You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
GEZEGEN<br />
TÜRLERİN GÖÇ<br />
EDEMEYECEĞİ<br />
KADAR ÇABUK<br />
ISINIYOR<br />
Arizona’nın hemen dışındaki Santa<br />
Catalina Dağları’nı ziyaret edenler çok<br />
rahatsız edici bir manzarayla karşılaşıyorlar.<br />
Bölgede, tepelerin eteklerine yayılmış<br />
ölü timsah ardıcı ağaçları duruyor. Hayır, bu<br />
ağaçları öldüren şey orman yangını değil, iklim<br />
değişikliği.<br />
Timsah ardıcı ağaçları sıcak havaya dayanıklı<br />
türler değiller, o yüzden birçoğu havanın daha<br />
soğuk olduğu yüksek kesimlerde yaşıyor. Fakat<br />
ısı yükselmeye devam ederse o bölgedekiler<br />
de ölecek ve bu tür, ortadan kalkacak. “Hızlı<br />
değişen şartlara adapte olamıyor, şartlarla başa<br />
çıkamıyor.” diyor evrimsel biyoloji uzmanı J.<br />
Wiens.<br />
Timsah ardıcı ağaçlarının başına gelen; her<br />
yerde, gezegenin her köşesinde sürmekte olan<br />
soy tükenişinin sadece küçük bir örneği.Wiens<br />
dünyanın her yanında bulunan yüzlerce bitki ve<br />
hayvan türünün kaderini araştırdı ve 976 türde<br />
daha şimdiden soy tükenişinin başladığını<br />
saptadı.<br />
Monoa’daki Hawaii Üniversitesinde Coğrafya<br />
bölümü Yardımcı Doçent Camilo Mora, bu durumu<br />
şu şekilde açıklıyor; “Bunu anlamak çok<br />
zor değil. Bir yeri ısıtırsanız oradaki türlerin<br />
bununla mücadele etmesi gerekir. Diğer stres<br />
kaynaklarıyla bir araya geldiğinde iklimsel<br />
değişim türlerin altından kalkamayacağı kadar<br />
fazla oluyor. Belki türlerin devamını zorlaştırıyor.”<br />
Göç bu duruma çare olarak gösterilemiyor.<br />
Hayvanlar için göç edilecek olan yeni ekosistemde<br />
de aynı sorunlar veya daha farklı riskler<br />
olası. Ayrıca başka bir habitatta yaşayamayacak<br />
olan türler de var. Özellikle de tropik ve tropik<br />
altı ortamlarda bu durum daha ciddi. Örneğin<br />
yağmur ormanları gibi, iklim tehdidi altındaki<br />
türlerin gidecek başka yeri yok. Hareket edemeyen<br />
bu bitki ve hayvan türleri için bu, ölüm<br />
anlamına geliyor.<br />
Giderek artan bu tükenişlerin birisinin de bal<br />
arıları olduğunu söylüyor Ottowa Üniversitesindeki<br />
biyoloji uzmanı Jeremmy Kerr. Bal<br />
arıları üzerine araştırmalar yapan bilim insanı<br />
ekosistem hizmetlerinin birçoğu için bu türlere<br />
bel bağladığımızı söylüyor. Bazı etmenler,<br />
yaşam kalitemizi hatta yaşamımızı düşündüğümüzden<br />
çok daha önemli ölçüde etkilemektedir.<br />
Bu etmenlerden biri de iklim değişikliğinden<br />
etkilenen bu tür, bal arıları. Tükettiğimiz<br />
her 3 öğünden biri arılar sayesinde mümkün.<br />
Bal arıları o kadar önemli ki eğer ölürlerse binlerce<br />
ekin de beraberinde ölür. Bu da ilerleyen<br />
yıllarda milyonlarca insanın açlık çekmesiyle<br />
sonuçlanır. Doğanın dengesini sağlamakta<br />
kritik görevleri olan türlerden birisi olan bal<br />
arıları tozlaşma sayesinde enerji zincirinin<br />
ilk basamağı olan üreticilerin çoğalmasına<br />
katkıda bulunuyor. Onların eksikliği yaşam<br />
destek sistemlerimizi ciddi anlamda zorlayacaktır.<br />
Einstein’in şu lafı sıkça alıntılanır;<br />
“Eğer arılar ölürse sonraki yıllarda insanlar da<br />
Meltem ŞEKER<br />
Fen Bilgisi Öğretmeni<br />
ölür.” Aslında muhtemelen bunu söylemedi,<br />
ancak söylemde kesinlikle gerçeklik payı var.<br />
Bu durumu açıklamak rahatsız edici olsa da<br />
arılar iklim değişikliği ve daha birçok sebepten<br />
dolayı ortadan kaybolmaya başladılar, yani ölüyorlar.<br />
Milyonlarca kovan geçtiğimiz yıllarda<br />
işlevsiz hale geldi.<br />
Bilim insanlarının gözlemlerine ve araştırmalarına<br />
göre Rocky Dağları’nda geyikten<br />
sivrisineğe kadar farklı türlerden hayvanlar<br />
artık daha yükseğe tırmanıyor ve bitkiler<br />
eskiden yaşadıkları bölgelerin aşağı kısmında<br />
artık yaşayamıyorlar. Arılar da daha yukarı tırmanıyor.<br />
Eğer bitkiler ve polen taşıyıcılar aynı<br />
hızda tırmanmazsa etkileşimleri kaybolacak ve<br />
soy tükeniminin farklı örneklerini gözlemleyeceğiz.<br />
Sıcaklık, türleri her zaman doğrudan etkilemiyor.<br />
Bazen dolaylı yoldan da zarar verebiliyor.<br />
Büyümesi sıcaklıkla artan bazı böcek türleri<br />
bitkileri tehdit ederken bazı mantar türleri<br />
de birçok canlının yaşamını tehlikeye atıyor.<br />
Wiens, bu mantarlardan dolayı Arizona’da<br />
artık hiç Taharuma kurbağalarının kalmadığını<br />
söylüyor.<br />
Başta küresel ısınma olmak üzere birçok<br />
sebepten meydana gelen iklim değişiklikleri<br />
insanlar da dahil olmak üzere birçok canlıyı<br />
doğrudan veya dolaylı olarak kötü yönde etkiliyor.<br />
Artan birkaç derecelik sıcaklık bile bahsettiğimiz<br />
birçok felakete davetiye çıkarıyor.<br />
<strong>Metod</strong>ergi<br />
5
Change language