET (Growing Stock) .000 m3 

Koru Ormanı Baltalık GENEL TOPLAM 

İbreli Yapraklı Toplam İbreli Yapraklı Toplam Miktar % 

Verimli 755276 277465 1032741 87 80784 80871 1113612 92,7 

Bozuk 44478 19188 63666 134 23792 23926 87592 7,3 

Toplam 799754 296653 1096407 221 104576 104797 1201204 100,0 

YILLIK ARTIM (Annual Increment) .000 m3 

Koru Ormanı Baltalık GENEL TOPLAM 

İbreli Yapraklı Toplam İbreli Yapraklı Toplam Miktar % 

Verimli 19949 6713 26662 2 4642 4644 31306 91,4 

Bozuk 981 597 1578 3 1383 1386 2964 8,6 

Toplam 20930 7310 28240 5 6025 6030 34270 100,0 

VERİM GÜCÜ- ETA , (Dikili yuvarlak gövde odunu) (AAC) .000 m3 

Koru Ormanı Baltalık GENEL 

İbreli Yapraklı Toplam % İbreli Yapraklı Toplam TOPLAM 

Seçme (Selection) 445 41 486 4,1 

Tensil (Regeneration) 6234 2135 8369 69,8 

Bakım (Tending) 2169 973 3142 26,2 

Toplam 8848 3149 11997 100,0 .2 5881 5881 17878 

TEPE KAPALILIĞI (Normal Koru) (Crown closer) % 

I- Yüzde 70'den fazla (More than 70 percent) 40,5 

II- Yüzde 40-70 arası (Between 40 to 70 percent) 30,5 

III- Yüzde 10-40 arası (Between 10 to 40 percent) 29,0 

Not : Rakamlar, 1999 yılı sonu itibariyledir. 

Kaynak: 8.Beş Yıllık Kalkınma Planı Ormancılık ÖİK. Raporu, DPT, Ankara, 2001. 

55 





ORMANLARDAKİ ANA AĞAÇ TÜRLERİ 

(Main Tree Species in Turkish Forests) 

Normal - Verimli Top. Orman Alanı 

(Productive) (Total Forest Area) 

Sınıf Ağaç Çeşitleri Koru Orman. Baltalık English 

(Main Tree Species) (High Forest) (Coppice) Name 

Cins Tür Sayısı Saha (Ha.) Saha (Ha.) Saha (Ha.) % 

İbreliler 

(Species) (No. of Species) (Area) (Area) (Area) 

(Conifers) Çam- Pinus 7 5599201 1776 8674353 41,78 Pine 

Yapraklılar 

Göknar- Abies 4 463526 150 627143 3,02 Fir 

Ladin- Picea 1 185331 286851 1,38 Spruce 

Sedir- Cedrus 1 223918 343033 1,65 Cedar 

Ardıç- Juniperus 6 80146 1493 1240488 5,97 Juniper 

Servi- Cupressus 1 694 1375 0,01 Cypress 

Diğerleri 7380 1 21815 0,11 Others 

Toplam 6560196 3420 11195058 53,92 Total 

Kayın- Fagus 1 1060976 1405 1335527 6,43 Beech 

Meşe- Quercus 34 350329 1524012 6068920 29,23 Oak 

Kestane- Castanea 1 56944 15456 99539 0,48 Chestnut 

Gürgen- Carpinus 2 58844 4438 100631 0,48 Hornbeam 

Kızılağaç- Alnus 2 57684 83 109399 0,53 Alder 

Dişbudak- Fraxinus 3 8098 2123 11671 0,06 Ash 

Kavak- Populus 6 10729 503 28738 0,14 Poplar 

Akçaağaç- Acer 10 1724 3069 0,01 Maple 

Ihlamur- Tilia 4 4945 37 5425 0,03 Lime 

Akasya- Acacia 1 1402 1893 3481 0,02 Acacia 

Sığla- Liquidambar 1 1937 3198 0,02 Sweet 

G 

Çınar- Platanus 2 805 1458 0,01 Plane 

Okaliptus- Eucalyptus 1 785 3048 6669 0,03 Eucalypt 

Kayacık- Ostrya 1 653 1957 0,01 Hop 

Karaağaç- Ulmus 3 79 1 140 

H b 

0,00 Elm 

Y. Akasya- Robinia 

PA 

1 259 259 0,00 False 

Ceviz- Juglan 1 201 201 

A i 

0,00 Walnut 

Fındık- Corylus 2 40 40 0,00 Hazel 

Söğüt- Salix 19 159 7 2192 0,01 Willow 

Huş- Betula 3 11 597 0,00 Birch 

Defne- Laurus 1 0 201 2217 0,01 Laurel 

Diğerleri 60953 233189 1782862 8,59 Others 

Toplam 1677557 1786396 9568190 46,08 Total 

G. TOPLAM 

Not : 1) Özel ormanlar dahildir. 

8237753 1789816 20763248 100,00 G.TOTAL 

2) Sınıflandırmada, hakim ağaç türü esas alınmıştır. 

Kaynak : 8.BYKP. Ormancılık ÖİK. Raporu, Ankara, DPT.,Ankara, 2001. 

56 





ORMANLARIN AĞAÇ TÜRLERİNE GÖRE ODUN VERİM GÜCÜ, (ETA) 

Sınıf 

İbreliler 

(Annual wood production capacity of Turkish Forests, by species, AAC.) 

Normal Koru Etası 

(Yuvarlak Dikili 

Baltalık TOPLAM 

Gövde) Etası ETA Common 

Ağaç Çeşitleri (AAC, High Forests) (AAC,Coppice) (Total AAC) English 

(m3) (%) (m3) (m3) Name 

(Conifers) Karaçam- P.Nigra 2594000 21,62 - 2594000 Black Pine 

Yapraklılar 

Sarıçam-P.Sylvestris 1238146 10,32 - 1238146 Scots Pine 

Kızılçam- P.Brutia 3477695 28,99 - 3477695 

Fıstıkçamı- P.Pinea 1430 0,01 - 1430 Umbrella Pine 

P.Pinaester 18165 0,15 - 18165 Cluster Pine 

P.Radiata 2342 0,02 - 2342 Radiata Pine 

Halepçamı 43 0,00 - 43 Aleppo Pine 

Göknar- Abies 953050 7,94 - 953050 Fir 

Ladin- Picea 433069 3,61 - 433069 Spruce 

Sedir- Cedrus 117153 0,98 - 117153 Cedar 

Ardıç- Juniperus 11189 0,09 188 11189 Juniper 

Diğerleri 1304 0,01 - 1304 Others 

Toplam 8847586 73,75 188 8847586 Total 

(Broadleaves) Kayın- Fagus 2393274 19,95 3224 2396498 Beech 

Meşe- Quercus 487821 4,07 4736188 5224009 Oak 

Kestane- Castanea 26750 0,22 107127 133877 Chestnut 

Gürgen- Carpinus 66138 0,55 7224 73362 Hornbeam 

Kızılağaç- Alnus 42058 0,35 519 42577 Alder 

Dişbudak- Fraxinus 4031 0,03 54600 58631 Ash 

Kavak- Populus 48802 0,41 1085 49887 Poplar 

Akçaağaç- Acer 923 0,01 2587 3510 Maple 

Ihlamur- Tilia 2291 0,02 - 2291 Lime 

Sığla- Liquidambar 540 0,00 - 540 Sweet Gum 

Çınar- Platanus 219 0,00 - 219 Plane 

Okaliptus- Eucalyptus 6 0,00 13896 13902 Eucalypt 

Kayacık- Ostrya 230 0,00 - 230 Hop Hornbeam 

Diğerleri 76418 0,64 954372 1030790 Others 

Toplam 3149501 26,25 5880822 9030323 Total 

G. TOPLAM 11997087 100,00 5881010 17878097 G.TOTAL 

Not : 1) Özel ormanlar dahildir. 

2) Sınıflandırmada, hakim ağaç türü esas alınmıştır. 

3) Dikili kabuklu gövde hacminin endüstriyel oduna dönüşüm oranı, ortalama ibreli türlerde 

yüzde 85, yapraklılarda yüzde 81 dolayındadır. 

Kaynak : 8.BYKP. Ormancılık ÖİK. Raporu, Ankara, DPT.,Ankara, 2001. 

57 





TÜRKİYE'DE ARAZİ KULLANIMI 

Kaynak : Forest Villagers and Afforestation in Turkey, 11.Dünya Ormancılık Kongresi, Orman Bakanlığı, 1997, Ankara. 

ORMAN REJİMİNDEKİ ARAZİLERİN KULLANIMI (İŞLETME AMACI) 

Kaynak: Orman Bakanlığı , DPT. 

58 




ORMAN VARLIĞI Forest Resources 

Kaynak : Orman Bakanlığı (APK) 

ORMANLARIN BÖLGESEL DAĞILIMI 

Toplam bölge alanı 

Orman alanı 

Verimli Or. 

Glossary: Toplam alan: Total region, ; Orman alanı: Forest area,; Verimli orman: Productive forest area,; Marmara : Marmara Region, ; Karadeniz : Black Sea, ; Ege : Agean, ; 

Akdeniz : Mediterranean,; İç Anadolu : Central Anatolia, ; D.Anadolu : East Anatolia, ; G.D.Anadolu : South East Anatolia,; Ege: Agean. 

59 





ORMAN ALANLARININ İŞLETME AMACI VE MÜLKİYETE GÖRE DAĞILIMI 

.000 

ORMANLARIN SAHA VE NİTELİK İTİBARİYLE DAĞILIMI 

Verimsiz 

Verimli 

Distribution of forests by management systems and qualities 

Glossary : Üretim or.: Production forest,;Baltalık : Coppice, ; Koru Omanı : High Forest, ; Ibreli : Coniferous, ;. 

Yapraklı: Broadleaved,; Korunan Alanlar: Protected areas,; Verimli: Productive, ; Verimsiz: Unproductive; 

Özel Orman: Private Forest 

60 

Verimli 

Verimli 





DİKİLİ AĞAÇ SERVETİ 

Bozuk 

Verimli 

YILLIK CARİ ARTIM 

Bozuk 

Verimli 

ORMANLARIN VERİM GÜCÜ ( ETA ) 

Glossary : Baltalık -Yapraklı : Coppice-Broadleaved, ; Koru Ormanı- İbreli : High Forest-Coniferous 

Koru Ormanı - Yapraklı : High Forest - Broadleaved,; Verimli: Productive,; Bozuk: Degraded. 

61 





NORMAL KORU ORMANLARINDA ANA AĞAÇ TÜRLERİNİN DAĞILIMI 

TÜM ORMANLARDA ANA AĞAÇ TÜRLERİNİN DAĞILIMI 

Glossary: Çam: Pinus,; Ardıç: Juniperus, ;Göknar: Abies,; Sedir: Cedrus, ; Ladin: Picea,; Kayın: Fagus, 

Kızılağaç: Alnus,; Meşe: Quercus,; Kestane: Castanea,; Gürgen:Carpinus,; Diğerleri: Others. 

62 





ODUN VERİM GÜCÜNÜN (ETA) AĞAÇ TÜRLERİ İTİBARİYLE DAĞILIMI 

(Cedrus) 

(Quercus) 

(Picea) 

(Abies) 

(P.Silvestris) 

63 

(Fagus) 

(P.Nigra) 

(P.Brutia) 


IV.BÖLÜM 


(Nature Protected Areas)



KORUNAN ALANLAR Protected Areas 

TÜRKİYE'DE KORUNAN ALANLAR 

(Nature Conservation and Protected Areas in Turkey) 

(2000 sonu itibariyle) 

Toplam Orman Alanı Ülke Orman 

Arazi Kullanım Şekli alanına alanına Type of Protection 

Sayı Alan Sayı Alan oran oran 

(Num.) (Ha). (Num.) (Ha.) % % 

Milli Parklar 26 598179 26 306211 National Parks 

Tabiat Parkları 16 69137 16 26875 Nature Parks 

Tabiatı Koruma Alanları 35 83524 33 22060 Nature Protected Areas 

Tabiat Anıtları 54 334 54 334 Nature Monuments 

Tohum Meşçereleri 345 46266 345 46266 Seed Stands 

Gen Koruma Ormanları 115 16210 115 16210 Gene Conservation Forests 

Tohum Bahçeleri (1) 54 1261 54 1261 Clonal Seed Orchards 

Özel Çevre Koruma Alanları 13 1069035 8 400000 Specially Protected Areas 

Biyolojik Çeşitliliği Forest areas to conserve 

Koruma Alanları (Orman rejimi) 819217 3,9 Biological Diversity 

Tarım İşletmeleri Alanları 38 381162 Agricultural lands 

Biyolojik Çeşitliliği Areas to protect Biological 

Koruma Alanları (Top. Ülke) 2265108 819217 2,9 Diversity (Total country) 

Orman İçi Dinlenme Alan. 428 15946 428 15946 Rest areas set in forests 

Milli Parklar (Tarih, jeoloji)(3) 7 88452 7 28605 National Parks (Historical, geolog.) 

Muhafaza Ormanları 367918 188884 Protection forests 

Muhafaza Ormanları(2) 3042389 3042589 Protection forests (Technically) 

Diğer Korunan Alanlar 3514705 3276024 Other Protected Areas 

Korunan Alanlar (Orman Rejimi) 5779813 4095241 19,7 Protected Areas (Forest areas) 

Toplam Korunan Alanlar 5294104 4095241 6,8 Protected Areas (T. country) 

Not : (1) Tohum Bahçelerinde 27, Gen Koruma Ormanlarında 19 ağaç türü yer almaktadır. 

(2) Sözkonusu Muhafaza Ormanları, teknik olarak korunan ancak henüz hukuki olarak kesinleşmeyen alanlardır. 

(3) Başkomutanlık, Alacahöyük, Nemrut, Altınbeşik, Saklıkent ve Troya Milli Parklarını içerir. 

(4) Konu ilgili etüd ve araştırmalar devam ettiği için, Tablo'daki rakamlar kesin değildir. 

Kaynaklar :1) Orman Bakanlığı. 

2) Çevre Bakanlığı, Türkiye Bitki Genetik Çeşitliliğinin Yerinde Korunması Ulusal Programı 

3) Özel Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı 

4) DPT 

67 





KORUNAN ALANLARIN GENEL GÖRÜNÜMÜ 

68 

Gen Koruma Ormanları 

Tarım İşletmeleri Alanı 

Tohum Meşçereleri 

Özel Çevre Koruma A. 

Orman İçi Dinlenme Y. 

Tabiatı Koruma Alanları 

Tohum Bahçeleri 

Milli Parklar 

Not: Ayrıca, erozyon kontrolu amaçlı 3.2 mil. hektarlık Muhafaza Ormanı ve 45 adet (334 Ha.)Tabiat Anıtı vardır. 





ORMAN İÇİ BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİ KORUMA ALANLARI 

69 





MİLLİ PARKLAR 

(National Parks in Turkey) (2000 sonu itibariyle) (Ha.) 

Sıra Adı İli Tesis Tarihi Top. Alan Orman Alanı Nor. Koru Özellikler 

No (Name) (Province) (Estab. Date) (Total Area) (Forest Area) (High Forest) (Values) 

1- Yozgat Çamlığı Yozgat 05.02.1958 264 264 264 Flora / Fauna 

2- Karatepe/ Aslantaş Adana 29.05.1958 7.715 4.852 1.711 Tarih/ Flora 

3- Soğuksu Ankara 19.02.1959 1.195 1.012 737 Flora 

4- Kuşcenneti Balıkesir 27.07.1959 64 19 19 Kuş Top./ Flora 

5- Uludağ Bursa 20.09.1961 12.732 9.104 6.139 Flora/ Kayak 

6- Yedigöller Zonguldak 290.4.1965 2.019 1.633 1.633 Flora/ Fauna 

7- Dilek Yarımadası Aydın 19.05.1966 27.675 12.126 5.068 Flora/ Fauna 

8- Spil Dağı Manisa 22.04.1968 5.505 3.449 2.103 Jeoloji/Flora/Fauna 

9- Kızıldağ Isparta 09.05.1969 59.400 27.327 10.571 Flora 

10- Güllük Dağı- Termosos Antalya 03.11.1970 6.702 5.692 1.989 Tarih/ Flora 

11- Kovada Gölü Isparta 03.11.1970 6.534 4.814 1.811 Flora/ Fauna 

12- Munzur Vadisi Tunceli 21.12.1971 42.000 21.138 17.975 Flora/ Fauna 

13- Beydağları - Olimpos Antalya 16.03.1972 34.425 27.362 14.467 Tarih/ Fauna 

14- Gelibolu Y.Adası Çanakkale 22.11.1973 33.000 19.797 11.836 Tarih/ Flora/Fauna 

15- Köprülü Kanyon Antalya 12.12.1973 36.614 27.153 12.668 Tarih/ Flora 

16- Ilgaz Dağı Kastamonu 02.06.1976 1.088 849 833 Flora/ Kayak 

17- Başkomutan Tarihi Afyon/ Kütahya 08.11.1981 35.500 12.748 8.479 Tarihi 

18- Göreme Tarihi Nevşehir 25.11.1986 9.572 - - Tarihi 

19- Altındere Vadisi Trabzon 09.09.1987 4.800 897 771 Tarih/ Flora 

20- Boğazköy/Alacahöyük Çorum 21.09.1988 2.634 375 197 Tarihi 

21- Nemrut Dağı Adıyaman 07.12.1988 13.850 4.160 260 Tarihi 

22- Beyşehir Gölü Konya 11.01.1993 88.750 16.945 2.865 Tarih/ Flora/Fauna 

23- Kazdağı Balıkesir 17.04.1993 21.300 19.782 17.113 Flora/ Fauna 

24- Kaçkar Dağları Rize 31.08.1994 51.550 8.960 6.445 Flora/ Fauna 

25- Hatila Vadisi Artvin 31.08.1994 16.988 12.562 9.645 Jeoloji/ Flora 

26- Karagöl- Sahara Artvin 31.08.1994 3.766 1.348 723 Hidrografik/ Flora 

27- Altınbeşik Mağarası Antalya 31.08.1994 1.156 1.095 - Jeolojik 

28- Honaz Dağı Denizli 21.04.1995 9.219 6.897 4.298 Jeoloji/ Flora 

29- Aladağlar Niğde/Adana/Kayseri 21.04.1995 54.524 12.509 5.255 Jeoloji/Flora/Fauna 

30- Marmaris Muğla 08.03.1996 33.350 23.370 9.366 Jeoloji/Flora/Fauna 

31- Saklıkent Muğla 06.06.1996 12.390 9.520 5.168 Jeoloji/Flora/Fauna 

32- Troya Çanakkale 07.11.1996 13.350 707 86 Tarih/ Jeoloji 

33- Küre Dağları Bartın/Kastamonu 07.07.2000 37.000 36.350 … Jeoloji/Flora/Fauna 

TOPLAM 686.631 334.816 Flora/Fauna/Tarih 

Not: Normal Koru Ormanı rakamları, Başkomutanlık, Beyşehir, Boğazköy, Dilek, Hatila, Köprülü Kanyon, Munzur 

Vadisi, Nemrut Dağı ve Soğuksu Milli Parklarında, normal baltalık değerlerini de içerir. 

Kaynak: Orman Bakanlığı (APK- MP) 

70 





Park sayısı 

Not: Grafikteki rakamlar, tesis tarihleri itibariyle kümülatif değerleri gösterir. 

Note: Figures in graph show establishment dates and cumulative values as of the year under consideration. 

71 

Protected Areas 

MİLLİ PARKLARDA GELİŞİM SEYRİ Kümülatif 

Tesis Tarihi 

Milli Park Alanları 

http://ekutup.dpt.gov.tr/ormancil/konukcum/ormancil.pdf 

S




TABİATI KORUMA ALANLARI 

(Nature Conservation Areas in Turkey) (2000 sonu itibariyle) (Ha) 

Sıra Ad İl Tes. Tarihi G. Alan Or. Alanı Özellikler 

No Name Province Estab. Date T. Area Forest A. Values 

1 Sülüklügöl Bolu 25.3.1987 810 501 Pinus, Abies, Fagus, Quercus; Pyzaj; Fauna 

2 Kasatura Körfezi Kırklareli 18.4.1987 329 329 Fauna; Pinus, Quercus, Carpinus, Fagus 

3 Sultansazlığı Kayseri 21.4.1987 17.200 - Fauna (301 kuş türü), Flora 

4 Hacıosman Ormanı Samsun 24.4.1987 86 86 Fraxinus, Quercus, Ostria, Ulmus, Carpinus; Fauna 

5 Tekkoz- Kengerlidüz Hatay 29.5.1987 172 140 Fagus, Carpinus, Quercus,Ostria, Pinus, Acer; Fauna 

6 Kasnak Meşesi Isparta 27.7.1987 1.300 1.286 Qercus Vulcania, Cedrus, Pinus, Abies, Acer; Fauna 

7 Sütçüler Sığla Ormanı Isparta 27.7.1987 88 71 Liquidamber Orientalis,Pinus Brutia, Quercus; Fauna 

8 Sarıkum Sinop 30.7.1987 79 79 Fauna; Fraxinus, Fagus, Carpinus, Quercus 

9 Beykoz Göknarlık İstanbul 2.12.1987 47 40 Göknar, Castanea, Tilia, Carpinus, Corylus 

10 Kavaklı Zonguldak 23.12.1987 334 334 Taxus Baccata, Corylus, Fraxinus, Tilia, Acer ; Fauna 

11 Çitdere Zonguldak 29.12.1987 722 694 Quercus Hartwissiana, Abies, Fraxinus,Acer; Fauna 

12 Kökez Bolu 30.12.1987 324 324 Abies Bornmulleriana, Fagus Orientalis; Fauna 

13 Sakagölü Longos Kırklareli 29.4.1988 1.345 1.345 Alnus, Ulmus, Fraxinus, Quercus,Fagus; Fauna 

14 Vakıf Çamlığı Kütahya 8.6.1988 685 561 P.Nigra ssp. Pallasiana var. pyramidata-şeneriana 

15 Kazdağı Göknarı Balıkesir 15.6.1988 240 240 Abies equi-trojani, Pinus, Fagus; Fauna 

16 Akdoğan-Rüz.Ebe Çamı Bolu 16.8.1988 174 174 Pinus Nigra ssp. pallasiana var. şeneriana; Fauna 

17 Sırtlandağı Halep Çamı Muğla 17.8.1988 760 760 Pinus Halepensis, P.Brutia, Pistacia L., Olea, Laurus 

18 Kale- Bolu Fındığı Bolu 5.10.1988 460 451 Coryllus co., Abies, Pinus, Quercus, Fagus,; Fauna 

19 Alacadağ Antalya 1.10.1990 427 420 Cedrus, Pinus, Juniperus,Quercus, Ostrya ; Fauna 

20 Seyfe Gölü Kırşehir 26.8.1990 10.700 - Otis tarda, Tadorna ferruyinea,Phoenicopterus ruber 

21 Domaniç- Kaşalıç Kütahya 5.2.1991 134 132 Fagus,Pinus,Populus,Pyrus,Hedera helix,Rubus;Fauna 

22 Çığlıkara Antalya 5.7.1991 15.889 9.495 400 ağaç türü- Cedrus libani, Juniperus, Acer ; Fauna 

23 Gala Gölü Edirne 16.7.1991 2.369 607 111 Kuş türü- Fauna 

24 Körçoban K.Maraş 31.12.1993 580 457 Abies cilicica, Cedrus, Pinus, Juniperus, Alnus; Fauna 

25 Çamburnu Artvin 31.12.1993 180 120 Pinus sivestris ssp. Kochiana ; Fauna 

26 Dibek Antalya 31.12.1993 550 339 Cedrus, Juniperus, Quercus ; Fauna 

27 Habibineccar Hatay 31.12.1993 118 78 Tarihi, Kültürel; Pinus, Quercus; Fauna 

28 Demirciönü Bolu 12.4.1994 430 430 Fagus,Carpinus,Castanea, Quercus,Tilia,Alnus; Fauna 

29 Yumurtalık Adana 8.7.1994 16.430 15 Caretta caretta, Cheloria mydas, Göçmen kuşlar 

30 Dandindere Afyon 31.8.1994 260 240 Cedrus libani, Juniperus, Quercus ; Fauna 

31 Kartal Gölü Denizli 23.12.1994 1.309 977 Buzul Vadisi, Peyzaj, Pinus nigra(250-700 yaşlarında) 

32 Akgöl (Ereğli sazlığı) Konya 21.4.1995 6.787 - Su kuşları (200 tür) 

33 Örümcek Ormanı Gümüşhane 7.1.1998 263 263 Abies, Spruce 

34 Camili- Efeler Ormanı Artvin 24.3.1998 1.453 597 Bakir orman: Fagus, Abies, Spruce, Carpinus, Alnus 

35 Camili- Gorgit Artvin 24.3.1998 490 475 Fagus, Abies, Spruce,Carpinus,Alnus; Göçmen kuşlar 

TOPLAM 83.524 22.060 

Not: Toplam ormanlık alan olan 22060 hektarın yüzde 80' nini, bakir normal koru ormanları oluşturur. 

Kaynak: Orman Bakanlığı (MP- APK) 

72 





TABİAT PARKLARI 

(Nature Parks in Turkey) (2000 sonu itibariyle) (Ha.) 

Sıra Adı İli Tesis Tarihi Top. Alan Orman Alanı Normal Koru Özellikler 

No (Name) (Province) (Estab. Date) (T. Area) (Forest Area) (High Forest) (Values) 

1- Ölüdeniz- Kıdrak Muğla 01.12.1983 950 679 369 Flora/ Fauna/ Jeoloji 

2- Çorum- Çatak Amasya/ Çorum 11.06.1984 388 353 327 Doğal Yapı/ Peyzaj 

3- Abant Gölü Bolu 21.10.1988 1.150 647 612 Flora/ Fauna/ Peyzaj 

4- Yazılı Kanyon Isparta 05.09.1989 600 497 164 Manzara 

5- Uzungöl Trabzon 03.10.1989 1.625 1.212 1.074 Flora/ Fauna 

6- Kurşunlu Şelalesi Antalya 21.05.1991 394 358 353 Flora/ Şelale 

7- Gölcük Isparta 05.07.1991 6.684 3.177 2.075 Flora/ Fauna/ Peyzaj 

8- Bafa Gölü Aydın 08.07.1994 12.281 2.393 359 Flora/ Fauna/ Peyzaj 

9- Polenezköy İstanbul 15.771.994 3.004 2.696 2.647 Ekoloji/ Flora 

10- Ayvalık Adaları Balıkesir 21.04.1995 17.950 1.110 770 Jeomorfolojik 

11- Ballıkayalar Kocaeli 06.09.1995 1.847 752 67 Jeomorfoloji/ Peyzaj 

12- Beşkayalar Kocaeli 27.02.1998 1.154 1.057 563 Peyzaj/ Flora/ Fauna 

13- Hacıosman İstanbul 07.05.1998 6 6 6 Flora 

14- Kocakoru Ormanı Konya 07.08.1998 329 323 240 Flora/ Peyzaj 

15- Artabel Gölleri Gümüşhane 22.12.1998 5.859 54 33 Jeoloji/ Flora/ Fauna 

16- Akdağ Afyon/Denizli 29.06.2000 14.916 12.240 7.344 Peyzaj/ Flora/ Fauna 

TOPLAM 69.137 26.875 16.634 

Kaynak: Orman Bakanlığı(APK- MP) 

BİYOGENETİK, BİYOSFER REZERV ALANLARI 

(Biogenetic and Biosfer Reserve Areas) (Ha.) 

No Ad İl Tes. Tarihi Alan Özellik 

(Name) (Province) (Estab. Date) (Area) (Values) 

1- Urfa/ Birecik Urfa 1978 3.200 Biyogenetik- Kelaynak Kuşları 

2- Termossos Antalya 1978 6.736 Biyogenetik- Maki Florası 

3- Köprülü Kanyon Antalya 1978 35.230 Biyogenetik- Ballı Servi Ormanı 

4- Dilek Yarımadası Aydın 1978 27.675 Biyogenetik- Flora 

5- Köyceğiz Muğla 1978 30 Biyogenetik- Sığla Ormanı 

6- Aladağlar Adana/ Niğde 1978 48.104 Biyogenetik- Karaçam Ormanı 

7- Kasnak Ormanı Isparta 1978 1.300 Biyogenetik- Kasnak Meşesi Ormanı 

8- Sultan Sazlığı Kayseri 1978 17.200 Biyosfer Reservi 

9- Kuşcenneti Balıkesir 1978 64 Biyosfer Reservi 

TOPLAM 139.539 

Kaynak: Orman Bakanlığı(MP) 

73 





TABİATI KORUMA ALANLARININ GELİŞİM SEYRİ 

Sayı 

TABİAT PARKLARINDA GELİŞİM SEYRİ 

Sayı 

Developments in Nature Conservation Areas 

Tesis Tarihi 

74 

Alan (Ha.) 

Developments in Nature Parks Sayı 

Alan (Ha.) 

Kümülatif 





TABİAT ANITLARI (Nature Monuments in Turkey) 

Sıra Ad İl Tesis Ta. Alan Özellikler 

1 Samandere Şelalesi Bolu 19.12.1988 10,00 Şelale, Flora 

2 Mızıkçam Kütahya 12.7.1993 0,50 700 yıllık Karaçam 

3 Bığ Bığ Orman sarmaşığı Adana 6.6.1994 0,15 Kaya üzerinde 15 m.lik sarmaşık 

4 Asarlık Tepeler Ankara 22.8.1994 52,00 Kuesta Morfolojik Yapı 

5 Anadolu Kestanesi İzmir 27.9.1994 0,25 600 yaş, 20 m. boy, 3 m. çap, 10 m. çevre 

6 Eskipazar Türbe Camii Çankırı 27.9.1994 0,50 Karaçam: 300 yaş, 7.5 m. boy, 1.40 m. çap 

7 Araç Türbe Camii Kastamonu 27.9.1994 0,25 Karaçam: 600 yaş, 25 m. boy, 1.85 çap, 

8 Fosil Ardıç Konya 27.9.1994 0,50 500 yaş, 4 m. çevre 

9 Titrek Kavak Konya 27.9.1994 0,25 100 yaş, 2.5 m. çap, 8 m. çevre 

10 Koca Katran Mersin 27.9.1994 0,25 Sedir: 620 yaş, 40 m. boy, 2.40 m. çap 

11 Taşdede Pırnal Meşesi İzmir 29.9.1994 0,15 250 yaş, 8 m. boy, 1 m. çap 

12 Dokuz Kardeşler Çamı Çankırı 29.9.1994 0,15 Karaçam: 200 yaş, 25 m. boy, 2.8 m. çap 

13 Barla Sedir Ağacı Isparta 29.9.1994 0,25 320 yaş, 15 m. boy, 1.90 m. çap 

14 Kunduracı Çınarı İzmir 29.9.1994 0,15 980 yaş, 30 m. boy, 4 m. çap, 15 m. çevre 

15 Kızılcaelmalı Meşesi Sinop 29.9.1994 0,25 250 yaş, 25 m. boy, 1.20 m. çap, 3.70 m. çevre 

16 Ana Ardıç Mersin 29.9.1994 0,25 840 yaş, 21m. boy, 2.75 m. çap, 7.20 m. çevre 

17 Çatal Sedir Isparta 29.9.1994 0,25 250 yaş, 34 m. boy, 1.40 m. çap, 4.50 m. çevre 

18 Söğüt Yaylası Ulu Ardıç Isparta 29.9.1994 0,25 1000 yaş, 27 m. boy, 2.5 m. çap, 7.85 m. çevre 

19 Meşe Ağacı Adapazarı 9.11.1994 0,25 400 yaş, 30 m. boy, 2 m. çap 

20 Görkemli Meşe Sinop 9.11.1994 0,25 350 yaş, 20 m. boy, 1.80 m. çap 

21 Teos Menengici İzmir 9.11.1994 0,15 Meşe: 35 yaş, 4 m. boy, insan figürüne benzeme 

22 Ulu Kavak Yozgat 9.11.1994 0,15 200 yaş, 20 m. boy, 2.5 m. çap 

23 Güney Şelalesi Aydın 9.11.1994 0,50 Şelale, peyzaj 

24 Subaşı- Havuzlar İstanbul 7.2.1995 0,25 Çınar: 1000 yaş, 15 m. boy, 3.5 m. çap, 17 m. çev. 

25 Kızılağaç K. Lübnan Sediri Antalya 21.2.1995 0,25 1500 yaş, 26 m. boy, 2.45 m. çap, 7.69 m. çevre 

26 Koca Katran Lübnan Sediri Antalya 21.2.1995 0,25 2000 yaş, 25 m. boy, 2.62 m. çap, 8.23 m. çevre 

27 Şah Ardıç Antalya 21.2.1995 0,25 800 yaş, 24 m. boy, 2.35 m. çap, 7.38 m. çevre 

28 Koç Sedir Antalya 21.2.1995 0,25 650 yaş, 35 m. boy, 1.85 m çap, 6.10 m. çevre 

29 Söğüt Köyü Çınarı Muğla 21.2.1995 0,15 250 yaş, 35 m. boy, 2.70 m. çap, 8.5 m. çevre 

30 Bayır Servi Ağacı Muğla 21.2.1995 0,15 250 yaş, 30 m. boy, 1.80 m. çap, 5.65 m. çevre 

31 Bayır Çınarı Muğla 21.2.1995 0,15 300 yaş, 30 m. boy, 2.67 m. çap, 8.38 m. çevre 

32 Ulu Meşe Muğla 21.2.1995 0,15 25 m. boy, 1.42 m. çap,, 4.25 m. çevre 

33 Ovacık K. Anadolu Kestane. İzmir 21.2.1995 0,25 500 yaş, 18 m. boy, 2.78 m. çap, 7.3 m. çevre 

34 Çatal Çam Isparta 21.4.1995 0,25 700 yaş, 22 m. boy, 1.88 m. çap, 8.73 m. çevre 

35 Aslan Ardıcı Antalya 21.4.1995 0,25 1700 yaş, 25 m. boy, 3.40 m. çap, 12.5 m. çevre 

36 Karamık Köyü Sediri Antalya 21.4.1995 0,25 500 yaş, 25 m. boy, 1.82 m. çap, 6.34 m. çevre 

37 Beldeğirmeni Köyü Çınarı Kastamonu 21.4.1995 0,15 800 yaş, 50 m. boy, 2.80 m. çap, 9 m. çevre 

38 Oniki Kardeşler Kastamonu 21.4.1995 0,15 Kayın: 12 çatal,100 yaş, 40 m.boy,çatal çap:43 cm. 

39 Erenler Çamı Kastamonu 21.4.1995 0,15 300 yaş, 5 m. boy, 15 m. lik yatay dallar 

40 Kirani Evliya Ardıcı Gümüşhane 26.6.1995 0,25 4.80 m. boy, 1.32 m. çap, 4.15 m. çevre 

41 Ali Ağanın Kavağı Gümüşhane 26.6.1995 0,15 30 m. boy, 1.55 m. çap, 4.85 m. çevre 

42 Yarendere Fıstık Çamı İzmir 25.7.1995 0,25 150 yaş, 30 m. boy, 1.30 m. çap, 4.10 m. çevre 

43 İlk Kurşun Çınarı İzmir 25.7.1995 0,25 300 yaş, 32 m. boy, 2 m. çap, 5.80 m. çevre 

44 Yemişçi Çınarı İzmir 25.7.1995 0,25 350 yaş, 20 m. boy, 9 m. çevre 

45 Fıstık Çamı İzmir 25.7.1995 0,25 105 yaş, 20 m. boy, 1.20 m. çap, 3.90 m. çevre 

46 Örümcek Ormanı Ladini(4 ad.) Trabzon 11.10.1995 0,25 400 yaş, 49.1-61.5 m. boylarında, 1.21-1.54 m. çap. 

50 Örümcek Ormanı Göknarı(4 Trabzon 11.10.1995 0,25 400 yaş, 54.0-58.5 m. boylarında, 1.18-1.92 m. çap. 

54 Kadınlarkuyusu Koca Menen. İzmir 31.10.1995 0,25 Menengic:600 yaş,14 m.boy,2.1m.çap, 7.3 m.çevre 

55 Bitez Yalısı Zeytin Ağacı Muğla 29.9.1995 0,25 300 yaş, 3.5 m. boy, 2 m. çap, 7.6 m. çevre 

56 Meke Gölü Konya 3.8.1998 260,0 Jeomorfolojik özellik 

TOPLAM 333,8 

Kaynak : Orman Bakanlığı (MP) 

75 





YABAN HAYATINI KORUMA ALANLARI 

(Areas To Protect Wildlife) 

Faaliyet Toplam Ağaçla kaplı saha 

Sayı Hektar Sayı Hektar 

Yaban Hayatı Koruma Sahaları 123 1851317 123 1851317 Wildlife Management Areas 

Yaban Hayatı Üretme İstasyon. 41 873 41 873 Wildlife Breeding Stations 

KORUMA ALTINA ALINAN / 

ÜRETİLEN YABAN HAYATINDAN BAZILARI 

(Some Of The Wildlife Protected or Breeded in Turkey) 

Memeliler Kuşlar 

(Mamals) (Birds) 

Geyik Deer Keklik Chukar 

Alageyik Fallow Deer Çil Partridge 

Karaca Roe Deer Sülün Pheasant 

Ceylan Antelope Toraç Francolin 

Yaban Keçisi Ibex Kelaynak Ibix 

Ç.B.Yaban Keçisi Chamois Toy Great Bustard 

Yaban Koyunu Wild Sheep Yaban Horozu Wild Cock 

Flamingo Flamingo 

Tepeli Pelikan Dalmatian Pelican 

Bıldırcın Quail 

Saz Horozu Purple Gallinule 

Dikkuyruk White headed duck 

Yaz Ördeği Marble Teal 

Küçük Karabatak Pygmy Cormorant 

Pasbaş Ördek Ferrugineus Duck 

Kaşıkçı Sponbill 

Suna Shelduck 

Kuğu Mute swan 

Angıt Rudyy Shelduck 

Balaban Bittern 

Altıngöz Goldeneye 

Boz Kaz Greylag Goose 

Kaynak: Orman Bakanlığı (MPG) 

76 





MUHAFAZA ORMANLARI 

(Conservation Forests in Turkey) Hektar 

Sıra No Adı İli Bölge Tesis Tarihi Orman Alanı Toplam Alan 

1 Belgrat İstanbul İstanbul 02.11.1950 4.967,5 5.431,7 

2 Alacadağ Antalya Antalya 10.07.1953 1.474,1 1.695,5 

3 Kocamurtluk Manisa İzmir 11.02.1955 133,5 1.385,5 

4 Sultandağı Afyon Eskişehir 06.05.1955 17.168,5 42.496,0 

5 Elmalı Bendi İstanbul İstanbul 28.12.1955 850,7 850,7 

6 Karagöl Tunceli Elazığ 21.04.1956 4.440,5 6.330,0 

7 Anamas Konya Konya 15.01.1957 10.099,5 15.447,5 

8 Fadra Konya Konya 15.01.1957 26.623,0 32.337,5 

9 Yergen Konya Konya 15.01.1957 15.574,0 32.337,5 

10 Çandır Çay D. Konya Konya 15.01.1957 7.779,5 34.400,0 

11 Kızıldağ Isparta Isparta 16.04.1959 213,6 549,8 

12 Eldivan Çankırı Ankara 16.08.1961 2.325,5 3.385,5 

13 Akdağ Isparta Isparta 02.09.1961 1.330,5 2.122,0 

14 Ömeroba İstanbul İstanbul 12.12.1961 716,0 1.996,0 

15 Terkos Gölü İstanbul İstanbul 22.12.1961 3.292,0 5.683,0 

16 Yalova İstanbul Bursa 04.12.1962 374,3 472,5 

17 Günyü-H.Kadın Zonguldak Zonguldak 22.10.1963 28,0 35,0 

18 Çamgölü Samsun Amasya 09.09.1964 314,8 314,8 

19 Tosya Dağı Kastamonu Kastamonu 23.07.1964 997,0 1.300,0 

20 Sultan Dağı Konya Konya 09.04.1964 7.947,5 19.366,5 

21 Apa Barajı Konya Konya 10.02.1964 12.074,0 25.731,0 

22 İnkum Zonguldak Zonguldak 28.01.1964 222,5 222,5 

23 Beynam Ankara Ankara 01.07.1966 857,0 1.602,0 

24 Mameki Tunceli Elazığ 22.08.1966 18,9 18,9 

25 Erikli- A.Ayva Çankırı Ankara 23.10.1968 8.611,5 17.239,5 

26 Gümüldür İzmir İzmir 22.04.1969 4.065,7 4.065,7 

27 Yaylakent Ankara Ankara 17.10.1969 3.041,0 3.041,0 

28 Tatvan Bitlis Elazığ 21.04.1969 179,5 200,0 

29 Çakallı Antalya Antalya 26.06.1970 2.923,0 5.568,1 

30 Tortum Gölü Erzurum Erzurum 26.09.1970 1.793,5 38.977,0 

31 Elmalı-Dereboğa Mersin Mersin 23.10.1970 2.850,0 6.230,0 

32 Gücüllü Isparta Isparta 07.05.1971 614,0 1.475,0 

33 Saracuk Dere Amasya Amasya 18.08.1972 752,4 893,8 

34 Keltepe Kocaeli Adapazarı 25.12.1973 953,5 982,5 

35 Kuğulugöl Konya Konya 14.05.1973 2.167,0 3.463,0 

36 Çatalkaya İzmir İzmir 30.09.1974 4.498,0 4.498,0 

37 Karagöl İzmir İzmir 17.12.1974 1.263,9 1.263,9 

38 Uludere Sakarya Adapazarı 28.02.1977 2.148,1 2.215,6 

39 Üzümören Tokat Amasya 02.05.1978 1.944,0 2.603,0 

40 Doğancı Bursa Bursa 30.03.1978 2.268,0 3.238,0 

41 Kadıncık Mersin Mersin 18.05.1978 2.595,0 2.900,0 

42 Çaygöen Balıkesir Balıkesir 29.12.1980 1.408,5 2.200,0 

43 Atikhisar Çanakkale Çanakkale 26.03.1980 2.653,0 2.893,0 

44 Aksaz-Karaağaç Muğla Muğla 21.12.1982 2.373,2 7.871,6 

45 Prof.Bekir Sıtkı Ev. İsparta İsparta 17.02.1984 500,0 500,0 

46 Gökçe Barajı Bursa Bursa 29.04.1985 1.050,0 1.663,0 

47 Menemen(Karagöl) İzmir İzmir 03.08.1993 447,5 447,5 

48 Azizpaşa- Fatih İstanbul İstanbul 02.03.1995 2.549,5 2.549,5 

49 Davutlar Aydın Muğla 03.11.1995 1.154,5 1.163,5 

50 Kepez İsparta İsparta 03.05.1996 823,5 830,5 

51 Sapanca Gölü Adapazarı Adapazarı 09.12.1997 10.392,0 10.392,0 

52 Kartepe Adapazarı Adapazarı 30.03.1998 3.025,5 3.025,5 

53 Karacakışla Samsun Amasya 27.09.1998 16,0 16,0 

TOPLAM (Ayrıca, 3.042.589 Ha. teknik olarak ayrılmıştır) 188.883,7 367.917,6 

Note. In addition, there are also 3.042.589 hectars of forest area set aside technically. 

Kaynak: 8.Plan Ormancılık ÖİK Raporu 

77 





ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİ 

(Specially Protected Areas in Turkey) 

Sıra Ad İl Tes. Tarihi Alan Özellikler 

No (Name) (Province) (Estab.Date) (Ha.) (Values) 

1 Köyceğiz- Muğla 12.6.1988 46.146 Deniz kaplumbağası, Antik kent, 4 adet göl, Lagün 

Dalyan Günlük ağacı, Pelikan ve 180 kuş türü, Plaj 

(Caretta caretta, Antique city, Sweet gum, Mig. Birds(180 kinds), Pelicans) 

2 Fethiye- Muğla 12.6.1988 77.407 Doğal güzellik, Ölü deniz lagünü, 12 adalar, 

Göcek Kaya mezarları, Çam, Sedir, Günlük ağacı 

(lagoon, Rock graves,12 islands, Pine, Cedrus, Sweet gum, Scenery) 

3 Gökova Muğla 12.6.1988 57.690 Kızılçam ve günlük ormanları, Sünger üretimi, 

Deniz faunası, Sedir Adası, Koy, Doğal güzellik 

(Pine and Cedrus forests, Sponge product., Sea fauna, Scenery) 

4 Patara Antalya 18.1.1990 18.981 Antik kent, Lahitler, Doğa, Kum, Deniz 

Deniz kaplumbağası 

(Antique city- remnants, Caretta caretta, Beach, Scenery) 

5 Kekova ve Antalya 18.1.1990 23.236 Ölü deniz, Batık kentler, Yat turizmi, Adalar, 

Çevresi Doğal güzellikler 

6 Göksu 

Deltası 

(Death sea, Sunk cities, Islands, Scenery, Yacht tourism) 

İçel 18.1.1990 22.631 Delta kuş alanı (Saz horozu), Kumul bitkileri, Kızılçam 

Caretta caretta, Antik kentler, Mağaralar 

(Birds sanctuary, Sand flora, P.Brutia, Caretta caretta, Antique cities) 

7 Gölbaşı Ankara 22.10.1990 27.394 Eymir-Mogan gölleri, Recreasyon, Toprak koruma, 

Flora, Fauna 

(Lakes, Soil protection, Flora, Fauna, Recreation) 

8 Pamukkale Denizli 22.10.1990 4.314 Traverten, Kaynak suları, Antik kent (hamam), 

Zakkum, Ficusinur 

(White travertens, Hot springs, Antique baths, Nemumoleander) 

9 Ihlara Aksaray 22.10.1990 5.464 Antik kentler( manastır, kilise, mağara), 

(Kapodokya) Kaplıca, Flora, Volkanik taşlar 

(Antique cities-monasteries-churches, Caves, Carved tuffas, Flora) 

10 Foça İzmir 22.10.1990 2.761 Antik kent ve eserler, Akdeniz fok'u, Balıkçılık, 

Kızılçam ormanı, Fauna, Doğal peyzaj 

(Historical remnants, Seals, P.Brutia forests, Fauna, Landscape) 

11 Datça- Muğla 22.10.1990 144.368 Koy'lar, Bambus arıları, Dağ keçisi, Deniz faunası 

Bozburun Flora (Hurma, Günlük ağacı), Doğal peyzaj 

(Mt.Goat, Sea fauna, Liquidambar orientalis, Date palms, B.bees, Nature) 

12 Belek Antalya 22.10.1990 11.179 Antik eserler, Flora (Kızılçam, Fıstıkçamı), 

Caretta caretta, Doğal peyzaj 

(Caretta caretta, His. remains-ruins, P.Brutia-Pinea forests, Nature, 

13 Tuz Gölü Konya 14.09.2000 627.464 Çoraklaşmanın önlenmesi, Su ve göçmen kuşların korunması 

Aksaray (Prevention of salination, Protection of water birds) 

TOPLAM 1.069.035 

Kaynak: Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı 

78 





TÜRKİYE'DE SULAKALANLAR 

(Wetlands of Turkey) 

Ad / Bölge İl Alan(Ha.) Ad /Bölge İl Alan(Ha.) 

MARMARA BÖLGESİ 75.210 İÇ ANADOLU BÖLGESİ 344.750 

1 Ulubat Gölü Bursa 13.500 38 Karamuk Gölü Afyon 3.700 

2 Kuş Gölü Balıkesir 16.200 39 Eber Gölü Afyon 12.500 

3 Kocaçay Deltası Bursa 1.200 40 Akşehir Gölü Konya/Afyon 33.500 

4 İznik Gölü Bursa 30.800 41 Çavuşçu Gölü Konya 1.200 

5 Sapanca Gölü Sakarya 4.200 42 Beyşehir Gölü Konya/Isparta 65.600 

6 Meriç Deltası, Gala Gölü Edirne 3.800 43 Suğla Gölü Konya 12.600 

7 Terkos Gölü İstanbul 2.500 44 Hotamış Gölü Konya 8.000 

8 B. Çekmece Gölü İstanbul 1.100 45 Tuz Gölü Ankara/Konya 

9 Acarlar Gölü Sakarya 1.560 Aksaray 164.200 

10 Akgöl Sakarya 350 46 Tersakan Gölü Konya 6.400 

47 Bulok Gölü Konya 1.200 

KARADENİZ BÖLGESİ 9.726 48 Köpek Gölü Konya 500 

11 Yeniçağa Gölü Bolu 1.800 49 Kulu Gölü Konya 800 

12 Balık Gölü Samsun 3.900 50 Altınçanak Gö. Ankara 600 

13 Çernek Gölü Samsun 370 51 Samsam Gölü Konya 400 

14 Liman Gölü Samsun 200 52 Ereğli S. Akgöl Konya 12.000 

15 Karaboğaz Gölü Samsun 1.500 53 Sultan Sazlığı Kayseri 14.000 

16 Simenit Gölü Samsun 1.900 54 Tuzla Gölü Kayseri 3.200 

17 Sarıkum Gölü Sinop 56 55 Tödürge Gölü Sivas 350 

Yeşilırmak Deltası 35.000 56 Seyfe Gölü Kırşehir 3.400 

57 Mogan Gölü Ankara 600 

EGE BÖLGESİ 52.300 

18 Marmara Gölü Manisa 4.400 DOĞU ANADOLU 416.050 

19 Işıklı Göl, Gökgöl Denizli 4.000 58 Van Gölü Van/Bitlis 371.300 

20 Çamaltı Tuzlası İzmir 8.000 59 Erçek Gölü Van/Bitlis 9.800 

21 Menderes Deltası Aydın 13.000 60 Arin Gölü Bitlis 1.300 

22 Bafa Gölü Aydın, Muğla 6.500 61 Nazik Gölü Bitlis 3.000 

23 Köyceğiz Gölü ve Dalyan Muğla 5.200 62 Bulanık Gölü Muş 1.600 

24 Acıgöl Afyon/Denizli 10.800 63 Hamurpert Gölü Muş 400 

25 Çaltı Gölü Denizli 400 64 Hazar Gölü Elazığ 7.000 

65 Tortum Gölü Erzurum 800 

AKDENİZ BÖLGESİ 99.200 66 Balık Gölü Ağrı 5.400 

26 Burdur Gölü Burdur/Isparta 17.600 67 Doğubeyazıt Saz. Ağrı 1.000 

27 Salda Gölü Burdur 4.500 68 Turna Gölü Kars 250 

28 Yarışlı Gölü Burdur 1.300 69 Çıldır Gölü Kars 11.500 

29 Çorak Gölü Burdur 1.200 70 Aktaş Gölü Kars 2.700 

30 Karataş Gölü Burdur 800 

31 Eğirdir Gölü Isparta 48.800 

32 Kovada Gölü Isparta 900 GENEL TOPLAM 997.236 

33 Çapalı Gölü Isparta 1.200 

34Göksu Del Akgöl 

Paradeniz Mersin 13.000 

35 Akyatan Gölü Adana 4.900 

36 Akyayan Gölü Adana 1.000 

37 Yumurtalık Lagunu Adana 4.000 

Not: 1986 yılı itibariyle bu alanların 190 bin hektarı, yağış azlığı ve drenaj kanalları açınımı nedeniyle kurumuştur. 

Kaynak: Türkiye'nin Sulak Alanları, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı, Ankara, 1989. 

79 


V.BÖLÜM 

ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIMLARI 

(Investments in Forestry Sector) 

80 http://ekutup.dpt.gov.tr/ormancil/konukcum/ormancil.pdf




ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIMLARI (1963 - 2000) 

( State Investments in Forestry Sector in Turkey ) Milyar TL. 

Cari Fiyatlar ile 000 Yılı fiyatları ile Plan Dönemleri ( 2000 Yılı fiyatları ile) 

Yıl (At current prices) (At 2000 prices) (Plan Periods- at 2000 prices) 

Program Gerçekleş. Program Gerçekleş. Program Gerçekleşme 

1963 0,2 0,2 51.546,4 51.546,4 

1964 0,2 0,2 49.019,6 49.019,6 

1965 0,2 0,2 45.977,0 45.977,0 I.Plan 249.015,1 229.445,6 

1966 0,2 0,2 43.763,7 43.763,7 

1967 0,3 0,2 58.708,4 39.138,9 

1968 0,3 0,3 56.285,2 56.285,2 

1969 0,3 0,3 52.816,9 52.816,9 

1970 0,3 0,3 50.251,3 50.251,3 II.Plan 240.254,7 240.254,7 

1971 0,3 0,3 43.165,5 43.165,5 

1972 0,3 0,3 37.735,8 37.735,8 

1973 0,5 0,4 55.555,6 44.444,4 

1974 0,8 0,7 72.727,3 63.636,4 

1975 1,0 0,9 75.757,6 68.181,8 III.Plan 430.653,1 363.330,6 

1976 1,4 1,3 89.172,0 82.802,5 

1977 2,9 2,2 137.440,8 104.265,4 

1978 3,2 2,5 104.234,5 81.433,2 1978 104.234,5 81.433,2 

1979 3,8 2,6 76.458,8 52.313,9 

1980 9,1 6,3 87.164,8 60.344,8 

1981 14,9 10,3 99.201,1 68.575,2 IV.Plan 440.838,7 333.154,2 

1982 16,8 13,0 88.328,1 68.349,1 

1983 22,0 20,5 89.686,1 83.571,1 

1984 32,2 28,4 87.452,5 77.132,0 1984 87.452,5 77.132,0 

1985 51,5 40,2 99.019,4 77.292,8 

1986 75,5 59,2 103.965,8 81.520,2 

1987 114,8 128,0 109.562,9 122.160,7 V.Plan 473.650,9 455.076,6 

1988 168,6 182,9 81.528,0 88.442,9 

1989 238,0 256,2 79.574,7 85.659,8 

1990 382,0 375,0 84.416,2 82.869,3 

1991 576,8 492,0 71.952,5 61.374,2 

1992 1.048,0 544,2 82.710,5 42.949,5 VI.Plan 369.449,2 281.262,4 

1993 1.475,0 1.061,0 66.810,1 48.058,0 

1994 2.836,0 2.053,0 63.559,9 46.011,5 

1995 4.893,0 3.196,0 64.944,0 42.420,0 1995 64.944,0 42.420,0 

1996 8.927,0 6.945,0 64.782,1 50.399,0 

1997 16.099,0 12.904,0 61.437,9 49.245,0 VII.Plan 311.577,6 259.258,8 

1998 23.520,0 20.724,0 51.932,4 45.758,8 

1999 42.144,0 37.579,0 60.055,2 53.550,1 

2000 73.370,0 60.306,0 73.370,0 60.306,0 

2001(P) 94.555,0 2001 80.131,4 

Not : 1) Tablo'ya yatırım işçiliği dahil edilmiştir. 2) Milli Park yatırımları dahil edilmemiştir. 

( YATIRIMLAR - Ağaçlandırma Fonu ilavesi ile) (Investments,with the inclusion of Afforestation Fund) 

1996 11.039,0 9.057,0 80.108,6 65.725,5 

1997 19.603,0 16.408,0 74.810,1 62.617,1 VII.Plan 374.625,6 322.306,9 

1998 29.995,0 27.199,0 66.229,2 60.055,6 

1999 48.677,0 44.112,0 69.364,7 62.859,6 

2000 84.113,0 71.049,0 84.113,0 71.049,0 

Not : Fon, 1996 yılından itibaren uygulanmaktadır. Gerçekleşme, program olarak Tablo'da yer almıştır. 

Kaynak : DPT. ; Orman Bakanlığı Glossary: Gerçekleş.: Realization; Milyar TL.:Billion TL. 

83 





BÜTÇELER İTİBARİYLE ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIMLARI 

(1980 - 2000) 

A- PROGRAM Cari Fiyat 

Genel Katma Döner S. G+K Bütçe Payları 

Yıl Bütçe Bütçe Bütçesi TOPLAM Bütçe Genel B. G+K. Döner S. 

(Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (%) (%) (%) 

1980 0,7 1,4 7,0 9,1 2,1 7,7 23,1 76,9 

1981 2,6 1,8 10,5 14,9 4,4 17,4 29,5 70,5 

1982 2,6 1,5 12,7 16,8 4,1 15,5 24,4 75,6 

1983 4,8 1,0 16,2 22,0 5,8 21,8 26,4 73,6 

1984 6,1 1,6 24,5 32,2 7,7 18,9 23,9 76,1 

1985 3,6 2,1 45,8 51,5 5,7 7,0 11,1 88,9 

1986 4,0 2,5 69,0 75,5 6,5 5,3 8,6 91,4 

1987 6,4 2,4 106,0 114,8 8,8 5,6 7,7 92,3 

1988 9,6 2,0 157,0 168,6 11,6 5,7 6,9 93,1 

1989 13,0 3,0 222,0 238,0 16,0 5,5 6,7 93,3 

1990 0 23,0 359,0 382,0 23,0 0,0 6,0 94,0 

1991 0 61,6 515,2 576,8 61,6 0,0 10,7 89,3 

1992 320,0 20,0 708,0 1.048,0 340,0 30,5 32,4 67,6 

1993 550,0 25,0 900,0 1.475,0 575,0 37,3 39,0 61,0 

1994 1.326,0 60,0 1.450,0 2.836,0 1.386,0 46,8 48,9 51,1 

1995 2.057,0 136,0 2.700,0 4.893,0 2.193,0 42,0 44,8 55,2 

1996 2.990,0 239,0 5.698,0 8.927,0 3.229,0 33,5 36,2 63,8 

1997 6.165,0 429,0 9.505,0 16.099,0 6.594,0 38,3 41,0 59,0 

1998 10.500,0 820,0 12.200,0 23.520,0 11.320,0 44,6 48,1 51,9 

1999 18.450,0 3.194,0 20.500,0 42.144,0 21.644,0 43,8 51,4 48,6 

2000 37.250,0 6.520,0 29.600,0 73.370,0 43.770,0 50,8 59,7 40,3 

B- GERÇEKLEŞME Cari Fiyat 

Genel Katma Döner S. Sektör G+K Bütçe Payları 

Yıl Bütçe Bütçe Bütçesi Toplamı Bütçe Genel B. G+K. Döner S. 

(Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (Milyar TL.) (%) (%) (%) 

1980 0,4 0,7 5,2 6,3 1,1 6,3 17,5 82,5 

1981 2,1 0,8 7,4 10,3 2,9 20,4 28,2 71,8 

1982 1,9 1,1 10,0 13,0 3,0 14,6 23,1 76,9 

1983 4,3 0,5 15,7 20,5 4,8 21,0 23,4 76,6 

1984 5,3 1,1 22,0 28,4 6,4 18,7 22,5 77,5 

1985 3,1 1,3 35,8 40,2 4,4 7,7 10,9 89,1 

1986 3,4 1,7 54,1 59,2 5,1 5,7 8,6 91,4 

1987 5,4 1,8 120,8 128,0 7,2 4,2 5,6 94,4 

1988 8,5 1,7 172,7 182,9 10,2 4,6 5,6 94,4 

1989 11,5 2,5 242,2 256,2 14,0 4,5 5,5 94,5 

1990 0,0 22,5 352,5 375,0 22,5 0,0 6,0 94,0 

1991 0,0 39,3 452,7 492,0 39,3 0,0 8,0 92,0 

1992 327,3 13,4 203,5 544,2 340,7 60,1 62,6 37,4 

1993 643,0 25,0 393,0 1.061,0 668,0 60,6 63,0 37,0 

1994 1.492,0 56,0 505,0 2.053,0 1.548,0 72,7 75,4 24,6 

1995 1.773,0 81,0 1.342,0 3.196,0 1.854,0 55,5 58,0 42,0 

1996 3.207,0 169,0 3.569,0 6.945,0 3.376,0 46,2 48,6 51,4 

1997 6.968,0 384,0 5.552,0 12.904,0 7.352,0 54,0 57,0 43,0 

1998 12.985,0 520,0 7.219,0 20.724,0 13.505,0 62,7 65,2 34,8 

1999 27.350,0 1.315,0 8.914,0 37.579,0 28.665,0 72,8 76,3 23,7 

2000 40.139,0 5.919,0 14.248,0 60.306,0 46.058,0 66,6 76,4 23,6 

Kaynak: DPT., Orman Bakanlığı 

Glossary: Döner S. Bütçesi: Budget of Revolving Fund; Genel Bütçe : General Budget; K (Katma): Annexed Budget; . 

G+K. Bütçe: Consolidated Budget; Pay: Ratio; Yıllık artış: Annual rate of increase; Gerçekleşme: Realization 

84 





ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIMLARINDA GELİŞMELER ( Fon Dahil ) 

(Developments in forestry investments at 2000 prices, including Afforestation Fund) 2000 Fiyatı 

Program 

Gerçekleşme 

ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIMLARINDA GELİŞME TRENDİ (Fon Hariç) 2000 Fiyatı 

85 

Program 

Gerçekleşme 

Gerçekleşm 





ORMANCILIK SEKTÖRÜ YATIRIM GERÇEKLEŞMELERİ 

(Developments in Forestry Investments by Financial Sources - Realization at 2000 prices ) 2000 fiyatı 

86 

Bütçe 

Fon 





KALKINMA PLANI DÖNEMLERİ İTİBARİYLE ORMANCILIK YATIRIMLARI 2000 Fiyatı 

87 

Program 

Gerçekleşme 

Not : 1978, 1984 ve 1995 yılları, Planlara dahil olmayan ara yıllardır. ( The Plan Periods didn't cover the years of 1978, 1984 and 1995.) 




Yatırımlar Investments 

BÜTÇE TÜRLERİ İTİBARİYLE SEKTÖR YATIRIMLARINDA GELİŞMELER 

A - DÖNER SERMAYE (Time trend in Forestry Investments by budget types, at 2000 prices) 2000 yılı fiyatı 

88 

2000 yılı fiyatı 

B - GENEL + KATMA 2000 yılı fiyatı 

Program 

Gerçekleşme 

Gerçekleşme 





ORMAN İÇİ KORUNAN ALAN YATIRIMLARI 

( State Investments in Protected Areas in forest regime) Milyon TL. 

Cari Fiyatlar 2000 Fiyatları Plan Dönemleri ( 2000 Yılı fiyatları) 

Yıl (At current prices) (At 2000 prices) (Plan Periods- at 2000 prices) 

Program Gerçekleşme Program Gerçekleşme Program Gerçekleşme 

(Program) (Realization) (Program) (Realization) (Program) (Realization) 

1963 0,3 0,3 77.319,6 77.319,6 

1964 0,5 0,4 122.549,0 98.039,2 

1965 0,7 0,6 160.919,5 137.931,0 I.Plan 882.398,1 793.448,4 

1966 1,4 1,3 306.345,7 284.463,9 

1967 1,1 1,0 215.264,2 195.694,7 

1968 0,6 0,5 112.570,4 93.808,6 

1969 0,7 0,4 123.239,4 70.422,5 

1970 0,7 0,7 117.252,9 117.252,9 II.Plan 750.420,3 554.774,9 

1971 1,8 1,2 258.992,8 172.661,9 

1972 1,1 0,8 138.364,8 100.628,9 

1973 1,6 1,4 177.777,8 155.555,6 

1974 2,0 1,3 181.818,2 118.181,8 

1975 3,1 1,8 234.848,5 136.363,6 III.Plan 3.228.670,3 1.778.320,3 

1976 4,6 3,4 292.993,6 216.560,5 

1977 49,4 24,3 2.341.232,2 1.151.658,8 

1978 97,0 51,2 3.159.609,1 1.667.752,4 1978 3.159.609,1 1.667.752,4 

1979 70,0 60,9 1.408.450,7 1.225.352,1 

1980 220,0 170,0 2.107.279,7 1.628.352,5 

1981 517,0 370,0 3.442.077,2 2.463.382,2 IV.Plan 13.436.944,5 10.262.395,0 

1982 550,0 380,0 2.891.693,0 1.997.897,0 

1983 880,0 723,0 3.587.443,9 2.947.411,3 

1984 1255,0 1128,0 3.408.473,7 3.063.552,4 1984 3.408.473,7 3.063.552,4 

1985 1750,0 1565,0 3.364.737,6 3.009.036,7 

1986 2450,0 2301,0 3.373.726,2 3.168.548,6 

1987 2425,0 2426,0 2.314.373,0 2.315.327,4 V.Plan 12.718.841,7 11.761.732,2 

1988 3450,0 3421,0 1.668.278,5 1.654.255,3 

1989 5975,0 4829,0 1.997.726,4 1.614.564,2 

1990 15700,0 10476,0 3.469.459,9 2.315.035,8 

1991 28000,0 17681,0 3.492.839,7 2.205.603,5 

1992 26000,0 26708,0 2.051.978,2 2.107.855,1 VI.Plan 12.612.771,0 11.092.940,4 

1993 41000,0 69302,0 1.857.094,3 3.139.033,0 

1994 77700,0 59139,0 1.741.398,9 1.325.413,0 

1995 178400,0 157661,0 2.367.875,5 2.092.609,9 1995 2.367.875,5 2.092.609,9 

1996 709223,0 614184,0 5.146.741,2 4.457.055,3 

1997 1450965,0 1307775,0 5.537.254,5 4.990.804,7 

1998 1894162,0 1726242,0 4.182.326,8 3.811.557,9 VII.Plan 28.979.428,1 25.093.959,9 

1999 4528244,0 3686445,0 6.452.747,6 5.253.184,0 

2000 7660358,0 6581358,0 7.660.358,0 6.581.358,0 

Not : Tablo, Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiatı Koruma Alanı, Tabiat Anıtı, Yaban Hayatı, Su Ürünleri, Orman İçi 

Dinlenme Yerleri ve Gelibolu Milli Parkı yatırımlarını kapsar. Yatırım işçiliği dahildir. 

Kaynak : DPT. ; Orman Bakanlığı (MP) 

89 





MİLLİ PARK 

VE ORMAN İÇİ DİNLENME YERLERİ YATIRIMLARI 

(Investments in National Parks and Rest Areas Set in Forests) 

2000 Yılı Fiyatları 

Cari Fiyatlar Milyon TL. (At 2000 prices) Milyar TL. 

Yıl Orman içi Dinlenme Y. Milli Park, diğerleri Orman içi Dinlenme Y. TOPLAM 

(National Parks) (Rest Areas) (National Parks) (Rest Areas) Korunan Alan 

Program Gerçek. Program Gerçek. Program Gerçek. Program Gerçek. Gerçekleşme 

1980 170 120 50 50 1.628 1.149 479 479 1.628 

1981 367 253 150 117 2.443 1.684 999 779 2.463 

1982 340 212 210 168 1.788 1.115 1.104 883 1.998 

1983 550 382 330 341 2.242 1.557 1.345 1.390 2.947 

1984 745 596 510 532 2.023 1.619 1.385 1.445 3.064 

1985 900 720 850 845 1.730 1.384 1.634 1.625 3.009 

1986 1.150 920 1.300 1.381 1.584 1.267 1.790 1.902 3.169 

1987 425 226 2.000 2.200 406 216 1.909 2.100 2.315 

1988 1.200 932 2.250 2.489 580 451 1.088 1.204 1.654 

1989 1.350 862 4.625 3.967 451 288 1.546 1.326 1.615 

1990 3.700 1.726 12.000 8.750 818 381 2.652 1.934 2.315 

1991 10.000 4.662 18.000 13.019 1.247 582 2.245 1.624 2.206 

1992 9.000 9.808 17.000 16.900 710 774 1.342 1.334 2.108 

1993 15.000 37.287 26.000 32.015 679 1.689 1.178 1.450 3.139 

1994 37.700 24.918 40.000 34.221 845 558 896 767 1.325 

1995 118.400 110.772 60.000 46.889 1.572 1.470 796 622 2.093 

1996 495.693 363.322 213.530 250.862 3.597 2.637 1.550 1.820 4.457 

1997 890.276 796.836 560.689 510.939 3.398 3.041 2.140 1.950 4.991 

1998 1.063.629 981.323 830.533 744.919 2.349 2.167 1.834 1.645 3.812 

1999 3.031.933 2.395.647 1.496.311 1.290.798 4.321 3.414 2.132 1.839 5.253 

2000 5.372.790 4.458.790 2.287.568 2.122.568 5.373 4.459 2.288 2.123 6.581 

Not : 1) Milli Park yatırımları, Orman İçi Dinlenme yatırımları dışındaki tüm Korunan Alan faaliyetlerini kapsar. 

2) 1996 yılından itibaren ayrı olarak verilen yatırım işçiliği Tablo'ya dahil edilmiştir. 

Kaynak : MP. ; DPT. 

KORUNAN ALAN YATIRIMLARINDA GELİŞME SEYRİ Gerçekleşme 

Orman içi dinlenme yerleri 

Milli Parklar 

90 





Not: Orman içi dinlenme yerleri dahildir. 

ORMAN İÇİ KORUNAN ALAN YATIRIMLARINDA GELİŞME SEYRİ, (1963 - 2000) 

91 

Gerçekleşme 





OGM SATIŞ GELİRLERİ VE YATIRIM GİDERLERİ 

(Sale's revenue and investments realized by General Directorate of Forestry) 

(1980 - 2000) Gerçekleşme, Milyon TL. 

Cari Fiyatlar 2000 Fiyatları 

(Current prices) (At 2000 prices) 

Yıl Gelir Yatırım % pay Gelir % Artış Yatırım % Artış 

(Revenue) (Investment) (% share) (Revenue) (% increase) (Investment) (% increase) 

1980 30.444 3.617 11,9 291.609.195 - 34.645.594 - 

1981 41.039 7.096 17,3 273.229.028 -6,3 47.243.675 36,4 

1982 58.945 10.490 17,8 309.910.620 13,4 55.152.471 16,7 

1983 97.046 16.466 17,0 395.621.688 27,7 67.125.968 21,7 

1984 169.084 22.703 13,4 459.217.816 16,1 61.659.424 -8,1 

1985 225.183 31.626 14,0 432.960.969 -5,7 60.807.537 -1,4 

1986 351.878 52.805 15,0 484.546.957 11,9 72.714.128 19,6 

1987 510.855 102.045 20,0 487.550.105 0,6 97.389.769 33,9 

1988 720.037 150.213 20,9 348.180.368 -28,6 72.636.847 -25,4 

1989 1.174.864 239.381 20,4 392.812.866 12,8 80.036.444 10,2 

1990 1.686.374 279.440 16,6 372.662.866 -5,1 61.751.967 -22,8 

1991 2.431.935 379.785 15,6 303.369.967 -18,6 47.376.004 -23,3 

1992 4.239.646 202.292 4,8 334.602.350 10,3 15.965.337 -66,3 

1993 6.885.267 391.032 5,7 311.868.056 -6,8 17.711.788 10,9 

1994 11.746.648 401.106 3,4 263.263.834 -15,6 8.989.518 -49,2 

1995 27.916.104 1.351.716 4,8 370.526.109 40,7 17.941.116 99,6 

1996 44.152.649 3.506.533 7,9 320.410.166 -13,5 25.446.465 41,8 

1997 70.784.946 4.069.337 5,7 270.133.504 -15,7 15.529.633 -39,0 

1998 112.103.682 5.259.250 4,7 247.525.941 -8,4 11.612.471 -25,2 

1999 151.841.682 6.021.648 4,0 216.374.393 -12,6 8.580.848 -26,1 

2000 227.601.438 11.036.568 4,8 227.601.438 5,2 11.036.568 28,6 

Kaynak: OGM (APK) 

OGM YILLIK GELİR VE YATIRIM ARTIŞI SEYRİ 

92 

Gelir 

Yatırım 





OGM SATIŞ GELİRLERİ İLE ORMAN BAKIM GİDERLERİNDE GELİŞMELER 

Or. Bakım Gideri 

OGM SATIŞ GELİRLERİ İLE YATIRIM GİDERLERİNDE GELİŞMELER 

OGM SATIŞ GELİRLERİ İLE GENEL YÖNETİM GİDERLERİNDE GELİŞMELER 

Genel Yönetim 

Satış Geliri 


Gelirden Yapılan Yatırım 


2000 Yılı Fiyatı (At 2000 prices) 

Not: 1) Yönetim giderlerinden bold ile gösterilen üst sıra, 1994'den itibaren Daimi İşçi Giderini, 1996 'dan itibaren Geçici İşçi 

Giderini ve 1999 ile 2000 yıllarında da AGM. Fonu'nu 

OGM SATIŞ GELİRLERİ İLE ÜRETİM GİDERLERİNDE GELİŞMELER 


Üretim Gideri 

Not: 2000 yılı fiyatlarıyla (at 2000 prices) Kaynak : OGM 

93 




YATIRIM Investments 

DÖNER SERMAYE GİDERLERİ İÇİNDE, YATIRIM, ÜRETİM, BAKIM VE GENEL İDARE GİDERLERİ PAYLARININ GELİŞİM SEYRİ 

Üretim 

Or.Bakım 

Yatırım 

Genel Yönetim 

Not: Genel Yönetim Giderleri, 1994 yılından itibaren Daimi İşçi Giderlerini, 1996' dan itibaren Geçici İşçi Giderlerini ve 1999 yılından itibaren de AGM. Fon Giderlerini içerir. 

Kaynak : OGM (APK) 

94 


VI.BÖLÜM 

ORMANCILIK ANA FAALİYETLERİNDE 

GELİŞMELER 

(Developments in Major Forestry Activities) 







ANA FAALİYETLERDE GERÇEKLEŞMELER 

97 

Realizations in major activities 

ORMANCILIK ANA FAALİYETLERİ (1939 - 2000) Destek 

(Realizations in Major Forestry Activities in Turkey) Kamu Faaliyeti 

Yıl Amenajman Fidan Ü. Ya. Gençleş. Ağaçlan. Erozyon K. Enerji Or. Mera Is. Yeni Yol Sta.Yol B.Onarım Kadastro 

(Ha.) (Milyon) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Km.) (Km.) (Km.) (Ha.) 

1939-62 10697628 361 - 110529 14806 - 961 20691 - - 3840000 

1963 784860 83 - 39920 6362 - 559 3228 - - 4762 

1964 1621836 97 - 25687 7629 - 798 3450 - - 37350 

1965 1571795 102 - 33324 10631 - 1528 3407 - - 200358 

1966 1867445 127 - 25635 9961 - 1857 3221 - - 345768 

1967 1542668 108 - 23963 5313 - 2258 3160 - - 212153 

I.Plan 7388604 517 - 148529 39896 - 7000 16466 - - 800391 

1968 1668521 123 - 20991 4454 - 2058 3379 545 302 321915 

1969 1872516 125 - 19048 4155 - 1383 3195 465 363 426869 

1970 2663792 113 - 20171 4642 - 1149 3291 547 548 361167 

1971 3967760 105 - 17540 3626 - 551 3059 401 488 361438 

1972 2243271 95 - 16507 3275 - 541 3391 461 760 295435 

II.Plan 12415860 561 - 94257 20152 - 5682 16315 2419 2461 1766824 

1973 108058 111 18659 18187 4253 - 403 3390 578 589 - 

1974 465600 132 26972 15926 4257 - 313 4166 886 904 53484 

1975 103952 144 25755 29413 6255 - 2044 3766 940 843 452289 

1976 500000 129 25185 33344 6275 - 3365 3946 1161 937 449400 

1977 544018 136 19095 37985 8595 - 7800 4492 1261 1076 413983 

III.Plan 1721628 652 115666 134855 29635 - 13925 19760 4826 4349 1369156 

1978 213207 195 28904 34050 5360 5030 3332 4632 824 949 317020 

1979 367452 152 31575 27867 3560 3988 2588 3473 571 599 332847 

1980 342861 350 23670 20969 2217 3513 2174 3436 1040 1008 214487 

1981 814127 256 29735 45943 4984 4798 3164 3993 1676 2000 344806 

1982 1218488 314 26437 53680 4826 10875 2017 3613 1272 1404 254042 

1983 1273715 426 21449 66210 13635 19552 3915 3632 1145 1162 - 

IV.Plan 4016643 1498 132866 214669 29222 42726 13858 18147 5704 6173 1146182 

1984 1960331 384 17776 87627 12608 33602 1838 3727 1349 1240 51992 

1985 927388 473 17342 100400 15907 45147 3395 2436 862 668 260582 

1986 1242620 542 19640 108354 12520 55415 2189 1632 832 645 136938 

1987 1647214 546 23705 114132 14264 60352 3460 3014 938 864 121251 

1988 1237069 588 24246 119369 23806 61600 3640 3367 412 662 411543 

1989 1861793 633 26217 113639 25555 57668 3530 2874 668 715 471325 

V.Plan 6916084 2782 111150 555894 92052 280182 16214 13323 3712 3554 1401639 

1990 1472087 610 22864 78884 9920 34655 1772 1801 400 464 407510 

1991 1297027 460 19832 56752 2801 26545 982 1590 190 246 449661 

1992 1535897 324 18508 24519 3660 22530 - 1644 316 819 438749 

1993 879647 171 24430 27058 7458 27329 880 1705 346 1068 386019 

1994 1167000 135 25533 39652 10180 14276 7410 1713 251 919 637257 

VI.Plan 6351658 1700 111167 226865 34019 125335 11044 8453 1503 3516 2319196 

1995 1603000 185 22813 24257 6144 13815 3445 1916 441 963 625111 

1996 1585000 238 23079 37927 26329 11988 3834 2476 309 738 590563 

1997 2719714 242 34200 32031 26124 5686 3120 2044 387 548 486620 

1998 2369203 221 13502 25959 29430 10403 2885 1524 333 1117 356696 

1999 1392000 110 21263 11529 22571 11318 4096 1027 265 604 319900 

2000 2099340 126 13824 24494 30449 12267 4995 1115 455 1150 339844 

VII.Plan 10165257 937 105868 131940 134903 51662 18930 8186 1749 4157 2093623 

TOPLAM 9772 646210 1763472 418797 552352 96229 131616 22527 27362 15731134 

Not : 1978, 1984 ve 1995, Plan dönemlerine dahil olmayan ara yıllardır. 

Kaynak : Orman Bakanlığı 

GLOSSARY: Amenajman: Management; Fidan Ü.: Seedling production ; Ya. Gençleş.: Artificial regeneration, ;Ağaçlan.: Afforestation 

Erozyon Kont.; Erosion Control; Enerji or.: Energy forest establishment,; Mer'a Is.: Range ımprovement,; Yeni yol: New road,; Sta. Road: 

Paved road,; B. onarım: Road maintenance works,; Kadastro : Forest cadastral works,; Destek faaliyeti : Supporting activity 




ANA FAALİYETLERDE GERÇEKLEŞMELER Realizations in major activities 

TÜRLERE GÖRE AĞAÇLANDIRMALAR 

(Distribution of Plantations by Species, Cumulative, as of the end of 2000) 

(Kümülatif, 2000 Yılı Sonu) Kamu 

Tür Alan (Ha.) 

Sarıçam P.Silvestris 99.733 

Karaçam P.Nigra 540.445 

Kızılçam P.Brutia 706.989 

Fıstıkçamı P.Pinea 60.804 

Halepçamı P.Halepensis 3.604 

Sahilçamı P.Pinaster 78.397 

Radiataçamı P.Radiata 3.407 

Elderikaçamı P.Elderica 202 

Ladin P.Picea 14.863 

Göknar Abies 5.828 

Sedir Cedrus Libani 110.487 

Servi Cupressus 5.479 

Duglas Pseudotsuga 1.498 

D. İbreliler Others 19.526 

Toplam İbreli T. Conifers 1.651.262 

Meşe Quercus 14.053 

Kayın Fagus 6.844 

Y Akasya RPAcacia 19 742 

Akçaağaç Acer 2.960 

Kavak Populus 6.031 

Kızılağaç Alnus 3.220 

Dişbudak Fraxinus 4.207 

Okaliptus Eucaliptus 5.271 

Ceviz Juglans 1.629 

Kestane Castanea 566 

Sığla Liquidambar 309 

Ihlamur Tilia 43 

Çınar Platanus 15 

D. Yapraklılar Others 47.320 

Toplam Yapraklı T. Broadleaves 112.210 

G. TOPLAM 1.763.472 

Not: Yapılan bazı araştırmalar, 2000 yılı sonu itibariyle özel kesimce yapılan toplam kavak ağaçlandırmasının da 169 bin hektar dolayında olduğunu ortaya koymuştur. 

Kaynak : Orman Bakanlığı (AGM) 

98 





Hekt 

Hekt 

AĞAÇ TÜRLERİNE GÖRE AĞAÇLANDIRMALAR (2000) 

Kaynak: Orman Bakanlığı (AGM) 

99 





GENÇLEŞTİRME ÇALIŞMALARI (1972-2000) 

( Regeneration Works in Turkey ) 

Yapay Doğal Yapay Doğal 

Yıl Gençleştirme Gençleştirme Yıl Gençleştirme Gençleştirme 

(Artificial R.) (Natural R.) (Artificial R.) (Natural R.) 

1972 - 29.686 1987 23.705 30.465 

1973 18.659 21.050 1988 24.246 23.393 

1974 26.972 18.601 1989 26.217 21.010 

1975 25.755 21.961 1990 22.864 19.215 

1976 25.185 13.607 1991 19.832 25.709 

1977 19.095 18.463 1992 18.508 18.765 

1978 28.904 18.072 1993 24.430 21.137 

1979 31.575 12.921 1994 25.533 22.094 

1980 23.670 15.482 1995 22.813 23.905 

1981 29.735 23.139 1996 23.079 20.586 

1982 26.437 18.883 1997 34.200 19.391 

1983 21.449 25.927 1998 13.502 13.915 

1984 17.776 29.165 1999 21.263 13.103 

1985 17.342 34.064 2000 13.824 16.788 

1986 19.640 28.329 TOPLAM 646.210 618.826 

Kaynak : Orman Bakanlığı (APK. Daire Başkanlıkları ve Silvikültür Daire Başkanlığı) 

100 





AĞAÇLANDIRMA VE GENÇLEŞTİRME ÇALIŞMALARININ 

GENEL GÖRÜNÜMÜ 

General View of Plantation and Regeneration Activities in Turkey) 

2000 Kümülatif 

Faaliyet (2000 Sonu) Activity 

( Ha. ) ( Ha. ) 

Ağaçlandırma 24.494 1.763.472 Afforestation 

Enerji Ormanları 12.267 552.352 Energy Forests 

Erozyon Kontrolu 30.449 418.797 Erosion Control 

Özel Ormanlar 8.569 38.526 Private Forests 

Hatıra Ormanları 539 6.332 Memorial Forests 

Yapay Gençleştirme 13.824 646.210 Artificial Regeneration 

Doğal Gençleştirme 16.788 618.826 Natural Regeneration 

TOPLAM 106.930 4.044.515 Total 

Kaynak: Orman Bakanlığı 

AĞAÇLANDIRMA VE GENÇLEŞTİRME FAALİYETLERİNİN DAĞILIMI, % ( 2000 Yılı 

) 

AĞAÇLANDIRMA VE GENÇLEŞTİRME FAALİYETLERİ, %. ( 2000 Sonu Kümülatif ) 

101 




ANA FAALİYETLERDE GERÇEKLEŞMELER Realization in major activities 

YEŞİL KUŞAK ÇALIŞMALARI BÖLGELER İTİBARİYLE DAĞILIM 

(Green belt activities) Hektar 

Sıra Başlama İl Potansiyel Projeli Gerçekleşme 

No Yılı B.mühendislik Alan Saha (2000 sonu) 

1 1937 Ankara 23.405 19.364 17.005 

2 1945 Eskişehir 5.142 5.042 5.530 

3 1952 Gaziantep 3.213 791 791 

4 1952 Isparta 15.295 7.454 7.345 

5 1954 Sıvas 2.028 2.028 796 

6 1960 Elazığ 2.341 2.341 2.487 

7 1961 İzmir 10.503 10.153 4.881 

8 1961 Manisa 14.158 1.533 1.578 

9 1961 Erzurum 4.101 2.604 1.803 

10 1962 Yozgat 4.302 4.302 999 

11 1962 Amasya 12.875 9.520 4.209 

12 1963 Kütahya 4.199 2.815 2.069 

13 1964 Ş.Urfa 2.626 1.156 1.569 

14 1965 Kastamonu 4.464 4.464 2.306 

15 1969 Niğde 1.302 300 620 

16 1969 Denizli 16.220 16.220 15.920 

17 1971 K.Maraş 30.167 24.220 15.563 

18 1974 Gümüşhane 8.037 7.224 2.424 

19 1976 Adıyaman 1.640 1.640 1.009 

20 1979 Kırıkkale 14.424 14.234 1.789 

21 1981 Malatya 1.784 1.784 1.831 

22 1985 Konya 34.053 34.053 5.588 

23 1985 Diyarbakır 594 594 400 

24 1986 Afyon 4.467 4.467 3.575 

25 1987 Çorum 18.757 18.757 4.852 

26 1988 Bitlis 2.230 1.890 300 

27 1990 Kırklareli 12.019 12.019 9.637 

28 1991 Bayburt 1.623 1.623 760 

29 1991 Kırşehir 3.666 3.666 1.337 

30 1991 Muğla 2.800 1.630 794 

31 1994 Balıkesir 2.089 1.314 1.919 

32 1995 Kayseri 2.040 2.040 210 

TOPLAM 266.564 221.242 121.896 


102 




ANA FAALİYETLERDE GERÇEKLEŞMELER Realization in major activities 

YEŞİL KUŞAK ÇALIŞMALARI 

( 32 İl ) (2000 sonu, kümülatif) 

103 





KUMUL TESBİT ÇALIŞMALARI 

Not: Kumul tesbit faaliyetleri 1961 yılında Terkos- Durusu Projesi ile başlatılmış olup, günümüze kadar toplam 

10512 hektarlık çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalişmalarda ağırlıklı olarak; Kıbrıs akasyası (A.cyanophylla), 

Kıyı okaliptusu (E. camaldulensis), Ilgın (Tamarix smyrnessis), Yalancı akasya (R. pseudoacacia), Fıstık çamı 

(P. pinea), Sahil çamı (P. pineaster), Servi (C. sempervirens) ve Doğu mazısı (Thuja orientalis) kullanılmaktadır. 

ORMAN İÇİ SÜS BİTKİLERİ ÜRETİMİ 

104 





AĞAÇLANDIRMA VE ENERJİ ORMANLARINDA GELİŞİM SEYRİ (1963 - 2000) 

105 


Enerji Ormanı 





Hektar 

EROZYON KONTROLU VE MER'A ISLAH ÇALIŞMALARINDA GELİŞİM SEYRİ (1963 - 2000) 

Mer'a Islahı 

106 

Erozyon Kontrolu 

Erosion control and range improvements activities 





Hektar 

ORMANCILIK ANA FAALİYETLERİNDE GELİŞİM SEYRİ (1963-2000) 

107 

Enerji Ormanı 


Mer'a Islahı 





Km. 

ORMAN YOL İNŞAATLARINDA GELİŞMELER (1963 - 2000) 

Yeni Yol 

108 

Stabilize yol 





FİDAN ÜRETİMİNDE TÜR DAĞILIMI 

2000 Yılı 

(Seedling Production by Species, 2000) .000 Adet 

Fidan Üretimi İbreli Toplam 

Tür Yüzde Pay Yüzde Pay 

(Seedling Prod.) (%, Conif.) (%, Total) 

Sarıçam 5.343 6,2 4,2 P.Silvestris 

Karaçam 14.614 17,0 11,6 P.Nigra 

Kızılçam 29.812 34,6 23,6 P.Brutia 

Fıstıkçamı 2.808 3,3 2,2 P.Pinea 

Sahilçamı 267 0,3 0,2 P.Pinaster 

Sedir 27.840 32,3 22,0 Cedrus Libani 

Servi 2.969 3,4 2,4 Cupressus 

Ladin 10 0,0 0,0 Picea 

Duglas 13 0,0 0,0 Pseudotsuga 

D. İbreliler 2.468 2,9 2,0 Others 

Top. İbreli 86.144 100,0 68,2 T. Conifers 

(Çıplak köklü) (Bare root) 

Yapraklı Toplam 

Yüzde Pay Yüzde Pay 

(%, Broad.) (%, Total) 

Kayın 939 4,2 0,7 Fagus 

Y. Akasya 8.751 38,8 6,9 R.P.Acacia 

Ceviz 391 1,7 0,3 Juglans 

Kavak 538 2,4 0,4 Populus 

Okaliptus 345 1,5 0,3 Eucaliptus 

Harnup 58 0,3 0,0 Ceretonia siliqua 

Kuşburnu 160 0,7 0,1 Rosa canina 

Kappari 72 0,3 0,1 Cappari ovata 

Süs Bitkisi 2.522 11,2 2,0 Ornamental Sp. 

D. Yapraklı 8.787 38,9 7,0 Others 

T. Yapraklı 22.563 100,0 17,9 T. Broadleaves 

(Çıplak köklü) (Bare root) 

TOPLAM 108.707 - 86,1 Total 

(Çıplak köklü) 

TÜPLÜ FİDAN Containerized 

İbreli 16.466 93,7 13,0 Coniferous 

Yapraklı 1.105 6,3 0,9 Broadleaved 

TOPLAM 17.571 100,0 13,9 Toplam 

TOP. İBRELİ 102.610 81,3 T.Coniferous 

TOP. YAPRAKLI 23.668 18,7 T.Broadleaved 

G. TOPLAM 126.278 100,0 G. TOTAL 

Kaynak: Orman Bakanlığı (AGM) 

109 





İBRELİ , YAPRAKLI VE TÜPLÜ FİDAN ÜRETİMİNDE GELİŞMELER 

Bin Adet 

Development trend in seedling production by species groups 

Glossary: İbreli:Coniferous, Yapraklı:Broadleaved, Çıplak:Bare root, Tüplü fidan:Containarized seedling 


110 

Yapraklı 

Tüplü 

İbreli 





ORMAN BAKANLIĞINCA ÜRETİLEN FİDANLARIN DAĞITIMI 

(Distribution of Seedlings Produced by Ministry) Bin Adet (000 unit) 

KAMU KURULUŞLARI (Public) ÖZEL KİŞİ / GENEL 

Yıl Orman Ordu Okullar Diğer Resmi Toplam KURULUŞ TOPLAM 

Bakanlığı Kuruluşlar 

(Ministry) (Army) (Schools) (Other Public) (Total) (Private Sector) (Gross Total) 

1975 137034 740 725 1993 140492 3023 143515 

1984 249429 1742 921 5192 257284 3277 260561 

1985 314975 1549 730 5789 323043 2566 325609 

1986 320986 1629 1078 7590 331283 3659 334942 

1987 405175 1150 888 6657 413870 4254 418124 

1988 448727 1144 1124 5084 456079 5463 461542 

1989 476788 901 951 4828 483468 4393 487861 

1990 494885 1179 1185 4326 501575 7313 508888 

1991 384236 1528 1051 5896 392711 8644 401355 

1992 244885 1496 1212 9257 256850 7171 264021 

1993 194829 1538 1471 13322 211160 8880 220040 

1994 188.698 1.249 643 6207 196797 7466 204263 

1995 155.733 1.495 756 6525 164509 7964 172473 

1996 127.522 1.630 499 6156 135807 5772 141579 

1997 139.807 2.836 1176 8558 152377 8589 160966 

1998 155.110 9.993 1152 6985 173240 12917 186157 

1999 124.140 1.533 690 5592 131955 6052 138007 

2000 90.375 2.600 610 6670 100255 5381 105636 


Üretim 

Dağıtım 

111 





.000 Adet 

BAKANLIK DIŞI FİDAN DAĞITIMI 

Ordu 

Özel Kesim 

Okullar 

Diğer resmi 

112 





FİDAN ÜRETİMİNDE GELİŞME SEYRİ (1963-2000) 

113 





. 

. 

KANUNLARLA ORMAN REJİMİ DIŞINA ÇIKARILAN ALANLAR 

(2/B MADDESİ, 1974-2000) 

Not: Orman rejimi dışına çıkarılan toplam alan 458.588 hektardır. 

Yapılan kadastro ve amenajman çalışmalarıyla, 2000 yılı sonu itibariyle, ülkemizin yüzde 27' sı olan 

hektarlıkk kısmının orman rejimi içinde olduğu belirlenmiş ve bunun 75,7' inde, bazı hukuki 

sınırlandırma işleri tamamlanmıştır. Çalışmalar sırasında çeşitli amaç ve şekillerle ağaç örtüsü yok 

arazilerinden toplam 458.588 hektarlık alan, 1744, 2896, 3302 ve 3373 sayılı Kanunlarla 1974-2000 

grafikte görülen miktarlarda orman rejimi dışına çıkartılmıştır. Ancak Orman Mühendisleri Odası 

8. Plan Ormancılık ÖİK Raporuna göre de, 1950-2000 döneminde yaklaşık 1,5 milyon hektarlık 

rejimi dışına çıkarılmıştır. İşte ülkemizin ve toplum yaşamının doğal sigortası olan ormanlarımız 

dönemlerde belirtilen miktarlarda azalmış, sahaları daraltılmıştır. Kırsal alandaki sosyo-ekonomik 

gerçeklerin sistem yaklaşımıyla analizinin yapılması ve kim-neden-nasıl-ne zaman sorularına 

bulununcaya kadar, mevcut durumun hukuki açıdan tescili olarak gösterilen bu uygulamaya son 

ve ormanların saha emniyetini sağlayıcı kalıcı çözümlerin getirilmesi, devletimizin önde gelen görevleri 

arasındadır. 

Kaynak: OB, Kadastro Dairesi 


VII.BÖLÜM 

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA VE HATIRA ORMANI 

ÇALIŞMALARI 

(Private Plantations and Memorial Forests) 







ÖZEL AĞAÇLANDIRMA, HATIRA ORMANLARI Private Plantations, Memorial Forests 

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA ÇALIŞMALARI 

(Private Plantations in Turkey) 

A- YILLAR İTİBARİYLE GELİŞİM (1986-2000) Hektar (Ha) 

Orman Hazine Tapulu Proje 

Yıl Arazisi Arazisi Arazi TOPLAM Sayısı 

(Forest Land) (Treasury Land) (Private Land) (Total) (Num. of projects) 

1986 264 - - 264 1 

1987 111 - - 111 1 

1988 565 - - 565 13 

1989 367 36 4 407 9 

1990 413 - 249 662 39 

1991 835 283 210 1.328 60 

1992 669 133 169 971 31 

1993 778 32 110 920 27 

1994 517 177 25 719 27 

1995 978 463 287 1.728 105 

1996 1.498 143 120 1.761 76 

1997 2.242 1.674 304 4.220 161 

1998 9.502 976 132 10.610 226 

1999 2.660 2.938 93 5.691 207 

2000 7.077 1.389 103 8.569 211 

TOPLAM 28.476 8.244 1.806 38.526 1.194 

Not: 1) 1986 yılından önce de, Hazine Arazilerinde 132 hektarlık çalışma yapılmıştır. 

2) Tablo özel sektör fidanlıklarında üretilen kavak fidanları ile yapılan çalışmaları kapsamamaktadır. Yapılan bazı 

araştırmalara göre, yılda üretilen toplam 9 milyon dolayındaki kavak fidanının yaklaşık 8 milyonu özel kesime aittir. Bugüne 

kadar yapılan toplam kavak ağaçlandırmasının (kamu+özel), 175 bin hektar dolayında olduğu tahmin edilmektedir. 

3) Çalışmalar genelde devletten alınan hibe ve düşük faizli kredilerle finanse edilmektedir. Kesim yaşı (idare müddeti) 

30 yılı aşan ağaç türleri ile yapılan çalışmalarda faiz uygulanmamaktadır. Ayrıca, onaylı projelere ücretsiz fidan katkısı 

verilmektedir. Bir hektarı aşan projeli çalışmalar, 50 yıl süre ile arazi vergisinden muaf tutulmaktadır. 

B- MÜLKİYET İTİBARİYLE DAĞILIM Distribution by ownership 

Orman Arazi. Hazine Arazi. Tapulu Arazi Toplam Proje 

Mülkiyet Hektar Hektar Hektar Hektar Sayısı Ownership 

Köy Tüzel Kişiliği 13.798 1.088 329 15.215 331 Village legal Entity 

Gerçek T. K. 6.990 2.047 1.181 10.218 614 Real Persons 

Diğerleri 7.688 5.109 296 13.093 249 Others 

TOPLAM 28.476 8.244 1.806 38.526 1.194 

C- BÖLGELER İTİBARİYLE DAĞILIM Distribution by regions 

Orman Hazine Tapulu TOPLAM Proje 

Bölge Arazisi Arazisi Arazi Sayısı Region 

Marmara 4.073 557 174 4.804 193 Marmara 

Ege 10.216 1.554 418 12.188 398 Agean 

Batı Karadeniz 613 289 98 1.000 60 W. Back Sea 

Doğu Karadeniz 168 5 41 214 19 E. Black Sea 

İç Anadolu 6.830 4.912 469 12.211 256 Central Anatolia 

Batı Akdeniz 2.965 37 18 3.020 68 W.Mediterranean 

Batı Akdeniz 3.437 410 232 4.079 79 E.Mediterranean 

Doğu Anadolu 71 373 270 714 104 East Anatolia 

G.Doğu Anadolu 103 107 86 296 17 S.E. Anatolia 

TOPLAM 28.476 8.244 1.806 38.526 1.194 

Kaynak . Orman Bakanlığı (AGM.) 

117 





A - ÖZEL AĞAÇLANDIRMALARDA GELİŞME SEYRİ 

118 

Hazine 

Orman 

Glossary : Orman Arazisi: Forest land, ; Hazine Arazisi: Treasury Land, ; Tapulu Arazi: Private-registered Land 

Sayı 





Hek 

B- ÖZEL AĞAÇLANDIRMALARIN 

TÜZEL KİŞİLİK - ARAZİ MÜLKİYETİNE GÖRE DAĞILIMI 

Tapulu 

Hazine 

Orman 

119 





C- ÖZEL AĞAÇLANDIRMALARIN ARAZİ MÜLKİYETİ İTİBARİYLE 

DAĞILIMI 

(2000 Sonu İtibariyle Kümülatif ) 

D- ÖZEL AĞAÇLANDIRMALARIN BÖLGELER İTİBARİYLE 

Ğ 

Glossary : Marmara : Marmara, ; Ege : Aegean, ; B.Karadeniz : Western Black Sea, ; İç Anadolu : Central Anatolia, 

B.Akdeniz : Western Mediterranean, ; Doğu Anadolu : East Anatolia, ; G.D. Anadolu : Southeast Anatolia 

Orman : In Forest Land, ; Hazine : On Treasury Land, ; Tapulu : On Private Land 

120 





HATIRA ORMANI ÇALIŞMALARI 

(Memorial Forest Establishments in Turkey) 

(1994-2000) 

Alan Katılan Kişi D. Fidan Sayısı Yatırılan Para 

Yıl Area planted (Person participated) (Number of seedlings) (Money contributed) 

(Ha.) (Adet) (.000 adet) (Milyar TL.)(2000 fiy.) 

1994 1.517 31.144 1.084 87,0 

1995 1.783 11.344 1.716 153,7 

1996 200 2.512 538 260,1 

1997 994 30.142 695 364,3 

1998 864 16.885 1.592 231,8 

1999 435 273 1.588 153,6 

2000 539 750 252 131,8 

Toplam 6.332 93.050 7.465 1382,3 


HATIRA ORMANLARINDA YILLAR İTİBARİYLE GELİŞMELER 

HATIRA ORMANLARINDA DİKİLEN TOPLAM FİDAN SAYISI VE YATIRILAN PARA 

MİKTARI 

Dikilen fidan sayısı 

Yatırılan para 

Not: Ülkemizde Hatıra Ormanlarıyla ilgili ilk ciddi çalışmalar, 1994 yılında başlamıştır. Ancak, önceki tarihlerde de münferit 

çalışmalar yapılmıştır. Örneğin, 1978 yılında yazarın ailesi, Bolu Dağında 5000 fidan diktirerek 2 hektarlık " Ahmet Konukcu 

Ağaçlandırması "nı tesis ettirmiştir. Yine eşinin ailesi adına, herbiri 5' er bin fidanlık, 1998 yılında, "Ahmet Sarı" ve 

" Fatma Özdemir " ile 1999 yılında da " İsmail Yurtçu " ve " Nurhan Özdemir" Hatıra Ormanlarını tesis ettirmiştir. 

121 

Milyar TL 





VIII.BÖLÜM 

ÜRETİM, TÜKETİM, İHRACAT, İTHALAT 

(Production, Consumption, Export, Import) 







ÜRETİM, TÜKETİM, İHRACAT, İTHALAT Production, Consumption, Export, Import 

ODUN HAMMADDESİ ÜRETİMİ 

( Kamu + Özel ) (1962-2000) 

( Production of Wood Raw Material in Turkey ) .000 m3. 

ÜRÜN ÇEŞİTLERİ 

Yıl ENDÜSTRİYEL ODUN YAKACAK 

Tomruk Tel Maden Kağıtlık Lif+ Yonga D. Sanayi TOPLAM ODUN 

Direk Direk Odun Odunu Odunu (Özel K. Payı) 

(Logs)(Wire P.) (Mining P.) (Pulpwood) (Chipwood) (Packing W.) (Total) 

(Private 

Share) (Firewood) 

1962 2192 32 505 .. .. 150 2879 124 .. 

1967 3418 40 386 .. .. 250 4094 306 .. 

1972 4940 39 563 .. .. 460 6002 597 .. 

1977 5824 161 545 976 454 470 8430 1157 28000 

1978 6295 162 539 987 460 376 8819 1200 28000 

1979 5680 157 537 1032 620 466 8492 1294 28000 

1980 5557 116 601 880 543 590 8287 1360 28000 

1981 5703 118 638 1116 720 500 8795 1617 28000 

1982 4470 71 470 935 908 577 7431 1430 28000 

1983 4725 96 491 1281 1183 668 8444 1550 26500 

1984 5148 114 499 1462 1213 751 9187 1590 24500 

1985 5092 264 530 1572 1184 665 9307 1900 24500 

1986 5016 243 608 1480 1450 771 9568 2034 24500 

1987 5074 190 567 1470 1293 732 9326 2060 24250 

1988 4940 150 554 1520 1453 750 9367 2061 24000 

1989 4800 60 518 1882 1524 760 9544 2100 23400 

1990 4810 60 513 923 1652 800 8758 2200 22500 

1991 4610 99 465 1043 1640 780 8637 2142 21000 

1992 4747 122 440 1149 1645 860 8963 2492 20800 

1993 4710 126 378 1470 1660 954 9298 2432 19600 

1994 4511 114 449 1577 1600 950 9201 2489 19200 

1995 5150 134 497 1558 1950 1220 10509 2486 18700 

1996 4912 89 436 1568 2050 1293 10348 2803 18500 

1997 4700 53 444 1369 2110 1334 10010 3036 18300 

1998 4667 36 483 1588 1990 1300 10064 3014 18100 

1999 4505 90 456 1610 1791 1183 9635 2570 17800 

2000 4723 156 414 1538 1893 1216 9940 2580 18000 

Not : 1) Endüstriyel odun üretiminin yaklaşık yüze 80' nini ibreli türler oluşturmaktadır. 

2) Yakacak odun rakamı, kaçak kesim ile bağ- bahçeler dahil özel kesim üretimini de içerir. 

3) Endüstriyel odun toplamı, özel sektör üretimini de kapsamaktadır. 

Kaynaklar : 1) OGM. , DPT 

Note : 1) About 80 per cent of the total industrial roundwood comes from coniferous species. 

125 





ODUN HAMMADDESİ TÜKETİMİ 

(1962-2000) 

( Consumption of Wood Raw Material in Turkey ) ('000 m3) 


Yıl ENDÜSTRİYEL ODUN YAKACAK 

Tomruk Tel Maden Kağıtlık Lif + Yonga D. Sanayi TOPLAM ODUN 

Direk Direk Odun Odunu Odunu 

(Log) (Wire P.) (Mining P.) (Pulpwood) (Chipwood) (Packing W.) (Total) (Fire Wood) 

1962 2385 32 400 .. .. 220 3037 .. 

1967 3128 36 430 .. .. 173 3767 .. 

1972 4176 54 490 732 .. 471 5923 .. 

1977 5623 116 522 1042 420 490 8213 .. 

1978 5584 150 525 734 402 437 7832 28000 

1979 5764 116 595 1049 620 489 8633 28000 

1980 5853 148 483 880 543 493 8400 28000 

1981 5210 104 591 1127 930 610 8572 28000 

1982 5920 87 618 1069 1026 600 9320 27500 

1983 5442 138 561 1213 1183 600 9137 26500 

1984 5203 148 547 1464 1260 707 9329 25000 

1985 5347 187 525 1683 1312 712 9766 24500 

1986 5400 250 567 1472 1350 718 9757 24300 

1987 5587 186 610 1531 1396 735 10045 24250 

1988 5700 180 580 1536 1453 750 10199 24000 

1989 5397 182 471 1303 1524 800 9677 23400 

1990 5641 74 559 1012 1652 800 9738 22500 

1991 5674 101 581 1169 1680 800 10005 21000 

1992 5704 117 518 1093 1750 900 10082 20800 

1993 5870 126 439 1365 1800 960 10560 19600 

1994 5953 115 440 1500 1597 1036 10641 19200 

1995 6000 125 450 1400 1980 1220 11175 18700 

1996 6030 125 455 1168 2050 1250 11078 18500 

1997 5930 82 491 1410 2075 1343 11331 18300 

1998 5770 36 491 1500 2070 1330 11197 18200 

1999 5646 92 453 1560 1850 1200 10801 18000 

2000 6100 136 454 1519 1850 1200 11259 18000 

Not: Özellikle tomruk ve lif+yonga odunu kullanan son tüketim sektörleri ve yakacak odun tüketimi ile ilgili 

sağlıklı istatistikler bulunmadığı için, Tablo'daki değerlerin doğruluğu tartışmaya açıktır. Yakacak odun, DPT 

Enerji Sektörüne göre 28 milyon m3, VIII.Plan Ormancılık ÖİK Raporuna göre de 14 milyon m3 dolayındadır. 

Kaynaklar : 1) DPT, 2) OGM 

126 





AĞAÇ TÜRÜ VE KULLANIM YERLERİNE GÖRE ODUN ÜRETİMİ , KAMU 

(2000 Yılı) 

(Roundwood production by species and use, Public) 000 m3) 

İbreli Yapraklı GENEL 

127 

(Yakacak,.000 

ster) 

Ürün Çeşidi Kızılçam D.Çam Göknar Ladin Sedir Ardıç Diğer. Toplam Kayın Meşe Gürgen Kavak Kızılağaç Diğer. Toplam TOPLAM PRODUCTS / 

P.Brutia Oth.Pines Fir Spruce Cedar Juniper Others Total Beech Oak Hornbeam Poplar Alder Others Total G.TOTAL Species 

ETA 3477,7 3854,0 953,0 433 117 11,2 1,3 8847,5 2393 487,8 66,1 48,8 42,1 111,4 3149,5 11997,0 AAC 

DİKİLİ K.G.H. 3186,3 2181,6 733,0 325,0 138,8 385,2 8,4 6958,3 1267,4 492,8 13,2 26,0 26,9 80,7 1907,0 8865,3 Standing stem vol. 

En.Oduna Dönüş. % 0,86 0,80 0,75 0,77 0,84 0,98 0,96 0,83 0,86 0,74 0,25 0,98 0,42 0,99 0,83 0,83 Conversion ratio 

ENDÜST. ODUN 2736,7 1743,2 553,3 251,8 116,2 376,3 8,1 5785,6 1091,6 362,6 3,3 25,6 11,2 80,0 1574,3 7359,9 INDUST. WOOD 

Tomruk 991,6 768 393,0 176,7 47,4 132,1 - 2508,8 440,4 51,4 1,1 7,9 4,3 9,3 514,4 3023,2 Log 

Tel Direk 31,8 83,0 - 0,3 3,1 38,2 - 156,4 - - - - - - 0 156,4 Wire pole 

Maden Direk 142,0 128,2 30,5 14,4 12,3 37,6 - 365,0 25,6 14,5 0,2 0,4 4,7 3,5 48,9 413,9 Mining pole 

Kağıtlık Odun 878,1 388,8 116,7 47,9 35,0 68,2 0,3 1535,0 1,7 - - 0,8 - - 2,5 1537,5 Pulp wood 

Lif+Yonga Odun. 279,6 305,4 9,2 8,5 6,6 67,3 7,8 684,4 480,1 134,5 0,6 16,0 0,1 57,4 688,7 1373,1 Fiber+ chip wood 

D.Sanayi Odunu 413 56,8 3,8 3,9 11,8 29,6 - 518,9 143,7 162,1 1,4 0,5 0,7 8,8 317,2 836,1 Other indust. w. 

(Sırık) 0,6 13 0,1 0,1 - 3,3 - 17,1 0,1 0,1 - - 1,4 1,0 2,6 19,7 Stick 

YAKACAK ODUN 936,3 1124,1 206,8 84,4 20,8 145 4,4 2521,8 1197,2 3653,4 7,7 14,4 21,7 440,9 5335,3 7857,1 FIRE WOOD 

Koru (Eta'dan) 570,5 315,0 83,6 21,6 16,4 45,0 - 1052,1 467,8 502,5 1,7 10,4 5,0 94,1 1081,5 2133,6 (High forest) 

Baltalık (Eta'dan) - - - - - 0,3 - 0,3 95,8 2830,0 1,9 4,0 - 128,0 3059,7 3060,0 (Coppice) 

Temizlik, Enkaz 365,8 809,1 123,2 62,8 4,4 99,7 4,4 1469,4 633,6 320,9 4,1 - 16,7 218,8 1194,1 2663,5 (Debris) 

G. TOPLAM (m3) 7680,0 5580,0 13260,0 Toplam 

Not: Tablo'daki rakamlar bizzat sözkonusu ağaç türü ile ilgili miktarı gösterirken, ETA verileri sahanın hakim ağaç türü esasına göre düzenlenmiştir. 

Yakacak odunda 1 Ster = 0.75 m3 alınarak genel toplam rakamları bulunmuştur. 

Kaynak: Orman Bakanlığı (OGM) 





TOPLAM ODUN ÜRETİMİNDE MÜLKİYET DURUMU, 2000 

Endüstriyel 

Yakacak 

ÜRETİMİN, TÜR GRUPLARI VE MÜLKİYET İTİBARİYLE DAĞILIMI, 2000 

Not: 1) Yakacak odun Kamu rakamı, ormanlardan yapılan enkaz üretimini de içerir. 

2) Yakacak odun Özel Kesim rakamı, bağ ve bahçelerden yapılan üretimi de kapsar. 

3) Yakacak odunla ilgili kaçak ve özel kesim rakamları, çeşitli araştırmalar ışığında bulunan değerler 

olup, doğruluk derecesi tartışmaya açıktır. 

Kaynak : DPT, Orman Bakanlığı. 

Glossary :Kamu: Public (State),; Özel: Private, ; Kaçak: Illegal (unplanned cut), ; Yakacak Odun: Fire Wood, 

Endüstriyel Odun : Industrial Wood, ; Yapraklı : Broadleaved, ; İbreli : Coniferous. 

128 





AĞAÇ TÜRLERİ İTİBARİYLE ENDÜSTRİYEL ODUN ÜRETİMİNİN 

DAĞILIMI, Kamu. 

KAMU ODUN ÜRETİMİNİN, TÜKETİM YER VE TÜR GRUPLARI 

İTİBARİYLE DAĞILIMI 

Glossary : Yapraklı: Broadleaved, ; İbreli: Coniferous, ; Yakacak: Firewood, ; Endüstriyel: Industrial. 

129 





ENDÜSTRİYEL ODUN ÜRETİMİNDE GELİŞME SEYRİ, 1962 - 2000 

130 

Diğer 

Lif+Yonga 

Kağıtlık 

Maden 

Tel 

Tomruk 





ODUN HAMMADDESİ STOKLARINDA GELİŞMELER 

Kamu-(1962-2000) 

( Stock Situation in Wood Raw Material in Turkey ) ('000 m3) 


Yıl Tomruk Tel Maden Kağıtlık Lif+Yonga Diğerleri TOPLAM YAKACAK 

Direk Direk Odun Odunu END. ODUN ODUN 

1962-63 .. .. .. .. .. .. 1324 370 

1967-68 .. .. .. .. .. .. 1688 889 

1972-73 .. .. .. .. .. .. 2531 1103 

1977-78 2066 144 348 295 34 178 3065 1086 

1978-79 2826 154 498 148 58 268 3952 783 

1983-84 1200 66 282 142 146 167 2003 1162 

1989-90 822 29 356 360 150 149 1866 1474 

1990-91 661 15 311 273 187 175 1622 1367 

1991-92 609 13 194 147 46 145 1154 1115 

1992-93 669 21 139 136 39 186 1190 389 

1993-94 1115 17 122 241 94 229 1818 1400 

1994-95 565 17 98 242 108 156 1186 1260 

1995-96 803 40 134 337 39 194 1547 524 

1996-97 837 22 141 500 101 206 1807 541 

1997-98 627 13 113 296 106 152 1307 424 

1998-99 578 17 130 306 125 144 1300 458 

1999-00 593 28 134 329 130 152 1366 496 

2000-01 294 30 56 308 75 80 843 685 

Kaynak : Orman Bakanlığı (OGM) 

ENDÜSTRİYEL ODUN'DA STOK VE ÜRETİM SEYRİ (1978 - 2000) 

(Developments in stock and production in wood raw material in Turkey) 

000 

131 





ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACATI (1990-2000) 

(Forest Products Export) Cari Fiyat, FOB 

Ürünler 

Yuvarlak Odun Odun Dışı Ürün 

YIL ( Roundwood) (Non-Wood Products) TOPLAM 

Miktar Değer Değer DEĞER 

m3 .000 $ .000 $ .000 $ 

1990 2880 1100 26790 27890 

1991 1370 940 26680 27620 

1992 754 240 31770 32010 

1993 863 350 29790 30140 

1994 2948 910 26690 27600 

1995 1872 780 33160 33940 

1996 2599 790 42770 43560 

1997 871 316 39740 40056 

1998 3150 970 37530 38500 

1999 4634 742 39486 40228 

1999(Yeni) 4634 742 7472 8214 

2000(Yeni) 4272 1305 5875 7180 

ORMAN ÜRÜNLERİ İTHALATI (1990-2000) 

(Import of Forest Products) (Current prices) Cari Fiyat, CIF 

Ürünler 

Yuvarlak Odun Dışı Ürünler 

YIL Odun Tabii Kauçuk Diğerleri 

(Roundwood) (Natural Rubber) (Other non-woods) TOPLAM 

Miktar Değer Miktar Değer Değer DEĞER 

.000 m3 .000 $ .000 ton .000 $ .000 $ .000 $ 

1990 885 123911 50 44512 3461 171884 

1991 1096 131445 70 63469 1810 196724 

1992 1357 142860 73 66390 2930 212180 

1993 2343 271840 82 74040 3120 349000 

1994 1154 134000 65 68900 2540 205440 

1995 718 96800 84 135540 4750 237090 

1996 1050 133142 87 127648 5318 266108 

1997 716 106558 93 99106 12116 217780 

1998 970 126462 89 75800 5258 207520 

1999 1214 104354 74 49600 5098 159052 

1999 (Yeni) 1214 104357 - 31 20060 124448 

2000 (Yeni) 1570 128929 - 29 20418 149376 

Not: 1999 yılından itibaren, sektörler arası GTIP kapsamının değiştirilmesi nedeniyle, tablo'da 1999 ve 2000 yılı rakamları 

yeni sınıflandırmaya göre, (ISIC-3) ayrıca yer verilmiştir. Yuvarlak odunda değişiklik olmamıştır. Ancak kestane, 

kekik, defne yaprağı ve adaçayı gibi odun dışı ürünler diğer sektörlere kaydırılmıştır. 

Kaynak : DPT 

132 





ÜLKELER İTİBARİYLE 

ORMANCILIK SEKTÖRÜ İHRACAT VE İTHALATI, 1999. 

(Forest Products Export and Import, By Countries, 1999 ) 

İHRACAT (Export to) İTHALAT (Import from) 

Ülke/ Değer Oran Countries Ülke/ Değer Oran Countries 

Bölge ( .000 $ ) % Bölge ( .000 $ ) % 

Fransa 53 0,6 France Fransa 1.665 1,3 France 

Hollanda 2.023 24,6 Holland Hollanda 473 0,4 Holland 

Almanya 1.899 23,1 Germany Almanya 8.787 7,1 Germany 

İtalya 183 2,2 Italy İtalya 1.784 1,4 Italy 

İngiltere 1.062 12,9 England İngiltere 596 0,5 England 

İspanya 130 1,6 Spain İspanya 79 0,1 Spain 

Belçika-Luks. 471 5,7 Belgium-Lux. Belçika-Luks. 369 0,3 Belgium-Lux. 

İrlanda 208 2,5 Ireland İrlanda 951 0,8 Ireland 

Finlandiya - - Finland Finlandiya 2.193 1,8 Finland 

İsveç - - Sweeden İsveç 57 0,0 Sweeden 

Yunanistan 107 1,3 Greece Yunanistan 2 0,0 Greece 

Portekiz - - Portugal Portekiz - - Portugal 

Danimarka 224 2,7 Denmark Danimarka 1.559 1,3 Denmark 

Avusturya 9 0,1 Austria Avusturya 26 0,0 Austria 

(TOPLAM AT.) 6.369 77,5 (TOTAL EC) (TOPLAM AT.) 18.541 14,9 (TOTAL EC) 

ABD 570 6,9 USA ABD 717 0,6 USA 

Rusya 15 0,2 Russia Rusya 43.817 35,2 Russia 

Honkong 126 1,5 Honk Kong Romanya 3.418 2,7 Romania 

G.Kore 41 0,5 S.Korea Bulgaristan 3.048 2,4 Bulgaria 

Tayvan 214 2,6 Taiwan Estonya 581 0,5 Estonia 

Çin 75 0,9 China Letonya 312 0,3 Lituania 

Ukrayna 12.262 9,9 Ukraine 

Mısır 169 2,1 Egypt Gürcistan 8.707 7,0 Georgia 

Libya 74 0,9 İsviçre 751 0,6 Switzerland 

Lübnan 34 0,4 Lebanan Liberya 3.864 3,1 Liberia 

Tunus 58 0,7 Tunusia Kamerun 7.392 5,9 Kamerun 

Gabon 10.152 8,2 Gabon 

İsrail 40 0,5 Israel Kongo 2.511 2,0 Kongo 

Sırbistan 35 0,4 Serbia Güney Afrika 1.277 1,0 S. Africa 

Şili 2.463 2,0 Chile 

Diğer Ülkeler 394 4,8 Others Hindistan 1.985 1,6 India 

Malezya 603 0,5 Malasia 

G. TOPLAM 8.214 100,0 G.TOTAL Diğer Ülkeler 2.047 1,6 Others 

G. TOPLAM 124.448 100,0 G. TOTAL 

ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE DAĞILIM 

Ülke Grubu İhracat % İthalat % 

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 26 0,3 447 0,4 

Türk Cumhuriyetleri 26 0,3 40 0,0 

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 175 2,1 71.292 57,3 

Bağımsız Devletler Topluluğu 49 0,6 64.827 52,1 

İslam Konferansı Teşkilatı 556 6,8 18.710 15,0 

Avrupa Serbest Ticaret Birliği 14 0,2 751 0,6 

Gelişmekte Olan Sekizler, D-8 246 3,0 786 0,6 

Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği 1.110 13,5 4.074 3,3 

Kaynak: DPT ( Yönetim Bilgi Merkezi) 

133 





ENDÜSTRİYEL ODUN ÜRETİM VE İTHALATINDA GELİŞİM SEYRİ 

Miktar 

Değer 

Üretim 

134 http://ekutup.dpt.gov.tr/ormancil/konukcum/ormancil.pdf 

Mil

IX.BÖLÜM 

YANGINLAR VE ORMAN KORUMA 

(Fires and Forest Protection) 




ORMAN KORUMA, YANGINLAR Forest Protection, Fires 

ORMAN YANGINLARI 

(Forest Fires in Turkey) 

(1937-1962) (1937-2000) 

Yıl Yangın Yanan Yıl / Yangın Yanan 

Sayısı Alan Plan Dönemi Sayısı Alan 

Adet (#) Hektar(Ha.) Adet (#) Hektar(Ha.) 

1937 544 13.564 1963 455 5.178 

1938 398 14.516 1964 768 13.348 

1939 510 12.304 1965 415 3.945 

1940 419 18.732 1966 433 6.664 

1941 850 33.415 1967 473 8.441 

1942 740 73.210 I. PLAN 2.544 37.576 

1943 779 46.723 1968 387 7.540 

1944 536 39.315 1969 714 16.354 

1945 1169 165.307 1970 790 15.019 

1946 1023 125.115 1971 651 7.532 

1947 868 59.999 1972 440 6.913 

1948 630 32.463 II. PLAN 2.982 53.358 

1949 738 36.502 1973 1.208 17.002 

1950 987 69.068 1974 769 14.743 

1951 828 18.884 1975 811 17.515 

1952 1282 62.271 1976 702 5.171 

1953 654 17.596 1977 1.615 43.076 

1954 1126 35.580 III. PLAN 5.105 97.507 

1955 878 27.773 1978 1.122 13.235 

1956 1118 38.983 1979 1.300 34.132 

1957 779 28.634 1980 1.092 10.248 

1958 725 26.862 1981 982 5.470 

1959 436 8.070 1982 950 4.018 

1960 504 8.559 1983 968 3.556 

1961 620 9.127 IV. PLAN 5.292 57.424 

1962 717 10.059 1984 1.433 7.358 

1937-62 19858 1.032.631 1985 1.793 26.006 

Not:1) Yangınlarda bugüne kadar toplam 74 kişi hayatını kaybetmiştir. 1986 1.526 11.037 

(Total of 74 people lost their life in combatting forest fires up to now.) 1987 1.310 10.746 

Kaynak : Orman Genel Müdürlüğü 1988 1.372 18.210 

1989 1.633 12.610 

YANGINLARIN ÇIKIŞ NEDENLERİ İTİBARİYLE DAĞILIMI V. PLAN 7.634 78.609 

(1991-2000 Ortalaması) 1990 1.725 13.000 

1991 1.448 7.590 

? 

Anız,%15 

Ateş, %10 

Sigara, %10 

137 

1992 2.110 12.312 

1993 2.547 13.734 

1994 3.221 20.982 

VI. PLAN 11.051 67.618 

1995 1.768 4.790 

1996 1.645 14.922 

1997 1.339 6.316 

1998 1.932 6.764 

1999 2.075 5.804 

2000 2.355 26.278 

VII. PLAN 9.346 60.084 

1963-2000 48.277 477.559 

TOPLAM 68.135 1.510.190 

11.9.2001 itibariyle 2001 yılında, 1878 adet yangında 6200 hektalık alan yanmış, 7 kişi hayatını kaybetmiştir. 




ORMAN KORUMA, YANGINLAR Forest Protection, 

Hektar 

PLANLI DÖNEM ÖNCESİ ORMAN YANGINLARI (1937 - 1962) 

A- Yangınların gelişme seyri ile ilişkilendirilen olaylar: B- 3116 ve 4785 sayılı Kanunlarla devletleştirilen Hususi, Vakıf ve Köy-Belediye Ormanları: 

1) 1945: 4785 sayılı Yasanın çıkışı- Özel ormanların devletleştirilmesi, 3116 sayılı Kanun: 1937- 1939 arası : Hususi Orman : 28839 Hektar (28 Adet) 

2) 1950: 5677 sayılı Af Yasasının çıkışı, 4785 sayılı Kanun: 1945- 1954 arası : Hususi Orman : 90056 Hektar (383 Adet) 

3) 1954: 6365 sayılı Af Yasasının çıkışı, Genel Seçim Yılı, Vakıf Ormanı : 115254 Hektar ( 12 Adet) 

4) 1956: 6831 sayılı Yasa ile orman affı çıkarılışı, Köy-Belediye Or.: 2352 Hektar ( 4 Adet) 

5) 1957: Genel Seçim Yılı, TOPLAM: 236501 Hektar 

6) 1958: 7132 sayılı Yasa ile af çıkarılışı, Sözkonusu Kanunlarla ilişkilendirilerek yakıldığı belirtilen orman alanı: 996816 Hektar 

7) 1960: 1960 Askeri İdare Dönemi 

Kaynak: 1) Prof. Dr. Hasan Çanakcıoğlu 2) Ormancılık İstatistik Albümü, 1950-1954, (Ülkesini, çocuğunu ve doğayı seven her vatandaşın, her karar 

Orman Yangın İstatistikleri, Yangın Semineri, Mayıs, 1987. Orman Umum Müdürlüğü, Ankara. organının, üzerinde önemle düşünmesi gereken konu !!!) 

138 

Sayı 





Yanan alan, Ha. 

PLANLI DÖNEMDE ORMAN YANGINLARININ SEYRİ (1963-2000) 

Not: Yangınların seyri ile ilişkilendirilen olaylar: 

1) 1969 : Genel Seçim Yılı 5) 1977 : Genel Seçim Yılı 

2) 1970 : Anayasa Değişikliği, TBMM' ne af teklifinin sunuluşu 6) 1979 : Kısmi Senato Seçimi, Milletvekili Ara Seçimi 

3) 1973 : Genel Seçim Yılı, 1744 sayılı Yasa, orman suçları affı çıkarılışı 7) 1981 : 12 Eylül 1980 Dönemi Kaynak: 

4) 1975 : Kısmi Senato Seçimi Orman Genel Müdürlüğü 

139 

Yangın sayısı 





Hektar 

YANGIN BAŞINA DÜŞEN ORTALAMA ORMANLIK ALAN 

140 





YANGINLARIN AYLAR İTİBARİYLE DAĞILIMI, (1991-1999 Ortalaması) 


141 

Yanan Alan 

Adet 

Adet 




ORMAN KORUMA, YANGINLAR Forest Protection,Fires 

BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİ İTİBARİYLE YANGINLARIN DAĞILIMI, ( 2000 Yılı) 

(Distribution of forest fires by Forest Regions, 2000) 

Sıra Bölge Yanan Yangın 

No Alan (Ha.) Sayısı 

(Forest Region) (Area burned) (Number) 

1 İstanbul 1653 137 

2 Adapazarı 358 65 

3 Ankara 210 103 

4 Bursa 2729 61 

5 Çanakkale 3930 85 

6 Balıkesir 2199 120 

7 Kütahya 47 76 

8 Denizli 1691 103 

9 İzmir 2857 253 

10 Muğla 1454 330 

11 Antalya 3780 285 

12 Mersin 97 77 

13 Adana 3478 102 

14 K.Maraş 127 64 

15 Bolu 188 35 

16 Zonguldak 95 62 

17 Kastamonu 120 98 

18 Sinop 156 32 

19 Giresun 108 23 

20 Trabzon 215 18 

21 Artvin 7 6 

22 Amasya 137 82 

23 Elazığ 204 21 

24 Erzurum 263 47 

25 Eskişehir 73 30 

26 Isparta 50 42 

27 Konya 71 18 

Toplam 26297 2375 

Hassas Bölgeler 

Toplamı (1-14) 24610 1861 

Diğer Bölgeler 

Toplamı (15-27) 1687 514 

GENEL TOPLAM 26297 2375 

Kaynak : OGM. 

142 


Yanan alan 





ORMAN YANGINLARI İLE MÜCADELE FAALİYET VE ARAÇLARI 

(Instruments to Combat Forest Fires in Turkey) 

Faaliyet / Araç Birim 2001 (Activities / Means) 

143 

Durumu 

Yangın Gözetleme Kulesi Adet 781 Fire Observation Tower 

Yangın İlk Müdahale Ekibi Adet 736 Fires First Intervention Team 

İşçi Sayısı (Gözetleme, Haberleşme, 

Müd h l ) 

Yangın Emniyet Yolları/ Şeritleri 

Kişi 

Km 

10172 

73714 

People employed in combating forest fires 

Fire Safety Roads/ Fire breaks 

Doğal Ormanlar Km 26147 Natural Forests 

Ağaçlandırma Sahaları Km 47567 Planted Areas 

Dozer Adet 129 Bulldozer 

Greyder Adet 129 Grader 

Treyler, (Treyler- Kiralanan) Adet 38, (51) Trailer, (Trailer- Rented) 

Loder Adet 35 Loader 

Arazöz Adet 633 Water Springler Truck 

Su Tankı Adet 150 Water tank 

Helikopter, (Helikopter- Kiralanan) Adet 6, (20) Helicopter, (Helicopter- Rented) 

Uçak (Kiralanan) Adet 10 Airplane (Rented) 

Arazi Aracı, (Araç- Kiralanan) Adet 141, (230) Vehicle, (Vehicle- Rented) 

Motorsiklet Adet 418 Motorcycle 

Yangın Havuzu Adet 332 Man Made Pool 

Gölet Adet 19 Small Dam 

Not: 1) İlk Müdahale Ekipleri 8 - 17 kişiden oluşur. Note : (1) All equipments belong to the General Directorate of Forestry. 

2) Şerit genişlikleri, yol dahil 60 m. dolayındadır. (2) Intervention Teams consist of 8 to 17 people. 

3) The width of fire-breaks including roads is about 60 meters. 

YANGINLARLA MÜCADELE 

(Expenditures In Combating Forest Fires) Yangınlarla Mücadele Giderlerinde Gelişim Seyri 

Yatırım + Cari Giderler 

Yıl Cari 2000 Yılı Döner Ser./ 

Fiyatlar Fiyatları Gelir Payı 

(Milyar TL.) (Milyar TL.) (%) 

1990 155 34.253 8,5 

1991 221 27.268 8,4 

1992 493 38.909 10,3 

1993 1032 46.747 12,8 

1994 1267 28.396 10,0 

1995 4552 60.418 15,6 

1996 5280 38.316 10,5 

1997 10184 38.865 13,7 

1998 16565 36.576 14,8 

1999 34496 49.155 22,4 

2000 48010 48.010 4,8 

Bütçe Türleri İtibariyle Yangın Giderleri 

(2000 Yılı) Milyar TL. 

Katma B. Döner S. Döner 

Yatırım 2600 10 

Cari 35000 10400 

Toplam 37600 10410 218000 

Kaynak: DPT. ; OGM. 




ORMAN KORUMA, YANGINLAR Forest protection, fires 

BİYOLOJİK MÜCADELE FAALİYETLERİ 

(Biological combating activities in forest protection in Turkey) 

Kuş Yuvası Yapımı Karınca transplantas. Rhizophagus grandis üre. Phyrix caudata Biyoteknik Mü. 

Yıl (Bird nest con.) (Ant transplantation) (R. Grandis production) (P.caudata pro.) (Biotecnical C.) 

Adet Müc. Alanı Sandık adedi Müc. Alanı Adet Müc. Alanı Müc. Alanı Müc. Alanı 

(Number) (Ha.) (Number) (Ha.) (Number) (Ha.) (Ha.) (Ha.) 

1973 2.500 114 50 40 - - - - 

1974 10.373 1.700 131 60 - - - - 

1975 30.000 4.000 200 80 - - - - 

1976 40.000 6.000 210 110 - - - - 

1977 50.000 6.500 200 160 - - - - 

1978 50.000 6.500 200 150 - - - - 

1979 40.000 6.000 200 140 - - - - 

1980 40.000 6.000 300 300 - - - - 

1981 - - 350 300 - - - - 

1982 50.000 12.500 877 219 - - - - 

1983 44.400 11.100 841 210 - - - - 

1984 50.000 12.500 1.048 268 - - - - 

1985 50.000 12.500 1.000 250 11.000 1.000 - - 

1986 50.000 12.500 770 195 23.000 2.000 - - 

1987 34.373 10.000 650 1.120 26.000 2.000 - - 

1988 50.710 20.204 1.350 1.778 60.000 2.646 - - 

1989 52.000 30.596 450 290 103.550 5.000 - - 

1990 30.000 12.700 372 300 132.642 7.000 - 500 

1991 21.800 6.500 200 40 148.081 7.000 - 1.000 

1992 24.800 10.560 200 40 229.590 10.400 - 1.500 

1993 42.000 8.730 100 20 286.500 18.500 - 3.000 

1994 10.000 3.500 150 30 438.000 24.300 - 9.400 

1995 20.000 6.350 150 50 455.037 25.100 500 25.300 

1996 10.000 5.600 100 20 457.893 24.000 9.000 30.700 

1997 20.000 5.000 50 10 419.926 23.450 9.500 50.095 

1998 27.000 11.700 100 60 438.744 43.000 7.240 69.625 

1999 12.000 3.000 50 10 369.807 21.914 28.327 94.319 

2000 12.000 5.600 82 228 381.064 22.460 19.022 70.760 

TOPLA 873.956 237.954 10.381 6.478 3.980.834 239.770 73.589 356.199 

Not: 1) Yuva ve sandık yapımı şeklinde üretimi desteklenen faydalı kuş ve karınca yöntemi genelde tüm ormanlarda 

uygulanırken, R.grandis böceği Doğu Karadeniz ormanlarında tahribat yapan D.micans zararlısına, P. caudata sineği 

de Güney Bölgelerinde zarar yapan Çamkese böceğine karşı kullanılmaktadır. 

2) Feromon tuzaklar kullanılarak yapılan Biyoteknik Mücadele yöntemi ise, kızılçam ormanlarında tahribat yapan 

Akdeniz Çam Kabuk Böceği (Orthotomicus) ile Doğu Karadeniz ladin ormanlarına zarar veren Sekiz Dilli Kabuk 

böceğine (Ips typographus) karşı uygulanmaktadır. 

Note: R.grandis has been utilized against Dendroctonus micans in Spruce forests in Black Sea Region, P.caudata against Thaumtopoea 

pityocampa in Pine forests in the South and West Regions. Feromon traps(Biotecnic com.) are being utilized against Orthotomicus in pine 

forests in the South and Ips typographus in Spruce forests in the North. 

Kaynak : Orman Bakanlığı (OGM) 

144 




ORMAN KORUMA ve YANGINLAR Forest protection and fires 

KUŞ YUVASI VE KARINCA TRANSPLANTASYONUNDA GELİŞME SEYRİ (Kümülatif) 

Kuş yuvası.Ad. (Karınca nakliı,#) 

145 




ORMAN KORUMA, YANGINLAR Forest protection, fires 

LADİN ORMANLARINDA R. GRANDİS UYGULAMALARI (Doğu Karadeniz) 

146 

Adet 


X.BÖLÜM 

MALİYETLER, ÜCRETLER, FİYATLAR 

(Costs, Wages, Prices) 







ÜCRET, MALİYET, FİYAT Wage, Cost, Price 

AĞAÇLANDIRMA, MERA ISLAHI VE FİDAN ÜRETİM MALİYETLERİ 

(1992-2000) (.000 TL./Ha.) 

( Plantation, Range Improvement and Seedling Production Costs in Turkey ) (TL/Adet) 

Ağaçlandırma (Afforestation) Mera Islahı (Range Imp.) Fidan Üretimi 

Yıl Tesis(Establishment) Bakım (Tending) Tesis (Establishment (Seedling production) 

Cari fiyat 2000 Fiyatı Cari fiyat 2000 Fiyatı Cari fiyat 2000 Fiyatı Cari fiyat 2000 Fiyatı 

1992 4.939 389.797 451 35.594 - - 832 65.663 

1993 12.544 568.180 1.044 47.288 1.529 69.256 1.608 72.834 

1994 22.142 496.243 2.474 55.447 2.343 52.511 2.548 57.105 

1995 25.658 340.555 5.237 69.510 3.940 52.295 3.559 47.238 

1996 31.214 226.516 8.336 60.493 4.676 33.933 6.783 49.223 

1997 64.942 247.835 14.202 54.198 7.320 27.935 14.203 54.202 

1998 120.515 266.098 24.875 54.924 21.194 46.797 21.122 46.638 

1999 258.663 368.595 48.825 69.576 15.687 22.354 105.136 149.819 

2000 270.554 270.554 83.393 83.393 79.311 79.311 146.130 146.130 

Not: Faaliyetin makineli/ işgücü , sonbahar/ ilkbaharda yapılma durumu ile fidanlıklarda kapasite kullanımı ve tüplü fidan 

üretimine bağlı olarak, birim maliyetlerin yıldan yıla artışı dikkat çekici değişiklik göstermektedir. 

Kaynak :1) AGM, DPT. 

TL./Adet 

MALİYETLERDE GELİŞİM SEYRİ 

Fidan Üre.-2000 fiyatı 

Ağaç.-2000 fiyatı 

149 

Ağaç.-Cari fiyat 

Ağaç.-Bakım,2000 fiyatı 





ORMAN YOLLARI İNŞAAT MALİYETLERİ 

(Road Construction Costs in Forests) 000 TL./ Km. 

Cari Maliyet (Actual cost) 2000 Fiyatları ile (At 2000 prices) 

Yıl Yeni Yol Stabilize Yol B. Onarım Yeni Yol Stabilize Yol B. Onarım 

(New Road) (Paved Road) (Maintenance) (New Road) (Paved Road) (Maintenance) 

1974 53 20 23 1.818.182 2.090.909 

1978 166 98 52 3.192.182 1.693.811 

1983 1437 738 734 3.008.561 2.992.254 

1985 3.114 1.892 2.230 3.637.762 4.287.637 

1987 5.998 3.607 3.684 5.724.375 3.442.451 3.515.938 

1988 7.062 6.586 5.760 3.414.894 3.184.720 2.785.300 

1989 9.861 6.286 8.003 3.297.001 2.101.709 2.675.783 

1990 14.431 13.500 15.420 3.189.030 2.983.294 3.407.584 

1991 29.291 13.690 16.841 3.653.885 1.707.749 2.100.818 

1992 50.299 25.272 22.191 3.969.710 1.994.523 1.751.363 

1993 91.666 44.904 38.202 4.152.010 2.033.926 1.730.359 

1994 130.539 60.709 55.658 2.925.617 1.360.600 1.247.397 

1995 240.136 116.098 95.469 3.187.288 1.540.951 1.267.145 

1996 479.935 206.906 182.783 3.482.827 1.501.491 1.326.433 

1997 966.277 434.224 298.745 3.687.561 1.657.110 1.140.088 

1998 1.566.439 707.446 353.919 3.458.711 1.562.047 781.456 

1999 1.928.737 1.171.408 738.987 2.748.450 1.669.256 1.053.056 

2000 3.026.333 1.801.956 1.153.907 3.026.333 1.801.956 1.153.907 

Kaynak : OGM, DPT. 

YOL İNŞAATI BİRİM MALİYETLERİNDE GELİŞİM SEYRİ 

2000 fiyatı 

150 

Yeni yol 

Stabilize yol 

B.Onarım 





AYLIK ORTALAMA İŞÇİ ÜCRETLERİ 

(Average Monthly Wages) (:000 TL.) 

Yıl Cari Ücret 2000 Fiyatları İle 

Çıplak Ücret Toplam Çıplak Ücret Toplam 

1990 1.970,3 3.316,9 435.406 732.984 

1991 3.073,7 5.174,4 383.426 645.477 

1992 6.823,5 11.487,1 538.526 906.588 

1993 12.077,7 20.332,1 547.059 920.942 

1994 26.087,8 43.917,4 584.675 984.269 

1995 38.609,9 64.997,7 512.463 862.704 

1996 54.826,1 92.296,8 397.866 669.786 

1997 78.949,6 132.907,3 301.292 507.208 

1998 135.793,3 228.600,6 299.833 504.752 

1999 230.848,5 388.621,1 328.959 553.785 

2000 394.751,0 394.751 664.542 

Kaynak : Orman Bakanlığı (OGM- APK) 

ORTALAMA İŞÇİ ÜCRETLERİNDE GELİŞME EĞRİLERİ 

151 

2000 Fiyatı 

2000 Fiyatı 

Glossary: Cari ücret: Current wage; 2000 fiyatları: At 2000 prices; Çıplak: Bare wage; Toplam: Total (with the aids in all kind) 

Toplam 

Çıplak 




ÜCRET; MALİYET; FİYAT Wage, Cost, Price 

ODUN HAMMADDESİ FİYATLARI 

(1960-2000) 

(Average Roundwood Prices in Turkey) Cari Fiyat (.000 TL/m3.) 

ÜRÜNLER 

YIL ENDÜSTRİYEL ODUN YAKACAK 

Tomruk Tel Direk Maden Direk Kağıtlık Lif+Yonga Od. Diğerleri ODUN 

(Logs) (Wirepoles) (Miningpoles) (Pulpwood) (Fiber+Chipwood (Others) (Firewood) 

1960 0,19 0,23 0,13 .. .. 0,11 0,02 

1961 0,20 0,25 0,14 .. .. 0,13 0,02 

1962 0,23 0,28 0,16 .. .. 0,13 0,02 

1963 0,23 0,31 0,16 .. .. 0,14 0,02 

1964 0,22 0,29 0,15 .. .. 0,13 0,03 

1965 0,22 0,30 0,16 .. .. 0,12 0,03 

1966 0,23 0,29 0,16 .. .. 0,12 0,03 

1967 0,22 0,29 0,16 .. .. 0,12 0,06 

1968 0,23 0,30 0,16 .. .. 0,12 0,07 

1969 0,23 0,31 0,16 .. .. 0,13 0,07 

1970 0,23 0,34 0,17 .. .. 0,14 0,07 

1971 0,35 0,31 0,21 0,19 .. 0,16 0,06 

1972 0,55 0,43 0,36 0,19 .. 0,29 0,07 

1973 0,59 0,53 0,35 0,21 .. 0,33 0,07 

1974 0,57 0,57 0,35 0,31 .. 0,28 0,07 

1975 0,62 0,80 0,39 0,44 .. 0,29 0,09 

1976 0,81 1,05 0,65 0,55 0,15 0,60 0,08 

1977 1,38 1,65 0,77 0,56 0,21 0,85 0,07 

1978 1,75 2,50 1,26 0,96 0,33 0,84 0,08 

1979 2,54 3,03 1,75 1,25 0,45 1,20 0,17 

1980 7,00 7,50 4,50 3,25 1,25 3,12 0,70 

1981 7,34 10,00 5,00 3,25 1,40 3,39 1,50 

1982 7,85 10,70 6,00 4,07 2,00 4,00 1,90 

1983 16,80 15,00 8,60 5,50 3,00 7,10 3,00 

1984 25,50 28,00 17,00 8,50 4,60 15,30 4,20 

1985 39,00 41,00 22,00 11,00 6,50 18,00 5,50 

1986 60,00 65,00 33,00 14,00 8,80 23,00 8,00 

1987 98,00 100,00 59,00 19,00 19,00 53,00 10,00 

1988 150,00 250,00 90,00 70,00 32,00 75,00 25,00 

1989 224,00 325,00 175,00 94,00 69,00 99,00 32,00 

1990 351,00 538,00 253,00 145,00 105,00 133,00 47,00 

1991 485,00 780,00 350,00 150,00 157,00 224,00 71,00 

1992 833,00 1130,00 536,00 219,00 225,00 522,00 186,00 

1993 1445,00 1860,00 978,00 550,00 383,00 825,00 370,00 

1994 2500,00 3074,00 1512,00 850,00 631,00 1009,00 420,00 

1995 5820,00 6200,00 3950,00 1850,00 1251,00 2919,00 830,00 

1996 8496,00 10900,00 6000,00 2800,00 2330,00 4941,00 2192,00 

1997 14051,00 18500,00 9475,00 5000,00 3460,00 7639,00 3016,00 

1998 22772,00 32400,00 16794,00 10000,00 7566,00 13823,00 5556,00 

1999 27674,00 47000,00 20000,00 16000,00 10000,00 17500,00 7727,00 

2000 41206,00 65000,00 28059,00 19975,00 11992,00 24811,00 11968,00 

Not : Değerler, o yılın ürünle ilgili ağırlıklı ortalama pazar fiyatlarıdır. Ancak tel direk ve lif+yonga odununda 

tahsisli satışın ağırlığı ve odunun kalitesi dikkate alınarak tahsis fiyatları esas alınmıştır. 

Note : Figures show weighted average of market prices, (Current prices). 

Kaynak : 1) Orman Bakanlığı (OGM), 2) DPT 

152 





Kaynak: DİE, OGM, DPT. 

ODUN HAMMADDESİ FİYAT ENDEKSLERİNDE GELİŞİM SEYRİ 

(Toptan eşya fiyat indeksi, Ormancılık 1981=100 kullanılarak) 

Tomruk 

Kağıtlık Odun 

Maden Direk 

153 

Lif+Yonga Odunu 

Tel Direk 


XI.BÖLÜM 

ORMAN KÖYLERİ, HİBE VE KREDİLER 

(Forest Villages, Grands and Credits) 







ORMAN KÖYLERİ Forest Villages 

ORMAN KÖYLERİNİN GENEL GÖRÜNÜMÜ 

(General View Of Forest Villages In Turkey) 

Nüfus ( 000 Kişi ) (Populatio Köy Adedi (Nu. of villages) 

Yıl Türkiye Top.Köy Ormaniçi Or.Bitişiği T.Orman Top.Köy Ormaniçi Or.Bitişiği T.Orman 

Turkey T.Villages In Forest Adjacent T. Forest T.Villages In Forest Adjacent T. Forest 

1970 35.605 21.914 3.449 4.505 7.954 35.110 7.456 8.547 16.003 

1975 40.348 23.479 3.571 5.761 9.332 35.228 7.519 9.507 17.026 

1980 44.737 25.092 3.851 6.310 10.161 35.268 7.519 10.049 17.568 

1985 50.664 23.799 3.850 6.311 10.161 35.151 7.506 10.058 17.564 

1990 56.473 16.142 3.247 5.575 8.822 35.545 7.406 11.656 19.062 

1997 62.865 21.983 2.495 4.555 7.050 35.133 7.262 11.426 18.688 

2000 65.757 14.151 2.529 4.850 7.379 34.971 7.328 12.249 19.577 

Kaynak: Orman Bakanlığı (ORKÖY); DİE. 

Ülke Nüfusu 

Toplam Köyler 

Orman Köyleri 

KÖY SAYILARINDA GELİŞİM SEYRİ 

157 





ORMAN KÖYLERİ SAYI VE NÜFUSUNDA GELİŞMELER,1970-2000. 

1970 KÖY NÜFUSLARININ DAĞILIMI, % 2000 

. 

1970 

Nüfus, Or.Bitişiği 

Nüfus, Ormaniçi 

KÖY SAYILARININ DAĞILIMI, %. 

158 

Köy adedi 

Köy 

2000 





ORMAN KÖYLÜLERİNE FONDAN KULLANDIRILAN KREDİLER (2000 fiyatı) 

Dam Isıtma/ Arıcılık Hayvancılık El ve Ev Tesis FERDİ KREDİ KOOPERATİF GENEL 

Yıl örtüsü Pişirme sanatları edindirme TOPLAMI KREDİLERİ TOPLAM 

Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. Adet Milyar TL. 

1974 385 1003 19 327 122 146 27 24 27 41 3 11 582 1552 - - 582 

1975 5.756 20473 120 2679 464 662 2.400 1314 158 347 145 381 9.041 25856 1.238 16 10.279 

1976 5.238 16223 150 3602 825 1091 6.358 2512 372 659 533 741 13.476 24828 443 16 13.919 

1977 3.516 11168 130 3235 1.471 1299 8.140 2892 471 943 553 668 14.281 20205 846 11 15.127 

1978 3.827 13353 65 1802 1.928 1327 13.113 4135 481 741 1.117 813 20.532 22171 10.443 16 30.974 

1979 368 1601 1 34 893 811 11.781 5088 446 825 319 670 13.809 9029 4.313 50 18.122 

1980 1.040 3621 16 304 454 459 5.361 3379 114 190 120 525 7.104 8478 2.587 27 9.691 

1981 1.286 5265 29 792 620 533 6.199 1450 222 300 155 155 8.511 8495 2.367 14 10.879 

1982 926 3654 75 1746 752 744 5.582 2125 286 655 244 190 7.866 9114 1.986 13 9.851 

1983 723 3222 212 5547 1.064 1044 5.438 2309 216 610 67 81 7.720 12813 3.295 14 11.015 

1984 1.329 3736 105 2836 1.153 1194 7.576 3477 251 796 223 142 10.636 12181 918 9 11.554 

1985 1.486 5951 83 1762 1.101 1206 8.567 3775 134 489 338 234 11.707 13417 1.040 7 12.748 

1986 997 3661 17 457 932 1001 9.802 4000 178 492 184 194 12.109 9805 1.212 8 13.321 

1987 1.113 5644 17 488 892 982 11.830 5622 413 965 338 246 14.603 13947 435 9 15.038 

1988 506 3018 2 85 501 1329 7.673 4329 192 636 156 173 9.030 9570 1.962 9 10.992 

1989 379 2407 1 100 1.181 1702 7.553 4225 230 530 144 158 9.489 9122 202 8 9.691 

1990 284 1756 0 1.250 1657 6.664 3826 191 369 134 108 8.523 7716 268 6 8.792 

1991 166 1272 0 1.097 1780 4.790 3510 123 216 125 119 6.301 6897 334 6 6.635 

1992 898 4837 11 197 529 900 3.849 3197 48 64 91 50 5.427 9245 2.086 6 7.513 

1993 337 2555 5 100 414 537 3.323 1601 28 36 38 28 4.144 4857 1.793 21 5.937 

1994 224 2522 0 335 579 2.263 1250 13 16 76 57 2.910 4424 1.543 18 4.453 

1995 6 32 0 251 550 1.608 789 0 160 82 2.024 1453 1.920 14 3.945 

1996 0 0 5 100 568 742 2.981 1004 0 797 298 4.351 2144 1.633 12 5.983 

1997 0 0 0 1.085 1331 0 0 8 16 860 464 1.954 1811 1.669 37 3.622 

1998 0 0 0 95 110 1.342 362 0 163 103 1.599 575 2.075 51 3.674 

1999 0 0 0 166 186 1.847 556 1 4 293 166 2.307 912 3.754 35 6.062 

2000 0 0 0 393 439 2.938 1116 55 56 278 130 3.663 1741 5.271 46 8.934 

Toplam 30.787 116974 1.062 26193 20.536 24341 149.004 67867 4.658 9996 7.652 6987 213.700 252358 55.633 479 269.333 

Kaynak: Orman Bakanlığı (ORKÖY) ; DPT. 

159 





YARDIMLARIN FERDİ VE KOOPERATİF KREDİSİ OLARAK DAĞILIM SEYRİ KREDİLERİN % DAĞILIMI - Kümülatif Ort. 

Kooperatif 

Ferdi 

160 

Tesis 

El/ Ev 

Hayvancılık 

Arıcılık 

2000 Fiyatı 

Dam örtüsü 

Isıtma 

Kooperatif 

Isıtma 

Dam örtüsü 

Arıcılık 

El / Ev sanat. 

Hayvancılık 

Tesis edin. 





Sayı 

ORMAN KÖYLÜSÜNE VERİLEN FERDİ KREDİLERDE GELİŞİM SEYRİ 

(1974-2000) 

(Number of units and amount of credit supplied to forest villages 

villages) 

Kredi miktarı 

Not: 1) Fon ve Fon dışı kaynaklardan, 1974-2000 döneminde 267845 orman köylüsüne toplam 236 trilyon TL.lik ferdi kredi verilmiştir. 

2) 1974-2000 döneminde, orman köylüsüne Fon ve Fon dışı kaynaklardan verilen Ferdi ve Kooperatifçilik kredilerinin toplamı 292 trilyon TL. dir. 

Kaynak :1999/2000 Yılları faaliyet Raporu, ORKÖY.; DPT. 

161 

Ünite 

2000 fiyatı 





FERDİ HAYVANCILIK KREDİLERİNDE GELİŞME SEYRİ 

(Fon Dışı Krediler Hariç) 


162 

Ünite adedi 

Sayı 






KOOPERATİFÇİLİK KREDİLERİNİN GELİŞİM SEYRİ 

(1975-2000) 

(Trend in credits given to forest village cooperatives) 2000 fiyatı 

Not : 1975-2000 döneminde, orman köylüsünce kurulan kooperatiflere 2000 yılı fiyatlariyle toplam 55,6 trilyonluk kredi tahsisi yapılmıştır. 

Kaynak :1999/2000 Yılları faaliyet Raporu, ORKÖY.; DPT. 

163 

Sayı 





FON DIŞI FERDİ KREDİLER 

( 93/4000 ve 95/6820 Sayılı Kararnameler ile Dünya Bankası ve IFAD Kredileri) 

(2000 Sonu Kümülatif) 2000 yılı fiyatları 

Not: Besicilik kredileri 1993-95 yılları arasında Kararnamelerle, diğerleri 1999-2000 döneminde Dış Kredilerle verilmiştir. 

Fon Dışı Kredilerin genel toplamı 15487 ünite için 22603 milyar TL.dir. 

Kaynak : ORKÖY (APK) 

164 

http://ekutup.dpt.gov.tr/ormancil/konukcum/ormancil.pdf 

Sayı

XII.BÖLÜM 

ORMAN KAYNAKLARINDA ULUSLARARASI 

KARŞILAŞTIRMA 

(International Comparisons in Forest Resources) 







ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMA International Comparisons 

A- TOPLAM ORMAN ALANI, VERİMLİ VE İŞLETME ORMANLARI 

(Comparative Data on Forest Resources in Some Countries- Total forest Area, Productive and Exploitable Forests) 

Toplam Toplam Verimli İşletme T.Orman / Verimli Ormanlar 

Ülke / 

Bölge 

Ülke Orman Orman Ormanı 

Alanı Alanı Alanı Alanı 

000 Ha. 000 Ha. 000 Ha. 000 Ha. 

Ülke Alanı 

Ülk 

Top. Orman Kişi Mülkiyet, 

Oranı Oran Alanına Oran Başına Kamu Payı 

% % % Ha. % 

Almanya 35702 11255 10490 10225 31,5 29,4 93,2 0,13 58 

Fransa 54300 14155 13110 12460 26,1 24,1 92,6 0,23 28 

İtalya 30100 8550 6750 4387 28,4 22,4 78,9 0,12 58 

İspanya 49900 25622 8388 6506 51,3 16,8 32,7 0,22 39 

Yunanistan 13199 6032 2512 2289 45,7 19,0 41,6 0,25 78 

Portekiz 8892 3102 2755 2346 34,9 31,0 88,8 0,26 89 

İsveç 41100 28000 23558 22048 68,1 57,3 84,1 2,77 29 

Finlandiya 33800 26300 23100 19511 77,8 68,3 87,8 4,53 29 

İngiltere 24408 2380 2207 2207 9,7 9,0 92,7 0,04 59 

Bulgaristan 11099 3700 3400 3200 33,6 30,9 91,8 0,38 100 

Polonya 30400 8700 8700 8500 28,6 28,6 100,0 0,23 83 

Romanya 23000 6300 6200 5400 27,0 26,9 98,4 0,16 .. 

Rusya 1196000 886500 705789 351060 69,0 59,0 79,6 4,80 100 

Ukrayna 60400 10800 9400 5820 17,9 15,5 87,0 0,19 100 

Çin 960000 163480 133700 .. 17,0 13,9 0,82 0,11 .. 

Hindistan 297300 82600 65000 .. 27,8 21,9 78,7 0,08 .. 

Japonya 37650 25150 25013 23829 66,8 66,4 99,4 0,20 42 

Endonezya 181200 139500 113000 34000 77,0 62,3 81,0 0,57 100 

Malezya 32900 22200 17700 .. 67,5 53,8 79,7 1,02 .. 

İran 163600 11400 1700 .. 6,9 1,0 14,9 0,03 .. 

Brezilya 845700 671900 566000 .. 79,5 66,9 84,2 3,76 .. 

Arjantin 273700 50900 34400 .. 29,3 12,6 67,8 1,06 .. 

Şili 74900 16600 8000 .. 22,2 10,7 48,2 0,61 .. 

Peru 128000 84800 68100 .. 66,3 53,2 80,3 3,05 .. 

Meksika 190900 129100 48700 .. 67,6 25,5 37,7 0,55 .. 

Avusturalya 768230 105565 41300 17005 13,7 5,4 39,1 5,36 73 

Y. Zelanda 27000 7525 7525 2100 27,8 27,8 100,0 2,21 77 

ABD 936352 298135 209573 198123 31,8 22,4 70,3 0,78 39 

Kanada 997061 417584 244572 112103 41,9 24,5 58,6 9,06 92 

AVRUPA 550400 194953 149305 132958 35,4 27,1 76,6 0,26 50 

DÜNYA 12936000 5300000 3604000 .. 40,9 28,0 68,0 0,64 .. 

Türkiye 77900 20763 10028 8619 26,7 12,9 48,0 0,15 99 

Glossary: Toplam ülke alanı: Total land area ; Toplam orman alanı: Total Forest area ; Verimli orman alanı: Productive forest area ; 

İşletme ormanı: Exploitable forest,; Kişi başına: Per capita,; Mülkiyet, Kamu: Ownership, public,; Verimli orman / ülke alanı oranı: 

Ratio of productive forests to T. land area,; Orman/ ülke alanı: Ratio of T. forests to T. land area, ; Verimli orman / T. orman alanı: 

Ratio of productive forests to T. forest area . 

167 





B- KORUNAN ALANLARI 

C- MİLLİ PARKLAR 

(Protected Areas) (National Parks) 

Ülke / T. Koruma Ülke Orman Ülke / Toplam Orman Ortalama 

Bölge Alanı Alanına Oran Alanına Oran Bölge Sayı Alanı Büyüklük 

000 Ha. % % 000 Ha. 000 Ha. 

İtalya 966 3,2 15,1 İtalya 5 271 54,2 

Maceristan 480 5,2 30,0 Maceristan 4 141 35,3 

Avusturya 800 9,6 21,1 İsveç 24 582 24,3 

İsveç 4126 10,1 14,7 Finlandiya 31 687 22,2 

Finlandiya 4032 11,9 7,9 İngiltere 10 1368 136,8 

Japonya 14560 38,7 57,9 Venezuela 26 7313 281,3 

Endonezya 49000 27,0 35,1 Japonya 83 3380 40,7 

Y. Zelanda 4800 17,8 63,8 Avustralya 514 18610 36,2 

Avusturalya 13300 1,7 12,6 Brezilya 20 5565 278,3 

Şili 13700 18,3 .. Rusya 30 6500 216,7 

ABD 91056 11,0 21,8 ABD 36 7786 216,3 

Rusya 18800 1,6 2,3 AVRUPA 220 7660 34,8 

AVRUPA .. 12,0 .. Türkiye 26 306 11,8 

DÜNYA 932000 6,0 .. 

Türkiye 5294 6,8 19,6 

Not: 

1) Milli Parklar konusunda Türkiye ile ilgili veriler, toplam alanı 88452 hektar olan 7 adet tarihi / kültürel parkı 

içermemektedir. Tablo, doğal değerleri koruma açısından karşılaştırmalı bilgilere yer vermektedir. 

2) Milli Park rakamları, Koruma Alanları tablosunda da yer almaktadır. 

3) Ülkelerle ilgili tablolarda yer alan rakamlar, aynı yılla ilgili istatistiki bilgi yetersizliği nedeniyle, 90' lı yılların farklı 

zamanlarına aittir. Bazı kriterlerle ilgili değerlendirmelerde, nüfus ve orman faktörlerindeki değişmelerin dikkate 

alınmasında yarar vardır. 

4) Toplam orman alanı, bozuk sahalar, makilik ve ağaçla kaplı diğer alanları içerir. (ECE/FAO tanımı) 

5) Tablolarda "verimli orman" ifadesine konu olan sahalar, tepe kapalılığı yüzde 10' dan fazla olan orman alanlarını 

gösterir. 

Kaynaklar : 

1) Orman Bakanlığı, Ankara,1999. 10) Russian Forests, ARICFR, Fed. Forest Service, Russia, 1997. 

2) Forest Policies in Europe, FAO, Rome, 1988. 11) Forest Facts and Figures, Forest Owners' Ass., New Zealand, 1992. 

3) UN. Environment Program, 1989. 12) Indonesia's Tropical Forests, Indonesian Forestry Com.,Jacarta, 1997. 

4) Unasylva, FAO. 1993/3 13) Journal of Forestry, Society of American Foresters, USA, July, 1988. 

5) Overview of Country Report, Japan, 1997. 14) Journal of Forestry, Society of American Foresters, USA, Oct, 1995. 

6) Forest Product Statistics, ABARE, Australia,1993. 15) Journal of Forestry, Society of American Foresters, USA, Aug, 2001. 

7) Statistical Yearbook of Forestry, Sweden,1996. 15) IGES Inter. Workshop.,Ins.for Global Environ. Strategies, Japan,1998. 

8) Forest Product Statistics, ABARE, Australia,1993. 16) Compendium of Canadian Forestry Statistics, Forest Service, 1996. 

9) Criteria and Indicators for Sus. Mngt. in Finland, 

1997. 17) Uslu, Ulvi., Or. Alan. ve Karbon Tutma Kapasiteleri., Rapor, OB. 1998. 

Glossary : T. Koruma Alanı : Total Protected Area,; Ülke Alanına Oran: Ratio of protected areas to total land 

area, 

Orman Alanına Oran: Ratio of protected areas to total forest area,; Sayı: Number,; Alan: Area,; Ortalama 

büyüklük: 

Average Size . 

168 





Oran 

Ormanlardaki verimli orman payı 

169 

Ülkede verimli ormanların payı 





Korumaya alınan ülke alanı, %. 

170 





KİŞİ BAŞINA VERİMLİ ORMAN ALANI 

KİŞİ BAŞINA TOPLAM ORMAN ALANI 

Kaynaklar : 1) Statistical Yearbook of Forestry, Jönköping, Sweden, 1996 

2) UN/ECE, Timber Database, 1999. 

3) Journal of Forestry, SAF., USA, July, 2001. 

171 





MİLLİ PARKLARDA ORTALAMA BÜYÜKLÜK 

VERİMLİ ORMANLARDA KAMU MÜLKİYET DURUMU 

Glossary: İtalya: Italy.; Macaristan: Hungary,;Japonya: Japan, ; Avusturalya: Australia,; Rusya: Russia,; Finlandiya: Finland,; 

İsveç: Sweden,; İsviçre: Switzerland,; ABD : USA,; Avrupa: Europe,; Almanya: Germany,; Kanada: Canada,; Endonezya: Indonesia 

172 





İŞLETME ORMANLARINDA HEKTARDA ORTALAMA DİKİLİ SERVET MİKTARI 

m3/ 

İŞLETME ORMANLARINDA HEKTARDA NET YILLIK ODUN ARTIMI 

Kaynaklar: 1) The Forest Resoueces Assessment, 1990: Global Synthesis, FAO, 1995. 

2) Unasylva: Forest Resources Assessment, Vol: 44, FAO, Rome, 1993. 

3) 8.BYKP Ormancılık ÖİK Raporu, 2001. 

4) Timber Data Base, UN/ECE, 2001. 

Glossary : K. Amerika : North America, ; İsveç: Sweden, ; Gelişmiş Ülkeler : Developed Countries, ; Fransa: France 

Portekiz: Portugal, ;Y. Zelanda : New Zealand, ; Avusturya : Austria, ; İngiltere : England, ; İspanya : Spain. 

173 





G 

ODUN ÜRETİMİNDE YAKACAK ODUN PAYI 

İŞLETME ORMANLARINDA ÜRETİM / YILLIK ARTIM ORANI 

Kaynaklar : 1) Statistical Yearbook of Forestry, Sweden, 1996. 

2) Apsey,R. World Timber Resources Outlook: Current Perceptions, Paper, 11.Dünya Or. Kong., Antalya,1998. 

3) Forest Resources Assessment, Unasylva, FAO.,Vol: 44, 1993. 

4) DPT 

Glossary: G. America: S. America, ; Asya: Asia, ; Afrika: Africa, ; Avrupa: Europe, ; Dünya: World, ; USA: ABD., ; Rusya: Russia. 

K. Amerika: N. America, ; İsveç: Sweden, ; İspanya: Spain, ; Almanya: Germany, ; Yunanistan: Greece. 

174 





KİŞİ BAŞINA ENDÜSTRİYEL ODUN TÜKETİMİ 

KİŞİ BAŞINA YAKACAK ODUN TÜKETİMİ 

Not: Yakacak odun , gelişmiş ülkelerde rekreasyonel amaçlı odun ile elektrik üretiminde kullanılan odun miktarını 

içerir. Örneğin İsveç'te toplam elektrik enerjisinin yüzde 17'si odundan elde edilmektedir. 

Kaynak : 1) 8. BYKP. Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT., Ankara, 2001. 

2) Statistical Yearbook of Forestry, Skogsstyrelsen, Jönköping, 1996. 

3) UN/ECE, Timber Section, Country Fact Sheets, 1997. 

175 





KİŞİ BAŞINA KAĞIT VE KARTON TÜKETİMİ 

KİŞİ BAŞINA KERESTE TÜKETİMİ 

KİŞİ BAŞINA LEVHA TÜKETİMİ 

Kaynak: UN/ ECE, Timber Section, Country Fact Sheets, 1997. 

176 




ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMA Intrenational Comparisons 

Notlar: 

ORMAN ALANLARINDA, AĞAÇLANDIRMALARIN PAYI, %. 

1) Parentez içi rakamlar, ülkelerin toplam orman alanını gösterir. (Bin Hektar) 

2) Tabloda yer alan ülkeler ile ilgili değerler, genelde orman rejimi dışındaki tarım arazileri ile boş alanlarda gerçekleştirilen 

ağaçlandırmaları gösterir. Ülkemiz ile ilgili rakam ise, genelde orman rejimi içindeki bozuk ve boş alanlarda, devlet tarafından 

yapılan çalışmaları yansıtır. Başka bir ifade ile, söz konusu ülkelerde Tablo'da gösterilen oranlar karşılığında orman alanları net 

olarak artarken, rakam ülkemizde mevcut orman arazilerinin optimal kullanımındaki iyileştirmeyi gösterir. Türkiye'de orman rejimi 

dışındaki hazine ve şahıs arazilerinde yapılan özel ve hatıra ağaçlandırmalarının toplamı, özel ormanlar dahil, 2000 sonu 

itibariyle 34 bin hektardır. (Ormanlarda ağaçlandırmaların payı yüzde 12 olmasına rağmen, karşılaştırmalı ülkemiz rakamı % 0,1 

dir). 

3) Son dönemlerde yılda ortalama, Yeni Zelanda 50.000 hektar, Çin ise 2 milyon hektar tarım arazilerinde endüstriyel odun 

üretimi amaçlı ağaçlandırma yapmaktadır. 

4) Çin, 1981 yılında çıkarılan "Zorunlu Fidan Dikme Kampanyası" Kanunu sonucu, 1982-97 yılları arasında, 20 milyar fidan dikimi 

yapmıştır. Ayrıca 1988' den bu yana, 3,5 milyon hektar hızlı gelişen türlerle ağaçlandırma ile, "Yeşil Büyük Duvar" adı altında, 

yeşil kuşak olarakta adlandırılabilecek, 13 milyon hektarlık çalışma gerçekleştirmiştir. Yine çevre koruma amacıyla, 1989' dan 

itibaren akarsu kenarlarında 5,5 milyon hektar, kıyılarda da 1,6 milyon hektar ağaçlandırma tesis edilmiştir. Bu çalışmalara ek 

olarak, 5,3 milyon hektar bozuk orman alanlarının iyileştirilmesi ile ülke alanının yüzde 15' ini kapsayan 918 tarımsal yerleşim 

yerinde yeşil kuşak ve rüzgar perdesi tesisi çalışmaları ve 6,6 milyon hektar alanda da kumul tesbiti çalışmaları yapılmaktadır. 

Bugün Çin'in sahip olduğu toplam 163,5 milyon hektar ormanın yüzde 29' u olan 47 milyon hektarı, ağaçlandırmalar ile 

oluşturulmuştur. 

5) Son derece kısıtlı ülke alanı gerçeğine rağmen İsrail ise, toplam 112.000 hektarlık orman kurmuş, bunun yüzde 64' ü tarım 

arazilerinde gerçekleştirilmiştir. 

Kaynaklar: 1) The Montreal Process, Canadian Forest Service, Ottawa, 1997. 

2) Forestry, Investment Opportunities in the New Zealand Forest Industry, Ministry of Forestry, 1992. 

3) Criteria and Indicators for Sustainable Forest Management in Finland, Min. of Ag. and Forestry, 1997. 

4) IGES International Workshop on Forest Conservation Strategies for the Asia… Hayama, Japan, 1998. 

5) Movchan, Ya; Vakarenko, L. ; Hardashuk, T. , Current State of Forest Protection in Ukrain, Paper, 1996. 

6) Journal of Forestry, SAF, USA, July 2001. 

177 


XIII.BÖLÜM 

1982 ANAYASASI’NDA 

“ORMANCILIK” 

(Forestry in Constitution) 




179 




ANAYASA’DA ORMANCILIK Forestry in constitution 

7/11/1982 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda 

ORMANCILIK 

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 

Karar No: 2709 

Kabul Tarihi: 7/11/1982 

Ormanlar ve Orman Köylüsü 

A.Ormanların Korunması ve Geliştirilmesi 

MADDE 169.- Devlet, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli 

kanunları koyar ve tedbirleri alır. Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, bu 

yerlerde başka çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz. Bütün ormanların gözetimi Devlete aittir. 

Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Devlet ormanları kanuna göre, Devletçe 

yönetilir ve işletilir. Bu ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında 

irtifak hakkına konu olamaz. 

Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanların 

tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz; münhasıran orman suçları için genel 

ve özel af çıkarılamaz. Ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla 

işlenen suçlar genel ve özel af kapsamına alınamaz. 

Orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen, aksine 

tarım alanlarına dönüştürülmesinde kesin yarar olduğu tespit edilen yerler ile 31/12/1981 

tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş olan tarla, 

bağ, meyvelik, zeytinlik gibi çeşitli tarım alanlarında veya hayvancılıkta kullanılmasında 

yarar olduğu tespit edilen araziler, şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu 

yerler dışında, orman sınırlarında daraltma yapılamaz. 

B. Orman Köylüsünün Korunması 

MADDE 170.- Ormanlar içinde veya bitişiğindeki köyler halkının kalkındırılması, 

ormanların ve bütünlüğünün korunması bakımlarından, ormanın gözetilmesi ve işletilmesinde 

Devletle bu halkın işbirliğini sağlayıcı tedbirlerle, 31/12/1981 tarihinden önce bilim ve fen 

bakımından orman niteliğini tamamen kaybetmiş yerlerin değerlendirilmesi; bilim ve fen 

bakımından orman olarak muhafazasında yarar görülmeyen yerlerin tespiti ve orman sınırları 

dışına çıkarılması; orman içindeki köyler halkının kısmen veya tamamen bu yerlere 

yerleştirilmesi için Devlet eliyle anılan yerlerin ihya edilerek bu halkın yararlanmasına tahsisi 

kanunla düzenlenir. 

Devlet, bu halkın işletme araç ve gereçleriyle diğer girdilerinin sağlanmasını 

kolaylaştırıcı tedbirleri alır. 

Orman içinden nakledilen köyler halkına ait araziler, Devlet ormanı olarak derhal 

ağaçlandırılır. 

181 





XIV.BÖLÜM 

BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARINDA 


Hedef, İlke ve Politikalar 

(Objectives, Policies and Measures in Five Year Development Plans) 







KALKINMA PLANLARINDA ORMANCILIK Forestry in Development Plans 

UZUN VADELİ STRATEJİ 

VE 

SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(2001-2005) 

Amaçlar, İlkeler ve Politikalar 

� Ormanlar, ekosistem yaklaşımı dahilinde, devamlılık, çok amaçlı yararlanma, katılımcılık, 

uzmanlaşma, biyolojik çeşitlilik ile su ve yaban hayatının korunması ve toplumsal 

istikrarın geliştirilmesi ilkeleri doğrultusunda; yetişme muhiti şartları, sektörler arası 

bağımlılık, verim gücü ve taşıma kapasitesi, orman sağlığı ve peyzajı, ekoturizm, 

verimlilik, kirlenme, yangın-böcek-heyelan-kar-çığ-sel-don ve kuraklık gerçekleri ile 

ergonomik faktörler dikkate alınarak işletilecek, korunacak ve geliştirilecektir. 

� Orman rejimindeki alanlarda, saha emniyetinin sağlanması, korumanın etkinleştirilmesi, 

kamu yararının gözetilmesi ve yatırımların verimliliği bakımından, kadastro-sınırlandırma 

faaliyetinin, potansiyel gençleştirme ve ağaçlandırma sahaları öncelikli olmak üzere 

ormanların saha bütünlüğünün korunması göz önünde bulundurularak, yoğunlaştırılması 

esas alınacaktır. 

� Biyolojik çeşitliliği, su ve yaban hayatını, kültürel ve estetik değerleri korumak, 

ormanların henüz bilinmeyen yararlarının araştırılmasına imkan vermek, toprak erozyonu 

ile heyelan ve çığ olgularını önlemek ve ekoturizmi geliştirmek amacıyla, Tabiatı Koruma 

Alanları, Milli Park ve benzeri Korunan Alanlar geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır. Bu 

çalışmalarda, ekosistemlerin içerdiği değerleri koruyucu yeterli büyüklükte olması esas 

alınacaktır. 

� Orman, mera ve su amenajman planları, sürdürülebilir orman yönetimi ilkeleri 

doğrultusunda, toplum ihtiyaçları, ekosistemin çeşitli fonksiyonları, odun ve odun dışı 

ürün ve hizmetler dahil yetişme muhiti envanteri, işletme amaçları, korunan alanlar ve 

nesli tehlikede olan yaban hayatı ile bitki türleri dikkate alınarak yeniden düzenlenecektir. 

Gençleştirme çalışmalarının, silvikültür planları doğrultusunda, doğal ağaç türleri esas 

alınarak aksatılmadan gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. 

� Orman alanlarında çeşitli kuruluşlarca gerçekleştirilecek bina, tesis, yol, maden çıkarma, 

elektrik havai hattı ve benzeri tüm inşaat işleriyle odun üretim faaliyetlerinde, toprak, 

flora ve faunanın korunması ile su kalitesinin gözetilmesi temel ilke olacak, standartlar 

geliştirilerek gerekli düzenlemeler yapılacaktır. 

� Orman alanlarında, çevreyi koruma ve batık maliyet/yatırım yaratılmaması amacıyla 

mevcut yolların iyileştirilmesi öncelikli olmak üzere teknik standartlara uygun yol 

yapımına ağırlık verilecektir. VIII. Plan döneminde toplam 5 bin km. yeni yol ve özellikle 

Batı Karadeniz kayın ormanlarında, kış mevsiminde üretim yapılmasını sağlayarak odun 

kaybını azaltmak amacıyla 10 bin km. stabilize yol yapılacaktır. 

185 





� Ormansızlaşma, çölleşme, toprak erozyonu, sel, heyelan ve çığ gibi doğal afetleri 

önlemek, küresel karbon dengesinin iyileştirilmesine katkıda bulunmak, odun 

hammaddesi ihtiyacını karşılamak ve köylünün sosyoekonomik durumunu iyileştirme 

amaçlarıyla ve biyolojik çöl ortamı yaratmayacak şekilde, Plan döneminde toplam 300 bin 

hektar ağaçlandırma, 175 bin hektar toprak muhafaza ve 30 bin hektar mera ıslahı 

çalışması yapılması beklenmektedir. Çalışmalarda hızlı büyüyen türlere özel ağırlık 

verilecek, orman bakım çalışmaları aksatılmayacaktır. 

� Sosyal, kültürel ve çevresel nedenlerle ve doğal ormanlara olan sosyal baskının 

azaltılması amacıyla, yeşil kuşak ve parklar şeklinde oluşturulacak şehir ormanları ile 

hatıra ormanları kurulması özendirilecek ve yaygınlaştırılacaktır. 

� Orman köylüsünün kalkındırılması amacıyla, meşe, akasya, fıstık çamı ve benzeri çok 

yönlü yarar sağlayan türleri içeren sosyal ve tarımsal ormancılık faaliyetleri ile tıbbi, 

aromatik ve süs bitkileri üretimi geliştirilecek, enerji ormanları tesisi yaygınlaştırılacaktır. 

Gerçek ve tüzel kişilerin özel orman kurma etkinlikleri desteklenecektir. 

� Orman yangınlarını önleme ve mücadelede, silvikültürel önlemlerin alınması, yangın 

emniyet yol ve şeritlerinin tesisi ve kontrollu yakma gibi tedbirlerin uygulanması 

yanında; yangın ekiplerinin tam donanımlı olarak istihdamı, başta arazöz olmak üzere, 

helikopter ve uçaktan yararlanılmasının artırılması, erken haber alma ve ulaşım 

sistemlerinin geliştirilmesi, eğitim ve halkın bilgilendirilmesi çalışmaları 

etkinleştirilecektir. Zararlı böcek ve hastalıklarla mücadelede, biyolojik metodlara ağırlık 

verilecektir. 

� Ormancılık faaliyetlerinin sağlıklı, güvenli ortam ve koşullarda yapılabilmesi amacıyla 

koruyucu giysilerden, mekanizasyon ve çalışma ortamına kadar, insan-iş-çevre sistemi ile 

ilgili olarak gerekli ergonomik düzenlemeler yapılacak, standartlar geliştirilecek, 

istatistikler oluşturularak eğitsel çalışmalar yapılacak, iş başı denetimleri 

etkinleştirilecektir. 

� Ormancılık araştırma birimleri ve çalışmaları; dünya ile entegrasyon bilincinde, arazi 

kullanımı, biyolojik çeşitlilik, çevresel fonksiyonlar, sosyal ormancılık, kirlenme, sera 

etkisi, asit yağmurları, nesli tehlikede su ve yaban hayatı ile sahanın üretim gücü ve 

taşıma kapasitesi konularını kapsayacak, katma değer ve diğer ekonomik verileri üretecek 

şekilde oluşturulacaktır. Konunun özelliğine bağlı olarak, araştırmacı, uygulayıcı, sivil 

toplum örgütleri ve orman köylülerinin işbirliği sağlanacaktır. 

� Yeşil, yaşanabilir bir çevre yaratma ve orman yangınlarını önleme konusunda, gerekli 

toplumsal iradenin oluşturulması amacı ile faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, meslek 

odaları ve bilim çevrelerinin çalışmaları desteklenecektir. 

� Amenajman planı yapımı, orman yangınları ile zararlı böcek ve hastalıklarla 

mücadele ve kadastro çalışmaları öncelikli olmak üzere tüm ormancılık 

186 





faaliyetlerinde sağlık ve etkinlik açısından uzaktan algılama yöntemlerinin kullanımına 

ağırlık verilecektir. 

� AT’ye uyum çalışmaları paralelinde; mevzuat, strateji, organizasyon, faaliyet programları 

ve ürün standartlarının gözden geçirilmesi, iç tüketim ile dış ticarete konu olan bitkisel 

kaynaklar, tıbbi bitkiler ve doğal mantarların yok olmasını önleyecek önlemlerin alınması, 

orman ürünlerinin çevresel ve sosyal sorumluluk anlayışı ile üretimini ifade eden Yeşil 

Sertifika veya Yeşil Etiket olarak nitelendirilen yöntemin, ülkemizde de prensip ve 

kriterlerinin oluşturularak, uygulamaya konulması gerekli görülmektedir. 

Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler 

� 6831 Sayılı Orman Kanunu çevre koruma, kamu yararı, ekosistem bütünlüğü ve yaban 

hayatının korunması dikkate alınarak yeniden düzenlenecektir. 

� Orman Bakanlığı bünyesinde, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çalışma hayatını iyileştirmek, 

konu ile ilgili standartlar ve istatistikler oluşturmak, eğitim ve denetim çalışmaları yapmak 

amacıyla, laboratuvar ve yayım araçları ile donatılmış ergonomik bir birim kurulacaktır. 

187 





VII. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(1996-2000) 

Amaçlar, İlkeler ve Politikalar 

� Ormanlar, ekosistem yaklaşımı çerçevesinde belirlenecek odun verim gücü ve Milli Park 

ve benzeri alanların taşıma kapasitesi gözönüne alınarak devamlı, dengeli ve çok yönlü 

yararlanma ilkeleri doğrultusunda ve biyolojik çeşitlilik, çevre koruma, orman peyzajı ve 

ergonomik kriterler gözönünde tutularak planlanacak ve işletilecektir. Orman amenajman 

ve silvikültür planları, odun dışı ürünler ve hizmetler, ormanların çeşitli fonksiyonları ve 

işletme amaçları dikkate alınarak yeniden düzenlenecek ve uygulanacaktır. 

� Orman alanlarının hukuki sınırlarının belirlenebilmesi ve saha emniyetlerinin 

sağlanabilmesi için, VII’nci Plan döneminde 6 milyon hektarlık kadastro çalışması 

yapılması ve ormanları daha iyi işletmek, korumak ve geliştirmek amacıyla 15 bin km. 

yeni yol ve 4 bin km. stabilize yol yapılması öngörülmektedir. 

� Ülkede ormansızlaşma, çölleşme, sel, heyelan, toprak erozyonu ve çığ olgularını 

önleyerek, sürdürülebilir kalkınmada büyük rol oynayan . bitki-toprak-su kaynakları 

dengesini korumak, iyileştirmek ve odun hammaddesinde yurtiçi arz açığını azaltmak 

amacıyla, VII’nci Plan döneminde toplam 250 bin hektar ağaçlandırma, 50 bin hektar 

erozyon kontrolu ve 8 bin hektar ormaniçi mer’a ıslahı çalışması yapılması 

beklenmektedir. Ülke genelinde yapılacak ağaçlandırmalarda böcek ve hastalıklara 

dayanıklı, biyolojik çöl ortamı oluşmasını önleyici ve yangın emniyet yolu ve şeritleri ile 

donatılmış ormanlar kurulması esas olacaktır. 

� Ormanların henüz bilinmeyen fayda ve yararlarının araştırılmasına imkan vermek ve 

orman içi tabii ve kültürel değerleri korumak amacı doğrultusunda, Milli Park, Tabiatı 

Koruma Alanı, Tabiat Parkı ile çeşitli Rezerv Alanları ve Muhazafa Ormanları 

genişletilecek ve yaygınlaştırılacaktır. 

� Teknik, ekonomik ve sosyal yönden ağaçlandırmaya elverişli Hazine arazileri orman 

rejimine dahil edilerek ağaçlandırılacaktır. 

� Orman yangınlarıyla etkili mücadele amacıyla, başta orman itfaiyesi olmak üzere gerekli 

araç ve donanım kullanımları artırılacak; erken haber alma, ulaşım ve haberleşme 

sistemleri geliştirilecek; ağaçlandırmalarda yangına daha az hassas türlerle karışık 

ormanlar kurulacak ve toplumu aydınlatma çalışmaları etkinleştirilecektir. 

� Orman alanlarında çeşitli kuruluşlarca gerçekleştirilecek faaliyetlerde, ormanların ve 

çevrenin korunması esas alınacaktır. 

188 





� Orman köylüsünün sosyal refah seviyesini yükseltmek ve ormanları daha etkin korumak 

ve geliştirmek hedefi doğrultusunda, özel orman kurma, sosyal ve toplum ormancılığı 

faaliyetleri desteklenecektir. Özel orman kurma veya yasalar gereği bazı alanların orman 

rejimi dışına çıkarılma işlemlerinde, devlet ormanlarının ekosistem bütünlüğü ile kamu 

haklarının korunmasına özen gösterilecektir. 

189 





Hedefler 

VI. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(1990-1994) 

� Orman alanı varlığının hukuki sınırlarının belirlenmesi için kadastro işlerinin öncelikle 

tamamlanmasına önem verilecektir. 

� İnsan-doğa-teknoloji arasında süregelen düzensiz ilişkiler sonucu ortaya çıkan 

ormansızlaşma, çoraklaşma, toprak erozyonu ve taşkın gibi afetlerin olumsuz etkilerinin 

azaltılabilmesi için, ağaçlandırma, gençleştirme, erozyon kontrol ve mer’a ıslah 

çalışmalarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 

� Gençleştirme ve ağaçlandırma faaliyetlerinde kullanılacak tür seçiminde, ekolojik, 

ekonomik ve sosyal faktörlerin müştereken değerlendirilmesi ve tohum ile ağaç ıslah 

çalışmalarının yoğunlaştırılması gerekli görülmektedir. 

� Yurtiçi odun hammaddesi arz-talep dengesinin sağlanmasında, ormanların erozyona 

uğratılmayacak şekilde üretimin gerçekleştirilmesine, odun dışı ürünler envanter 

çalışmasının öncelikle sonuçlandırılmasına ve hammadde yerine işlenmiş ürün ihracatına 

ağırlık verilmesine çalışılacaktır. 

� Orman ekosisteminin özelliği gereği, plan ve projelerin entegre bir yaklaşımla 

düzenlenmesi, çalışma birimlerinde ilgili meslek mensuplarına yer verilmesi ve teknik 

elemanların bölgesel şartlara göre uzmanlaşması hedef alınacakatır. 

� Orman ve yeşil sevgisini bir kültür olarak topluma kazandırmak ve ekolojik, sosyal, 

tarihsel ve bilimsel özellikleri ile ormanlık yöreleri tanıtmak için, Uludağ, Yedigöller ve 

benzeri ormaniçi noktalarda bulunan danışma merkezlerinin birer “tabiat okulu” 

uygulaması içinde aydınlatıcı ve tanıtıcı hizmet vermeleri amaçlanacaktır. 

� Plan döneminde, sektör üretiminin yılda ortalama yüzde 1,9, ithalatın ise yüzde 14,4 

oranında artması öngörülmektedir. 

İlkeler ve Politikalar 

� Ormanlar; toplumun ormancılık ürün ve hizmetlerine olan ihtiyaçlarını, kaynaktan, 

devamlı, dengeli ve çok yönlü yararlanma ilkesi ve insan sağlığı, bitki-su-yaban hayatı, 

orman peyzajı ile tabii değerlerin korunması esas alınarak planlanacak, işletilecek ve 

geliştirilecektir. 

190 





� Ormanların genişletilmesi ve orman köylüsünün kalkındırılması, teknik ve mali tedbirlerle 

desteklenecek, özel orman kurulması teşvik edilecektir. 

� Orman arazisi değerlendirme planları, gelişen toplum ihtiyaçları, bozulan tabiat dengesi 

ve kirlenen çevre unsurları dikkate alınarak ve çok yönlü kullanımı sağlayacak şekilde 

yeniden düzenlenecektir. 

� Orman fidanlıklarında, bölgeler itibariyle istenilen miktar ve azmanda ihtiyacı 

karşılayacak, orijini belli ve üstün kaliteli fidan üretimi esas alınacaktır. 

� Gençleştirme ve ağaçlandırmalarla ilgili tür seçimi, işletme amacı ve diğer teknik kararlar, 

kaynaktan çok yönlü yararlanma ilkesi doğrultusunda ve ekolojik şartlar, tüketici talebi, 

biyolojik çöl ve genetik erozyon kriterleri dikkate alınarak belirlenecektir. 

� Enerji ormanları tesisi, hatıra ormanları kurulması, yeşil kuşak çalışmaları, rüzgar 

perdesi ve koruyucu orman şeritleri oluşturulması, ağaçlandırmalarda çok amaçlı türler 

kullanılması ile korunga ekimleri ve benzeri tarımsal ve sosyal ormancılık faaliyetleri 

yaygınlaştırılacak ve desteklenecektir. 

� Ormancılık teşkilatı, mevzuatı, eğitim ve öğretimi, odun ve odun dışı birçok ürün ve 

hizmet üreten orman kaynağının, bütün fonksiyonları dikkate alacak şekilde yeniden 

düzenlenecektir. 

� Orman yangınlarının önlenmesi için alınan tedbirler geliştirilerek yaygınlaştırılacak ve 

etkinlikleri artırılacaktır. 

191 





Hedefler 

V. BEŞ YLLIK KALKINMA PLANI 

(1985-1989) 

� Sektör faaliyetlerinde, kadastro ve sınırlandırma işlerinin tamamlanması ve 

tamamlananlarda devamlılığın sağlanması önem taşımaktadır. 

� Amenajman çalışmalarının odun dışı ürün ve hizmetleri de kapsayacak şekilde 

yoğunlaştırılmasına; üretim, koruma ve ağaçlandırma yol şebeke planı revize 

çalışmalarının sonuçlandırılmasına ve makine parkında tipleştirmeye gidilmesine ihtiyaç 

bulunmaktadır. 

� Ağaçlandırma çalışmalarının etkinleştirilmesi, bu arada galeri ağaçlandırmaları ile enerji 

ormanı tesis çalışmalarının hızlandırılması ve özel sektör ağaçlandırmalarının orman 

arazisi de dahil olmak üzere teşvik edilmesi zorunlu görülmektedir. Ağaçlandırma ve 

erozyon kontrol çalışmalarının, su ve toprak kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi 

amacı doğrultusunda, yağış havzalarını esas alacak şekilde yürütülmesi büyük önem 

taşımaktadır. 

� Orman yangınlarıyla mücadelede yangın emniyet yol ve şeridi yapımına, ulaşım ve 

haberleşme sistemi ile meteorolojik bilgi akımının geliştirilmesine ve yangın itfaiyesinin 

kurulmasına ağırlık verilecektir. 

� Orman köylülerinin etüd-envanter çalışmaları tamamlandığından, V. Planda ağaçlandırma 

ve üretim çalışmalarında olumsuz etkisi olabilecek yerleşme yerlerinin öncelikle 

kalkındırılması, orman köylüsünün sosyal refahının yükseltilmesinin olduğu kadar, 

ormanların korunması bakımından da önem taşıyacaktır. 

� Plan döneminde, endüstriyel odun üretiminin yılda ortalama yüzde 6,3, toplam üretimin 

de yüzde 3,1 artması öngörülmektedir. Yılda 300.000 m3 odun ihracatına karşılık, 10.000 

m3 odun ithalatının yapılması da dikkate alınmıştır. 


� Ormanlar, doğal dengenin korunması, iyileştirilmesi, ülke refahına olan katkının 

azamileştirilmesi amaçları gözetilerek planlanacak, genişletilecek ve geliştirilecektir. 

� Tabii durumda muhafazası uygun görülen alanlar dışındaki ormanlar, toplumun endüstri 

odunu, enerji, gıda, toprak muhafaza, yaban hayatı ve su ürünleri, rekreasyon ve estetik 

değer ihtiyacını mevcut kapasite ve potansiyel verim gücünün müsaade ettiği seviyelerde 

karşılama yönünde işletilecek ve değerlendirilecektir. 

192 





� Yakacak odun sıkıntısını gidermek için alternatif enerji kaynakları araştırılacaktır. 

� Orman Genel Müdürlüğü döner sermaye sistemi, daha fazla kaynak yaratma amacıyla 


� Orman koruma programları, yangın, erozyon, böcek, hastalık, kaçak kesim, açma, plansız 

yerleşme ve otlama ile gereğince mücadele yönünde geliştirilecektir. 

� Özel ağaçlandırma çalışmaları ve köylüye yönelik diğer sosyo-ekonomik faaliyetler 

devletçe desteklenerek, orman köylüsü kalkındırılacak ve korunacaktır. Bu meyanda her 

derecedeki okul öğrencilerinin ağaçlandırma faaliyetlerine katılması sağlanacaktır. 

� Orman dışı ağaçlandırma çalışmaları, çevre kirlenmesinin önlenmesi, su rejiminin 

düzenlenmesi, sel, fırtına ve çığ gibi doğal afetler ile rekreasyonel talep durumları dikkate 

alınarak planlanacak, baraj havzalarında hidrolojik ağaçlandırmalara gidilecektir. 

� 6831 Sayılı Kanunun 2896 sayılı Kanunla değiştirilen 2. Maddesinin (a) ve (b) 

bentlerinde yer alan; 

“A) Orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiç bir yarar görülmeyen 

aksine tarım alanlarına dönüştürülmesinde kesin yarar olduğu tesbit edilen yerler; 

“B) 31/12/1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak 

kaybetmiş yerlerden, su ve toprak rejimine zarar vermeyen orman bütünlüğünü bozmayan, 

tarla, bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik, fındıklık, fıstıklık (Antep fıstığı) gibi çeşitli tarım 

alanları veya otlak, kışlak yaylak gibi hayvancılıkta kullanılmasında yarar olduğu tesbit edilen 

araziler ile şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerlerin sahaları” Devlet 

eliyle ihya edilerek kısmen veya tamamen orman içi köyler halkının yerleştirilmesi veya bu 

amaçla değerlendirilmesi maksadıyla orman sınırları dışına çıkarılır hükümleri yer almıştır. 

Bu yöndeki uygulamalar süratlendirilecek mümkün olan en kısa sürede 

sonuçlandırılacaktır. 

193 





Hedefler 

IV. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(1979-1983) 

� Yakacak odun ve ikincil ürünleri de içeren sektör ürünleri yurt içi talebi, yılda ortalama 

yüzde 7,4 artacaktır. Odunda hammadde dışsatımı yapılmayacak, ikincil ürün 

dışsatımından yılda ortalama 150 milyon lira dolayında gelir sağlanacaktır. 

� Sektör üretim artışı yılda ortalama yüzde 7,4 olacaktır. Orman ürünleri talebinin yurt içi 

üretimle karşılanması temel ilke olduğundan, ancak Türkiye’de yetişmeyen ve bazı 

kullanımlar için gerekli olabilecek ağaç türleri ile bazı ikincil ürünler dışalım konusu 

olacaktır. 

� Ormancılık sektöründe, IV. Plan döneminde 19.7 milyar lira yatırım yapılması 

öngörülmüştür. Fiziki hedeflerin gerçekleştirilmesinde ortaya çıkacak kaynak açığının 

kapatılmasında, ordu ve eğitim kurumlarının işgücü ve kapasite olanaklarıından 

yararlanmayı amaçlayan bir program uygulanacaktır. 

� Dördüncü Plan döneminde, sektörün gerek uzun dönem orman ürünleri arz-talep 

dengesine yaklaşımı sağlamak ve gerekse bu alanlardaki diğer sosyo-ekonomik sorunların 

dolaylı ve dolaysız etkilerini azaltma yönünden faaliyetler planlanmış bulunmaktadır. 

� Öngörülen bu ağaçlandırma miktarına karşın, 1990’lardan başlayarak odun 

hammaddesinde bir arz açığının meydana geleceği, bu miktarın planlı dönemdeki kişi 

başına tüketim eğiliminin sürmesi durumunda, 2020’lerde 8 milyon m3’e ulaşacağı 

tahmin edilmektedir. 2020 yıllarını hedef alan talep çalışmaları 1975 Avrupa 

standartlarına göre yönlendirildiğinde, arz açığını kapatmak için düşünülebilecek dışalım 

olanakları da, o dönemde Avrupada baş göstermesi beklenen odun hammaddesi darboğazı 

nedeniyle kısıtlanmış olacaktır. Sorunun bu derece büyük, çözüm seçeneklerinin de son 

derece esınırlı olması nedeniyle, küçük çapta odun hammaddesi kullanılabilen lif.+yonga 

ve SEKA tesislerinin bu taleplerini karşılayıcı, hızlı büyüyen tür plastasyonlarına ağırlık 

verilecektir. Ayrıca orman köylüsünün sosyal refah düzeyini yükseltici çabalara 16129 

kırsal yerleşim merkezinde sürdürülecek etüt-proje çalışmalarıyla devam edilecektir. 

Eğitim kurumları ile ordunun bu faaliyetlere katkısı sağlanacaktır. 


� Orman-insan ilişkilerinde, doğan dengenin korunması ve iyileştirilmesi, halkın bu 

kaynaklardan çok yönlü yararlanması çeşitli üretim potansiyellerinin kısa ve uzun 

dönemde değerlendirilmesi esas alınacaktır. 

� Ağaçlandırma çalışmaları, orman ürünleri sanayiinin yer ve zaman içindeki talepleri, 

enerji sektörünün gelişen talepleri, nüfus artışı ile kentleşmenin yarattığı 

194 





orman için dinlence gereksinimleri, ekolojik denge ve uygunluk ilkeleri doğrultusunda 

yürütülecektir. 

� Ağaçlandırma çalışmaları orman ürünleri sanayiinde ve enerji sektöründe uzun dönemde 

doğacak odun gereksinmelerinin karşılanabilmesi için, ekolojik koşulların uygun olduğu 

yörelerde ve özellikle hızlı büyüyen türlerde yoğunlaştırılacak “enerji ormanı 

plantasyonları” tesis olanakları araştırılarak pilot çalışmalara başlanacaktır. 

� Amenajman plan süresi biten orman alanlarında, üretimi aksatmamak, dikili ağaç varlığını 

en iyi biçimde işletmek ve orman arazisini potansiyel verim gücünde değerlendirmek 

amacıyla ağaç türlerine göre saptanan yeni idare sürelerine göre yeni planlar, bitimi 

izleyen yılda uygulanabilecek şekilde öncelikle hazırlanacaktır. 

� İşletmecilik faaliyetlerinde, maliyeti düşürücü, ormancılık tekniğine uygun toplu üretim 

yöntemlerine yönelirken, üretim girdilerini ve özellikle makine parkını optimal kapasitede 

kullanmayı sağlamak için, mevsimlik işler yerine, tam yıl çalışmayı amaçlayan çabalar 

hızlandırılacaktır. Bu durumu sağlayıcı gerekli alt yapı ve personel eğitimi öncelikle 

geliştirilecektir. 

� Ülkede doğal dinlence potansiyeline sahip ormanlarda, iç ve dış turizmi özendirmek için 

dinlence alanlarının belirlenmesi yönündeki çalışmalar hızlandırılacak ve uygulamaya 

geçilecektir. 

� Orman yangınlarıyla mücadelede etkinliği artırmak ve mevcut ormanlar ve yeni 

tesis edilmiş ağaçlandırmalardaki saha emniyetini artırmak için, tüm Türkiye 

ormanlarını kapsayacak yangın emniyet yolları, emniyet şeritleri ve kontrollü yakma 

tekniklerini içerecek planlar hazırlanacak, yapılacak pilot çalışmalarla uygulamaya 

geçilecektir. 

� Orman köylüsünün yaşam düzeyini yükseltmek ve ormanların korunmasında etkinliğini 

artırmak için, Devlet-orman-köylü ilişkilerinde sorun yaratan orman mülkiyetinin 

belirsizliği ilgili tüm kuruluşlarla işbirliği yapılarak düzenlenecektir. 

� IV. Plan döneminde odun dışsatımı yapılmayacaktır. Ormancılık üretimi, sektör 

ürünlerine olan talebe koşut olarak, arz açığı yaratmayacak şekilde düzenlenecektir. 

� Plan döneminde hedeflerin gerçekleştirilmesinde ortaya çıkacak kaynak açığının 

kapatılmasında ordu ve eğitim kurumlarının işgücü ve kapasite olanaklarından 

yararlanmayı amaçlayan bir program uygulanacaktır. 

� Orman yol ağı ile il ve ilçe şebekesi yapım ve bakımında ilgili kuruluşlar arasında etkin 

bir eşgüdüm gerçekleştirilecektir. 

� Orman köylüsünün sosyal refah düzeyini yükseltici faaliyetlere, kırsal yerleşim 

merkezlerinde sürdürülecek etüd-proje çalışmalarıyla devama edilecek; orman 

işletmeciliğinde ve orman ürünlerinin değerlendirilmesinde orman köylülerince kurulan 

kooperatiflerin etkinliği artırılacaktır. 

195 





İlkeler ve Tedbirler 

III. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(1973-1977) 

� Devletçe ormanları korumak ve devamlılığını sağlamak yanında her türlü orman ürünleri 

sanayiinin talebini özellikle kağıt sanayii ve inşaat sektöründe darboğaz yaratmadan 

karşılamak üzere, üretim potansiyeli değerlendirilecektir. Üretim, taşıma, pazarlama gibi 

hizmetler, sanayiye en uygun maliyetle hammadde ve kuruluş yeri sağlayacak şekilde 

düzenlenecektir. Bu düzenlemede, aynı zamanda hammadde arzının sürekliliğini de 

sağlamak üzere, amenajman planları yeni bir anlayışla hazırlanacak; toplu üretim 

alanlarında, sanayiinin amacına uygun olarak geliştirilecek optimal üretim metotları 

uygulanacaktır. 

� Perspektif dönemde kurulması öngörülen orman ürünleri sanayiinin hammadde isteklerini 

karşılamak üzere, mevcut ormanların gayeye uygun olarak yenilenmesi projeleri ile hızlı 

gelişen ağaç türlerine dayalı geniş alanları kapsayan ağaçlandırma projeleri de 

geliştirilerek uygulanacaktır. 

� Orman kaynaklarımızın devamlılığını sağlamak, hammadde kullanımını rasyonelleştirmek 

ve sanayiye verilecek hammaddenin maliyetini ucuzlatmak üzere, orman içi ve 

kenarındaki orman köylüleri ile diğer hak sahiplerine halen ayni olarak ucuz tarife ile 

verilen hakların işlenmiş ürün olarak verilmesi olanakları geliştirilecek; bu hakların 

nakden verilmesi olanakları da araştırılacaktır. 

� Anayasa’nın 131. Maddesine göre, bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak 

kaybetmiş olan tarla, bağ, meyvalık, zeytinlik gibi çeşitli tarım alanları ile hayvancılıkta 

kullanılmasında ekonomik yarar bulunan alanlar ve şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu 

olarak bulunduğu yerler orman rejimi dışına çıkarılacakatır. 

� Planda öngörülen hedeflere ulaşılmasında, orman-köylü ilişkileri tüm kuruluşlarla işbirliği 

yapılarak düzenlenecek ve ana planlara bağlanacaktır. 

� On yıllık planlı dönemde orman ürünleri ihracatında önemli bir artış öngörülmemiş; buna 

karşılık, yılda ortalama yüzde 14,4 oranında bir artış gerçekleşmiştir. 

UZUN DÖNEM GELİŞME HEDEFLERİ (1972-1995) 

� Planlı döneme kadar orman sanayiinin yeterince gelişmemiş olması nedeniyle, ormanlar 

genellikle yakıt ihtiyacının karşılanması ve toprak-su-bitki doğal dengesinin korunmasına 

yarıyan bir doğal kaynak olarak değerlendirilmekteydi. Sektörün başlangıcında da 

belirtildiği gibi ormanın çeşitli fonksiyonları yanında aynı zamanda sanayiye hammadde 

veren bir kaynak olarak görülmesi 

196 





gerekmektedir. Perspektif dönemde ormancılığın bu yöndeki gelişmesinin ağırlık 

kazanması gerekmekte ve beklenmektedir. 

� Uzun dönem gelişme hedefleri saptanırken ormana dayalı sanayilerin ihtiyaçlarının öz 

kaynaklarımızdan karşılanması esas alınmıştır. Bu talebin karşılanması için gerekli 

kullanacak odun üretim miktarının, 1972-1987 yılları arasında yılda ortalama yüzde 7.6, 

1987-1995 döneminde ise yüzde 5.5 artması öngörülmüştür. Bu üretim düzeyine 

ulaşılabilmesi için; (i) Kullanacak odun üretim verimliliğinin yüzde 60’dan yüzde 70’e 

çıkarılması, (ii) Amenajman planlarında idare sürelerinin kısaltılması, (iii) Yakacak odun 

yerine, diğer yakıt maddelerinin hızla ikamesi şartına bağlı olarak, yakacak odun tüketim 

fazlasının odun işleyen sanayiye yıldan yıla artan oranlarda aktarılması, (iv) Yurtiçi 

talebin perspektif dönemden sonraki yıllarda güvenle karşılanabilmesi için, özellikle hızlı 

büyüyen ağaç türlerinden oluşan ağaçlandırma projelerinin en kısa süre içinde geniş ve 

toplu alanlarda, uygulamaya konulması gerekmektedir. 

� Perspektif dönem ortalarında tomrukta bozulacak olan arz-talep dengesinin korunabilmesi 

için, bugün hammadde gereğinin yüzde 75 kadarı tomrukla karşılanan kağıt sanayi 

ihtiyacının en kısa sürede tomruk yerine sanayi odunu ile karşılanması zorunlu 

görülmektedir. Buna ulaşılabilmesi için, bugünkü kullanacak-yakacak odun dengesinin, 

uzun dönemde değiştirilerek, 1995’te yüzde 80-20 oranına ulaşması öngörülmüştür. 

� Ayrıca orman sınırlandırma çalışmalarının en kısa bir sürede tamamlanarak, orman-halk 

ilişkilerinin düzenlenmesi ve rasyonel arazi kullanımı olanaklarının sağlanması yolu ile 

ormanların yapısı iyileştirilmiş olacaktır. 

� Odun hammaddesinin maliyetini düşürmek amacıyla, birim alandan en çok üretimi 

sağlamak yöneliminde, istihdam ihtiyacı da gözönünde tutularak, belirli sanayi 

projelerinin hammaddesini sağlayacak yörelerde ileri üretim ve makina teknolojilerini 

daha çok kullanma yoluna gidilecektir. 

197 





İlkeler : 

II. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(1968-1972) 

� Devletçe, ormanları korumak ve sürekliliğini sağlamak yanında en uygun şekilde 

işletilerek kalkınmamıza katkısı artırılacaktır. 

� Yeniden ağaçlandırmalarla, orman tesis edilecek, ormanlar imar ve ıslah edilerek verimi 

artırılacaktır. 

� Ormancılıkta; kamu hizmetleriyle, işletmecilik hizmetleri ayrı kuruluşlar eliyle 


� Orman-halk ilişkileri, ormanların işletilmesi ve korunması bakımından düzenlenecektir. 

� Orman varlığı ve arazi kullanma kabiliyeti gözönünde tutularak orman sınırları yeniden 

tespit edilecek ve bu faaliyetler hızlandırılacaktır. 

Politikalar: 

� Kamu orman hizmetleri işletme hizmetlerinden ayrılacak, işletme hizmetleri ayrı bir 

iktisadi kuruluş bünyesine kavışturulacaktır. Bu kuruluşun orman ürünlerinin, üretimi ve 

iç ve dış pazarlamasıyla ilgili işleri yapabilmesi orman kaynaklarımızın en uygun 

kullanılmasını sağlaması ve cari harcamaların artırılmaması esas olacaktır. 

� Ormancılık çalışmalarında amenajman planlarının yapılmasına öncelik verilecek, ve 

bunun İkinci Plan dönemi içinde tamamlanması hedef tutulacaktır. Amenajman 

planlarının ve orman sınırlandırma çalışmalarının gerektirdiği hava fotoğrafları öncelikle 

temin edilecektir. 

� Gelişen orman ürünleri sanayiinin teknolojisine uygun kalite orman ürünleri yapımına 

imkan vermek üzere bu sanayilere hammadde veren bölgelerdeki ormanların idare ve 

işletme gayeleri yeniden tesbit edilecek ve bu ormanların amenajman planları yeni 

gayelere göre yapılacaktır. 

� Orman ürünleri üretimini artırmak zamanında pazarlara arz etmek, ormanların imar ve 

ıslahını kolaylaştırmak üzere gerekli yol şebekesi planlanacak ve yapılacaktır. 

198 





� Ağaçlandırma, imar, toprak muhafazası gibi önemli yatırımların gerçekleştirilmesini 

etkileyen ve orman-halk ilşkileri yönünden önemşi bulunan orman sınırlandırmaları söz 

konusu ilşkilerin düzenlenmesine en çok ihtiyaç duyulan alanlara öncelik verilerek 

yürütülecektir. Sınırlandırma ve ormandan faydalanmada, orman varlığının korunması 

yanında orman-halk ilişkilerinin düzenlenmesi de gözetilecektir. 

� Ağaçlandırma; bozuk orman sahalarında orman sınırlandırmanın öncülüğünde, orman 

imar ve ıslahına paralel olarak ve erozyon problemi olan yerlerde toprak muhafaza 

amacına göre yapılacaktır. Fidanlıklar ağaçlandırma alanlarına yakın kurulacak, 

ağaçlandırmalar için fidan üretecek geçici fidanlıklar kurulması esas alınacaktır. 

� Orman ürünlerinin ihracatı; standart ve kalite uygunluğu, fiyat ucuzluğu sağlanarak 

artırılacak ve mamul mal ihracına öncelik verilecektir. 

199 





Politikalar: 

I. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 

(1963-1967) 

� Ormanları korumak ve sürekliliğini sağlamak, 

� Bozuk ormanları imar ve ıslah etmek, böylece bugünkü ormanların niteliklerini 

yükseltmek, verimlerini artırmak ve ormanları rasyonel bir şekilde işletmek. 

� Ağaçlandırma yoluyla yeni orman alanları kazanmak ve su havzalarının doğal ve ekolojik 

dengesi üzerinde ormanların olumlu etkilerini gerçekleştirmek. 

İlkeler: 

� Özellikle verim gücü yüksek olan ormanlardan başlanarak, onbeş yıllık süre içinde orman 

korumasıyla ilgili kesin tedbirlerin alınması üzerinde durulmuştur. Bunun yanısıra, 

ağaçlandırma ve orman topraklarının korunması çalışmaları konusunda Orman, Devlet Su 

İşleri ve Topraksu teşkilatları arasında işbirliği yapılacaktır. 

� Nüfusun seyrek olduğu yerlerden başlanarak, verimi yüksek olan ormanların geliştirilmesi 

esas alınmıştır. Bunun sağlanması için orman alanına oranla çok az olan orman yolu, 

şebekesinin kısa bir zamanda tamamlanması düşünülmüştür. Ormanların amenajman 

planları, modern ormancılık gereklerine göre hazırlanacaktır. Böylece orman ürünlerinin 

üretimi artacak, orman yolları yapımıyla üretim ve taşıma işlerinde mahalli işgücü 

değerlendirilecektir. Ayrıca üretilecek orman ürünlerinin değerlendirilmesi de ele 

alınmıştır. Yatırımların büyük bir bölümü, yukarıda belirtilen konularda olacaktır. 

� Toprak ve iklim şartlarının en uygun olduğu yerlerde, çabuk büyüyen ağaç türlerinin çok 

sayıda dikimine önem verilmiştir. Bu konu özellikle, tarım topraklarında koruyucu rüzgar 

şeridi olarak yararlı olacaktır. 

Tedbirler: 

� Ormanların kadastrosu ve amenajman planları süratle tamamlanacaktır. 

� Ormanların korunması ve özellikle orman yangınları önlenecek, rastgele kesimlere karşı 

yapılan mücadelenin etkinliği sağlanacaktır. 

200 





� Ormanların her parçasının işletmeye açılması amacıyla, orman yolları kısa bir zamanda 

tamamlanacaktır. 

� Orman içi mer’aları iyileştirecek ve orman için çok zararlı olan kılkeçisi sayısı, 

hayvancılık bölümünde belirtildiği gibi azaltılacaktır. 

� Plan döneminde bir deneme olarak halk-orman ilişkilerinin düzenlenmesi bakımından, 

orman içinde yaşayan halkın bulundukları yerlerde kalkındırılmasına başlanacak, bu 

konuda kooperatifler kurulması desteklenecektir. Bu denemeden alınacak sonuçlara göre 

köy kalkınması çalışmalarına devam olunacaktır. 

� Daha rasyonelbir ormancılık yapmakamacıyla bugün için çok büyük olan orman işletme 

genişlikleri küçültülecek ve yeterince teknik ve yardımcı eleman yetiştirilecektir. Üretim 

ve taşıma işlerinde çalışan orman işçilerinin eğitimi sağlanacaktır. 

� Üretilen orman ürünleri iç ve dış piyasalara göre standardizasyona tabi tutulacak, üretim 

ve taşıma işleri modern metotlara göre yapılacaktır. 

� Ormanların verimi, yakacak odun talebini karşılamamaktadır. Böylece talep ile üretim 

arasındaki farkın, ikame maddeleri ve yakacak odunda, israfı önleyecektedbirlerle 

kapatılması ele alınmıştır. 

� Ötedenberi ihracat maddesi olarak üretilen palamut ormanlarından, tarıma elverişli 

olmayanların ve fıstık çamı ormanlarının yıkıntısını önlemek amacıyla, özel orman 

rejimine tabi tutulmaları sağlanacaktır. 

201 





XV.BÖLÜM 

HÜKÜMET PROGRAMLARINDA 


(1983-2000) 

(Forestry in Government Programs) 







HÜKÜMET PROGRAMLARI Government Programs 

Başbakan Bülent ECEVİT Tarafından TBMM’ne Sunulan 

57 ncı Hükümet Programı 

(4 Haziran 1999) 

� Erozyonla bilinçli mücadele kararlılıkla sürdürülecektir. Doğa dengesindeki bozulma 

önlenecektir. 

� Ormancılığımızın desteklenmesi amacıyla, talep eden gerçek ve tüzel kişilere belli 

koşullarda bedelsiz arazi tahsis edilerek “özel ormancılık” geliştirilecektir. 

� Bir yandan orman köylüsüne yeni üretim ve kazanç olanakları sağlanırken, diğer yandan 

da ormanlarımızın tahribi ve yağmalanması yolu kapatılacaktır. 

� Orman alanlarının ve diğer yörelerin turizm bölgesi olarak belirlenmesinde uygulanacak 

ilkeler ve tahsis yöntemleri yeniden düzenlenecektir. 

Başbakan Bülent ECEVİT Tarafından TBMM’ne Sunulan 

56 ncı Hükümet Programı 

(12 Ocak 1999) 

� Doğa dengesi ve çevre sağlığı konusunda çok duyarlı davranılacaktır. 

Başbakan Mesut YILMAZ Tarafından 

TBMM’ne Sunulan 55 nci 

Hükümet Programı 

(7 Temmuz 1997) 

� Ormanlarımızda yangına karşı çağın bütün teknolojik imkanları sağlanıp kullanılmak 

suretiyle mücadeleye devam edilecek, yanan orman alanaları yılı içinde 

ağaçlandırılacaktır. 

� Orman-Halk ilişkilerinin daha iyi bir seviyeye getirilmesine özen gösterilecek, orman 

köylülerine ve ormancılık işlerinde çalışanlara sağlanan imkanlar artırılacaktır. 

� Ülkemizin turizmine de büyük katkısı olan uluslararası ortak mirasımız milli park, tabiat 

parkı ve tabiatı koruma alanlarımızın sayı ve nitelik yönünden geliştirilmesi çalışmalarına 

devam edilecektir. 

� Ormancılık uçalışmalarında bitki-toprak-su kaynakları dengesini korumak, iyileştirmek 

amacı ile ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve mer’a ıslahı çalışmalarına büyük önem ve hız 


205 





Başbakan Necmettin ERBAKAN Tarafından 

TBMM’ne Sunulan 54 ncü 

Hükümet Programı 

(7 Temmuz 1996) 

� Ormanlarımızın korunması ve geliştirilmesi çalışmalarına, bugüne kadar olduğu gibi, 

büyük bir etkinlikle devama edilecektir. Ormanların rasyonel bir şekilde işletilmesi için 

özel kesimden de istifade edilecektir. 

� Orman köylüsünün desteklenmesi amacıyla, arıcılık, besicilik, hayvancılık gibi çeşitli 

alanlarda verilen krediler artırılarak sürdürülecek; orman köylülerinin kurduğu 

kooperatiflere verilecek kredilerle, kırsal alanlarda küçük sanayiinin gelişmesine öncülük 

edilecek ve orman köylülerine yeni istihdam alanı sağlanacaktır. 

� Orman yangınlarına karşı, çağın teknolojik bütün imkanları sağlanıp kullanılmak suretiyle 

mücadeleye devam edilecektir. 

ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Mesut YILMAZ 

Tarafından TBMM’ne Sunulan 53 NCÜ ANAP-DYP 

Koalisyon Hükümeti Programı 

(7 Mart 1996) 

� Ülkede bitki-toprak-su kaynakları dengesini korumak, iyileştirmek amacıyla 

ağaçlandırma, erozyon kontrolu ve mer’a ıslahı çalışmalarına önem verilecektir. 

� Özel orman kurma ve toplum ormancılığı faaliyetleri desteklenecektir. 

52’nci Hükümeti Kurmakla Görevli DYP Genel Başkanı 

ve Başbakan Prof.Dr.Tansu ÇİLLER’in 

TBMM’ne Sunduğu Program 

(31 Ekim 1995) 

� Ormancılıkla doğrudan ilgili bir metin yer almamaktadır. 

51’nci Hükümeti Kurmakla Görevli DYP Genel Başkanı 

ve Başbakan Prof.Dr.Tansu ÇİLLER’in 


(10 Ekim 1995) 

� Yüce Meclisimizde 23 Temmuz 1995 tarihinde yasalaşan “Milli Ağaçlandırma ve 

Erozyon Kontrolu Seferberlik Kanunu” Türk ormancılığı için bir reform kanunu 

olmuştur. Bu kanun; ülkemiz için hayati önemi olan toprak erozyonu problemine 

206 





en etkili çözümü getirecektir. Zira bu Kanun’la ağaçlandırma ve erozyon kontrolu 

çalışmaları için yeni ve önemli kaynaklar sağlandığı gibi, özel ormancılık çalışmaları da 

teşvik edilmiştir. 

50.nci Hükümeti Kurmakla Görevli 

DYP Genel Başkanı ve Başbakan Prof.Dr.Tansu ÇİLLER’in 


(30 Haziran 1993) 

� Ülke ormanlarını en iyi şekilde değerlendirmek, köylümüze istihdam yaratmak ve refah 

seviyelerini yükseltmek amacıyla, ağaçlandırma, erozyon kontrolu, enerji ormanı ve yeşil 

kuşak çalışmaları yoğunlaştırılacaktır. Köy tüzel kişilerin yapılacak anayasa değişiklikleri 

çerçevesinde orman sahibi olması sağlanarak, 2000’li yıllarda özel orman oranının 

yükseltilmesi hedef alınacaktır. 

DYP Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman DEMİREL 

tarafından TBMM’ne sunulan 49 uncu Hükümet Programı 

(25 Kasım 1991) 

� Orman köylülerini, ekonomik suç işler durumda bırakan şartlar ve yasalar yeniden gözden 

geçirilecektir. Orman köylüsünün istihdam sorunu önemle ele alınacaktır. 

� Halkla orman arasındaki ilişkiler yeniden gözden geçirilecek, orman köylülerini çok 

rahatsız eden mevcut orman tanımı anlayışı değiştirilecektir. 

� Orman gelirlerinin önemli bir bölümü, orman köylüsüne tahsis edilecektir. 

� Ağaçlandırma ve erozyon kontrolüne önem verilecek, ormanlarımızın yangından 

korunması önlemleri alınacakatır. 

� Toprak insan ilişkilerinin giderek önem kazandığı çağımızda, vatandaş devlet ilişkilerinin 

yoğun olduğu bilinen tapu ve kadastro hizmetlerinde otomasayona geçiş çalışmaları 

hızlandırılarak, tesis kadastrosunun kısa zamanda tamamlanması için özel sektör imkan 

ve gücünden yararlanılacaktır. 

Başbakan A.Mesut YILMAZ Tarafından TBMM’ne 

Sunulan 48 inci Hükümet Programı 

(30 Haziran 1991) 

� Orman kadastro ve mülkiyet çalışmaları, orman yangınları ve koruma faaliyetlerindeki 

hizmetlere devam edilecektir. 

207 





� Ormanlarımızı vasıf ve üretim yönünden ileri bir seviyeye çıkarmak amacıyla devlet ve 

orman köylüsü ilişkilerinin iyileştirilmesi ve ağaçlandırma hizmetlerine öncelikli olarak 

devam edilecektir. 

� Bozuk ve verimsiz orman alanlarının verimli duruma getirilmesi için hedef alınan her yıl 

150 bin hektar alanın ağaçlandırılması sağlanacaktır. 

� Orman sınırları dışına çıkarılan taşınmaz malların Anayasa hükümleri çerçevesinde hak 

sahibi köylü vatandaşlara intikalini sağlamak üzere yasal düzenlemelere öncelik 


� Tarım ormanlık ve köye giden hizmetlerde önemli yatırım ve gelişmelere yenilerini ilave 

etmek, toprak, su ve iklim kaynaklarını daha iyi değerlendirmek, mevcut potansiyeli daha 

da hızlı hareket ettirebilmek için; 

� sanayinin ihtiyacı olan hammaddenin karşılanması, 

� kırsal alanda yaşayan çiftçiler ve orman köylümüzün gelirlerini artırarak refah seviyesinin 

yüseltilmesi…. temel hedef olacaktır. 

Başbakan Yıldırım AKBULUT Tarafından 

TBMM’nde okunan 47 inci Hükümet Programı 

(10 Kasım 1989) 

� Milletimizin devlete emaneti olan ormanlarımızı vasıf ve üretim yönünden ileri bir 

seviyeye çıkartmak için önemli adımlar atmış bulunuyoruz. Bu amaçla Devlet ve Orman 

Köylüsü ilişkilerinin iyileştirilmesi için gerekli kanuni düzenlemeler yapılmış, orman 

kadastrosu ve ağaçlandırma hizmetlerine öncelik verilmiştir. 

� 1984-1989 yılları arasında toplam 700 bin hektar orman alanında ağaçlandırma 

yapılmıştır. 

� Orman kadastro ve mülkiyet çalışmalarına hız verilmiş, orman yangınlarıyla mücadele ve 

orman koruma faaliyetlerinde kayda değer gelişmeler sağlanmıştır. 

Başbakan Turgut ÖZAL Tarafından 

TBMM’nde okunan 46 ncı Hükümet Programı 

(25 Aralık 1987) 

� Milletimizin Devlete emaneti olan ormanlarımızı vasıf ve üretim yönünden ileri bir 

seviyeye çıkarmak için önemli adımlar attık. Devlet ve orman köylüsü ilişkilerinin 

iyileştirilmesi için gerekli kanuni düzenlemeler yapılmıştır. 

� Orman kadastrosunda sorunları azaltmak için gerekli tedbirler alınmış, çalışmalar 

başlatılmıştır. Önümüzdeki beş yıl keşif bir uygulama dönemi olacaktır. Ormana 

veya hazineye ait arazilerde köylülerimiz tarafından kurulacak ormanaların geliri 

208 




HÜKÜMET PROGRAMLARINDA ORMANCILIK Forestry in Government Programs 

köylere verilecek, bunlardan sadece tarife bedeli denilen düşük bir meblağ alınacaktır. 

� 1983 yılında 87 bin hektar olan ağaçlandırma, 1986 yılında 126 bin hektara yükselmiştir. 

1987 sonunda dört yılda yapılan ağaçlandırma 500 bin hektar civarında olacaktır. Bu 

miktar daha önce sekiz yılda yapılan ağaçlandırmaya denktir. 

� Orman idaresinin odun satışlarında haksızlıklara son vermek için sterden kiloya 

geçilmiştir. 

� Devlet ormanlarının başta köy tüzel kişilikleri olmak üzere gerçek ve tüzel kişilerce de 

işletilmesine imkan verecek tedbirler alınacaktır. 

� Ülke ağaçlandırmasında askerlerimizden ve gençlerimizden istifade edilecektir. 

� Ormanların kurulması ve genişletilmesi için “Ağaçlandırma Fonu”ndan yardım 

edilecektir. 

� Özel orman kurulması teşvik edilecektir. 

Başbakan Turgut ÖZAL’ın TBMM’ne Sunduğu 

45 inci Hükümet Programı 

(19 Aralık 1983) 

� Ormancılığımızın tarım sektörü içindeki payı % 2, gayri safi milli hasıla içindeki payı ise 

binde 0,5’tir. Topraklarının % 20’si ormanla kaplı bir ülke için ormancılık hasılamız çok 

düşük seviyededir. 

� Milletimizin Devlete emaneti olan ormanlarımızı ve buna bağlı olarak ormancılığımızı 

vasıf ve üretim yönünden ileri bir seviyeye çıkartmak kararındayız. 

� Başta orman ve orman köylüsü münasebetlerinin iyileştirilmesi olmak üzere; ormancılık 

teşkilatının idari, teknik ve ekonomik açılardan yeniden düzenlenmesini zorunlu 

görüyoruz. Bu maksatla ormancılık faaliyetlerini fiilen gerçekleştirilen orman 

işletmelerinin genel politika ve ilke kararları dışında, idari-teknik-mali sorumluluğu haiz 

müstakil birim olarak çalışmaları esas alınacaktır. Her türlü imkandan istifade edebilmek 

için ormancılık hizmetlerinin ifasında taahhüt sistemine öncelik verilecektir. 

� 6 Kasım’dan önce “Devletin köye ve tarıma hizmet veren kuruluşları aynı çatı altında 

toplanacaktır” şeklinde ifade ettiğimiz hususu gerçekleştirmiş olarak karşınızda 

bulunmaktan mutluluk duyuyorum. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı’nın kurulmasıyla 

çiftçimize, köylümüze ve tarımımıza daha iyi hizmet götüreceğimize inanıyoruz. 

209 





XVI.BÖLÜM 

YILLIK PROGRAMLARDA 


İlke ve Tedbirler 

(1977-2001) 

(Forestry in Annual Programs) 







YILLIK PROGRAMLAR’DA ORMANCILIK Forestry in Annual Programs 

2001 YILI PROGRAMI 

♦ Ormancılık sektörü faaliyetlerinin, ekosistemin çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları 

dikkate alınarak ve sürdürülebilir ormancılık ilke ve prensiplerine göre yönlendirilmesi 

temel amaçtır. 

♦ Bu çerçevede, öncelikle fonksiyonel amenajman planı yapım çalışmaları etkinleştirilecek, 

silvikültürel faaliyetlerin orman sağlığı, su ve yaban hayatı ile biyolojik çeşitliliği 

koruyacak ve iyileştirecek şekilde aksatılmadan gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Bu 

amaçla, özel ekoton ve şeritler oluşturulması, gen koruma ormanlarının yaygınlaştırılması 

ve korunan alanların amaca uygun olarak geliştirilmesi önem arzetmektedir. 

♦ Ayrıca, kuş yuvalarının yapım ve ağaçlara asılmasında teknik standartlara uyularak 

periyodik bakımları yapılacak, ağaçlandırmalarda başarı derecesini yükseltmek için tüplü 

fidan üretimi geliştirilecek ve özel ağaçlandırmalar ile hatıra ormanları tesisi 

özendirilecektir. 

♦ Sosyal ormancılık gereği, yerleşim yerlerine yakın ve yol kenarlarında gerçekleştirilecek 

ağaç kesimi ve ağaçlandırma faaliyetleri, ormanların doğa peyzajı değeri yanında, gürültü 

azaltıcı, toz emici ve zehirli gazları temizleme özelliği dikkate alınarak planlanacak ve 


♦ Orman yangınları ile mücadele, öncelikle orman bakım çalışmaları yoğunlaştırılarak daha 

da etkinleştirilecek, yangınlar dahil ormancılığın tüm faaliyetlerinde ilgili ergonomik 

tedbirler alınacak, eğitim ve tanıtım çalışmalarına ağırlık verilecektir. 

♦ Orman alanlarında çeşitli kuruluşlarca gerçekleştirilecek bina, tesis, yol, maden çıkarma, 

elektrik havai hattı ve benzeri tüm inşaat işleriyle odun üretim faaliyetlerinde toprak, su, 

flora ve faunanın korunması ve batık maliyet yaratılmaması için, master plan ve teknik 

standartlara uyulacaktır. 

♦ Daha sağlıklı istatistikler oluşturmak, sektörün ülke kalkınmasına olan katkısını daha iyi 

belirlemek, kaynağı akılcı kullanmak ve etkin korumak ve yatırımların daha rasyonel 

dağılımını sağlamak amacıyla, odun dışı ürün ve hizmetler ile yakacak odun gerçeği ile 

ilgili etüd, envanter ve araştırma çalışmaları yoğunlaştırılacaktır. 

♦ AB’ye uyum çalışmaları çerçevesinde, odun standartlarında üye ülkelerle uyum 

sağlanacak; ormanların korunması ve ticari ilişkileri geliştirmek amacıyla da, bir çok 

ülkede ticarette uygulamay konulan yeşil etiket yönteminin ülkemizde de uygulanması 

yönünde çalışmalar başlatılacaktır. 

♦ Doğal kaynak kullanımı ve değerlendirilmesinde havza bazında katılımcı proje 

planlaması ve yönetimi benimsenecektir. Doğal kaynakların sürdürülebilir 

213 





biçimde kullanılması, gen kaynaklarının korunması ve saklanması sisteminin kurulması 

sağlanacaktır. 


♦ Ormancılık sektörü faaliyetlerinin, ekosistemin çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları 

dikkate alınarak sürdürülebilir ormancılık ilkelerine göre yönlendirilmesi temel amaç 

olacaktır. Bu çerçevede, orman bakımı ve gençleştirme gibi silvikültürel faaliyetlerin 

program hedefleri doğrultusunda ve amenajman planlarında öngörülen şekilde 

aksatılmadan gerçekleştirilmesine, böcek ve hastalıklarla mücadelede biyolojik 

yöntemlere daha fazla ağırlık verilmesine, gençleştirme, erozyon kontrolü ve 

ağaçlandırma çalışmalarında biyolojik çöl ortamları yaratılmamasına özen gösterilecek, 

kadastro ile orman köylerini kalkındırma çalışmalarına, yangına hassas yöreler ile 

ağaçlandırma çalışmalarının yoğun olduğu alanlarda öncelik verilecektir. 

♦ Özel ağaçlandırmalar teşvik edilirken, özel orman kurma ve yasalar gereği bazı alanların 

orman rejimi dışına çıkarılma işlemlerinde, ekonomik, teknik ve doğal nedenlerle devlet 

ormanlarının ekosistem bütünlüğünün korunması sağlanacaktır. 

♦ Orman yangınlarıyla mücadelede havadan ve karadan müdahale sistemleri geliştirilirken, 

yangınları önleme amacıyla eğitim, tanıtım ve uyarı faaliyetlerinin yoğunlaştırılması, 

ağaçlandırmalarda monokültürden kaçınılması, yangın emniyet şeritlerinim tesisi, orman 

içi dinlenme yerlerinin yaygınlaştırılmasına ve kontrollü yakma tekniklerinin 

uygulanmasına önem verilecektir. 

♦ Tüm çalışmalarda katılımcılığın artırılması ve insan sağlığı ile ilgili ergonomik tedbirler 


♦ Ayrıca, ormanların korunması ve ticari ilişkileri geliştirmek amacıyla, bir çok ülkede 

ticarette uygulamaya konan yeşil sertifika (yeşil etiket) yönteminin ülkemizde de 

uygulanmasına başlanacaktır. 


♦ Ormancılık Sektörü faaliyetlerinin, 1997 yılında Antalya’da yapılan 11. Dünya 

Ormancılık Kongresine konu olan “21. Yüzyıla Doğru Sürdürülebilir Kalkınma İçin 

Ormancılık” teması paralelinde, ekosistemin çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları 

dikkate alınarak, “Sürdürülebilir Orman Yönetimi” ilke ve prensiplerine göre 

yönlendirilmesi temel amaç olacaktır. 

♦ Bu çerçevede, çalışmalarda katılımcılığın artırılması; eğitim ve yayım 

hizmetlerinin etkinleştirilmesi; muhafaza orman alanları ile biyolojik çeşitliliği 

koruma sahalarının artırılması; akılcı orman işletmeciliği ile sağlıklı ve 

yangınlara daha az hassas yeni ormanlar kurma çalışmalarının geliştirilmesi ve 

214 





çevre kirlenmesinin önlenmesi ile ekoturizmi geliştirici orman peyzajı kriterlerinin 

uygulanması önem taşımaktadır. 

♦ Kadastro çalışmalarına, yangına hassas yöreler ile ağaçlandırma çalışmalarının yoğun 

olduğu alanlarda öncelik verilmesi; özel orman kurma ve yasalar gereği bazı alanların 

orman rejimi dışına çıkarılma işlemlerinde de, devlet ormanlarının ekosistem bütünlüğü 

ile kamu haklarının korunmasına özen gösterilmesi beklenmektedir. 

♦ Orman yangınları ile mücadelenin daha da etkinleştirilmesi için, idari ve teknik altyapının 

geliştirilmesi; orman bakım çalışmalarına, sosyal gerçekler dikkate alınarak, 

planlanmadan uygulamaya kadar her türlü önceliğin verilmesi; 12-20 metre olarak 

uygulanmakta olan yangın emniyet şeritleri tesisinin, orman gerçekleri ve sosyal şartlara 

bağlı olarak 12-80 metre genişliğinde çıplak ve yeşil şerit olacak şekilde yeniden 

değerlendirilmesi ve Orman Bakanlığının teknik ve yardımcı personel açısından 

desteklenmesi zorunlu görülmektedir. 

♦ Ayrıca, ormanların korunmasını amacıyla bir çok ülkede ticarette uygulamaya konan 

“yeşil sertifika” yönteminin ülkemizde de tatbikatına başlanması ve iş emniyetini 

sağlayıcı ergonomik uygulamalara daha fazla ağırlık verilmesi önem arzetmektedir. 


♦ Ormanların korunması, geliştirilmesi ve işletilmesiyle ilgili çalışmalarda, sürdürülebilir 

orman idaresi ilke ve prensiplerinin uygulanması esas alınacaktır. 

♦ Ormancılık sektöründe, teknolojik imkanlar kullanılarak yangınlarla mücadeleye devam 

edilecek, toprakların optimal verim gücünün değerlendirilmesi ve yangın riskini azaltma 

bakımından, orman bakım çalışmalarına öncelik verilecektir. 

♦ Eko-turizmi geliştirme, gelecek nesillerin ormanları değerlendirmesine imkan verme ve 

milli park ve benzeri koruma alanlarının artırılması amacıyla, orman içi kullanım 

planlarında revizyona gidilmesi ve ağaçlandırma ile işletmecilik çalışmalarında doğa 

peyzajı kriterlerinin uygulanması öngörülmektedir. 

♦ Ormancılık çalışmalarında, iş kazalarının önlenmesi ve işçi sağlığının korunması 

amacıyla, ergonomik eğitim ve uygulamalara gidilmesi; faaliyet noktalarına gerekli uyarı 

işaretlerinin konulması ve makina-teçhizat temininde aynı amaçları gözetilmesi 

gerekmektedir. 

♦ Araştırmalarda, genetik çeşitliliğinin yerinde korunması, tohum ve ağaç ıslahı, çevre 

kirlenmesi, odun dışı ürünler, ormanlardan çok yönlü yararlanma, ekonomik analizler, 

Dünya ile entegrasyon ile uygulayıcı-araştırıcı işbirliğini sağlayıcı çalışma ve yöntemlere 

de ağırlık verilmesi gerekmektedir. Yurt içi ve yurtdışı eğitimlerde de, bu gerçeklerle 

beraber doğa peyzajı ve Milli Park-Koruma Ormanları planlama konularına ağırlık 

verilmesi önem arz etmektedir. 

215 






♦ Ormancılık çalışmalarında, işçi sağlığı ve iş kazalarının önlenmesi ile ilgili eğitimlerin 

yoğunlaştırılması, teknik imkanların geliştirilmesi ve faaliyet noktalarında gerekli uyarı 

işaret ve levhalarının konması zorunlu görülmektedir. 

♦ İşletmecilik, ağaçlandırma ve erozyon kontrol faaliyetlerinde önceliğin bakım 

çalışmalarına verilmesive Milli Park, Tabiat Parkı ve benzeri koruma alanlarının gelecek 

nesillerin faydalanmalarına imkan verecek şekilde koruma ve genişletme çalışmalarına hız 

verilmesi önem arz etmektedir. 

♦ Ekoturizmi geliştirmek ve yangınları önlemek amacıyla turistik alan ve yol kenarlarında 

gerçekleştirilecek ormancılık çalışmalarında doğa peyzajı prensiplerinin uygulanmasına 

ve ağaçlandırmalarda yangına daha az hassas türlere yer verilmesine özen gösterilecektir. 

♦ Oduna dayalı sanayilerin ihtiyacı ve gelişimi dikkate alınarak, uygun fiyat ve iyi kalitede 

odun üretimi yapabilmek, üretim, depolama ve taşımada zayiatı azaltmak için kayın 

ormanlarında üst yapılı yol çalışmalarının yoğunlaştırılmasına ve kış üretimi imkanlarının 

geliştirilmesine ağırlık verilecektir. 


♦ Ormanlar, toplumun ihtiyacı olan ürün ve hizmet üretimi ile biyolojik çeşitliliği koruma 

ve ekoturizmi geliştirme ilkeleri doğrultusunda işletilecektir. Her birim alanda üretim ve 

çevre koruma birbirini tamamlayıcı şekilde uygulanacak, tarihi, estetik ve sosyal değerler 

muhafaza edilecek; nesli azalan yaban hayatı ve kuş türleri ile bitki örtüsünün 

korunmasına özen gösterilecektir. 

♦ Orman yangınlarıyla mücadele ile ilgili olarak, teknik imkanların geliştirilmesi yanında 

halkın aydınlatılması çalışmalarının yoğunlaştırılması beklenmektedir. 

♦ Biyolojik çeşitlilik, kuş türleri ve gen kaynaklarını korumak ve geliştirmek amacıyla Milli 

Park ve benzeri alanaların genişletilme çalışmalarına devam edilmesi; gençleştirme 

alanlarında hektarda 6-8 adet yaşlı veya kuru ağacın bırakılması; akarsu kenarlarında ve 

yol güzergahlarında şeritler oluşturulması; tohum meşçere ve bahçelerinin 

yaygınlaştırılması ve meşe ile kayın ormanlarında tür değişikliğine gidilmemesi yararlı 

olacaktır. 

♦ Turistik yol kenarlarında yapılacak kesimler ile yine buralarda ve yeşil kuşak alanlarında 

gerçekleştirilecek fidan dikimlerinde orman peyzajını koruyucu ve geliştirici önlemler ile 

yangın tedbirlerinin alınması da diğer önemli bir konu olmaktadır. 

216 





♦ 1992 Rio Deklarasyonunda da belirtildiği gibi, sürdürülebilir kalkınma için yenilenebilir 

özellikteki orman kaynakları ekosistem anlayışı dahilinde değerlendirilecek ve 

ağaçlandırmalar hızlandırılacaktır. Ağaçlandırmalarda kullanılacak tür seçiminde, son 

tüketim sektörlerinin odun çeşidi talebi ile birlikte, toprak erozyonu, hastalık, böcek 

zararları ve asit yağmurları gerçeği ile ekoturizm ve çok amaçlı yararlanma ilkeleri 

gözönünde tutulacakatır. 

♦ Sektörün özelliği gereği ve teknik imkansızlıklar sonucu iş kazası olaylarının çok fazla 

oluşu nedeniyle yangın, üretim ve taşımacılık öncelikli olmak üzere tüm ormancılık 

çalışmalarında işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili olarak eğitim çalışmalarının 

yoğunlaştırılması ve faaliyet noktalarında gerekli ikaz işaretlerine yer verilmesi de 

zorunlu görülmektedir. 

♦ Ormancılığın ülkenin hemen hemen tüm sosyo-ekonomik sektörleriyle yakın ilişki ve 

bağımlılığı bulunması ve faaliyetlerde verimlilik ve etkinliği artırma ile dünyadaki 

gelişmeleri yakından takip etmek amaçlarıyla araştırma, yayım ve tanıtım faaliyetlerinin 

de desteklenmesi beklenmektedir. 


♦ Yangınla mücadele araç ve sistemleri geliştirilirken, eğitim ve tanıtım faaliyetleri de 

etkinleştirilecektir. Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda ağaçlandırma ve 

erozyon kontrol çalışmalarını geliştirmek için, Ağaçlandırma Seferberlik Kanun 

Tasarısı’nın yasalaşması çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca, biyolojik çeşitliliği 

korumak ve nadir değerdeki bazı doğal orman alanlarının gelecek nesillerin 

yararlanmasına bırakabilmek için, Milli Park ve benzeri alanaların genişletilmesi 

çalışmalarına devam edilecektir. Üretim, gençleştirme ve yol yapım gibi işletmecilik 

çalışmalarının, orman ekosistemini koruyucu ve doğa peyzajını geliştirici yönde 

uygulanmasına özen gösterilecektir. 


♦ 1994 yılında, yangınlar, böceklere karşı biyolojik mücadele ile orman bakım, kadastro ve 

amenajman çalışmalarına devam edilecektir. Fidanlıklar dahil özel orman kurma 

çalışmaları desteklenirken, yasalar gereği bazı alanların orman rejimi dışına çıkarılma 

işlemlerinde devlet ormanlarının ekosistem bütünlüğünün korunmasına özen gösterilmesi 

gerekmektedir. 

♦ Orman köylülerinin sosyo-ekonomik gerçeklerini belirleyen etüd-planlama çalışmalarının, 

ormancılık çalışmalarının yoğun olduğu yörelerde öncelikle tamamlanmasına gayret 

gösterilecektir. 

217 






♦ 1993 yılında kadastro ve amenajman çalışmaları öncelikli olmak üzere, ormancılık 

faaliyetlerinin sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda yapılması önemini 

koruyacaktır. 


♦ Amenajman ve silvikültür planları, kaynağı koruma ve geliştirme ilkeleri paralelinde 


♦ 6831 sayılı orman Kanununun 2.b maddesi uygulamalarının devlet ormanlarının 

ekosistem bütünlüğünü bozmaması ve ormancılık çalışmalarını zorlaştırmamasını 

sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecektir. 

♦ Orman ürünlerinin fiyatalandırma ve satış sistemi, verimlilik ve etkinlik esasları 

gözönünde tutularak yeniden düzenlenecek, orman işletmeciliğinden elde edilecek 

gelirlerin öncelikle ağaçlandırma faaliyetlerinde kullanılması temin edilecektir. 

♦ ORKÖY faaliyetleri özellikle gençleştirme ve ağaçlandırma çalışmalarının yapılacağı 

yörelerde yoğunlaştırılacaktır. 


♦ Odun dışı ürünler envanter çalışması sonuçlandırılacak, amenajman planları bu sonuçları 

dikkate alacak şekilde yeniden düzenlenecektir. 

♦ Orman arazisinde, orman tahribine yol açan 3213 sayılı Maden Kanunu’nun özellikle 

ruhsat verme ile ilgili maddeleri, çevre koruma ilkeleri doğrultusunda, Enerji ve Tabii 

Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı’nın da görüşlerine 

yer verecek şekilde yeniden düzenlenecektir. 

♦ Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde öngörülen faaliyetlerin ve özellikle kavakçılık 

ve enerji ormanı tesis çalışmalarının aksatılmadan yapılması için, her türlü idari ve teknik 

tedbirler alınacaktır. 

♦ Milli parklar dahil tüm ormanlarda yapılacak faaliyetlerde doğal denge, peyzaj ve taşıma 

kapasitesi kriterlerinin uygulanmasına önem verilecektir. 

218 






♦ Ormancılık araştırmalarının, birim alandan kısa zamanda azami odun verimi sağlayacak 

şekilde geliştirilmesi yanında, ormanın don, kuraklık, hastalık, böcek, fırtına ve yangın 

gibi çeşitli etmenlere dayanıklılığını artırıcı yönde yoğunlaştırılması esas alınacaktır. 

Konu ile ilgili olarak, araştırma, uygulama ve amenajman birimleri arasında yapılacak 

işbirliğine paralel olarak, Genel Müdürlük ve Üniversite arasında da yakın koordinasyon 

sağlanacak, personel politikaları bilgili ve teknik elemanları muhafaza edecek ve 

değerlendirecek yönde oluşturulacaktır. 

♦ Ülke toplam arazisinin yüzde 75’inde görülen toprak erozyonu ile mücadelede daha tutarlı 

ve etkili olabilme bakımından, aşağı ve yukarı havzada görev yapan ilgili kuruluşlar bir 

program dahilinde, saha bütünlüğü esas alınarak, idari ve teknik işbirliği içinde 

çalışacaklardır. Çalışmaya konu olan proje sahasındaki özel kesime ait arazilerde de, 

faaliyetlerin aynı etkinlikle sürdürülebilmesi bakımından, projelerde arazilerin kiralanması 

dahil her türlü mali ve teknik tedbir ve teşviklere yer verilecektir. 

♦ Orman ekosisteminin işletmecilik, koruma ve geliştirme ilkelerinin, kaynağın çok amaçlı 

kullanımı prensibi dahilinde uygulanabilmesi ve insan gücü dahil her türlü yatırımın 

verimliliğini ve etkinliğini artırmak ve meslek mensuplarının kişisel yaratıcı değerlerini 

geliştirmek amaçları doğrultusunda, ormancılık eğitim ve öğretimi, mevzuatı ve teşkilatı 



♦ Orman amenajman planları ile ilgili yönetmelik, bilimsel ormancılık ve Avrupa Topluluğu 

ilişkileri ışığında her türlü orman ürün ve hizmetlerini kapsayacak şekilde amaç ve 

kapsam bakımından yeniden düzenlenecektir. 

♦ Ağaçlandırma, gençleştirme ve erozyon kontrolu gibi ana ormancılık faaliyetlerinin 

planlanan şekilde yapılabilmesi için, öncelikle mer’aların iyileştirilmesi, korunga 

ekimlerinin yaygınlaştırılması, enerji ormanı çalışmalarının yoğunlaştırılması olmak üzere 

köylüyü kalkındıracak tedbirler alınacaktır. 

♦ Ekolojik, bilimsel ve turistik özellikler taşıyan Düzce-Aydınpınar ve Balıklı yöresindeki 

Kayın ormanları ile Mengen-Yalakkuz ve Eğriova’daki Çam ve Kayın meşçereleri 

ile kuşatılmış Alpin mer’a ekosistem alanının tabiat parkı olarak değerlendirilebilmesi 

için etüd ve araştırmalar yapılacaktır. 

♦ İşletme Müdürlüğü ve Şeflik gibi taşra kademelerine yönelik bina inşaat ve tesis 

faaliyetleri, Bölge Merkezi ve Genel Müdürlük düzeyinde, ihtiyaçlar gözetilerek daha 

dengeli olarak düzenlenecektir. 

219 





♦ Lastik sanayiinin ana girdilerinden biri olan ve tabii kauçuk üretiminde kullanılan 

“guayule” bitkisinin yurtiçinde yetiştirilmesi ile ilgili araştırmalar yapılacaktır. 


♦ Ormanlardan azami seviyede odun üretimi gayesi yanında, toprak muhafaza; genetik 

kaynaklar ve tıbbi bitki alanlarının korunması; Milli Park, Tabiat Parkı ve Anıtı 

özelliğindeki alanların belirlenmesi ve yaban hayatı ile rekreasyonel faaliyet alanlarının 

geliştirilmesi gibi kaynaktan çok yönlü yararlanmayı hedefleyen ormaniçi arazi kullanımı 

plan ve harita yapım çalışmaları hızlandırılacaktır. Amenajman planları odun ve odun dışı 

her türlü ürün ve hizmet üretimlerini kapsayacak şekilde düzenlenecek ve uygulanacaktır. 

♦ Orman alanlarındaki her türlü yatırım ve faaliyetin insan, su, yaban hayatı ile 

orman sağlığı ve peyzajına olumsuz etkide bulunmasını önlemek; park yerleri gibi 

insan, taşıt ve makina trafiğine konu olan noktalarda sahanın taşıma kapasitesi 

dahilinde emniyetli ve düzenli faaliyette bulunmayı temin etmek amaçları 

doğrultusunda ilke ve prensipler geliştirilecek, detaylı fiziki planlar oluşturularak 

teknik ve silvikültürel düzenlemelere gidilecektir. 

♦ Ormancılık sektöründe ergonomi uygulamasını sağlamak amacıyla her türlü teknik, idari, 

hukuki ilke ve tedbirler geliştirilecek, standartlar oluşturulacaktır. 

♦ Tabii, tarihi ve bilimsel özelliğe sahip yerlerden Adana-Akyatan habitatı; Bolu- 

Kökez’deki yaşlı Göknar alanları; İstanbul-Kıyıköy ve Çilingoz yöresindeki yaşlı 

Karaçam sahaları ile Dereköy’deki yol kenarı Kayın meşçereleri ve Longoz Ormanı 

ve Adıyaman-Nemrut Dağı ve Kahta’daki tarihi değerlerin Tabiatı Koruma Alanları 

veya Milli Park anlayışı dahilinde değerlendirilmesi için gerekli etüd ve araştırmalar 

yapılacak, hukuki düzenlemelere gidilecektir. 


♦ Yangınlar ve asit yağmurları, plansız kesme ve açmacılık, taşıma kapasitesini aşan orman 

içi hayvancılık faaliyetleri ile çeşitli hastalık ve zararlılar neticesi ortaya çıkan ve 

sonuçları itibariyle toprak erozyonu, çölleşme, çoraklaşma, çevre kirlenmesi ve sosyoekonomik 

darboğazlara yol açan ormansızlaşma ile mücadele yönünde, teknik, biyolojik, 

sosyal, ekonomik ve idari her türlü tedbir öncelikle alınacak, ilk ve orta dereceli 

okullardaki eğitim programlarında, ormanın faydaları ile birlikte bu gerçeklere de yer 


♦ Amenajman plan çalışmaları ile 24 Orman Bölge Müdürlüğü proje çalışmaları, odun dışı 

ürün ve hizmetler ile Mut ve Gazipaşa pilot bölgelerindeki uygulamaları da dikkate alacak 

şekilde, kalkınma planları ile ilgili yıllık programlardaki politikalar doğrultusunda 


220 





♦ Orman yangınlarında havadan müdahale sistemine işlerlik kazandırılması ile mal ve can 

güvenliğinin sağlanması bakımından, yönetim, haberleşme, yangın ekipleri, meteoroloji 

ve ilgili diğer alt sistemleri içeren amaca uygun bir teşkilatlanmaya gidilecektir. 


♦ Ormancılık hizmetlerinin temelini oluşturan orman yolları ve orman yangınlarıyla ana 

mücadele yöntemlerinden yangın yol ve şeritlerinin yapım ve bakımı, hizmetin 

gerektirdiği yer, zaman, standart ve miktarda öncelikle gerçekleştirilecektir. 

♦ Bilimsel ormancılığın ön şartlarından olan, üretim faktörlerinin en iyi şekilde 

değerlendirilmesi ile yatırımların etkinlik ve verimliliklerinin yükseltilmesine imkan 

verecek ve bir çalışma yerinde yeterli sürede kalmayı hedefleyen istikrarlı bir personel 

politikası takip edilecektir. 

♦ Tabii, tarihi, kültürel ve bilimsel hususiyete sahip yerlerden Isparta-Kasnak Meşesi 

ormanı, Balıkesir-Kaz Dağı Göknar sahası, Balıkesir-Dursunbey, Alaçam ve Sındırgı 

İşletmelerinde iyi vasıflı yaşlı Karaçam meşçereleri ve Trabzon-Meryemana gibi 

ormanlık alanların milli park olarak değerlendirilmesi için gerekli etüd ve araştırmalar 

yapılacaktır. 

♦ Gençleştirme ve ağaçlandırmalarda kullanılacak tür seçimi kararları, yöresel ve ülke talebi 

ile biyolojik çöl ve genetik erozyon yaratmayacak kriterler ve yangınlara karşı hassaslığı 

azaltıcı metodlar gözönünde tutularak alınacaktır. 

♦ Ormanla ilgili odun dışı ürünler ve bilhassa çam fıstığı, bal, meyan kökü, ot ve yaprak, 

tabii mantarlar, ıhlamur, ormandan beslenen hayvanların et, süt, yün ve derisi, keçi 

boynuzu, defne yaprağı, mazı, palamut, reçine, sığla yağı, sumak ve adaçayı gibi ürünlerle 

ilgili yurtiçi üretim, tüketim ve potansiyel durumları içeren envanter çalışmaları 

gerçekleştirilecekitr. 


♦ 1985 yılında, kadastro çalışmalarına yerel metodla tekrar başlanılması ve bunun 

amenajman, araştırma ve tanıtım faaliyetleriyle, Orman Genel Müdürlüğü tarafından 

her türlü öncelik verilerek, yatırım programında yer aldığı şekilde 

gerçekleştirilmesine özen gösterilmesi zorunlu görülmektedir. Bu arada özellikle 

yangına hassas Batı ve Güney bölgelerinde ağaçlandırma çalışmalarına, yetişme 

muhitinin uygun olduğu Kuzey Türkiye Bölgesinde toplulaşatırma ilkesi 

paralelinde ve odun arz açığı dikkate alınarak, hızlı gelişen türlerle devam 

edilmesi önem arzetmektedir. Ayrıca, genetik, dikili servet ve toprak taşınması 

şeklinde tezahür eden orman erozyonunun azaltılması bakımından, yıllık üretimin 

221 





orman içi yol güzergahlarında yoğunlaştırılmasından ziyade amenajman 

planlarının öngördüğü miktar ve yerde yapılması da sektörün özellikle riayet edeceği ilke 

ve prensipler arasında bulunacaktır. 

♦ - Ekonominin kıt kaynaklarının optimal kullanımı, yatırımların daha etkin ve tutarlı 

planlanabilmesi ve gelişen dünya koşullarının daha iyi takip edilebilmesi için ormancılık 

araştırma birimleri, teknik eleman ve diğer ihtiyaçlar bakımından öncelikle desteklenecek; 

yürürlükteki araştırma çalışmaları amaca dönük projeler şeklinde ve Kalkınma Planı 

ve Programda yer alan sektör sorunlarına çözüm getirecek yönde yeniden 

düzenleneceketir. 

♦ Amenajman, kadastro, araştırma ve ilgili diğer birimler, tüm çalışmalarında mevcut bilgi 

işlem merkezi ile ilişki içerisinde olacak, mevcut makina-teçhizattan azami ölçüde 

yararlanılacaktır. 

♦ İlk ve orta dereceli okullarda, eğitim programları orman eko-sisteminin özellik ve 

faydalarına da yer verecek şekilde yeniden düzenlenecektir. 


♦ Orman ürün ve hizmetlerine olan talep ile gelişen tekonolji ışığında ve arazi kullanım 

planı yapımına yardımcı olmak üzere, orman kaynağından azami seviyede ve devamlı 

olarak faydalanmayı hedef alacak şekilde orman işletme amaçları belirlenecektir. 

♦ Kadastro ve amenajman çalışmaları ormancılığın ana ilkeleri paralelinde ve özellikle 

ağaçlandırma ve üretimin hacmi ile uyumlu olarak programlanacak ve uygulanacaktır. 

♦ Yangın, erozyon, hastalık, kaçak kesim, açma, yerleşme ve otlatmayı düzenleme yönünde 

orman koruma programaları hazırlanarak uygulanacaktır. 


♦ Doğal ormanlarla, yeni ağaçlandırma ve gençleştirme alanlarında, korumada etkinliği 

artırmak ve orman arazisinin azami verim hasıl edecek şekilde kullanılabilmesini 

sağlamak üzere, silvikültürel bakım çalışmaları ayrıntıları ile programlanarak 

gerçekleştirilecektir. 

♦ Odunu yakacak olarak ve endüstriyel son tüketim sektörlerince kullanılabilen, hızlı 

büyüyen ve zengin çiçek verimi ile bal üretimini arttıran Robinia Rseudoacacia türüne, 

ağaçlandırmalarda ve yeşil yangın emniyet şeritlerinde gerekli ağırlık verilecektir. 

222 





♦ Odun dışı ürünler üretim-tüketim ve potansiyel durumunu kapsayan çalışma, 1983 yılı 

içinde tamamlanacaktır. 

♦ Ülke arazisinin yüzde 75’i dolayında bir alanda hüküm süren erozyonla mücadelede, 

havza amenajmanı esasları dahilinde hareket edilecek, ORMAN, TOPRAKSU ve DSİ 

gibi konu ile ilgili örgütlerin yağış havzası bütünlüğü içinde müşterek çalışabilmelerini 

sağlayacak kanuni ve teknik düzenlemeler yapılacaktır. 


♦ Gençleştirme, ağaçlandırma ve erozyon kontrol faaliyetleriyle bunlarla ilgili yıllık bakım 

çalışmalarının, program hedefleri doğrultusunda gerçekleştirilmesine gerekli öncelik 


♦ Ekonominin çeşitli ürünlerde kısa ve uzun dönem ihtiyaçlarını karşılama amacı ile, ülke 

topraklarından azami derecede yararlanma ilkesi ışığında ve bir eko-sistem anlayışı 

içerisinde, ekolojik, ekonomik, sosyal, çevresel ve uluslararası ilişkiler gibi ana faktörleri 

dikkate alacak şekilde, bir arazi kullanım planı yapılacaktır. 


♦ Ormancılık çalışmalarının temelini oluşturan Amenajman Planı yenileme çalışmaları, 

öncelikle gerçekleştirilecektir. 

♦ Mülkiyet belirsizliği sorununa çözüm getirecek kadastro çalışmaları, işletmecilik, 

ağaçlandırma ve gençleştirme faaliyetlerinin sürdürüleceği bölgelerde, faaliyet büyüklüğü 

ile orantılı olarak öncelikle gerçekleştirilecektir. 

♦ Toplu ağaçlandırma sahalarında tek tip ağaç türünün orman kuşları için yarattığı 

“biyolojik çöl” ortamının olumsuz etkilerinin azaltılması için, silvikültürel ve yapay 

önlemler alınacaktır. 

♦ Orman köylüsünün sosyal refah seviyesini yükseltmeyi amaçlayan ORKÖY faaliyetleri, 

Kuzey Türkiye Orman sahasında ve özellikle üretim, gençleştirme ve ağaçlandırma 

çalışmalarının yoğun olduğu bölgelerde etkinleştirilecek ve toplulaştırılacaktır. 

♦ Orman yangınlarının gerek çıkmasını önlemek ve gerekse yangında etkin 

mücadeleyi sağlamak için, başlatılan yangın emniyet yolu ve şeritlerinin açılması, 

kontrollü yakma, orman yangın itfaiyesinin kurulması, meteorolojik çalışmaların 

geliştirilmesi ve konu ile ilgili eğtim ve kamuoyu oluşturulması faaliyetleri 

hızlandırılacaktır. 

223 





♦ Suni gençleştirme, ağaçlandırma ve erozyon kontrol faaliyetlerinin gerektirdiği bütün 

harcamaların zamanında ve gerekli miktarlarda karşılanmasına özen gösterilecektir. 


♦ Ormancılık Ana Planı, yapılmakta olan amenajman planı sonuçları, yakacak odun, odun 

dışı orman ürünleri ve orman sanayi envanter çalışmaları da dikkate alınarak yeniden 

düzenlenecektir. 

♦ Doğu Karadeniz Ladin Ormanlarında tahribat yapan Dendroctonus Micans ve batı 

bölgelerindeki hızlı büyüyen türlerde büyümeyi engelleyen E. Buoliana böcekleriyle her 

türlü biyolojik ve kimyasal mücadele etkili hale getirilecektir. 

♦ 1978 Yılı Programı Tarım-Ormancılık Sektörü 20 No.lu tedbiri gereği başlanan odun dışı 

orman ürünleri ile ilgili çalışma, DPT’nca önerilen esaslar çerçevesinde tamamlanacaktır. 

♦ Orman Bakanlığı bünyesinde yer alan tüm istatistik birimleri birleştirilerek bilgi toplama, 

değerlendirme ve bilgi bankası fonksiyonları tek ünite tarafından yürütülecektir. 

♦ Gerek yurtiçi kaynaklarının daha iyi değerlendirilmesi ve gerekse ülke ekonomisine döviz 

tasarrufu sağlaması açısından; SEKA Genel Müdürlüğü teknik standartların elverdiği 

ölçüde yerli çam ve yapraklı ağaç türleri kullanım oranlarını artıracaktır. 

♦ Orman yangınları ile mücadelede etkinliği artırmak için yeni ağaçlandırma alanlarında ve 

mevcut ormanlarda genişliği 6-80 metre arasında değişen ve küçük parseller oluşturan 

yangın emniyet yolu ve şeritlerini (yeşil ve çıplak) kapsayan plan düzenlemesine ve 

uygulamasına devam edilecektir. Ayrıca kontrollü yakma tekniklerini kapsayan pilot 

çalışmalara ve personel eğitimine devam edilecek, bunun öncelikle orman içi dinlenme 

yerleri çevresinde ve yol kenarlarında uygulanmasına özen gösterilecektir. 

♦ Orman yangınlarının hava şartları ile ilgili unusurları hakkında daha ayrıntılı ve süratli 

bilgi elde edebilmek için, mevcut meteoroloji istasyonları ile daha bir işbirliğine gidilecek 

ve yeni istasyonlar güney ve batı yörelerimizde Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 

işbirliği ile kurulacaktır. Birimler arasında ulaştırma imkanı geliştirilecek ve konu ile ilgili 

olarak TRT’nin katkısı artırılacaktır. 

♦ Ormanları koruma, geliştirme ve bu kaynağın halkın çok yönlü son ekonomik ihtiyaçlarını 

karşılaması yönünde kamu oyu oluşturulması için gerekli çalışmalar yapılacaktır. 

♦ Her türlü orman köy inşaatlarında ısı tasarruf edici tekniklerin kurulması için, eğitici 

çalışmalar yapılacaktır. 

224 






♦ Amenajman plan müddeti biten orman alanlarında üretimi aksatmamak ve mevcut orman 

kaynağını en iyi şekilde değerlendirmek için ağaç türlerine göre saptanan yeni idare 

sürelerine göre yeni planlar, bitimi izleyen yılda uygulanabilecek şekilde hazırlanacak ve 

bu çalışmalar diğer işletmecilik faaliyetleri arasında idari, teknik ve mali yönden öncelik 


♦ İşletmecilik faaliyetlerinde üretim girdilerini optimal kapasitede kullanmayı amaçlayan ve 

tam yıl çalışmayı öngören çabalar hızlandırılacaktır. 

♦ Hızlı büyüyen türlerle yapılan ağaçlandırmalar yoğunlaştırılacak ve enerji ormanı 

plantasyonları için pilot çalışmalara başlanacaktır. 

♦ Orman yangınları ile mücadelede etkinliği artırmak için tüm Türkiye ormanlarını 

kapsayacak yangın emniyet yol ve şeritler ve kontrollü yakma tekniklerini içerecek 

planlar hazırlanacak, yapılacak pilot çalışmalarla uygulamaya geçilecektir. Ayrıca 

bu şeritlerde, hayvancılığın geliştirilmesine katkı sağlayıcı otlatma düzenlemeleri 

yapılacaktır. 

♦ Orman yolları ile il ve ilçe yol şebekesi yapım ve bakımı da ilgili kuruluşlar arasında 

etkin bir eşgüdüm ile gerçekleştirilecektir. 

♦ Başta orman köylüsü olmak üzere, toplumun beslenme gereksinimi için, işletmecilik 

ilkeleri ışığında kültür mantarlarının yetiştirilmesi teşvik edilecektir. 

♦ Ormancılık faaliyetlerinde ordu ve eğitim kurumlarının çok yönlü katkıları sağlanacaktır. 

İlgili kurumlar eğitim programlarında gerekli değişikliği yaparak uygulamaya 

hazırlanacaktır. 

♦ Orman Bakanlığı tarım ormancılık sektörü yatırım projeleri üç genel müdürlüğün 24 

başmüdürlük faaliyetini içerecek şekilde düzenlendiğinden, kuruluşun teşkilat ve coğrafi 

faaliyet kapsamını değiştirmeyi öngören çalışmalar DPT’nin olumlu görüşüne göre 


♦ Ormancılık Ana Planı ve 24 Başmüdürlük projesi yapılmakta olan Orman Sanayi Planı da 

dikkate alınarak Plan döneminde yeniden düzenlenecektir. 

♦ Orman köylüsünün sosyal refah düzeyinin yükseltici faaliyetlere, kırsal yerleşim 

merkezlerinde sürdürülecek etüd proje çalışmalarıyla devam edilecek; orman 

işletmeciliğinde ve orman ürünlerinin değerlenedirilmesinde orman köylülerince kurulan 

kooperatiflerin etkinliği artırılacaktır. 

225 






♦ Ormancılık faaliyetlerinin uzun dönemde planlanmasına esas olacak, yakacak odun 

tüketimini saptamaya yönelik Türkiye ölçeğinde yakacak odun talebi çalışması yapılacak 

ve program döneminde sonuçlandırılacaktır. 

♦ Kamu ve özel sektör tarafından üretilen ormancılık ikincil ürünlerinin mevcut yurt içi 

üretim ve tüketimleriyle, potansiyel durumu içeren bir çalışma başlatılacak ve 

tamamlanacaktır. 

♦ Orman Bakanlığı yatırım projeleri Başmüdürlük bazından hazırlandığı için, yeni 

kurulacak Başmüdürlük ve İşletme Müdürlükleri ile, mevcut Başmüdürlüklerin coğrafi 

kapsamını değiştirmeyi öngören çalışmalar DPT’nın olumlu görüşüne göre yürütülecektir. 

♦ Ormancılık çalışmalarında yöre halkının kuracağı kooperatiflere öncelik verilecek ve 

özellikle ORKÖY hizmetleri halkın orman varlığı üzerindeki taleplerinin yoğun olduğu 

bölgelere yöneltilecektir. 

♦ Türkiye ormanlarında elde edilen yapacak odun, miktar ve kalite bakımından sanayiinin 

ihtiyacını karşılayabilecek durumda olduğundan, çok sınırlı düzeyde tropikal yapacak 

odun dışında, ithalat yapılmayacaktır. 


♦ Üçüncü Plan ve uzun dönem ormancılık hedeflerine ulaşılabilmesi için, tüm ormancılık 

faaliyetleri hazırlanmış olan ormancılık ana planı ilke ve politikaları doğrultusunda 


♦ Toplu kesim ve hızlı büyüyen ağaç türleri dikkate alınarak ağaçlandırma faaliyetleri 

Karadeniz Bölgesinde yoğunlaştırılacaktır. 

♦ Ülkede tabii rekreasyon imkanları yönünden önemli olan ormanlarda, iç ve dış turizmi 

teşvik etmek amacıyla, rekreasyon alanlarının tesbiti ile ilgili çalışmalar hızlandırılacak ve 

uygulamaya geçilecektir. Bu alanların taşıma kapasiteleri ile orantılı olarak topluma ve 

kişilere çok yönlü hizmet etmesini sağlayıcı düzenlemeler yapılacaktır. 

226 


XVII.BÖLÜM 


VE 


2001-2005 


(Forestry in Eight Five Year Development Plan) 







VIII. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI VIII. Five Year Development Plan 


VE 


2001-2005 

5. ORMANCILIK 

a) Mevcut Durum 

1364. Ülkenin sosyoekonomik kalkınmasına önemli katkılar sağlayan ve 2000 yılı sonu 

itibarıyla yüzde 77’sinde kadastro-sınırlandırma işlerinin tamamlanması beklenilen ormanlar, 

tarihi gelişim sürecinde plansız ve aşırı kullanımlar sonucu, yapı, servet ve genetik yönlerden 

tahrip olmuş, erozyona uğramıştır. Yaklaşık yarısı verimli durumda olan 20,7 milyon 

hektarlık ekosistemin 1,8’i biyolojik çeşitlilik olmak üzere, toplam yüzde 17,5’i Korunan 

Alanlar olarak değerlendirilmektedir. 

1365. VII.Plan döneminde, sektör üretiminin yılda ortalama yüzde 0,1 azalması, 

ihracatın yüzde 4,2, ithalatın ise yüzde 7,4 oranında artması beklenmektedir. 

1366. 1999 yılı sonu itibarıyla Planlı dönemde, kaynağı geliştirmek ve daha iyi 

değerlendirmek amacıyla, 120 bin hektarı yeşil kuşak olmak üzere toplam 1.739 bin hektar 

ağaçlandırma, 388 bin hektar toprak muhafaza, 546 bin hektar enerji ormanı tesisi ve 92 bin 

hektar mera ıslahı çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu gelişmelere karşın, aynı dönemde toplam 

451 bin hektarlık orman alanı yangınlarla tahrip olmuş, 444 bin hektarlık alan da çeşitli yasa 

uygulamalarıyla orman rejimi dışına çıkarılmıştır. 

1367. Kadastro işlerinin tamamlanamaması, uzmanlaşmış teknik personel ve 

işçi açığı olması, kapsamlı yetişme muhiti envanterinin olmaması, işletme 

amaçlarındaki belirsizlik, ergonomik faaliyetlere gereken ağırlığın verilmemesi, 

gençleştirme çalışmalarında planların gerisinde kalınması, korunan alanların azlığı ve 

229 





finansman yetersizliği nedeniyle yıllık ağaçlandırmaların düşüklüğü sektörün temel 

sorunlarını oluşturmaktadır. 

b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar 

1368. Ormanlar, ekosistem yaklaşımı dahilinde, devamlılık, çok amaçlı yararlanma, 

katılımcılık, uzmanlaşma, biyolojik çeşitlilik ile su ve yaban hayatının korunması ve 

toplumsal istikrarın geliştirilmesi ilkeleri doğrultusunda; yetişme muhiti şartları, sektörler 

arası bağımlılık, verim gücü ve taşıma kapasitesi, orman sağlığı ve peyzajı, ekoturizm, 

verimlilik, kirlenme, yangın-böcek-heyelan-kar-çığ-sel-don ve kuraklık gerçekleri ile 

ergonomik faktörler dikkate alınarak işletilecek, korunacak ve geliştirilecektir. 

1369. Orman rejimindeki alanlarda, saha emniyetinin sağlanması, korumanın 

etkinleştirilmesi, kamu yararının gözetilmesi ve yatırımların verimliliği bakımından, kadastro- 

sınırlandırma faaliyetinin, potansiyel gençleştirme ve ağaçlandırma sahaları öncelikli olmak 

üzere ormanların saha bütünlüğünün korunması göz önünde bulundurularak, yoğunlaştırılması 

esas alınacaktır. 

1370. Biyolojik çeşitliliği, su ve yaban hayatını, kültürel ve estetik değerleri korumak, 

ormanların henüz bilinmeyen yararlarının araştırılmasına imkan vermek, toprak erozyonu ile 

heyelan ve çığ olgularını önlemek ve ekoturizmi geliştirmek amacıyla, Tabiatı Koruma 

Alanları, Milli Park ve benzeri Korunan Alanlar geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır. Bu 

çalışmalarda, ekosistemlerin içerdiği değerleri koruyucu yeterli büyüklükte olması esas 


1371. Orman, mera ve su amenajman planları, sürdürülebilir orman yönetimi ilkeleri 

doğrultusunda, toplum ihtiyaçları, ekosistemin çeşitli fonksiyonları, odun ve odun dışı ürün ve 

hizmetler dahil yetişme muhiti envanteri, işletme amaçları, korunan alanlar ve nesli tehlikede 

olan yaban hayatı ile bitki türleri dikkate alınarak yeniden düzenlenecektir. Gençleştirme 

çalışmalarının, silvikültür planları doğrultusunda, doğal ağaç türleri esas alınarak 

aksatılmadan gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. 

230 





1372. Orman alanlarında çeşitli kuruluşlarca gerçekleştirilecek bina, tesis, yol, maden 

çıkarma, elektrik havai hattı ve benzeri tüm inşaat işleriyle odun üretim faaliyetlerinde, 

toprak, flora ve faunanın korunması ile su kalitesinin gözetilmesi temel ilke olacak, 

standartlar geliştirilerek gerekli düzenlemeler yapılacaktır. 

1373. Orman alanlarında, çevreyi koruma ve batık maliyet/yatırım yaratılmaması 

amacıyla mevcut yolların iyileştirilmesi öncelikli olmak üzere teknik standartlara uygun yol 

yapımına ağırlık verilecektir. VIII. Plan döneminde toplam 5 bin km. yeni yol ve özellikle 

Batı Karadeniz kayın ormanlarında, kış mevsiminde üretim yapılmasını sağlayarak odun 

kaybını azaltmak amacıyla 10 bin km. stabilize yol yapılacaktır. 

1374. Ormansızlaşma, çölleşme, toprak erozyonu, sel, heyelan ve çığ gibi doğal afetleri 

önlemek, küresel karbon dengesinin iyileştirilmesine katkıda bulunmak, odun hammaddesi 

ihtiyacını karşılamak ve köylünün sosyoekonomik durumunu iyileştirme amaçlarıyla ve 

biyolojik çöl ortamı yaratmayacak şekilde, Plan döneminde toplam 300 bin hektar 

ağaçlandırma, 175 bin hektar toprak muhafaza ve 30 bin hektar mera ıslahı çalışması 

yapılması beklenmektedir. Çalışmalarda hızlı büyüyen türlere özel ağırlık verilecek, orman 

bakım çalışmaları aksatılmayacaktır. 

1375. Sosyal, kültürel ve çevresel nedenlerle ve doğal ormanlara olan sosyal baskının 

azaltılması amacıyla, yeşil kuşak ve parklar şeklinde oluşturulacak şehir ormanları ile hatıra 

ormanları kurulması özendirilecek ve yaygınlaştırılacaktır. 

1376. Orman köylüsünün kalkındırılması amacıyla, meşe, akasya, fıstık çamı ve benzeri 

çok yönlü yarar sağlayan türleri içeren sosyal ve tarımsal ormancılık faaliyetleri ile tıbbi, 

aromatik ve süs bitkileri üretimi geliştirilecek, enerji ormanları tesisi yaygınlaştırılacaktır. 

Gerçek ve tüzel kişilerin özel orman kurma etkinlikleri desteklenecektir. 

1377. Orman yangınlarını önleme ve mücadelede, silvikültürel önlemlerin 

alınması, yangın emniyet yol ve şeritlerinin tesisi ve kontrollu yakma gibi tedbirlerin 

uygulanması yanında; yangın ekiplerinin tam donanımlı olarak istihdamı, başta arazöz 

olmak üzere, helikopter ve uçaktan yararlanılmasının artırılması, erken haber alma ve 

231 





ulaşım sistemlerinin geliştirilmesi, eğitim ve halkın bilgilendirilmesi çalışmaları 

etkinleştirilecektir. Zararlı böcek ve hastalıklarla mücadelede, biyolojik metodlara ağırlık 


1378. Ormancılık faaliyetlerinin sağlıklı, güvenli ortam ve koşullarda yapılabilmesi 

amacıyla koruyucu giysilerden, mekanizasyon ve çalışma ortamına kadar, insan-iş-çevre 

sistemi ile ilgili olarak gerekli ergonomik düzenlemeler yapılacak, standartlar geliştirilecek, 

istatistikler oluşturularak eğitsel çalışmalar yapılacak, iş başı denetimleri etkinleştirilecektir. 

1379. Ormancılık araştırma birimleri ve çalışmaları; dünya ile entegrasyon bilincinde, 

arazi kullanımı, biyolojik çeşitlilik, çevresel fonksiyonlar, sosyal ormancılık, kirlenme, sera 

etkisi, asit yağmurları, nesli tehlikede su ve yaban hayatı ile sahanın üretim gücü ve taşıma 

kapasitesi konularını kapsayacak, katma değer ve diğer ekonomik verileri üretecek şekilde 

oluşturulacaktır. Konunun özelliğine bağlı olarak, araştırmacı, uygulayıcı, sivil toplum 

örgütleri ve orman köylülerinin işbirliği sağlanacaktır. 

1380. Yeşil, yaşanabilir bir çevre yaratma ve orman yangınlarını önleme konusunda, 

gerekli toplumsal iradenin oluşturulması amacı ile faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, 

meslek odaları ve bilim çevrelerinin çalışmaları desteklenecektir. 

1381. Amenajman planı yapımı, orman yangınları ile zararlı böcek ve hastalıklarla 

mücadele ve kadastro çalışmaları öncelikli olmak üzere tüm ormancılık faaliyetlerinde sağlık 

ve etkinlik açısından uzaktan algılama yöntemlerinin kullanımına ağırlık verilecektir. 

1382. AT’ye uyum çalışmaları paralelinde; mevzuat, strateji, organizasyon, faaliyet 

programları ve ürün standartlarının gözden geçirilmesi, iç tüketim ile dış ticarete konu olan 

bitkisel kaynaklar, tıbbi bitkiler ve doğal mantarların yok olmasını önleyecek önlemlerin 

alınması, orman ürünlerinin çevresel ve sosyal sorumluluk anlayışı ile üretimini ifade eden 

Yeşil Sertifika veya Yeşil Etiket olarak nitelendirilen yöntemin, ülkemizde de prensip ve 

kriterlerinin oluşturularak, uygulamaya konulması gerekli görülmektedir. 

232 





c) Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler 

1383. 6831 Sayılı Orman Kanunu çevre koruma, kamu yararı, ekosistem bütünlüğü ve 

yaban hayatının korunması dikkate alınarak yeniden düzenlenecektir. 

1384. Orman Bakanlığı bünyesinde, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çalışma hayatını 

iyileştirmek, konu ile ilgili standartlar ve istatistikler oluşturmak, eğitim ve denetim 

çalışmaları yapmak amacıyla, laboratuvar ve yayım araçları ile donatılmış ergonomik bir 

birim kurulacaktır. 

233 





5. FORESTRY 

a) Present Situation 

LONG TERM STRATEGY 

AND 

EIGHT FIVE YEAR 

DEVELOPMENT PLAN 

2001-2005 

1364. The forests contributing greatly to the socio-economic development of the 

country, 77 percent of whose cadastral and demarcation works is expected to be completed 

by the end of 2000, have been destroyed and eroded as regards structure, growing stock and 

genetics within the process of historical development. Of the 20.7 million hectares of 

ecosystem, nearly half of which is productive. 17,5 percent is set aside as Protected Areas. 

Within the Protected Areas, 1,8 percent of the ecosystem is allocated for protecting 

biological diversity. 

1365. Within the Seventh Plan period it is expected that sector’s production on the 

average shall decrease 0,1 percent, export and import figures shall increase 4,2 percent and 

7,4 percent respectively annually. 

1366. In order to develop and utilise the resource more efficiently, works for 

afforestation of 1739 thousand hectares 120 thousand hectares of which is green belt, soil 

protection of 388 thousand hectares, energy forest establishments of 546 thousand hectares 

and range improvement of 92 thousand hectares have been materialised in the plan period as 

of the end of 1999. Despite these developments, fires have destroyed a total of 451 thousand 

hectares of forest land, and 444 thousand hectares of the area were excluded from the forest 

regime pursuant to various laws during the same period. 

234 





1367. Incomplete cadastral works, deficiency in specialised technical staff and 

workers, lack of comprehensive site inventory, uncertainties in management targets, failure 

to pay proper attention to ergonomic activities, lagging behind the plans in regeneration 

works, deficiency in protected areas and insufficient annual afforestations due to inadequate 

financing constitute the fundamental problems in the sector. 

b) Objectives, Principles and Policies 

1368. Within ecosystem approach and in line with the principles of sustainability, 

multi-purpose utilisation, participation, specialisation, biological diversity, protection of 

water and wild life and development of social stability; forests shall be exploited, protected 

and improved, taking into consideration the facts of forest site conditions, interdependence 

among sectors, production and carrying capacity, forest health, landscape, eco-tourism, 

productivity, pollution, fire-insects-landslide-snow-avalanche-flood-frost and drought and 

ergonomic factors. 

1369. In order to ensure safety of areas, improve effectiveness in protection, 

safeguard public interest and provide efficiency of investments within the forest regime, 

cadastral demarcation works shall be intensified keeping in mind protection of the integrity 

of forest areas, giving priority to the regeneration and afforestation areas. 

1370. Nature Protected Areas, National Parks and similar Protected Areas shall be 

improved and expanded with a view to protecting biological diversity, water and wild life, 

cultural and aesthetic values, enabling studies on undiscovered benefits of the forests, 

preventing soil erosion, landslide and avalanche, and improving eco-tourism. Within these 

activities, it will be the main principle that ecosystems shall have adequate size for 

protecting the ecosystem values. 

1371. Forest, range and water management plans shall be rearranged in line with 

the principals of sustainable forest management by taking into account the 

social requirements, various functions of the ecosystem, site inventory including 

235 





wood and non-wood products and services, management purposes, protected areas and 

endangered wild life and flora. Regeneration activities shall be carried out continuously in 

accordance with silviculture plans by taking into consideration natural tree species. 

1372. Protection of the soil, fauna and flora and the quality of water shall be the main 

principle in all the activities such as buildings, facilities, roads, mining, installation of aerial 

electricity lines and similar construction works and wood production to be carried out by 

various organizations on forest lands. Through improving standarts necessary arrangements 

shall be made to achieve these targets. 

1373. In order to protect the environment in forest regions and to prevent unfeasible 

investments and sink-cost, importance shall be attached to road constructions at technical 

standards, whereby the improvement of current roads shall have priority. Within the Eighth 

Plan period new roads of 5 thousand km-length will be constructed. Besides, in order to 

decrease loss of wood, paved roads of 10 thousand km. will be constructed especially at the 

beech forests of the Western Black Sea Region to enable wood production in winter. 

1374. It is expected that within the Plan period, afforestation works covering an area 

of 300 thousand hectares, as well as 175 thousand hectares of soil protection and 30 

thousand hectares of range improvement works will be carried out in a manner not to create 

biological desert environment and in order to prevent such natural disasters as deforestation, 

desertification, soil erosion, flood, landslide and avalanche, to contribute to improvement of 

the global carbon balance, to meet wood needs and to improve the socio-economic condition 

of the villagers. As regards these works, emphasis shall be given to fast growing tree 

species, and forest maintenance works shall not be neglected and delayed. 

1375. The establishment of city forests in the form of green belts and parks and 

memorial forests shall be encouraged and expanded because of social, cultural and 

environmental reasons and in order to diminish social pressure on natural forests. 

236 





1376. With the aim of improving the prosperity of forest villagers, social and agroforestry 

activities consisting of growing oaks, acacia and pines and other species providing 

multi faceted benefits and the production of medical, aromatic and decorative plants shall be 

improved and establishment of energy forests shall be expanded. The aims and intentions of 

legal and real persons to establish private forests shall be encouraged. 

1377. As regards prevention of and combate against forest fires, alongside with 

taking silvicultural measures, establishing fire safety roads and fire breaks and implementing 

such measures as controlled burning, employment of fire teams equipped fully with 

modern tools, increased of use of helicopters and aeroplanes and especially water springler 

trucks, improvement of early warning systems and access roads and transport facilities, 

education and enlightenment of the population shall be made more efficient. Regarding the 

combating against harmful insects and diseases, emphasis shall be given on biological 

methods. 

1378. In order to ensure that forestry activities be carried out in a sound, safe 

environment and conditions, necessary ergonomic arrangements related with the man-workenvironment 

system from preventive clothes to mechanisation and working environment, 

shall be realised. Furthermore, standards shall be improved, statistics collected, training 

activities pursued and on the job inspection carried out. 

1379. Forestry research units and studies shall be organised, within the framework of 

global integration, including land utilisation, biological diversity, environmental functions, 

social forestry, pollution, green house effects, acid rains, endangered aquatic and wild life, 

production and carrying capacity of the area, and producing the value added and other 

economic data. In this connection, cooperation among the researchers, implementing units, 

non-governmental organisations and forest villagers shall be sought. 

237 





1380. The activities of the NGOs, vocational chambers and scientists making efforts 

for the establishment of the necessary social will towards creating a green and healthy 

environment and preventing forest fires, shall be supported. 

1381. Regarding all forestry activities, especially preparing management plans, 

combating forest fires, pests, insects and diseases and cadastral works, importance shall be 

given on the utilisation of remote control methods from the aspect of health and efficiency. 

1382. In line with the studies on harmonisation with the EC, it is considered 

necessary that legislation, strategy, organisation, activity programs and product standards be 

reviewed and measures preventing the vanishing of herbal resources, medical plants and 

natural fungus for domestic consumption and foreign trade be taken. Moreover, it is 

necessary to establish principles and criterion for the implementation of the Green 

Certificate or Green Label practise in the country, testifying the production of forest 

products with the understanding of environmental and social responsibility. 

c) Legal and Institutional Arrangements 

1383. The Forest Law No 6831, shall be rearranged by considering environmental 

protection, public interest, integrity of the ecosystem and protection of wild life. 

1384. An ergonomic unit, equipped with laboratory and extension instruments shall 

be established within the Ministry of Forestry, in order to improve job security, health and 

working conditions of the workers, to establish standards and statistics related to these issues 

and to carry out training and inspectoral activities. 

238 




DOĞAL MİRAS ORMANLARIMIZI 

KORUMAYA VE GELİŞTİRMEYE MECBURUZ, ÇÜNKÜ 

BU ÜLKE, BU HAYAT BİZİM. 

BUNU BAŞARMAK İÇİN HER TÜRLÜ NEDEN VE 

KAYNAĞIMIZ VAR. 

Daha iyi arazi kullanımı, dengeli kırsal kalkınma, akılcı ve doğaya yakın 

işletmecilik, bilinçli ve etkin koruma, ekonomik ve sosyal destek ve tutarlı 

personel politikaları ile bunu gerçekleştirebilir ve ülkemizi tekrar ağaçlarla 

DONATABİLİRİZ. 

YETER Kİ “O” 

POLİTİK ARZU VE 

TOPLUMSAL DUYARLILIĞI GÖSTEREBİLELİM, 

YETER Kİ “O” 

ÇOCUK SEVGİSİ VE BİLGİYE 

SAHİP OLABİLELİM, 

YETER Kİ 

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMAYI 

AMAÇLAYABİLELİM. 







1944 yılında Bolu’da doğan Dr. Mustafa KONUKCU, 

1966 yılında İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesini 

bitirmiş, Orman Genel Müdürlüğü Bolu- Elmalık 

Bölgesinde bir yıl çalıştıktan sonra, 1967 yılı sonunda 

Doktora çalışmaları için ABD’ye gitmiştir. 

Kaliforniya’nın University of California, Berkeley 

Kampüsü Ormancılık Departmanında Orman Ekonomisi 

konusunda 1969 da Master, yine aynı Üniversitenin 

Doğal Kaynaklar İlmi Bölümünde 1973 yılında da Orman 

Ekonomisi ve Kalkınma Ekonomisi konularında Doktora 

(Ph.D) ünvanlarını almıştır. Bu arada 1972-1974 yılları 

arasında part-time olarak, Berkeley Pacific Southwest 

Experiment Station (Araştırma Merkezi) ve On Line 

Decision Inc.’da araştırmacı ve ekonomist olarak 

çalışmıştır. 1970 yılında, ABD’nin “ XI Sigma PI, Honour 

Fraternity of America” adlı Kuruluşunun üyeliği ile 

ödüllendirilmiştir. 

1983 yılında tekrar ABD’ye giderek, Pasifik kıyısı 

Eyaletleri olan Washington, Oregon ve Kaliforniya’nın 

orman ve çevre ile ilgili olarak başta Washington ve 

Oregon State Üniversiteleri, Orman Genel Müdürlüğü ve 

Oregon Toprak Koruma ve Geliştirme Komisyonu olmak 

üzere, diğer Kamu Kuruluşları, Özel Sektör ve Sivil Toplum Örgütlerinde, orman yangınları, 

toplum ormancılığı, şehir ormancılığı, orman planlaması ve özel ormancılık konularında inceleme 

ve araştırmalarda bulunmuştur. Yine ilgili ülke hükümetlerinin sağladığı finansman desteği ile 

1985 yılında İngiltere Oxford ve Edinburg Üniversitelerinde yöneylem araştırması ve ormancılık 

ve kalkınma; 1987 ve 1988 yıllarında, Almanya’da Feldafing Uluslararası Kalkınma Vakfı Merkezi 

(DSE), DFVLR Araştırma Merkezi, Zeiss Şirketi, Münih Üniversitesi ve Bavyera Bölgesinde 

uzaktan algılama, tabiat parkları, milli parklar, doğa peyzajı ve Avrupa Topluluğu ile 1987 ve 1997 

yıllarında da İsveç’in İş Emniyeti ve Sağlığı Kurumu, SLU ve Lund Üniversiteleri , AssiDomain 

şirketi , SIDA ile Orman ve Çevre Koruma Teşkilatlarında ergonomi, orman ve çevre politikaları, 

çevre kanunları, sera etkisi ve asit yağmurları, ormancılık ve kalkınma, enerji ormanları, özel 

ormancılık, milli parklar ve orman işletmeciliği konularında uygulamalı eğitim ve incelemeler 

yapmıştır. 

Ayrıca, 1981-1983 tarihleri arasında Paris - Fransa ve Torremolinos-İspanya’da, OECD tarafından 

organize edilen ormancılık projelerinin düzenlenmesi çalışmalarında ülkemizi temsil etmiştir. Yine 

muhtelif tarihlerde toprak ıslah çalışmaları, toplum ormancılığı, orman yangınları, özel ormancılık 

ve ormancılık araştırmaları konularında Japonya, Portekiz, Tayland, Avusturalya, Y.Zelanda ve 

Brezilya’ya teknik inceleme gezilerine katılmıştır. 

Ormancılığımız gerçeklerini yerinde görme, , daha tutarlı plan, program ve yıllık yatırım 

çalısmaları yapabilme, Ormancılık Sektörü taşra yetkilileri ile tanışma ve onların sorunlar ve 

çözüm önerileri ile ilgili olarak görüşlerini alma ve kalkınma planları ile yıllık programlardaki 

ilke, politika ve tedbirlerle ilgili olarak yöre yetkililerine bilgi aktarma amaçlarıyla, muhtelif 

zamanlarda tüm orman bölgelerini kapsayacak şekilde yurt içinde teknik inceleme gezilerinde 

bulunmuştur. 

1975 yılından beri Devlet Planlama Teşkilatında ormancılık sektörü sorumlusu olarak görev yapan 

Dr. Konukcu’nun, Kalkınma Planları ve Yıllık Programlardaki Ormancılık Bölümlerinin hazırlanışı 

yanında, yayınlanmış “Türkiye’de Ormancılık “, “Statistical Profile of Turkish Forestry” ve 

“Ormancılığımız- Turkish Forestry” adlı üç kitabı ve 20 adet tebliğ, seminer, araştırma ve bilimsel 

inceleme çalısması bulunmaktadır. 

“Dr. Mustafa KONUKCU is a contractual government employee and responsible for planning, 

programming , budgetting and project evaluation in Forestry Sector in State Planning Organization. He 

received his Bachelor’s degree in Forestry at İstanbul Üniversitesi in 1966, and a Master’s of Science 

and PhD. degrees in Wildland Resource Science (Forest Economics and Development Economics) at 

University of California, Berkeley, in 1969 and 1973, respectively. He has published 20 research, 

mission, seminar papers and country reports, and three books called “Türkiye’de Ormancılık” (Forestry in 

Turkey) , “Statistical Profile of Turkish Forestry” and” Ormancılığımız- Turkish Forestry“.

Ormanlar ve Ormancılığımız

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?