İnovatif Kimya Dergisi Sayı 44

Kimya 

Dergisi 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL:5 SAYI:44 MART 2017 

NANOFİBER 

ÜRETİM 

TEKNİĞİ 

HAVAN İLAÇ ve KİMYA ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRÜ 

M. TAMER GELEN BEY İLE RÖPORTAJ

KURALLARIMIZ 

1. İnovatif Kimya Dergisi yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek, kullanmış 

olduğunuz yazıların kaynağını ise dergi olarak 

belirtmek durumundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında bir sorun 

yaşıyorsanız ilk olarak yazara ulaşmalısınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza 

gelebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi 

sorumlu değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimlerde, 

yazılarda kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadır. 

Aksi durum olduğu zaman bunu yazarın kendisine 

ulaşarak sormalısınız. Çünkü bize yazı gönderen 

yazarlarımızdan ricamız telif haklarına riayet 

ederek fotoğrafları dökümanlarına eklemeleri. 

Buradan çıkacak problemlerden doğrudan yazarlar 

sorumludur. Dergi sorumlu değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise yazılarınız için Yavuz Selim KART ile 

konuşabilirsiniz. Dergi ile iletişim kurmak için ise 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com adresine 

mail atabilirsiniz. 

6. Dergimizde yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

info@inovatifkimyadergisi.com mail adresine 

göndermelisiniz. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editör tarafından 

incelenecektir. Eksik kısımları var ise size geri 

dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu 

kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç 

daha güzel bir yazı ve daha güzel bir dergi. 

7. Tarafımıza çok yazı gelmediği takdirde her yazıyı 

yayımlamaya gayret edeceğiz lakin başkalarının 

yazılarını kendi yazmış gibi gönderenler, kaynaksız 

yazı gönderenler, çok kısa yazı göndenlerin 

yazılarını maalesef yayımlamayacağız. 

8. Dergide dini ve siyasi içerikli yazılar yayımlanmaz. 

Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da herhangi 

bir siyasi grubu temsil eden söz ve kelimeler 

yazınızda olursa dergi o kısımları değiştirmeniz 

konusunda sizi uyarır. Değiştirmezseniz dergi 

yayımlamama hakkını ya da yazının o kısmını 

değiştirme hakkını elinde tutar. Bu konuda son söz 

dergi yöneticisine aittir. 

9. Bu dergide kimya ilmi üzerine okuyan, kimya 

ilmine meraklı, kimya ilmi ile ilgili araştırma 

yapmayı seven herkes yazabilir. 

10. Dergi ekibimiz gönüllü kişilerden oluşmuştur. 

Bu dergi ilk kurulduğu zamandan beri böyledir. 

Dergi ekibinde olan herkes bu kuralı kabul etmiş 

sayılır. Gelen kişilere en başta bu kural söylenir. 

Görevini yapmayan, dergide anlaşmazlık çıkaran, 

huzur bozan, dergi yöneticisini dinlemeyen kişiler 

ekipten çıkarılır. 

11. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu kişi 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

12. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kuralları 

kabul etmiş sayılırlar. 

SOSYAL MEDYA 

http://www.inovatifkimyadergisi.com 

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

https://twitter.com/InovatifKimya 

https://instagram.com/inovatifkimyadergisi 

http://inovatifkimyadergisi-blog.blogspot.com.tr 

https://www.youtube.com/channel/UCmIkYbQtd8LtCP6GVL0tVGQ 

https://plus.google.com/+Inovatifkimyadergisi 

https://www.linkedin.com/profile/view?id=AAIAABHWzAYBk8n_O2Xp0LJgn9bB-aLM6w0-3pw

Ekibimiz 

YAVUZ SELİM KART 

KİMYA MÜHENDİSİ 

KURUCU-YÖNETİCİ 

PELİN TANTOĞLU 

KİMYAGER 

FACEBOOK EDİTÖRÜ 

EBRU APAYDIN 



TUĞBA NUR AKBABA 

KİMYAGER 

ÇEVİRİ EDİTÖRÜ 

GÜLŞAH TİRENG 

KİMYA TEKNİKERİ 


PEMBE ÖZÇAKMAK 



ZEHRA ORUÇ 



BURÇİN AKSARAY 

KİMYAGER 


DERYA İNCELİ 

KİMYAGER 


TARIK BERCAN SARI 

KİMYA VE BİYOLOJİ MÜHENDİSİ 


ÖZLEM ÖZDEN 

KİMYAGER 


HATİLE MOUMİNTSA 

KİMYA 


GİZEM AYVERDİ 

KİMYAGER 


ASLIHAN YILDIZ 

KİMYA TEKNİKERİ 


BEGÜM MENEVŞE 

KİMYAGER 

INSTAGRAM EDİTÖRÜ 

CANAN KULA 

KİMYAGER 


ELİF TUNA 



AYŞENUR YAPRAK 



DAMLA ÖZTÜRK 

KİMYAGER 


DİLEK İNSEL 



NİLAY ÇABUK 



ÖZNUR ÇALIŞKAN 

KİMYA VE SÜREÇ MÜHENDİSİ 


SİZ DE EKİBİMİZE KATILIN

Ekibimiz 

AHMET ÜĞE 

KİMYAGER 


CANAN AYVAT 

BİYOLOG 


ECE ÖZTEN 

KİMYAGER 


ESRA BARUT 



KARDEN KANIKLI 



MERVE ÇÖPLÜ 



RÜYA ATLIBATUR 

KİMYAGER 


SÜREYYA HELİN AKTURAN 



SİNAN YENER 



DAMLA TURA 



EFRAİM KAPLAN 



FATMA GÖKÇE AKİKOL 

KİMYAGER 


KÜBRA KAYA 



ORHUN KARAKUŞ 

BİYOLOG 


SILA SÖZMEN 

KİMYAGER 


ORHUN SÜNER 

KİMYAGER 


ÖZGENUR GERİDÖNMEZ 

ECZACI 


SİZ DE EKİBİMİZE KATILIN

EDİTÖRDEN 

44. Sayıdan Herkese Merhaba, 

Öncelikle bize olan ilgi ve alakanız için çok teşekkür ediyoruz. 

Bu ay e-dergimizde birbirinden ilginç konular yer almakta ayrıca 

Havan İlaç ve Kimya A.Ş. Genel Müdürü M. Tamer Gelen Beyle ilgi 

çekici bir röportaj gerçekleştirdik. Kendisine bu güzel röportaj 

için çok teşekkür ediyoruz. 

Bize her zaman kimya sektörü ya da kimya ile ilgili bir konuda 

yazıp gönderebilirsiniz. 

İyi okumalar dileriz 

YAVUZ SELİM KART

REKLAM 

İÇİN 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com 

BİNLERCE KİŞİNİN OKUDUĞU DERGİMİZE 

ONBİNLERCE KİŞİNİN ZİYARET ETTİĞİ WEB SİTEMİZE 

REKLAM VERİN 

BİNLERCE KİŞİYE ULAŞIN

İÇİNDEKİLER 

FOSFORLU ÇUBUKLARIN 

9 

BİLİMİ 

SOYA YAĞINDAN KARBON 

11 

GRAFEN ÜRETİLDİ 

YERLİ İLAÇ SANAYİSİNDE 

12 

KAPASİTE YATIRIMI 

ORGANOMETALİK KİMYA 13 

ENERJİ DEPOLAMA 

TEKNOLOJİSİNDEKİ BİR SONRAKİ 

16 

İLERLEME KARANLIKTA PARLAYAN 

BOYA OLABİLİR Mİ? 

YERLİ İLAÇ İÇİN HER ŞEY HAZIR! 18 

PLASTİKLERİN NUMARALANDIRILMASI 20 

ÇİN’İN ‘YAPAY GÜNEŞ’İ 102 SANİYE 

22 

BOYUNCA ISI YAYDI 

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ, KİMYA 

23 

ALANINDA 2 YENİ PATENT ALDI 

ŞARJ EDİLEBİLEN BATARYALAR 

24 

(İKİNCİL BATARYALAR )’IN TARİHİ 

CANLI HÜCRELERİN İÇİ, YENİ BİR 

26 

ULTRASON TEKNİĞİ İLE İLK KEZ 

GÖRÜNTÜLENDİ 

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ KİMYA 

BÖLÜMÜ BAŞKANI PROF. DR. 

27 

HÜSEYİN KARACA: DÜNYANIN 

YAKLAŞIK 45 YILLIK BİR PETROL 

REZERVİ KALDI 

NANOFİBER ÜRETİM TEKNİĞİ 

29 

ELECTROSPINNING 

DENİZ SUYUNDAKİ ATIKLAR 

KALKERLİ TORTU İÇİNDE TUTULACAK 

32 

BAKTERİLER HAVAMIZI 

34 

TEMİZLEYECEK 

AYIN RÖPORTAJI 35 

GIDA KATKI MADDELERİ 

40 

(EMÜLGATÖRLER) 

DÜŞÜK OKSİJEN DÜZEYİ, DÜNYA’NIN 

EVRİMİNİ 2 MİLYAR YIL GECİKTİRDİ! 44

İÇİNDEKİLER 

KİMYA SEKTÖRÜ 2017’YE HIZLI 45 

BAŞLADI 

SAÇ ŞEKİLLENDİRMENİN KİMYASI 47 

POLİMERİN PROTEİN İLACININ 

49 

STABİLİTESİNİ GELİŞTİRDİĞİ 

BELİRLENDİ 

LASTİK SEKTÖRÜNE 3. HAVALİMANI 

DOPİNGİ 

51 

RADİKAL- ANTİOKSİDAN İLİŞKİSİ 53 

SIFIR ENERJİ KULLANARA 

KOBJELERİ SERİN TUTAN 55 

MALZEME GELİŞTİRİLDİ 

ÇİMENTO İHRACATINDA İLK SIRADA 

SURİYE VAR 

56 

İLAÇ GELİŞTİRME İÇİN BİYOLOG VE 

58 

KİMYAGERLER 

MÜHENDİSLER BETON 

YAPILARIN GÜÇLENDİRİLMESİ İÇİN 

60 

FİBERLE GÜÇLENDİRİLMİŞ 

POLİMER KULLANACAK 

KİMYA SEKTÖRÜNÜN YOKSULLUKLA 

62 

MÜCADELESİ PROJESİ 

BİR KİMYAGERİN TEHLİKELİ MADDE 

GÜVENLİK DANIŞMANI (TMGD) 64 

OLMASI İÇİN HAKLI SEBEPLERİ 

NELERDİR? 

GÜNEŞ ENERJİSİNİ KULLANARAK 

ÇOK YÜKSEK VERİMLE ÇALIŞAN 66 

BİR SU ARITICISI GELİŞTİRDİLER! 

DOPAMİN DÜZEYİ ARTTIRILARAK 

AŞKIN ÖMRÜ UZATILABİLİR 68 

İNSANLIK İÇİN BİR ÖLÜM TEHLİKESİ 

DAHA ALÜMİNYUM 

70 

BİLİM İNSANLARI, İLK KEZ “İMKANSIZ 

MOLEKÜL” OLARAK BİLİNEN 

‘TRIANGULENE MOLEKÜLÜNÜ’ 73 

LABORATUVARDA ÜRETTİ 

TÜRKİYE’DE KAYA GAZI ADI ALTINDA 

DÜNYADA NADİR BULUNAN 76 

HELYUM-3 MÜ TOPLANIYOR?

ELÇİN SAYINSÖZ 

DOKTOR KİMYAGER 

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ 

ÇALIŞAN 

sayinsoz2580@gmail.com 

FOSFORLU 

ÇUBUKLARIN BİLİMİ 

Çoğu kişinin partilerde kullandığı bir parti 

favorisi: fosforlu çubuklar. Ya bir doğum 

günü partisinde, ya tatil toplantılarında ya 

da evlenme törenlerinde fosforlu çubuklar kolay bir 

eğlencedir! Buna ek olarak, fosforlu çubuklar doğal 

felaketler gibi acil durumlarda hayat kurtarmaya 

yardımcı olurlar. Ayrıca kampçılar ve dalgıçlar da 

bu çubukları sıklıkla kullanırlar. Ben de bu plastik 

tüplerin nasıl çalıştığını merak ettim ve konu 

hakkında küçük bir araştırma yaptıktan sonra bu 

9 

bilgileri sizlerle de paylaşmak istedim. 

Eğer siz de bu çubuklara ne oluyor da böyle 

ışıldıyorlar diye merak ediyorsanız buyurun… 

Fosforlu bir çubuğu büktüğünüzde exergonic bir 

reaksiyon meydana gelir. Exergonic basit olarak 

“enerji salan” anlamına gelir.

Plastik tüpün içinde iki farklı bölme ve bu 

bölmelerin içinde de farklı kimyasallar vardır. 

Fosforlu çubuklarda genel olarak çözeltilerden biri 

difenil okzalat bileşiğidir. Bu bileşik ile birlikte rengi 

belirleyen boya kullanılmaktadır. İstenilen renge 

gore farklı farklı boyalar kullanılabilir. Diğer bir 

çözelti de iç tarafta olan ve ikinci bölmeyi oluşturan 

cam silindirin içinde bulunan hidrogen peroksit 

çözeltisidir. Cam silindir iki çözeltinin birbirinden 

ayrı durmasını sağlar ve birbirleri ile raksiyona 

girmelerini engeller. Fosforlu çubuğa kırma işlemi 

uygulandığında, cam silindir kırılır ve hidrojen 

peroksit ve difenil okzalat çözeltileri reaksiyona 

girer. Bu iki çözelti birbirine karışır ve foforlu ışık 

yayılmasını sağlayan reaksiyon da gerçekleşmiş olur. 

Bu reaksiyon sonucunda difenil okzalat bileşiği 

hidrogen peroksit tarafından yükseltgenir ve diğer 

ürünler ile birlikte kararsız olan1,2-diokzoetandion 

bileşiğini oluşturur. Çok fazla kararsız olan bu 

bileşik karbondioksit ve enerji açığa çıkarmak üzere 

bozunmaya hazırdır. Tam da bu noktada kullanılan 

boya molekülleri oyuna katılır ve reaksiyonda 

bizzat yer almasa da molekülde bulunan elektronlar 

1,2-dioxetanedion un bozunmasıyla açığa çıkan 

enerjiyi absorblayıp bir üst enerji düzeyine geçerler. 

Elektronlar yeniden baslangıçta bulundukları enerji 

seviyelerine (temel enerji seviyesi) dönerlerken sahip 

oldukları fazla enerjilerini kaybederler ve bu enerji 

kaybı ışık (foton) yayılımı halinde ortaya çıkar. Bu 

sürecin adı “chemiluminescence” dır. 

Açığa çıkan ışığın enerjisi boya molekülünün 

yapısına bağlıdır ve yapıdaki farklılıklar değişik 

renklerin elde edilmesini sağlar. Reaksiyon süresince 

boya moleküllerinin miktarı sabit kalırken hidrojen 

peroksit ve difenil okzalat yavaş yavaş azalır. Bu iki 

molekülden biri tükendiğinde de reaksiyon sona erer 

ve artık çubuktan ışık yayılmaz. 

Belki de farketmişsinizdir, fosforlu çubukların 

paketleri üzerinde çubukların kesilerek içindeki 

kimyasalların açığa çıkarılmaması gerektiği yazar. 

Bunun kimyasal bir nedeni vardır. Cam silindir 

içinde bulunan hidrojen peroksitin zararlı olmasının 

yanında, difenil okzalat ve hidrojen peroksit 

10 

arasında oluşan reaksiyon sonucunda yan ürün 

olarak küçük miktarda fenol açıga çıkmaktadır. Bu 

nedenle cilt ile temas ettiğinde iritasyon ve dermatit 

gibi istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir. 

Son birşey daha söylemek gerekirse, birçok kimyasal 

proses gibi fosforlu çubukta oluşan reaksiyonlar da 

ısıdan etkilenebilirler. Düşük sıcaklık reaksiyonu 

yavaşlatırken yüksek sıcaklık ise reaksiyon hızını 

arttıacaktır. Işığın daha uzun sürede tükenmesini 

istiyorsanız çubuğu dondurucuda tutabilirsiniz. 

Keyifli günler dilerim herkese…

Haber 

Yabancı 

SOYA YAĞINDAN 

KARBON GRAFEN ÜRETİLDİ 

Avustralyalı bilim adamları, yemeklik soya yağını 

karbon grafen malzemeye dönüştürmeyi başardı. 

Avustralyalı bilim adamları, yemeklik soya yağını 

karbon grafen malzemeye dönüştürmeyi başardı. 

İngiliz Uluslar Topluluğu Bilimsel ve Endüstriyel 

Araştırma Örgütü (CSIRO) araştırmacıları, başta 

elektronik ve biyomedikal uygulamalar olmak üzere 

çok geniş bir sahada kullanım alanı olan tek atomlu 

bir karbon malzeme olan grafeni ucuz şekilde 

üretmenin bir yolunu buldu. 

grafen, çelikten 200 kat daha güçlü ve elektriği 

bakırdan daha iyi iletebiliyor. Karbon grafen, yüzde 

1 oranında plastiğe aktarıldığında malzemeyi iletken 

hale getiriyor. 

Grafen, 2004’te Manchester Üniversitesinde yapılan 

deneylerde icat edilmiş ve mucidi olan bilim 

adamlarına 2010 yılında fizik alanında Nobel Ödülü 

kazandırmıştı. 

Yeni yöntemde yemeklik soya yağını oda sıcaklığında 

temel karbon unsurlarına ayrışana kadar ısıtan bilim 

adamları, ayrıştırılan unsurları nikel folyo üzerinde 

ince bir film halinde soğutarak grafen bir zar üretti. 

Grafenin sanayide kullanılmasının önündeki 

en büyük engelin üretimindeki yüksek maliyeti 

olduğuna vurgu yapan araştırmanın başyazarı 

Dr Zhao Jun Han, bugüne dek grafenin patlayıcı 

gazların sıkıştırılması ve vakumlama gibi zahmetli 

süreçlerle üretilebildiği belirtti. Bunun 10 santimetre 

çapındaki grafen filmin birim maliyetini 750 dolara 

kadar çıkardığını kaydeden Dr. Han, yeni yönetim 

bunu belirgin şekilde düşüreceğinin altını çizdi. 

Araştırma, “Nature Communication” dergisinde 

yayımlandı. 

Esnek ve bükülebilir bir karbon malzeme olan 

11

Yerli 

Haber 

YERLİ İLAÇ SANAYİSİNDE 

KAPASİTE YATIRIMI 

Toksöz Grup bünyesindeki Arven İlaç, Türkiye’de 

Kırklareli’nde bulunan tesisinin üretim kapasitesini 

genişletti. 

Genişleyen üretim kapasitesi ile Arven, biyolojik 

ilaçları Türkiye ve çevresindeki pazarlara hızlı 

bir biçimde ihraç edecek. Arven, global kalite 

standartlarına ve düzenlemelere uyumluluk 

bakımından GE’nin FlexFactory çözümüyle Avrupa 

pazarlarına açılacak. 

Avrupa’nın yedinci büyük ilaç pazarı olan Türkiye, 

2023’e kadar ilaçlarının yerel üretimini yüzde 60’a 

çıkararak, sağlık sektörünü daha da büyütmeyi ve 

dönüştürmeyi planlıyor. 

Arven İlaç, Türkiye’deki üretim kapasitesini, esnek 

ve verimli biyolojik üretimi mümkün kılan, entegre 

ve tek kullanımlık teknoloji tabanlı GE FlexFactory 

platformuyla genişletmeyi seçti. Verimlilik 

konusunda elde edilen iyileştirmeler, Arven 

biyobenzer ilaç portföyünü destekleyecek. 

İrem Yenice anlaşma ile ilgili şu açıklamalarda 

bulundu: “Memeli hücrelerini baz alan biyolojik 

üretim için, tek kullanımlık sarf malzemelerinin 

kullanımına dayalı sistemleri devreye sokmaya 

karar vermeden önce, bir dizi farklı kriter 

üzerinden değerlendirmelerde bulunduk. Bunlar; 

sistemlerin esnekliğini, yerel organizasyon gücünü, 

teknik desteği, hızı ve işbirliğine dayanan çalışma 

yapısını kapsıyordu. GE Sağlık’ın standartları ve 

FlexFactory platformu bu anlamda ihtiyaçlarımızı 

karşıladı. Türkiye son dönemde biyoteknolojik 

ürünlerin hücreden bitmiş ürüne kadar tüm 

aşamaları ile yerel üretimine odaklanıyor. Bu 

nedenle, tek kullanımlık üretim teknolojilerinin 

devreye alınmasıyla birlikte sektörde benzer 

hedefleri olan şirketlerdeki iş fırsatlarının 

artacağına inanıyoruz.” 

Arven İlaç Biyoteknoloji ve Ar-Ge Direktörü, 

12

ENİS ÇOKO 


İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ 

MEZUN 

eniscoko@gmail.com 

ORGANOMETALİK 

İlk olarak en az bir metal-karbon bağı içeren 

bileşiklerin kimyası olarak tanımlanan 

organometalik kimya daha sonra bu tanıma 

fosfinler(M-PR 3 

),alkoksitler (M-OR) ve iminler 

(M-N=CR) de dahil edilerek son şeklini almıştır. 

Yirminci yüzyılın ikinci yarısında disiplinlerarası 

yeni bir bilim dalı olarak ortaya çıkmış ve yüzyılın 

sonuna doğru çok hızlı bir gelişme göstermiştir. 

Organometalik Kimya yeni bir alan olmasına 

karşın , bilinen ilk organometalik bileşik iki yüzyıl 

kadar önce sentezlenmiştir. 1760 yılında arsenat 

tuzlarından görünmeyen mürekkep geliştirmeye 

çalışan Fransız Kimyacısı L. C. Cadet, son derece 

kötü kokulu bir sıvı elde etti. Daha sonra bu sıvının 

(CH 3 

) 2 

As-As(CH 3 

) 2 

formülündeki dikakodil 

(Eski Yunanca'da kötü kokulu anlamında) bileşiği 

olduğu anlaşıldı. Arsenik ile karbon atomu 

değerlik elektronlarını ortaklaşa kullanarak s bağı 

yapmaktadır. Benzer şekilde, element-karbon s bağı 

içeren çok sayıda alkilmetal bileşiği ondokuzuncu 

yüzyılın ikinci yarısında sentezlendi. Bunlar arasında 

Alman Kimyacısı E. Frankland tarafından 1849 

yılında sentezlenen Zn(C 2 

H 5 

) 2 

bileşiğini, tarihsel 

sıralamada ikinci konumda bulunması nedeniyle 

belirtmek gerekir. İlerleyen yıllarda diğer metallerin 

de benzer bileşikleri sentezlendi ve bir yandan bu 

bileşiklerin yapıları aydınlatılmaya çalışılırken, diğer 

yandan da bunların kullanılması üzerinde yoğun 

arayışlara girildi. Araştırmalar sonucunda alkilmetal 

bileşiklerinin çok geniş kullanım alanları bulundu. 

Özellikle organik bileşiklerin sentezinde alkilmetaller 

geniş ölçüde kullanım alanı bulmuştur. Bugün dahi 

yaygın şekilde kullanılanlara örnek olarak, Grignard 

bileşikleri (alkilmagnezyum halojenürler, R-Mg-X) 

verilebilir. Grignard bileşikleri susuz ortamda alkil 

KİMYA 

13 

halojenürün magnezyum ile tepkimesinden elde 

edilir. Bu bileşiklerin ilginç özelliklerinden biri, 

değişik maddelerle tepkimeye girerek yeni bileşikler 

oluşturmasıdır. Örneğin, su veya asitlerle tepkimeye 

girince alkan (doymuş hidrokarbon), havanın 

oksijeni ile alkol, aldehit ve ketonlar ile büyük 

alkoller oluşmaktadır. 

Organometalik kimya, 1970'lerin sonuna kadar 

hemen hemen yalnızca temel araştırmaların 

yapıldığı, her geçen yıl bilimsel makale sayısının 

hızla arttığı bir alandı. Daha çok yeni organometalik 

bileşik sentezleniyor ve bunların yapıları NMR 

(çekirdek manyetik rezonans) spektroskopisi 

ve X-ışınları kırınımı gibi yeni yöntemlerle 

aydınlatılmaya çalışılıyordu.

1970'lerin sonlarına doğru, organometalik 

bileşiklerin gerek organik sentezlerde ve gerekse 

olefinlerin hidrojenlenme, izomerleşme, 

polimerleşme gibi tepkimelerinde homojen katalizör 

olarak kullanılması yönündeki çalışmalar büyük 

bir ivme kazandı ve geliştirilen bazı katalizörler 

endüstriyel ölçekte kullanılmaya başladı. Burada en 

son geliştirilen katalizörü anlatmak yerinde olacaktır. 

Karbon monoksit ve etilen moleküllerinin düzenli 

bir şekilde kopolimerleşerek özellikleri son derece 

uygun bir polimer oluşturdukları birkaç yıl önce 

bulundu. 

Şekil 1. CO ve C 2 

H 4 

polimerleşme reaksiyonu 

Organometalik bileşiklerin biyolojik sistemlerdeki 

tepkimelerde de katalizör olarak etki ettiğinin 

anlaşılmasından sonra organometalik kimya yeni 

bir boyut daha kazandı. Bugün birçok enzimin 

etkinliğinin geçiş metal atomları üzerinden 

yürüdüğü bilinmektedir. Bir yandan biyolojik 

sistemlerdeki katalitik olayların anlaşılması için çok 

geniş kapsamlı araştırmalar yürütülürken, diğer 

yandan da bu tür katalitik tepkimelerin model olarak 

kullanılarak endüstriyel çapta üretimin yapılabilirliği 

üzerinde yoğun çalışmalar sürmektedir. İlk bilinen 

örnek, bitkiler tarafından havadaki azotun yararlı 

amin türevlerine (aminoasitler) normal koşullarda 

dönüştürülmesine karşılık, hidrojen ve azottan 

amonyak üretiminin çok zor koşullarda (yüksek 

sıcaklık ve yüksek basıç altında) gerçekleştirilebilir 

olmasıdır. Bilim adamları bitkilerde bulunan 

bazı geçiş metal komplekslerinin bu dönüşümü 

sağladığını bulunca, benzer kompleksleri kullanarak 

hücre dışında da azotu amonyağa dönüştürmeye 

çalışmaktadırlar. 

Resim 1. Havaya duyarlı organometalik bileşiklerin ve reaktiflerin taşınması için vakum hattı. 

14

1980'lerin sonuna doğru organometalik bileşikler 

kullanılarak çok değişik özelliklere sahip yeni 

malzemeler sentezlenmeye başlandı. Bugün yeni 

malzemeler geliştirilmesinde ve işlenmesinde 

organometalik kimya çok yaygın bir şekilde 

kullanılmaktadır. Organometalik kimya kullanılarak 

geliştirilen yeni malzemelere şu örnekler verilebilir: 

Yarı-iletken parçacıkların üretilmesi, anorganik 

membranların geliştirilmesi, metal karbür gibi 

seramik malzemelerin üretilmesi, nanoyapılar 

oluşturulması, ince film üretilmesi, silisyum bazlı 

malzemelerin geliştirilmesi, moleküler magnet 

üretilmesi gibi. Bunlar arasında biri, organometalik 

kimyadaki uzun yıllar boyu sağlanan bilgi 

birikiminden çok geniş ölçüde yararlanmaktadır. Bu, 

yarı-iletken parçacıkların üretilmesidir. Kristal tane 

büyüklüğünün bir, iki ve üç boyutta sınırlanması 

ile kuantum kuyuları, telleri ve noktaları denilen 

farklı optik ve elektronik özelliğe sahip yarı-iletken 

malzemelerin elde edilmesinde organometalik 

kimya bilgisinden geniş ölçüde yararlanılmaktadır. 

Örneğin, kuantum tellerinin veya noktalarının 

oluşturulması ancak organometalik bileşikler 

kullanılarak mümkün olabilmektedir. Yarıiletken 

malzemeyi oluşturan elementlerin uçucu 

organometalik bileşikleri, önceden hazırlanmış 

yuvalara konularak tepkimeye sokulur ve tepkime 

sonucunda yuvalarda yalnızca yarı-iletken malzeme 

kalır, diğer tepkime ürünleri gaz olarak uzaklaşır. 

Eğer bu yuvalar yeterince küçük yapılırsa, elde 

edilen yarı-iletken de o derece küçük boyutta olur. 

Bu amaçla kullanılan yuvaların küçük olduğu kadar, 

düzenli olması da gerekir. Bir yalıtkan malzemenin 

oluşturduğu küçük, fakat eş büyüklükteki düzenli 

yuvalarda üretilecek yarı-iletken parçacıklar 

kuantum noktaları olarak düşünülebilir. Moleküler 

boyutlarda düzenli gözenekli yapıya sahip 

zeolitler içerisine yerleştirilen metal karboniller 

ve diğer organometalik bileşikler, ısı veya ışığın 

etkisinde yine zeolitin gözenekleri içerisinde 

hapsedilmiş metal veya metal oksit kümeciklerine 

dönüştürülebilmektedir. Kuantum noktaları olarak 

nitelendirilebilecek düzenli bir dağılıma sahip bu 

tanecikler, külçe halindeki malzemelerden çok farklı 

optik, elektronik ve katalitik özellik göstermektedir. 

Bu taneciklerin özellikleri, gerek zeolitin gözenekli 

yapısında ve gerekse kümeciğin hazırlanmasında 

bazı parametreler değiştirilerek ayarlanabilmektedir. 

Metal oksit taneciklerinin oksijen içeriği veya 

zeolitin katyonu değiştirilerek, örneğin yarı-iletken 

malzemenin enerji aralığı ayarlanabilmektedir. 

Organometalik kimya bugün iki alanda geniş 

uygulama alanı bulmaktadır. Bunlardan biri, 

organometalik bileşiklerin homojen katalizör 

olarak kullanılmasıdır ki, bu hem endüstriyel hem 

de biyo-organometalik kimyayı kapsamaktadır. 

İkincisi ise, ileri malzemelerin geliştirilmesidir. 

Organometalik kimyada uzun yıllar boyu sürdürülen 

temel düzeydeki araştırmalardan sağlanan bilgi ve 

veri birikiminden ileri malzemeler geliştirilmesinde 

geniş ölçüde yararlanılmaktadır. Burada özellikle 

vurgulanması gereken nokta şudur: Uygulama 

çalışmalarına hız verilmesi organometalik kimyadaki 

temel araştırmaları azaltmamış, tam tersine, 

sonuçların uygulamaya geçirilebilir olması temel 

araştırmaları daha da artırmıştır. 

Kaynaklar : 

1-www.abecem.net/bilim/organometalik-kimya.html 

2-23. Ulusal Kimya Kongresi , Organometalik Bileşiklerin İmmobilizasyonu , Prof.Dr.Bekir Çetinkaya 

3-acswebcontent.acs.org/prfar/2015/abimages/Paper_13441_abstract_29774_0.png 

4-www.mn.uio.no/kjemi/english/research/projects/organometallic-chemistry-homogeneous-catalysis/ 

vacuum-line-organometallic-507.jpg 

15

Haber 

Yabancı 

ENERJİ DEPOLAMA 

TEKNOLOJİSİNDEKİ BİR SONRAKİ 

İLERLEME KARANLIKTA PARLAYAN 

BOYA OLABİLİR Mİ? 

Enerji depolama teknolojisindeki bir sonraki ilerleme 

karanlıkta parlayan boya olabilir mi? 

UB bilim adamları öyle düşünüyor. 

Bir gün elektrikli otomobiller ve evler için şarj 

edilebilir, sıvı bazlı pillerde enerji depolamak için 

ideal bir malzeme olarak BODIPY adında bir 

flüoresan boya belirlediler. 

BODIPY – boron-dipirrometen’in kısaltılmış hali – 

karanlıkta, karanlık bir ışık altında parlıyor. 

Ancak enerji depolamayı kolaylaştıran bu özellikler 

daha az görünürdür. Yeni araştırmalara göre, boya iki 

önemli görevde onu mükemmelleştiren alışılmadık 

kimyasal özelliklere sahiptir: elektronları depolamak 

ve elektron transferine katılmak. Piller enerjiyi 

korumak ve transfer etmek için bu fonksiyonları 

yerine getirmelidir, ve BODPY bu konularda çok iyi. 

Deneylerde, BODIPY bazlı test bataryası verimli 

ve uzun ömürlü çalıştı. Araştırmacılar 100 kez 

boşalttıktan ve şarj ettikten sonra iyi çalışıyordu. 

Dünya alternatif enerji kaynaklarına daha fazla 

bağımlı hale geldiği için, sahip olduğumuz en büyük 

sorulardan biri, “enerjiyi nasıl depolarız?”. Baş 

araştırmacı yard. Prof. Timothy Cook, gece güneş 

battığında veya rüzgar durduğunda ne olur? Dedi. 

Tüm bu enerji kaynakları kesiklidir ve bu yüzden 

ortalama evi güçlendirmek için yeteri kadar enerji 

depolayabilen pillere ihtiyacımız var. 

Araştırma 16 Kasım’da ChemSusChem’de yayınlandı; 

kimya ile sürdürülebilirlik arasındaki bağlantıyı konu 

alan bir akademik dergide yayınlandı. 

Geleceğin boya tabanlı bir pili 

BODIPY, “redoks akışlı pil” adı verilen, sıvı bazlı bir 

pil için umut verici bir malzemedir. 

Bu sıvı doldurulmuş güç hücreleri, geleneksel 

malzemelerden yapılmışlara kıyasla birçok avantaj 

sunar. 

Örneğin, lityum iyon piller açık oldukları zaman alev 

alabilecekleri için risklidir, diyor Cook. Boya tabanlı 

pillerin bu sorunu olmaz; eper parçalanırlarsa, sadece 

sızdırırlardı diyor. 

16

Redoks akışlı piller aynı zamanda daha fazla enerji 

depolamak için kolayca geliştirilebilir. Bir solar eve 

gece yeteri kadar güç sağlamak için ev sahibine 

olanak verir, örneğin, kamu hizmeti veren bir şirkete 

maksimum kullanım süresi için rüzgar enerjisi 

depolayabilmesine olanak sağlar. Bu önemlidir, 

çünkü ölçeklendirme diğer birçok pil teknolojisi için 

bir zorluk olmuştur. 

BODIPY pillerde nasıl çalışır? 

Redoks akışlı piller, çeşitli bariyerlerle ayrılmış iki 

tanklı sıvıdan oluşur. 

Pil kullanıldığında, elektronlar bir tanktan toplanır 

ve diğerine taşınır, teoride 1 elektrik akımı üretmek 

el feneri kadar küçük veya bir ev kadar büyük 

aletleri güçlendirebilir.Pili yeniden şarj etmek için, 

elektronları orijinal tankına geri zorlamak için 

bir güneş, rüzgar veya başka bir enerji kaynağı 

kullanılırdı; ki burada işlerini yeniden yapmak için 

uygun olurdu. 

Deneylere dayanarak, bilim adamları, BODIPY 

pillerinin topluma yararlı olabilmek için yeteri kadar 

güçlü olacağını ve yaklaşık 2,3 volt elektrik ürettiğini 

öngörüyor. 

Çalışma, PM 567 üzerine odaklandı BODIPY nin 

farklı çeşitleri aynı kimyasal özellikleri paylaşıyor 

diğer BOPIDY boyalarının da iyi enerji saklama 

adayları yapması muhtemel, diyor Cook. 

Araştırma ekibi, UB kimyası doktora öğrencisi 

olan ilk yazar Anjula M. Kosswattaarachchi’yi ve 

UB araştırma yardımcısı kimya profesörü Alan 

Friedman’ı içeriyordu. Çalışma UB, SUNY Araştırma 

Vakfı ve Ulusal Araştırma Enstitüleri’nin bir parçası 

olan Ulusal Araştırma Kaynakları tarafından finanse 

edildi. 

Bir redoks akışlı akünün verimliliği, her bir depodaki 

sıvıların kimyasal özelliklerine bağlıdır. 

Cook, “Redoks akışlı pillerde kullanılan 

moleküllerin kütüphanesi şu anda küçük ancak 

önümüzdeki yıllarda önemli ölüde büyümesi 

bekleniyor” dedi. “Araştırmamız, BODIPY 

boyasını umut verici bir aday olarak tanımlıyor.” 

Deneylerde Cook’un ekibi, bir redoks akışlı pilin her 

iki tankını aynı çözeltiyle doldurdu: PM 567 olarak 

bilinen güçlendirilmiş BODIPY boyası sıvı içerisinde 

çözüldü, sıvıda eritilen PM 567 toz haline getirilmiş 

bir BODIPY boya. 

Bu kokteylde, BODIPY bileşikleri kayda değer 

bir kalite gösterdi: Birçok kimyasalın yaptığı gibi, 

indirgenme olmadan elekronu bırakıyorlar ve 

alabiliyorlardı, vazgeçip alçaltılmadan bir elektron 

alabiliyorlardı. Bu özellik boyalaraın elektron 

depolamasını ve 100 kez tekrarlı olarak pillerin 

şarj edilip ve boşaltılması boyunca pillerin bitiş 

noktalarındaki elekyron transferini kolaylaştırdı. 

Bu özellik, boyanın elektronları depolamasını ve 

şarj ve boşaltmanın tekrarlanan döngüleri olan 100 

saat boyunca pilin iki ucu arasındaki transferini 

kolaylaştırdı. 

17

Yerli 

Haber 

YERLİ İLAÇ İÇİN HER ŞEY HAZIR! 

İlaç sektöründe 4 milyar TL’lik ilacın kamu alım 

garantisiyle yerli üretimini hedefleniyor. 

Sağlıkta yerli üretimin artırılmasına yönelik projede, 

ilaçta yüksek teknolojili ürünler yanında, patent 

koruması kalkmış ancak yerli olarak üretilmeyip 

ithal edilen eşdeğer (jenerik) ilaçlar için de pazarlık 

yapıldığı açıklandı. 

Sağlık Bakanlığı 700 milyon TL’lik eşdeğer ilacın, 

kamu alım garantisiyle yerli üretimi için üreticilere 

çağrıda bulundu ve pazarlık yapılıyor. Yakın 

zamanda 1,5 milyar TL’lik bir grup için daha 2 ay 

içinde sektöre teklifte bulunulacak. 

Dünya’dan Mehmet Kaya’nın Sağlık Bakanlığı 

yetkililerinden aldığı bilgiye göre, toplam 4 milyar 

TL’lik ilacın kamu alım garantisiyle yerli üretimini 

hedefleniyor. 

İlaçta biyoteknoloji, donanımda ise görüntüleme 

teknolojileri gibi ileri teknolojili ürünlerin yerli 

üretiminin yanında, patent koruması olmayan ve 

şartları oluşturan herkesin üretebildiği ilaçlara ve 

tıbbi donanıma yönelik olarak da yerli üretim için 

harekete geçildi. 

Sağlık Bakanı Recep Akdağ, ilaç firmalarına iki 

ayrı pakette eşdeğer üretime uygun ancak şu anda 

Türkiye’de üretilmeyip ithal edilen ürünlerin yerli 

üretimi için teklifte bulunulduğunu açıkladı. İki 

ayrı gruptaki bu teklifte; yıllık 700 milyon TL’lik 

tüketim yapılan ve ithal olan ilaçlar için yerli üretim 

çağrısı yapıldı. İki ay içinde 1,5 milyar TL’lik bir 

ilaç grubu için de çağrı yapılacak. Böylece toplam 

2.2 milyar TL’lik ithal ilaç grubu için yerli üretim 

pazarlığı başlayacak. Edinilen bilgilere göre Sağlık 

Bakanlığı’nın toplam 4 milyar TL’lik eşdeğer ilaç 

üretimi için çağrı yapmayı planladığı kaydedildi. 

Alım Garantisi Verilecek 

Üretim çağrısının firmalarca olumlu karşılandığı 

öğrenildi. Sonuçta firmaların da karının garanti 

edildiği bir alım garantisi modeli uygulanacak. 

Sağlık Endüstrileri Yönlendirme Komitesi tarafından 

yürütülecek çalışmayla ilaçlara alım garantisi 

verilecek. Ana alıcı olan Sosyal Güvenlik Kurumu 

18

yürütücü olacak. İlaçların patent koruması olmadığı 

ve üretimi serbest olduğu için firmalar açısından 

da karlı bir ortam doğacak. Buna karşılık ilaçların 

maliyetinin bir miktar yükselmesinin sözkonusu 

olabileceği ancak yerli üretim yapılması nedeniyle 

ödemeler dengesi ve toplam yükü açısından 

Türkiye’ye sonuçta daha olumlu bir ekonomik 

dönüşü olacağı kaydedildi. Alım garantisiyle de 

kamunun gelecek 7 yılda ilaç maliyet yükünü 

hesaplamasının daha kolay olacağı vurgulandı. 

Düşük Teknolojili Tıbbi Cihazlar 

İçin Cazibe Merkezleri’nde 

Üretim 

olarak bu program kapsamında üretilen ürünler için 

kamunun alım garantisi vermesi imkanı bulunuyor. 

Bakanlığın, çoğu tek kullanımlık düşük teknolojili 

tıbbi cihazları üretmek için 23 ilde yatırım yapmak 

isteyenlerle anlaşmaya hazır olduğu, özellikle 

Türkiye’de üretilmeyen ve ithal edilen cihazlara 

yönelik alım garantili anlaşmalar yapmak istediği 

belirtiliyor. Tıbbi cihaz tanımı, ileri teknolojili 

görüntüleme sistemlerinden, enjektörlere, hastane 

yataklarına kadar geniş bir alandaki ürünler için 

kullanılıyor. Sağlık alanında çok büyük bir kısmı 

düşük teknolojiyle üretilebilir 40 binden fazla tıbbi 

cihaz ve sarf malzemesi kullanılıyor. 

Öte yandan, düşük teknolojili tıbbi cihazlarla ilgili 

Sağlık Bakanlığı’nın Cazibe Merkezleri programını 

kullanmak için girişim başlattığı kaydedildi. Yasal 

19

NİHAL ERENSOY 


BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 

ÖĞRENCİ 

nerensoy1997@gmail.com 

PLASTİKLERİN 

NUMARALANDIRILMASI 

Tükettiğimiz hazır gıdalarda (yiyecek-içecek) 

paketlerinde üçgen veya oklar içerisinde 

sayılar yazmaktadır. Peki bu sayılar ve oklar 

bize ne anlatmaktadır biliyor musunuz? 

Uzun yıllardan beri yapılan bu numaralandırmalar; 

1988 yılında yapılan uluslararası bir düzenlemeyle 

suların, yiyecek ve içeceklerin konduğu plastik kaplar 

birden yediye (1-7) kadar numaralandırılmaktadır. 

[1] Bu rakamlar bize kullanılan plastiğin sağlığa 

20 

uygun veya uygun olmadığını göstermektedir. Peki 

bu numaralandırmalar neye göre yapılmaktadır? 

Plastiklerin numaralandırılması plastiğin türüne 

göre yapılmaktadır. Bu numaraların oklar içinde 

yazılmasının sebebi ise; plastiğin geri dönüşebildiği 

anlamına gelmektedir. Yiyecek - içecek alırken 

plastiğin üstündeki veya altındaki üçgendeki rakama 

bakmayı unutmayın! Eğer plastiğin üzerinde bu 

üçgen ve rakam yoksa almamaya dikkat ediniz!

Birden yediye kadar numaralandırılan plastikler şunlardır; 

• 1 numara –> PET veya PETE (polyethylene terephtalate) 

• 2 numara –> HDPE (high density poly ethylene) 

• 3 numara –> PVC (poly vinyl chloride) 

• 4 numara –> LDPE (low density polyethylene) 

• 5 numara –> PP (polypropolene) 

• 6 numara –> PS (polystyrene) 

• 7 numara –> Diğer (yukarıdaki sınıflamaya girmeyen diğer plastik türlerinin genel sınıflamasıdır)[1] 

Resimde gördüğümüz rakamlar arasından 3 tane 

plastik türü sağlığımız için zararlıdır. Bu 3 türden 

plastiği tüketmemeye veya kullanmamaya dikkat 

etmeliyiz. Bu 3 tür şunlardır; 

3, 6 ve 7 no’lu plastiklerden uzak durulmalı. Bunlar 

zararlıdır.[2]Kansere sebep olabilirler. Diğer plastik 

türleri de şunlardır; 

1. PET veya PETE Polietilen: Genelde su, iki litrelik 

alkolsüz içecekler ve yağların konduğu pet şişelerde 

kullanılır. Cam gibi şeffaftır. Zararsızdır. 

2. HDPE Yüksek yoğunluklu polietilen: Deterjan 

ambalajları ve pet süt şişesinde bulunur. Zararsızdır. 

3. PVC Polivinil klorid: Streç folyo, dış mekanda 

kullanılan eşyalar, plastik pipo, zemin malzemesi, duş 

perdeleri, şeffaf ve kabartmalı plastik ambalajlarda 

kullanılır. Zararlıdır! 

4. LDPE Az yoğunluklu polietilen: Kuru temizleme 

ve çöp torbaları, yemek saklama kaplarında bulunur. 

Zararsızdır. 

5. PP Poliproplen: Şişe kapakları, içecek kamışları, 

biberon, yoğurt kaplarında vardır. Zararsızdır. 

6. PS Polistiren: Yemiş paketleri, plastik bardaktabak, 

markette etin satıldığı köpük tabak, hazır 

paket fast food ürünlerdedir. Zararlıdır. 

7. DİĞER: Bunlar birden altıya kadar kullanılan 

plastiklerin dışında kalanlardır. Yemek saklama 

kapları ve bazı pet şişelerde bulunur. Zararlıdır.[2] 

Plastikte sağlık için en önemli tehlike Bisphenol 

A (diğer adıyla BPA) denen madde. Bu madde 

polikarbonatı çok sert ve cam gibi parlak hale 

getirmek için kullanılıyor. Bundan böyle plastik 

kaplardaki satın alacağınız yoğurttan, süte suya 

kadar pek çok ürününün altında yazan numaralara 

dikkat edin. Bu ufak ayrıntılar sizin daha sağlıklı ve 

hastalıklardan uzak bir yaşam sürmenize yardımcı 

olabilir.[3] 

Kaynaklar : 

• [1] http://www.hekim.org/index.php?a=8 

• [2] http://serinletici.com/2015/06/30/plastik-kapsiseler-uzerindeki-ucgenler-rakamlar-ve-anlamlari/ 

• [3] https://www.enuygun.com/bilgi/plastikkaplarin-numaralarina-dikkat 

21

Haber 

Yabancı 

ÇİN’İN ‘YAPAY GÜNEŞ’İ 102 SANİYE 

BOYUNCA ISI YAYDI 

Çin Fiziksel Bilimler Enstitüsü geçici olarak 

güneşin üç katı sıcaklığa ulaşabilen yapay bir 

güneş yarattıklarını ve 102 saniye ısı yaymasını 

sağladıklarını açıkladı. 

Çin’de bulunan Fiziksel Bilimler Enstitüsü’nde görevli 

bilim insanları, geçici olarak güneşin üç katı sıcaklığa 

ulaşabilen yapay bir güneş yarattılar. Yapay güneş, 

nükleer füzyon haznesini 49.999 milyon derecelik 

ısısıyla eritmeden önce, 102 saniye ısı yaydı. 

Yapılan deneyde 102 saniye boyunca korunan 49.999 

milyon derecelik ısı dünyanın çekirdek sıcaklığının 

8600 güneşin çekirdek sıcaklığının ise üç katı. 

Güneşle Aynı Prensibi 

Deney, Deneysel İleri Derecede Süper İletken 

Nükleer Kaynaşım Halkası (EAST) olarak bilinen 

termonükleer reaktörde gerçekleştirildi. Güneşin 

enerji üretme prensiplerini kullanan reaktör, Jiangsu 

bölgesinde bulunan Çin Bilim Akademisi bünyesinde 

olan Plazma Fizik Enstitüsünde bulunuyor. 

sorusuna cevap arıyor. 

Nükleer Füzyon Nedir? 

Nükleer füzyonun çalışma prensibi, iki ayrı 

hidrojen gazını, döteryum ve tritium, yaklaşık 100 

milyon derece ısıya çıkararak, işlem sonrası oluşan 

plazmadan enerji elde etmek üzerine olup, fosil 

yakıtlara göre çok daha fazla enerji üretmesi, karbon 

salınımı olmaması ve güvenlik riski oluşturmaması 

gibi avantajları vardır. 

Culham Füzyon Enerjisi Merkezi’nin açıklamasına 

göre nükleer füzyonla elde edilen bir kilogram 

yakıttan elde edilecek enerji, 100 milyon kilogram 

fosil yakıttan elde edilen enerjiye eşdeğer. 

Günümüz teknolojisiyle bu kadar yüksek ısılara 

birkaç dakikadan uzun süre dayanabilecek 

çekirdekler üretilemediği için, bilim insanlarının 

önündeki sorun, Güneş’in sıcaklığının üç katına, bir 

güç kaynağı olarak kullanılabilmesine izin verecek 

kadar dayanabilecek bir çekirdek üretmek. 

Bütçesi 37 milyon Amerikan Doları olan proje, 

Endüstriyel Devrimi’nden beri bilim insanlarının 

çözmeye çalıştığı, makinelerden, doğanın 

sağladığından daha fazla enerji elde edilebilir mi 

22

Yerli 

Haber 

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ, KİMYA 

ALANINDA 2 YENİ PATENT ALDI 

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Mühendislik Fakültesi 

Kimya ve Kimya Mühendisliği bölümlerinin öğretim 

üyelerinin çabalarıyla hayata geçirilen 2 buluşun 

daha patenti alındı. 

İÜ’den yapılan açıklamaya göre, İÜ öğretim 

üyelerinin, İÜ Bilimsel Araştırma Projesi 

Koordinasyon Birimi tarafından destekli çalışmaları 

sonucu, geçen aylarda 2 buluşun 20 yıl korumalı 

incelemeli patent tescilinin ardından, “Antibakteriyel 

Güneş Koruma Etkili Toksik Olmayan Nano Yapılı 

Katkı Maddesi” ve “Antibakteriyel Kitosan/Fe- 

Silika Nanobiyomalzemesi” isimli 2 yeni patent 

almaya daha hak kazandı. 

Patenti alınan 2 buluş, İÜ Mühendislik Fakültesi 

Kimya Bölümü Fiziksel Kimya Anabilim Dalı 

Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Ayben Kilislioğlu, Doç. Dr. 

Tuba Şişmanoğlu ve Yrd. Doç. Dr. Selcan Karakuş’un 

yanı sıra doktora öğrencileri Ezgi Tan, Gizem Akdut 

ve Merve İlgar’ın da yer aldığı araştırma ekibince 

geliştirildi. 

Çok sağlam bir yapı 

Açıklamada görüşlerine yer verilen Prof. Dr. 

Ayben Kilislioğlu, patenti alınan nano yapıların 

geliştirilmesinde, kuvvetlendirilmiş ses dalgalarının 

23 

kullanıldığını belirtti. 

Tescil edilen nano yapıların ticari ürüne 

dönüştürülebilmesi için çalışmalarının sürdüğünü 

aktaran Kilislioğlu, şunları kaydetti: 

“Elde edilen yeni malzemelerde, 300 mm civarında 

ZnO tanecikleri ile çinkonun bir mineraline 

rastladık. Rastladığımız bu mineral bizi çok 

heyecanlandırdı. Çünkü bu mineral, ancak çok 

yüksek basınç ve sıcaklıklarda çinko ile silikanın 

bir araya gelmesiyle ancak meydana geliyor. 

Bu minerale, elmasın oluştuğu yerlerde ya da 

meteorların çarptığı yerlerde rastlanabiliyor. 

Dolayısıyla çok sağlam bir yapı. Bunun laboratuvar 

koşullarında nasıl oluştuğuna yoğunlaştık ve bunu 

sağlayanın ses dalgaları olduğunu bulduk. Ses 

dalgaları, yüksek enerjili kimya ile çözeltilerde 

olağan dışı mekanizmalar oluşturabiliyor.” 

Yrd. Doç. Dr. Selcan Karakuş ise “Hastalık 

yapıcı bakterilere savaş açtık. Geliştirdiğimiz 

inovatif ürünlerle ülke ekonomisine katkı 

sağlayacağına inanıyoruz. Teknolojiyi üreten ve 

teknoloji pazarında yarışan bir ülke olmamız 

için çalışmalarımızı gece gündüz özveriyle 

sürdüreceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.

BURAK TEKİN 

YÜKSEK KİMYA MÜHENDİSİ 

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ 

DOKTORA ÖĞRENCİSİ (19 Mayıs Üniversitesi Araştırma Görevlisi) 

burak.tekin@omu.edu.tr 

ŞARJ EDİLEBİLEN BATARYALAR 

(İKİNCİL BATARYALAR )’IN TARİHİ 

Şekil: Şarj edilebilen Lityum iyon batarya mekanizması 

İlk batarya,1836 Yılında İngiliz bir kimyacı 

olan John F. Daniell tarafından üretmiştir. 

Ancak Daniell’in üretmiş olduğu pil, tekrar şarj 

edilemediği için şarj edilemeyen veya primer batarya 

olarak anılmaktadır.1859 yılının ortalarına doğru 

Fransız fizikçi Gaston Plante kurşun asit isimli ilk 

şarj edilebilen bataryayı icat etmiştir. En eski araba 

aküsü olarakta bilinen kurşun asit bataryaların 

günümüzde hala kullanıldığını görmekteyiz. 

İsviçreli bilim adamı Waldmar Jungner, 1899 yılında 

Fizikçi Gaston Plante’nin üretmiş olduğu kurşun 

asit bataryalara alternatif başka bir şarj edilebilen bir 

batarya türü geliştirdi. Waldmar Junger tarafından 

üretilen bu batarya’da; pozitif elektrot (katot) olarak 

nikel, negatif elektrot( anot) olarak ta kadmiyum 

kullanılmıştır. Ancak bu bataryada kullanılan 

elektrot malzemeleri kurşuna oranla pahalı olduğu 

için, bu batarya ticari anlamda fazla gelişememiştir. 

İki yıl sonra, Thomas Edison, Waldmar’ın üretmiş 

24

olduğu pilden esinlenerek, kadmiyum yerine demir 

kullanıp, nikel-demir ismini verdiği yeni bir batarya 

türü geliştirir. Bu bataryanın’da, düşük spesifik enerji 

yoğunluğu, düşük sıcaklıklarda zayıf elektrokimyasal 

performans sergilemesi, nikel-demir bataryaların 

başarısını büyük oranda kısıtlamıştır. 1932 yılına 

Nikel-kadmiyum bataryanın elektrokimyasal 

performansını geliştirmek üzere pek çok bilim adamı 

tarafından çalışmalar yürütülmüş, yüksek akım 

yoğunluğu elde edilemesede, bu tarihte Schelecht ve 

Ackermann bilim adamları tarafından, sinterlenmiş 

kutup plakar geliştirerek, Nikel-kadmiyum 

bataryanın kullanım ömrünü büyük bir oranda 

artırmıştırlar. 

Uzun yıllar boyunca kadmiyum-nikel bataryalar, 

taşınabilir elektronik aletlerde tek şarj edilebilen 

batarya türü olarak kullanıldı. Ancak 1990 yılların 

başlarında Avrupa’daki bazı çevre bilimciler, NiCd 

(Nikel-kadmiyum) bataryaların dikkatsiz bir şekilde 

çevreye atılması durumunda maruz kaldıkları 

zarardan endişelenmeye başladılar. Günümüzde 

değiştirilmesi mümkün olmayan özel endüstriyel 

kullanımlar haricinde, NiCd (Nikel-kadmiyum) 

bataryaların kullanımı Avrupa birliği tarafından 

satışı kısıtlanmıştır. Tabi bu yıllarda NiCd batarya 

yerine alternatif olabilecek NiMH ( Nikel metal 

hibrit) bataryalar önerilmiştir. 

Şarj edilebilen bataryalar için asıl dönüm noktası 

1991 yılında Sony şirketi tarafından ortaya konulan 

ilk Lityum iyon bataryalar ile başlar. Bu tarihten 

sonra lityum üzerine derin yapılan derin araştırmalar 

yapılmış ve bu tarihten günümüze kadar çeşitli 

konfigrasyonlarda lityum iyon batarya türevleri 

türetilmiştir. Lityum iyon bataryalar, doğadaki 

elektrokimyasal olarak en aktif metal olması, 

molekül kütlesi en hafif metal olması, yüksek enerji 

yoğunluğuna sahip olması, çevre dostu olması ve 

uzun raf ömrüne sahip oldukları için günümüzde 

cep telefonu, tablet ve elektrik araçlar gibi pek çok 

alanda yüksek oranda kullanılmaktadır. 

Kaynaklar : 

*http://batteryuniversity.com/learn/article 

*http://www.sony.net/SonyInfo/csr/SonyEnvironment/ChargeyourEmotion.html?s_tc=eco000059_CSR 

25

Haber 

Yabancı 

CANLI HÜCRELERİN İÇİ, YENİ BİR 

ULTRASON TEKNİĞİ İLE İLK KEZ 

GÖRÜNTÜLENDİ 

Kök hücreler yağ hücreleri haline gelir. Ultrason 

tekniğini kullanılarak, yağ hücrelerinin neden 

yağ içerdiği ve hücrelerin diyet yapıp yapmadığı 

araştırılabilir. 

Nottingham Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, kök 

hücre nakillerinde ve kanser teşhisinde potansiyel bir 

uygulama olan canlı hücrelerin içini görmek için ışık 

yerine ses kullanan bir ara geçiş tekniği geliştirdiler. 

Yeni nano ölçekli ultrason tekniği, optik dalga 

boylarından daha kısa bir ses dalgası kullanıyor ve bu 

özelliği ile 2014’deki Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan 

optik süper-çözünürlük tekniklerine rakip olabilir. 

Bu yeni alt optik fonon (ses) görüntüleme tekniği, 

daha önce elde edilememiş bir ölçekte canlı 

hücrelerin yapısı, mekanik özellikleri ve davranışları 

hakkında paha biçilemez bilgiler sağlıyor. 

Nottingham Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’ndeki 

Optik ve Fotonik Grubu araştırmacıları bu bulguları 

‘Alt optik dalga boyundaki fononlarla canlı 

hücrelerin yüksek çözünürlüklü 3B görüntülemesi’ 

adıyla Scientific Reports dergisinde yayınladılar. 

Araştırmaya katkıda bulunan Profesör Matt Clark; 

“İnsanlar vücudun içine bakmanın bir yolu 

olarak en basit ifadeyle, tek bir hücrenin içine 

bakabileceği bir nokta için ultrason tekniğiyle 

ilgileniyorlar. Nottingham şu anda bunu 

yapabilecek yeteneğe sahip olan dünyadaki tek 

üniversitedir.” 

Işık (foton) kullanan geleneksel optik mikroskopik 

incelemede görebileceğiniz en küçük cismin boyutu 

(veya çözünürlük) dalga boyuyla sınırlıdır. 

Biyolojik örnekler için, dalga boyu mavi ışığın dalga 

boyundan daha küçük olamaz çünkü ultraviyole 

ve daha kısa dalga boyları için ışığın fotonları 

üzerinde taşınan enerji o kadar yüksektir ki biyolojik 

molekülleri bir arada tutan bağları yok ederek 

hücrelere zarar verebilir. 

Ayrıca, optik süper çözünürlüklü görüntülemenin 

biyolojik araştırmalarda farklı sınırlamaları vardır. 

Kullanılan floresan boyaların genellikle toksik olması 

ve hücrelere zarar verecek bir görüntüyü elde etmek 

ve yeniden oluşturmak için büyük miktarda ışık ve 

zaman gerektirmesi nedeniyle ortaya çıkan zararlar 

bu sınırlamalara örnek olarak verilebilir. 

Işığın aksine, sesin yüksek enerjili bir yükü yoktur. 

Bu özellik, Nottingham araştırmacılarına daha küçük 

dalga boylarını kullanmalarını ve daha küçük şeyleri 

görmelerini ve hücre biyolojisine zarar vermeden 

daha yüksek çözünürlüklere ulaşmalarını sağladı. 

Profesör Clark; “Vücuttaki ultrason gibi, 

hücrelerdeki ultrasonun hasara neden olmaması 

ve çalışması için toksik kimyasallara ihtiyaç 

duyulmaması harika bir şeydir. Böylece, örneğin 

kök hücre nakli gibi hücrelerin vücuttaki bir 

hücre içine nakledilebileceği hücrelerin içinde ne 

olduğunu görebiliriz.” 

26

Yerli 

Haber 

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ KİMYA 

BÖLÜMÜ BAŞKANI PROF. DR. 

HÜSEYİN KARACA: DÜNYANIN 

YAKLAŞIK 45 YILLIK BİR PETROL 

REZERVİ KALDI 

İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya 

Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Karaca, 

‘Dünyanın mevcut fosil yakıtlarına baktığımız 

zaman ekonomik ömürler açısından dünyanın 

yaklaşık 45 yıllık bir petrol rezervi kaldı. Tüketim 

hızla devam ederse dünyadaki petrol rezervleri 40 

ya da 45 yıl sonra tükenmiş olacak’ dedi. 

Prof. Dr. Karaca, yaptığı açıklamada, petrol 

rezervlerinin 45 yıllık ömrü kaldığını söyleyerek, 

alternatif enerji kaynaklarına yönelinmesi gerektiği 

konusunda uyarılarda bulundu. Türkiye’nin şu an 

ortalama olarak yüzde seksen düzeyinde enerjisini 

fosil yakıtlardan sağladığını anımsatan Prof. Dr. 

Karaca, “Bunu yalnızca Türkiye için söylemiyorum. 

Dünyanın aslında bunu dikkate alması gerekiyor. 

Dünyanın mevcut fosil yakıtlarına baktığımız 

zaman ekonomik ömürler açısından dünyanın 

toplam 40 ya da 45 yıllık bir petrol rezervi kaldı. 

Yani bu tüketim hızla devam ederse dünya 40 ya 

da 45 yıl sonra mevcut petrol rezervlerini tüketmiş 

olacak” dedi. 

Doğalgaz rezervi 

27 

Karaca doğal gaz rezervinin ise 65 yıllık ömrü 

kaldığını savunarak, “Peki bu durumda doğalgaz 

rezervi ne olacak? Doğalgaz rezervlerine 

baktığımız zaman 60 ya da 65 yıllık bir ömrü 

var. Doğalgaz etkin bir şekilde enerji üretiminde 

kullanılmakta. Peki biz bu doğalgazı nereden elde 

ediyoruz ve kullanıyoruz? Bakın biz bunu ithal 

etmek durumunda kalıyoruz. Yüzde 90 düzeyinde 

ithal ediyoruz” diyerek uyarılarını sürdürdü. 

En uzun ömürlü rezerv kömür 

Karaca, şu anda alternatif enerji kaynaklarından 

rezervi en uzun olanın ise kömür olduğunu 

vurgulayarak, “Kömürlerde, dünya kömür 

rezervleri ortalama 200-255 yıl hatta bazı 

rakamlara göre 300-350 yılla kadar yeterli düzeyde 

kömür rezervler var. O zaman ne yapılması 

gerekiyor. Yapılması gereken şu, birinci öncelik 

bizim mutlaka mevcut kömür yataklarımızı, 

kömür rezervlerimizi etkin bir şekilde 

kullanmamız gerekiyor. Kömür rezervlerini de 

kullanırken yalnızca enerji üretimine yönelik 

olmamalı. Mevcut kömür rezervlerimizi alternatif 

yeni petrol rezervleri, yeni yakıtlar üretme üzerine

şekillendirmeliyiz” İfadelerine yer verdi. 

Alternatif enerji kaynakları 

Karaca, Türkiye’nin enerji kaynakları bakımından 

çok zengin bir ülke olmadığını dile getirerek, 

enerjisinin yüzde seksen oranında dışarıdan ithal 

ettiğini kaydetti. Türkiye’nin güneş, rüzgar, jeotermal 

gibi diğer enerji kaynaklar ile biyoyakıtlara yönelmesi 

gerektiğini de kaydeden Karaca, “Türkiye aynı 

zamanda güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, jeotermal 

enerji ve diğer enerji kaynakları öncelikle 

biyoyakıtları konusunda çok ciddi anlamda önemli 

rezervlere, potansiyellere sahip. Peki bunları etkin 

bir şekilde kullanabiliyor muyuz? Bu konuda 

oranlara baktığımız zaman maalesef bu konuda 

çok iç açıcı durumda değil” dedi. 

Biyoyakıtlar kullanılmalı 

Prof. Dr. Karaca, Türkiye’nin mevcut 

enerji kaynaklarından çok etkin bir şekilde 

faydalanamadığına yineleyerek, enerji kaynaklardan 

daha fazla faydalanılması için çağrıda bulundu. 

Karaca, alternatif kaynaklardan daha fazla yönelim 

için teknolojik olarak ülkenin alt yapısının da 

geliştirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Türkiye’nin 

rüzgar enerjisi bakımından da önemli bir potansiyele 

sahip olduğunu anlatan Karaca, tarım ürünleri ile 

elde edilen biyoyakıtın da teşvik edilmesi gerektiğini 

vurguladı. Karaca, “Türkiye’nin gelirine baktığımız 

zaman öncelikle bir tarım ülkesi. Halen daha 

yüzde yüz tam sanayileşmiş bir ülke değil. Bu 

anlamda temel geçim kaynağına baktığımız zaman 

tarımın çok büyük bir etkinliği var. Tarımsal 

ürünlerinin mutlaka etkin bir şekilde biyoyakıt 

dediğimiz alternatif enerjide kullanılması gerekir. 

Yani rüzgar, güneş, jeotermal, su enerjisi dediğimiz 

enerji dışında biyoyakıtlarında mutlaka etkin 

bir şekilde kullanmalıyız. Çünkü bu gerçekten 

Türkiye’nin bir avantajıdır. Türkiye’nin bu mevcut 

fırsatı etkin bir şekilde ekonomiye kazandırması 

gerekiyor. Bu anlamda özellikle ülkenin doğu ve 

güneydoğusunda bu biyoyakıtları çok etkin bir 

şekilde Türkiye’ye etkin bir teşvik mekanizmasıyla 

yürürlüğe sokabilir. Hem çevre anlamında hem de 

Türkiye’nin enerji komplosu oluşturması açısından 

çok önemli katkı sağlar düşüncesindeyim” diye 

konuştu. 

28

DİLZAR DURSUN 

KİMYAGER 

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ 

ÖĞRENCİ 

d.dursun2@gmail.com 

NANOFİBER ÜRETİM TEKNİĞİ 

ELECTROSPINNING 

Yıllardır çok duyduğumuz ,adına 

seminerlerin,kongrelerin yapıldığı,bir çok 

araştırmacının ilgisini üzerine çeken ve son 

yirmi yılın en popüler çalışma alanı nanoteknolojidir. 

Atomik mikroskopların keşfedilmesi nanometre 

boyutlarında fiziğe ve kimyaya çok güçlü bir göz 

kazandırmıştır. Bu mikroskoplarla nanometre 

düzeyinde çeşitli süreçleri, etkileşimleri, kimyasal 

reaksiyonları gözlemek ve atomları teker teker 

kontrollü bir şekilde istenen yerlere taşıyıp yapay 

malzemeler oluşturmak mümkündür. Nano-ölçek 

seviyesindeki malzemelerin özellikleri makroskobik 

29 

ölçekten tamamen farklı olup, nano-boyutlara 

yaklaştıkça birçok yeni özellikler ortaya çıkmaktadır. 

Maddeyi nano boyutlarda işleyerek ve ortaya çıkan 

değişik özellikleri kullanarak, yeni teknolojik nano 

boyutta aygıtlar ve malzemeler yapmak mümkün 

olmuştur. 

Bilimde elde edilen gelişmeler ve varılan bu sonuç 

nanometre boyutlarında malzemelerin teknolojiye 

ne kadar büyük olanaklar kazandırabileceğini 

göstermiştir. Otomotiv ve benzeri imalat 

sanayilerinde kar marjlarının düşmüş olduğu

ABD’de iktisatçılar bu olanakları herkesten önce 

görüp Başkan Clinton’ı etkileyerek nanoteknolojiyi 

öncelikli alan olarak ilan ettirmiştirler. Bundan 

sonra, 1997’den itibaren konu bütün dünyada hızla 

gelişmiştir. Şimdi nanoteknoloji bilgisayar devrimini 

izleyen ve 21. yüzyıla damgasını vuracak bir teknoloji 

devrimi olarak değerlendirilmektedir [Çıracı, 2007] 

Yeni yüzyılda kritik bir teknoloji devrimi olarak 

görülen nanoteknoloji hala kuluçka dönemindedir. 

Bu kritik teknolojinin 2025 yılına kadar gelişmesini 

tamamlaması ve hayatın her alanına girmesi 

beklenmektedir [Bayındır, 2007] 

Son yıllarda da tek yönlü (One dimensional- 

1D) nano-yapılar örneğin teller (wires),çubuklar 

(rods),tüpler (tubes) gösterdikleri özelliklerden 

dolayı çoğu araştırmacının dikkatini çekmektedir. 

Sahip oldukları bu özellikler bir çok uygulama 

alanında kullanılma imkanı sunmaktadır 

(elektronik, optoelektronik, elektrokimya gibi ).Yakın 

zamanlarda da çevre,sağlık,güvenlik gibi günlük 

yaşamın ihtiyaçları doğrultusunda nanoliflere 

(nanofiberlere) olan ilgi artmıştır.Nanofiberlerin 

kullanım nedenlerinden bir kaçı; birim kütleden 

elde edilebilecek yüzey alanında artışa sahip 

olmaları,farklı çaplarda, çok katlı olabilen, çok 

kararlı yapılar, daha dayanıklı, daha hafif yapılar 

oluşturmaları, üretimlerinde daha az malzeme 

kullanımı, daha az enerji kullanımı,filtrelemede 

yüksek performans göstermeleri olarak 

sıralanabilir.Bir çok nanofiber üretim tekniği 

vardır ; Çekme yöntemi (Drawing) ,Kalıp sentez 

yöntemi (Template Sentezi) ,Faz ayrımı (Phase 

Separation) ,Kendiliğinden düzenlenme (Self- 

Assembly),Elektrospinning gibi. Bunlardan en çok 

kullanılan elektrospinning yöntemidir, Türkçeye 

elektro lif çekim yöntemi olarak geçmiştir. Bu 

yöntemin neden kullanıldığına dair birkaç özellik 

sıralanabilir; ucuz ve basit bir cihaz kullanımı, farklı 

çaplarda fiber üretimi, sentez sürecinin kolay olması 

gibi. 

Elektrospinning, William Gilbert ‘ ın 1600 ‘ lü 

yıllarda sıvının yüksek voltajla değişimini merak 

etmesiyle ilk adamını atmış daha sonra birçok bilim 

insanı tarafından geliştirilmiş bir yöntemdir. 

Tipik bir elektrospin cihazı 

Resimde de görüldüğü üzere iğnenin ucundan çıkan 

polimer jeti karşıda sabitlenmiş olan alüminyum 

tabakaya ulaşacaktır. İğne ucu ile tabaka arasında 

ki mesafeye yüksek voltajda elektrik uygulanır. Bu 

sayede ince bir iplik görünümünü alan fiber arada ki 

mesafe boyunca kuruyarak tabakaya ulaşır, bir çok 

fiberin üst üste gelmesiyle pamuk görünümü elde 

edilir. Ortalama 15-18 kV elektrik voltajı uygulanır 

ki bu da evlerde kullanığımız voltajın (200 V) çok 

üzerindedir. Polimer solüsyonu fiberin kullanım 

amacına göre hazırlanır .Solüsyon için kolay uçucu 

bir solvent kullanılır çünkü iğne ucu ile tabaka 

30 

arasında solventin buharlaşması istenir. 

Burada ki temel mantık şöyledir; iğne ucunda 

elektriklenen polimer solüsyonunda ki atomlar artı 

ve eksi yükler ile depolanır.Birbirini itmeye başlayan 

atomlar uygulanan voltajın eşik değerine ulaşmasıyla 

harekete başlarlar.Bu hareket esnasında çözücü 

madde buharlaşır geriye kalan katı çözünen madde 

fiber halinde karşıya ulaşır. 

Elektrospinning yönteminde bir çok parametre 

mevcut olup bunlardan bazıları; Çözelti iletkenliği,

Yüzey gerilimi, Çözelti viskozitesi ,Molekül 

ağırlığı ,Voltaj ,Akış hızı, İğne-toplayıcı arası 

mesafe,Toplayıcı etkisi, Şırınga çapı. 

Çok fazla parametre olması bu yöntemin dezavantajı 

olarak görülebilir. Ancak bu, parametrelerin 

değiştirilmesi ile farklı özelliklerde malzeme 

sentezleme olanağı vermektedir. 

Uygulama alanları arasında filtrasyon sistemleri ve 

özellikle doku nakli gibi tıbbi protezler en yaygın 

olanlarıdır. Hedeflenen diğer uygulamalar doku 

şablonu, elektromanyetik koruyucu, kompozit 

delaminasyon direnci ve sıvı kristal cihazını içerir. 

Genişletilmiş olarak uygulama alanları Şekil-2 ve 3’te 

verilmiştir . 

Bu uygulamaların çoğu endüstri seviyesine 

ulaşamamış, sadece bir laboratuar araştırma ve 

geliştirme aşamasındadır. Ancak, umut verici 

potansiyel ile tüm dünyada akademik ve sanayi 

yatırımlarının dikkatini çekeceğine inanılıyor.(1) 

Kaynaklar : 

(1) Çakmakçı E. “Elektrospinning Yöntemiyle Yeni Polimerik Malzemelerin Sentezi ve Karakterizasyonu” , 

http://www.bilimkurgukulubu.com 

http://www.iwash.com.hr 

http://www.yenisafak.com 

31

Haber 

Yabancı 

DENİZ SUYUNDAKİ ATIKLAR 

KALKERLİ TORTU İÇİNDE 

TUTULACAK 

Elektrokimyasal teknik metal bakımından zengin 

deniz suyunda sadece yedi gün içinde nikelin % 

24’ünü yakalayabilir. 

Yeni Kaledonya’nın Güney Pasifik adasındaki yeni 

araştırmalara göre; çaydanlığın kireçtaşının su 

ısıtıcının iç kısmında birikmesine neden olan aynı 

işlem, deniz suyundaki nikel kirliliğini temizlemeye 

yardımcı olabilir. 

Nikel Madenciliği yeni Kollandiyada önemli bir 

endüstridir,küçük ada dünyanın en büyük metal 

üreticilerinden biridir.Fakat büyük açık ocaklar ve 

şiddetli yağışların kombinasyonu, önemli miktarda 

nikel demektir,kurşun ve diğer metaller ile birlikte 

adanın çevresindeki suları bitiriyor. Bu nikel kirlilik 

insan sağlığına zararlı olabilir, çünkü balık zinciri 

yukarıya doğru hareket ederken balık ve kabuklu 

deniz hayvanlarının bedenlerinde daha yoğunlaşır. 

Bu nikelin bir kısmını sudan çekmek için ; Fransa 

La Rochelle Üniversitesi’nden bir çevre mühendisi 

olan Marc Jeannin ve Noumea’daki Yeni Kaledonya 

Üniversitesi’ndeki meslektaşları katdik koruma 

yöntemini kullanıp kullanamayacaklarını merak 

etti. Bu yöntem, okyanustaki metalik yapılardaki 

korozyonu kontrol etmek için kullanılmaktadır. 

Deniz suyundaki bir metale zayıf bir elektrik akımı 

uygulandığında, kalsiyum karbonata ve magnezyum 

dihidroksitin sudan çökelmesine ve metal yüzeyinde 

kalkerli bir kütle oluşturmasına neden olur. 

Süreç, nikel gibi metalik kirleticiler varlığında 

incelenmemişti ve araştırmacılar, nikel iyonlarının 

bir kısmının depoda sıkıştığını bilmek istiyorlardı. 

Ekip, CaCl 2 

tuzuyla kaplanmış yapay bir deniz 

suyunun bir küvetine bir galvanize çelik tel 

yerleştirdi ve yedi gün boyunca zayıf bir akım 

geçirmiştir. Kısa sürenin sonunda, başlangıçta 

bulunan nikelin% 24’ünün kireç tabakası deposunda 

sıkıştığını buldular. 

Jeannin, bu, nikel kirliliğini gidermek için ucuz ve 

basit bir yol olabilir.’Bütün kirliliği giderebilir,ancak 

bunun sınırı olabilir’diyor. 

Şans Eseri Bulgular 

Kirliliği iyileştirme orjinal araştırma planının 

hedeflerinden biri olmadığından sonuçlar biraz 

şans eseriydi. Jeannine’nin ana araştırması kıyı 

erozyonuyla mücadele yolları geliştiriyor,deniz 

tabanına gömülmüş tel örgü üzerindeki kalkerli 

birikintileri, daykların altında sedimentlerin stabilize 

edilmesine yardımcı olmak için bir tür doğal çimento 

görevi görebileceklerini araştırıyor. 

32

Jeannin, bölgedeki nikel kirliliğinin tarihinin 

incelenmesine yardımcı olması için örgünün yeterli 

metal kirletici maddeleri tutup tıkayamayacağını 

belirlemek için Yeni Kaledonya projesine başladı. 

Ancak, çok miktarda nikel yakalayabildiğimizi 

öğrendiğimizde olası endüstriyel uygulamalar 

hakkında düşünmeye başladık “diye hatırlıyor. 

Vancouver’daki British Columbia Üniversitesi’nde 

çevreci bir kimyager olan Kristin Orians, yöntemin 

sadece nikel değil aynı zamanda önemli miktarda 

diğer metalleri de kaldıracağını söyledi. ‘Birlikte 

çökeltme çok seçici değil,’ diye Chemistry World’a 

anlatıyor. ‘Zehirli metalden yeterli miktarda, 

demir gibi yararlı olabilecek metalleri de 

uzaklaştırmadan etkili bir şekilde kaldıracağını 

bilmiyorum.’ 

Bununla birlikte, Jeannin, sistemin, büyük ölçekte 

konuşlandırılmışsa, hayati mineralleri okyanuslardan 

sıyırdıklarından endişe duymuyor. Deneyde, 

kalsiyumun sadece% 3’ü ve magnezyumun% 0.4’ü 

sudan çıkarıldı ve o okyanustaki demir miktarının 

önemli ölçüde etkilenmemesi için yeterince büyük 

olduğunu söylüyor. 

Jeannin, özellikle, Noumea limanı gibi, nikel 

sızıntısının yüksek olduğu yerlerde denize giren 

miktarın azaltılmasına yardımcı olması için böyle bir 

sistemin kurulabileceğini önermektedir. Az gözlem 

gerektirir ve güneş panelleri gibi yenilenebilir enerji 

kaynaklarına bağlanabilir. Kireçtaşı içine sıkışan 

nikel ve diğer kirleticiler geri kazanılabilir ve geri 

dönüştürülebilir. 

Jeannin, Fransa ve Yeni Kaledonya’daki şirketler 

ile birlikte çalışarak, sistemin endüstriyel ölçekte 

kurulup kurulamayacağının belirlenmesine yardımcı 

olacak bir pilot proje hazırladığını söyledi. 

33

Yerli 

Haber 

BAKTERİLER HAVAMIZI 

TEMİZLEYECEK 

Gebze Teknik Üniversitesinde geliştirilen proje 

tamamlanınca atık gazlar bakteriler tarafından 

arıtılacak. Bu sayede ekonomik ve basit işletilebilir 

bir sistem ile zararlı NO x 

gazlarının atmosfere 

salınımı engellenmiş olacak. 

Özellikle endüstriyel üretimin, nüfus ve trafik 

yoğunluğunun yüksek olduğu şehirler başta olmak 

üzere dünyada artan hava kirliliği insan sağlığı 

üzerindeki kaygıları da beraberinde gündeme getirdi. 

Ulusal ve uluslararası düzenlemelerle emisyonlara 

getirilen kısıtlamalar nedeniyle daha seçici ve 

ekonomik arıtım sistemlerinin geliştirilmesine 

ihtiyaç duyuluyor. Bu doğrultuda Gebze Teknik 

Üniversitesinde biyolojik atık gaz giderimi üzerine 

yürütülen çalışmalar hız verildi. Araştırmalar 

neticesinde alternatif bir arıtım yöntemi olarak 

geliştirilecek yeni sistem ile baca gazı emisyonlarında 

bulunan NO x 

gazları, membran biyofilm reaktör 

aracılığıyla havadaki azot gazına (N 2 

) dönüştürecek 

bir proje geliştirildi. Projede tasarlanan seçici 

malzeme bakterilerin atık gaz ile temas süresini 

arttıracak. Bu sayede reaktör içerisinde uygun 

şartlar altında bakteriler atık gazı yüksek verimlerde 

tüketebilecek zararlı NO x 

gazlarının atmosfere 

salınımı engellenmiş olacak. 

Doğal bir sistem 

34 

Gebze Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği 

Bölümü Doktora Öğrencisi Faruk Can’a ‘3 

Dakikada Doktora Tezi Yarışmasında’ ikincilik 

getiren doktora tezi ‘Demir Porfirin Modifiyeli 

Hollow Fiber Membran Biyofilm Reaktör 

Kullanılarak Biyolojik NO x 

Giderim Sistemi’ 

projesini şu ifadelerle açıkladı: “En önemli hava 

kirleticilerden birisi olarak karşımıza çıkan azot 

oksitler (NO x 

), çevre ve sağlık üzerindeki ciddi 

olumsuz etkilerinden dolayı azaltılması gereken 

emisyonlardır. TÜBİTAK tarafından maddi 

olarak desteklenen bu tez çalışmasında uygun bir 

reaktör içerisinde NOx seçici bir filtre malzemesi 

geliştirilerek biyolojik gaz arıtımında kullanılması 

amaçlanmıştır. Esasında doğada kendiliğinden 

gelişen biyolojik dönüşümün, geliştirilen 

biyomimetik malzemeyle uygun reaktör koşulları 

sağlandığında seçici ve hızlandırılmış bir arıtım 

yöntemi olarak kullanılabileceği görülmüştür. 

Hali hazırda kullanılan yöntemlere güçlü bir 

alternatif olarak karşımıza çıkacaktır. Laboratuvar 

ortamında yapılan çalışmalarda sistemin istenilen 

verimleri yakalaması halinde, ilk etapta çimento ve 

gübre üretim fabrikaları gibi sabit kaynaklardan 

yayılan azot oksit emisyonların arıtımında 

kullanılması hedeflenmektedir”.

AYIN RÖPORTAJI 

• Merhaba, öncelikle röportaj için çok teşekkür 

ederiz. Sizi biraz tanıyabilir miyiz? 

Merhaba; röportaj yapmak için firmamızı seçtiğiniz 

için biz teşekkür ederiz. Ben Mehmet Tamer Gelen 

1969 doğumluyum. Eğitimimi 4 yıllık lisans eğitimi 

ile Biyolog olarak tamamladım. Eczacı bir babanın 

oğlu olmaktan gurur duyan ve eczacılık mesleğini 

ve camiasını çok seven biri olup evli ve 2 çocuk 

babasıyım. 

•Firmanızın kuruluş öyküsü var mı? Firmanızdan, 

üretim tesislerinizden ve ürünlerinizden biraz 

bahseder misiniz? 

Firmamız 70’li yılların sonun da şahıs firması 

olarak kurulmuş olup 93 yılında ltd. şti.olarak 

kurumsallaşmıştır. Kuruluş amacı Eczanelerin 

laboratuar sarf malzemeleri ve medikal malzemeler 

konusunda tedarikini ve dağıtımını yapmak 

idi. Uzun yıllar kuruluş amacına uygun olarak 

eczanelerin hizmetinde bulunduktan sonra 2007 

yılında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığın’dan 

onaylı kendi üretim tesislerini faaliyeti geçirerek 

yine aynı Bakanlık tarafından ruhsatlandırılmış 

35 

olan Takviye Edici Gıdaların üretimini yapmaktadır. 

Üretim Tesisimizde Tablet, Likit-Solüsyon, toz, şase, 

ve çiğnenebilir formlarda ürün üretimi yapmaktayız. 

•Havan İlaç’ın Türkiye ve Dünya ilaç pazarındaki 

konumu hakkında bilgi verir misiniz? 

Havan ilaç Türkiye pazarında, özellikle, ülkemizde 

bir ilk olan çiğnenebilir formda gıda takviyelerinin 

ar-ge ve üretimini kendi bünyesinde geliştirmiş 

ve üretimine başlamış olmakla diğer takviye edici 

üretim yapan firmalardan farklı bir konuma sahip 

olmuştur. Dünyada birçok gelişmiş ülkede çocuklar 

için ayrıcalıklı ve tercih edilen bir form olarak 

ciddi bir pazar payına sahip olana çiğnenebilir jelly 

formundaki ürünlerin, ülkemizde de yavaş yavaş 

tanınan ve pazar payını yükselten bir form olduğunu 

göz önüne alırsak ve bu formun şu an Türkiye’deki 

tek üretici ve ruhsatlandırılmış ürün grubuna sahip 

firması olduğumuzu düşünürsek; gelecekte OTC 

pazarında oldukça büyük bir paya sahip bir firma 

olacağımızı umuyoruz.

•Firmanızı kısa ve öz tanımlayacak olsanız bu 

tanım ne olurdu? 

İnsan sağlığına önem veren, bu konuda etik kurallara 

ve yasal düzenlemelere uygun olarak hareket 

eden, inovatif ürünlerle toplum sağlığına katkıda 

bulunmaya çalışan bir firmayız. 

•Arge faaliyetleri yürütüyor musunuz, bu 

konudaki çalışmalarınız hakkında bilgi verebilir 

misiniz? 

Arge faaliyetlerini kendi bünyemizde yürütmekle 

beraber dışardan da destek alıyoruz. Ar ge 

çalışmalarını tamamen kendi bünyemizde yaptığımız 

ve piyasaya sunduğumuz çiğnenebilir formda 

(halkın bildiği anlamda Jelibon) takviye edici 

ürünler dışında, Laktoz intoleransına karşı Laktaz 

enzimi içeren damla, tamamen bitkisel içerikli ağız 

içi aftlarda kullanılan aftavit isimli solüsyonumuz, 

içilebilir formda saf balık yağı gibi ürünlerimiz 

de bulunmaktadır. Şu an bu ürünlerin haricinde 

farklı takviyeler üzerine ar ge çalışmalarımız devam 

etmektedir ve çok kısa süre içerisinde çalışmaların 

tamamlanmasıyla bu ürünlerimizi de piyasaya 

sunmak hedefindeyiz. 

•Yerli ilaç ya da Milli İlaç üretimi hakkındaki 

düşünceleriniz nelerdir? 

Türkiye’nin bulunduğu coğrafya ve insan nüfusunu 

göz önünde bulundurursak çok ciddi bir pazardır. 

Bu pazar içerisinde yurt dışı ilaç firmaları ile 

rekabet edebilmek için Ar ge çalışmalarına önem 

vermek gerekir. Ancak ciddi Ar ge yapabilmek 

yetişmiş nitelikli kişiler ile mümkündür. Bu 

anlamda sanayicilerin ve üniversitelerdeki yetişmiş 

insanlarımızın ortak hareket etmesi bunun da 

devlet politikası olarak kabul edilip desteklenmesi 

gerekmeklidir diye düşünüyorum. 

•İlaç dışında üretimleriniz mevcut mudur? Varsa 

bu üretimler hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Üretim yeri ve ürünlerimizi Gıda Tarım ve 

Hayvancılık Bakanlığına tabi yönetmelikler ve izinler 

çerçevesinde Gıda Takviyesi olarak üretmekteyiz. İlaç 

olarak değil. Ancak ürettiğimiz ürünler tamamen 

eczanelerde satışı gerçekleşen OTC ürün grubu 

olarak arz edilmektedir. Şu anda bunların dışında 

bir ürün grubu ve malzeme olarak üretimimiz 

bulunmamaktadır. Fakat kuruluş amacımıza 

uygun olarak mümessilliğini ve bayiliğini yapmış 

olduğumuz eczane laboratuvar ve sarf malzemeleri 

ile ilgili tedarik ve satış sistemimiz ecza depoları 

36

aracılığı ile devam etmektedir. 

•OTC ürünleri üzerinde çalışıyorsunuz. 

Türkiye'deki OTC pazarı hakkında ne 

düşünüyorsunuz, OTC'nin geleceği sizce nasıl 

görünüyor? 

OTC ürünleri gelişmiş ülkelerde ve toplumlarda 

hastalık önleyici ürün gurubu olarak oldukça geniş 

ve etkin bir pazar ve tüketime sahiptir. Günümüz 

dünyasında olumsuz yaşam koşullarını göz önüne 

alırsak, hastalıkları önleyici ve sağlıklı bir yaşam 

amacıyla tüketilen OTC grubu ürünler ülkemiz 

için de dikkate alınması gereken önemli bir ürün 

gurubudur. Ancak bu ürün gurupların da pazar 

payının yavaş yavaş ciddi bir şekilde büyümeye 

başlaması ve daha da büyüyecek bir potansiyele 

sahip olması art niyetli kişi ve firmaların sağlıksız ve 

ruhsatsız ürünleri farklı reklam ve satış kanallarını 

kullanarak piyasaya sunmalarına sebep olmaktadır. 

Toplum sağlığı açısından büyük bir tehlike arz eden 

bu ürünler ve kişiler ile ilgili hem yönetmelikler, 

hem denetim mekanizması, hem yasal çerçevede 

üretim yapan sanayiciler, hem de eczanelere dağıtım 

yapan depolar kanalı ile ciddi bir mücadele verilmesi 

gerekmektedir. Bu mücadelenin verilmemesi 

durumunda toplum sağlığını ciddi bir şekilde 

ilgilendiren OTC grubu ürünlerin güvenilirliğini 

yitirmesine ve gelişmeden ülkemizde bu ürün 

grubunun kısa zamanda kaybolasına sebep olur ki 

bu da ülkemiz toplum sağlığı açısından ciddi bir 

tehlikedir. 

•Gıda takviyelerini çiğnenebilir formda yumuşak 

jel haline getirecek üretim tesisini Türkiye’de kuran 

ilk firmasınız. Benzer şekilde, yeni iş geliştirme 

faaliyetleri yürütme gibi hedefleriniz var mı? 

Firmamız üstlendiği vizyon ve misyonun bir 

sorumluluğu olarak inovatif ürünler üretme 

hedefiyle çalışmalarını devam ettirmektedir. Bu 

anlamda yürüttüğümüz çalışmalar sonuçlandıkça 

sizler ve sektör paydaşlarımızla paylaşacağız. 

37

•Çalışanlarınız Havan İlaç firmasını nasıl bir 

firma olarak görüyorlar? Firmanızı, çalışma 

ortamı ve kariyer planlaması fırsatları açısından 

değerlendirir misiniz? 

Firmamızın sektör içerisindeki geçmişten gelen 

güvenilirliği ve geliştirmiş olduğu yenilikçi 

ürünler, çalışanlarımızı da olumlu anlamda motive 

etmektedir. Çalışanlarının gelecekteki kariyerleri 

firma açısından çok önemsenmektedir. Bu anlamda 

gelişime açık, yenilikçi ve kariyer planlamasında hep 

bir adım ötesini düşünen çalışanlarımızın bulunması 

ve onlarla bu yolda beraber yürümekten keyif 

aldığımızı söyleyebilirim. 

•İlaç sektöründe çalışan kadın istihdam modeli 

hakkındaki görüşlerinizi öğrenebilir miyiz? 

Şirketinizdeki durum nedir? 

Günümüz iş dünyasında, tabi bu sadece bizim değil 

tüm sektörler için geçerli olan bir durumdur ki, o 

da kadın ve erkek ayrımcılığının bulunduğu hiçbir 

firma veya kuruluşun büyümesi, kurumsallaşması ve 

markalaşması mümkün değildir. Medeni ve gelişmiş 

toplum ve kurum olmanın ilk adımı kadınların da 

artık üretime katılması ve erkeklerle her platformda 

eşit koşullarda bulunması ile mümkündür. 

•Şirketinizdeki kariyer basamakları hakkında bilgi 

alabilir miyiz? 

iyi ifade edebilen ve hedefleri olan arkadaşlarla 

çalışmayı tercih ediyoruz. 

•İlaç sektöründe birçok pozisyon mevcut. 

Sektörden mezun olan arkadaşların birçoğu ilaç 

sektöründe görev almak istiyor. Kimya üzerine 

bölüm bitiren arkadaşlar hangi pozisyonlarda 

görev alabiliyor ve bu pozisyonlara alırken nelere 

dikkat ediyorsunuz? 

Öncelikle mezun olan tüm arkadaşlarımıza başarılar 

diliyorum. Önlerinde çok zor bir yol var. Kariyer 

planlamalarını yapabilmeleri ve uygun yaşam 

standartlarını yakalayabilmek adına, mesleklerine 

dair bir iş arama ve bulma süreci ülkemiz için 

oldukça sıkıntılı. Nacizane tavsiyem öncelikle 

sevdikleri iş ve sektörle ilgili iş arayışlarında 

bulunmaları esas olan yaptıkları işte mutlu 

olmalarıdır. Bu anlamda da kendilerini geliştirmeleri, 

farklı bakış açılarını yakalayabilmeleri ve yenilikleri 

takip edebilmeleri gerekmektedir. 

•İşe alım süreci sonrası şirketinizde eğitimler 

devam ediyor mu, takım çalışmasının 

şirketinizdeki önemi nedir? 

İşe alım sonrasında belirli periyodlarda eğitimlerimiz 

devam etmektedir. Yaptığımız iş bireysel olmadığı 

için takım çalışması ve çalışanlar arasındaki uyum en 

önemli konularımızdan biridir. 

Firmamızın, her daim gelişmeyi ve büyümeyi 

kendine hedef edinmiş olmasından dolayı, bizimle 

aynı hedefi paylaşan ve mücadele veren her 

arkadaşımız için, büyüme grafiğimize paralel olarak, 

kariyer imkanı sunmak temel ilkelerimizdendir. 

Güncel büyüme hızımız ve gelecekte planladığımız 

büyümemiz göz önüne alınırsa ve bu amacı 

gerçekleştirebilirsek, her çalışanımızın hak ettiği her 

türlü kariyer aşamasını da sunan bir firma olmayı 

hedefliyoruz. 

•Firmanıza iş başvurusunda bulunan adayların 

hangi özelliklere sahip olmasına dikkat 

ediyorsunuz? İşe alım süreci şirketinizde nasıl 

uygulanıyor? 

Öncelikle bize başvuruların ulaşmasından sonra 

özgeçmişler titizlikle incelenir. Sonrasında, uygun 

bulunan adaylar ile mülakat görüşmelerimiz 

olmaktadır. Elbette profesyonel İK mülakatlarının 

detaylarının dışında temel olarak samimi, dürüst, 

özgüveni yüksek, sadakat duygusuna sahip, kendini 

38 

•Şirketinizde staj yapmak isteyen öğrencilere 

tavsiyeleriniz nelerdir, staja kabul ederken 

nelere dikkat ediyorsunuz? Öğrenci arkadaşlar 

hangi konulara hakim olarak size gelmeliler, bu 

konudaki tavsiyeleriniz nelerdir? 

Firmamızın staj konusunda dönemsel olarak belli 

sayıda bir kabulü söz konusu. Bize gelecek olan 

arkadaşlarımızın öncelikle bulunduğumuz sektör ile 

ilgili bir ön araştırma yapması ve bizde bulunduğu 

süre içinde kendine neler katabileceğini bilerek 

gelmesi önemlidir. 

•Son olarak sektörün büyümesine ve gelişmesine 

katkıda bulunacağını düşündüğünüz tavsiye ve 

önerileriniz nelerdir? 

OTC ürün grubunda, sektörün büyüme ve 

gelişmesinin önündeki en büyük sorun toplum 

sağlığını düşünmeden sadece ticari kar olarak 

görülerek bilinçsiz ve duyarsız üretilen ürünlerdir. Bu 

ürünlerin üretilmesinin ve pazarlama mecralarının

denetim altına alınması en önemli katkı olacaktır. 

İllegal olarak üretilen ve denetimsiz reklamları 

yapılan ve satılan bu ürünlerle ilgili olarak gerekli 

otokontrol ve denetim mekanizmalarının kurulması 

ve mücadele edilmesi gerekmektedir. 

Röportaj ve bilgilendirmeler için bana ve firmamıza 

bu fırsatı verdiğiniz için teşekkür ederim. 

Röportaj için çok teşekkür ediyoruz. 

Soruları Hazırlayanlar 

Yavuz Selim Kart Özgenur Geridönmez Rüya Atlıbatur 

39

ONUR BAYRİ 


ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ 

MEZUN 

bayrionur19@gmail.com 

Gıda Katkı Maddeleri 

(Emülgatörler) 

Aldığımız gıdaların üzerinde E100, E262 vb. 

ifadeler pek çoğumuzun dikkatini çekmiştir. 

Bu ifadeler gıda katkı maddeleridir ve 

aldığımız ürüne aroma katmak veya bozulmasını 

geciktirmek gibi amaçlar ile kullanılmaktadır. 

Bu maddeler içinde zararsız katkı maddeleri 

çoğunluktadır ancak şüpheli, kanserojen veya 

tehlikeli katkılar da vardır. Aldığınız ürünlerin 

sağlığınız açısından tehlike yaratmaması için bunları 

bilmek yararlı olacaktır. 

Besinlerdeki katkı maddelerin güvenli olup 

olmadığını anlamak için hayvanlar (fareler) 

kullanılmıştır; ancak hayvanlar insan değil ki 

onlara kendilerini nasıl hissettiklerini soralım. 

(Başınız ağrıyor mu?) Ayrıca insanlarla hayvanların 

biyokimyasal ve genetik yapıları farklı olduğu için 

varılan sonuçlar son derece yanıltıcı olabiliyor. 

Bir araştırmada insanlar; thalidomide ilacından, 

farelerden yüz kat, maymunlardansa yirmi kat 

daha duyarlı olup çok daha fazla etkilenmektedir. 

Diğer bir nokta da, bu katkı maddelerinin 

kokteyl etkisinin araştırılmamasıdır. İki madde 

üzerinde yapılan ender bir araştırma sonucunda, 

sodyum sülfit (E221) ile benzoik asidin (E210) 

birlikte kullanılmalarındaki etkileri ayrı ayrı 

kullanılmalarıyla karşılaştırıldıklarında, birlikte 

olarak tek başlarına verdikleri sonuçlardan çok daha 

ciddî sonuçların ortaya çıktığı görülmüştür 

40

Şu hususa da dikkat! 

Gıdaların üzerinde “Hiçbir koruyucu madde 

içermez” yazısı “Hiçbir katkı maddesi yoktur” 

anlamına gelmiyor. Örneğin: “Hiçbir koruyucu 

madde içermez” diye etiketlenen hazır çorbalarda 

MSG adlı lezzet arttırıcı katkı maddesi bulunuyor. 

Her yıl binin üzerinde yeni kimyasal katkı maddesi 

gıda sektöründe, raflarda ve dolayısıyla bedenimizde 

yer alıyor. 

Hepimiz artık sanayi, şehir ve toprak kirliliği ile 

kimyasal bir çevre içinde yaşamaktayız. Vücudumuza 

giren zehir miktarını mümkün olduğunca azaltmak 

vücudumuzun ve bağışıklık sistemimizin daha güçlü 

EMÜLGATÖR GERÇEĞİ: 

Emülgatör: Besinlere katılan ve onların kararlı 

emülsiyon haline gelmesini sağlayan katkı 

maddesidir. 

Emülgatörler: Bir gıda maddesinde, yağ ve su gibi 

iki veya daha fazla fazın homojen bir karışımını 

oluşturan veya sabit tutan maddelere verilen genel 

bir addır. 

Emülgatörler (emülsiyon yapıcılar) uçlarından 

birisi yağı seven (hidrophobic) diğeri suyu seven 

(hidrophilic) moleküllerdir. Yağın ve suyun iyi bir 

şekilde birbirine karışmasını (dispersion) sağlayarak 

kararlı, homojen ve topaksız bir emülsiyon meydana 

getirirler. 

İstenen ölçüde birbiri içinde dağılmayan sıvı ve 

hamur şeklinde bulunan maddelerin karışımını 

sağlayabilmek için Emülsiyon yapıcı katkı maddeleri 

kullanılır. 

olmasını sağlayacaktır. Tâbii ki arada bir tüketilen 

birkaç katkı maddesi bizi öldürmeyecektir. Fakat bu 

durumun vücudumuza uzun sürede etki etmediği 

anlamına gelmiyor. 

İki tip Emülsiyon vardır: 

Yağ içinde su Emülsiyonu: Tereyağı 

Su içinde yağ Emülsiyonu: Süt 

Öyle malzemeler vardır ki bunlar bir Emulsiyon’un 

oluşumunu kolaylaştırırlar veya karışımı önlerler. 

Emülsiyonlar istikrarsız yapılardır, bu sebeple 

kendiliğinden oluşmazlar. Bir emülsiyonu 

oluşturmak için gerekli enerji girişinin çalkalama, 

karıştırma, püskürtme ve homojenleştiriciler ile 

sağlanması gerekir. 

Emülgatörlerin Bazı Sektörlerdeki uygulamaları: 

Ekmek: Emülgatör olmadan da ekmeğin yapımı 

mümkündür. Fakat onsuz yapılan ekmek; kuru, 

hacmi düşük, ve kolay bayatlayan bir ekmek 

olacaktır. Hamura eklenen % 0.5 kadar az miktardaki 

emülgatör ekmekte hacmin artışını, yumuşak bir 

ekmek içi yapısının oluşumunu ve raf ömrünün 

uzamasını sağlamaya yeterlidir. 

41

Çikolata: Bütün çikolata ürünleri, %0.5 oranında 

lesitin (E 322) veya amonyum fosfat (E 442) içerir. Bu 

emülgatörler, çikolataya uygun bir kıvam sağlamak 

amacıyla eklenir. Böylece çikolatalar kalıplara daha 

kolay yerleşebilir. 

Eğer çikolata yüksek sıcaklıkta stoklanmışsa, 

yüzeyi donuk veya beyaz görünebilir. Bu durum, 

ürünü müşteriye karşı daha az çekici kılar ve 

çiçek açma (beyazlanma) olarak isimlendirilir. 

Sorbitan tristearate (E 492) çiçek açma oluşumunu 

geciktirebilir. 

Dondurma: Karşılaşılan en kompleks (karmaşık) 

ürünlerden birisi dondurmadır; hem köpük hem de 

emülsiyon, buz kristalleri ve donmamış sulu karışım 

içerir. 

Emülgatörler, dondurmanın daha akıcı bir yapıda 

olmasını sağlamak ve servis yapıldıktan sonra hızla 

erimemesini garantiye almak için donma işlemi 

esnasında ilave edilirler ve aynı zamanda donmaçözünme 

kararlığını düzenlerler. Yağ asitlerinin 

mono ve digliseritleri (E 471), lesitin (E 322) ve 

polisorbatlar (E 432, E 436) dondurma üretiminde 

yaygın olarak kullanılan emülgatörlerdir. 

Bahsi geçen bütün bu emülgatörlerin kullanımı, 

donmuş yoğurt gibi tatlılara da uygulanır. 

Margarin: Emülgatörler, margarine gerekli 

sağlamlık, yumuşaklık/sertlik ve tat sağlarlar. Su 

damlacıklarının, yağ fazı içerisinde iyi bir şekilde 

dağılmasını sağlamak için genellikle yağ asitlerinin 

mono ve digliseritleri (E 471) ve lesitin (E 322) 

kullanılır. Örneğin, kek pişirmede kullanılan iyi 

kalitede bir margarin için laktik asit ve poligliserol 

esterleri kullanılırken mono ve digliseritlerin 

sitrik asit esterleri, margarinden suyun ayrılmasını 

engellerler. 

İşlenmiş et: Sosisler, Avrupa işlenmiş et ürünleri 

endüstrisinde en önemli yeri tutarlar. Sosisler, et 

proteinleri ve sağlam bir emülsiyon içinde bağlanmış 

yağ ve su moleküllerinden meydana gelirler. 

Emülgatörler, bu emülsiyonu kararlı hale getirerek 

yağın ürün içerisinde iyice dağılmasını sağlar. Gıda 

katkı maddeleri yağ oranı düşük et ürünlerinde de, 

bu ürünlerin tam yağlı türleri kadar iyi olmalarını 

sağlamak amacıyla kullanılırlar. Gıda endüstrisinde, 

işlenmiş et ürünleri imalatında, yağ asitlerinin mono 

ve digliseritleri ve sitrik asit esterleri kullanılır. 

‘E’ harfiyle besleniyoruz: 

Yediğimiz, içtiğimiz hemen her şeyde katkı maddesi 

vardır. En bilinen katkı maddeleri, emülgatörler, 

boyalar, asitler, koyulaştırıcılar ve tatlandırıcılar. 

Bunlar, başında ‘E’ harfi bulunan numaralarla 

gösteriliyor. 

Katkı maddeleri; Katkı maddeleri ürünün rengini, 

yapısını, tadını, kimyasal ve mikrobiyolojik 

dayanıklılığını, besleyici özelliklerini ayakta tutuyor 

ve sorunsuz bir üretim sürecini güvenceye alıyor. En 

bilinen katkı maddeleri, antioksidanlar, emülgatörler, 

boyalar, dayanıklılığı artırıcılar, asitler, stabilizatörler, 

koyulaştırıcılar ve tatlandırıcılar. Bunlar başında ‘E’ 

harfi bulunan numaralarla gösteriliyor. Bunların da 

bir sistematiği var. Örneğin E100-199 arası boyalar, 

E200-299 arası dayanıklılığı artırıcılar, E300-321 

antioksidanlar, E322-375 emülgatörler ve asitler, 

E400-419 koyulaştırıcı ve jölelendiriciler, E400 ve 

üzeri daha farklı katkı maddelerini gösteriyor. 

AB ülkeleri aralarında ortak bir gıda kodeksi 

oluşturmak için karmaşık kimyasal tanımlar 

yerine, her maddeye bir numara vermeyi 

kararlaştırmışlardır. ‘E’ harfi ile başlayan numaralar 

o katkı maddesinin sağlığımız için bir tehlike 

oluşturup oluşturmadığını anlamamıza yardımcı 

oluyor. 

Zararsız katkılar: 

E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126, 130, 132, 

140, 151, 152, 160, 161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 

181, 200, 201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 262, 

263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304, 305, 

306, 307, 308 309 322 325, 326, 327, 331, 332, 333, 

334, 336, 337, 382, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 

408, 410, 411, 420, 421, 422, 440, 471, 472, 473, 474, 

475, 480, 

Şüpheli katkılar: 

E125, 141, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605, 

E220, 221, 222, 223, 224, 338, 339, 340, 341, 460, 461, 

466, 407, (mide ve bağırsak hastalıklarına yol açıyor) 

E200 (vücuttaki vitamini B12 yi yok ediyor) 

E250, 251, 320, 321, (Kalp hastalıkları Damar 

sertlikleri ve tıkanıklıklarına yol açıyor) 

Tehlikeli Katkılar: 

E102, 120, E311, 312, (Nörolojik hastalıklara yol 

açıyor) 

42

Kanserojen maddeli Katkılar: 

E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214, 

215, 216, 217, (örneğin E211-Sodyum Benzoat 

Ketçaplarda bulunmaktadır) 

En Tehlikeli Kanserojen Katkı: 

E330 ( ne yazık ki birçok hazır gıdada 

kullanılmaktadır) 

Kaynaklar : 

1.http://www.food-info.net/tr/qa/qa-fi63.htm, 

2.http://www.nedirnedemek.com/em%C3%BClgat%C3%B6r-nedir-ne-demek, 

3.http://www.main-board.eu/bunlari-biliyormuydunuz/178907-emulgatorler-nedir.html, 

4.http://www.okumas.net/showthread.php?446-Emulgat%F6r-nedir-neden-yap%FDl%FDr, 

5.http://www.webhatti.com/saglik/173103-e-harfiyle-besleniyoruz.html, 

43

Haber 

Yabancı 

DÜŞÜK OKSİJEN DÜZEYİ, DÜNYA’NIN 

EVRİMİNİ 2 MİLYAR YIL GECİKTİRDİ! 

Exeter Üniversitesi’nin verileri, Dünya’da yaşanan 

gelişmeleri ve karanlık bir gerçeği ortaya koyuyor. 

vurgulanıyor. Büyük Oksidasyon’dan sonra 

atmosferde oksijenle reaksiyona girdi. 

Dünyanın orta çağlarındaki düşük atmosferik 

oksijen seviyesi, gezegenimizdeki yaşamın kökeni 

hakkında yeni sorular yaratarak 2 milyar yıllık bir 

evrimi gölgede bıraktı. 

Exeter Üniversitesi tarafından yapılan yeni 

araştırmalar, oksijenin, önceki yıllara göre akılları 

baştan alacak düzeyde gerilediği gerçeğini ortaya 

seriyor. 

Exeter Coğrafya Bölümü’nden Profesör Tim Lenton 

ve Dr Stuart Daines, oksijenin halihazırda erken 

fotosentezle üretilmesine rağmen oksijenin düşük 

seviyelerde stabilize edildiğini ve yükselmediğini, 

araştırmalarla ortaya koydu. 

2,4 milyar yıl önce atmosfere oksijen veren ‘büyük 

oksidasyon olayı’ maalesef oksijen düzeyine 

yardımcı olamıyor. 

Exeter Üniversitesi’nden bilim insanları, sedimenter 

organik karbonun oksidatif hava şartlandırmasındaki 

düşük Proterozoik (Kambriyen öncesi dönemde 

oluşan kayaç katmanlarının daha üstte yer alan 

bölümü) seviyesini ortaya çıkarıyor. Dünyanın 

basit tortul kayaçlarında biriken organik maddeni, 

basit yaşam biçimlerinin nasıl bir araya geldiği 

44 

Atmosferdeki oksijenin seviyesi çok olursa, bu 

organik materyal ile reaksiyona girerek oksijenin 

tortullar tarafından üretildiği ortaya çıkar. 

Söz konusu mekanizma, kara bitkilerinin yükselmesi 

ve bunun sonucu olarak küresel fotosentezin iki 

katına çıkmasıyla değişti. Atmosferdeki artan oksijen 

konsantrasyonu nihayetinde oksijen kontrolünü 

bastırdı ve oksijen değerleri, nihayet bugünkü 

seviyelere geldi. Buna, hayvanların işgal etmesi ve 

sonuçta insanlığın evrimi yardımcı oldu. 

Profesör Lenton şu ifadeleri kullandı: “Dünya tarihi 

kökten değişri. Bazı yaşam biçimlerin değiştirmek 

teoride mümkün değildi çünkü atmosferde yeterli 

oksijen yoktu ve karışık bitkilerden dolayı yeterli 

oksijen mevcut değildi. Sadece kara bitkileri 

geliştiğinde atmosferik oksijende belirgin bir 

artış gördük. Dünya’nın tarihine bakılırsa, 

gezegenimizin fiziksel ve kimyasal mekanizmaları 

arasında yakın bir ilişki var. Bence insanlar, var 

oluşlarının bir mucize olduğunu ve muhteşem 

bir gezegende yaşadıklarını kabul etmeli. Birkaç 

yüzyıl içinde tüm dengeler değişebilir. Yine 

de şunu vurgulamız şart: Oksijen düzeyinin 

yetersizliği, insanlığın gelişimini milyarlarca yıl 

geliştirdi.”

Yerli 

Haber 

KİMYA SEKTÖRÜ 2017’YE HIZLI 

BAŞLADI 

Kimyadan 1 Milyar 237 Milyon 

Dolarlık İhracat 

Kimya sektörü 2017 yilina hem miktarda hem 

değerde ihracat artışıyla başladı. İstanbul Kimyevi 

Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği 

(İKMİB) verilerine göre; Ocak ayı kimya ihracatı 

geçtiğimiz yılın aynı ayına göre miktarda yüzde 

27,08 artışla 1 milyon 607 bin ton, değerde ise yüzde 

23,62 yükselişle 1 milyar 237 milyon dolar olarak 

gerçekleşti. Artışta Rusya, İran ve Irak gibi önemli 

pazarlardaki toparlanma etkili oldu. Aynı dönemde 

Çin, Singapur ve Malta’ya yapılan ihracattaki artış 

dikkat çekti. 

Ocak Ayında Yüzler Güldü 

Bu yıl 15,5 milyar dolarlık ihracat hedefi koyan 

kimya sektörü temsilcilerinin yüzü Ocak ayı ihracat 

rakamları ile güldü. Türkiye sanayinin en önemli 

aktörlerinden kimya, geçtiğimiz ay miktarda ve 

değerde ihracat artışı yakaladı. Ocak ayı kimya 

ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre miktarda 

yüzde 27,08 artışla 1 milyon 607 bin ton, değerde ise 

yüzde 23,62 yükselişle 1 milyar 237 milyon dolara 

ulaştı. 

İlk Sırada Birleşik Arap 

Emirlikleri Var 

Kimya sektörünün Ocak ayında en çok ihracat 

yaptığı ilk on ülke; Birleşik Arap Emirlikleri, 

Singapur, Almanya, Irak, İspanya, İtalya, İran, Malta, 

Hollanda ve Çin olarak sıralandı. Sektörün 2017 

ve sonrasında ihracatta hedef ülkeler arasına aldığı 

ABD’ye gerçekleştirilen ihracatta miktarda yüzde 

34,11; değerde ise yüzde 19,51 düşüş yaşandığı ve 

18.’lige gerilediği görüldü. 

45

En Çok İhraç Edilen Mineral 

Yağlar ve Ürünler 

Kimyanın alt sektörlerinin Ocak ayında 

gerçekleştirdiği ihracat rakamlarına bakıldığında 

mineral yağlar ve ürünlerin 386 milyon 719 bin 

dolarlık ihracatla uzun bir aradan sonra yeniden ilk 

sıraya yerleştiği dikkat çekti. Plastikler ve mamülleri 

352 milyon 386 bin dolarlık ihracatla ikinci sırada 

yer alırken üçüncülüğü 95 milyon 546 bin dolarla 

kauçuk ve kauçuk eşyalar üstlendi. 

Yüzümüz Gülüyor. Rusya 

İhracatımız %19 Artışta 

Ocak ayı ihracat rakamlarını değerlendiren İstanbul 

Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları 

Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Murat 

Akyüz, “Dünya genelinde yaşanan tüm olumsuz 

gelişmelere rağmen Ocak ayında elde ettiğimiz 

ihracat rakamları sanayicimizin yüzünü güldürdü. 

Uçak krizi sonrası kayıp yaşadığımız Rusya 

pazarına ihracatımız yüzde 19’lik artış yakaladı. 

Önümüzdeki aylarda petrol fiyatlarındaki 

yükselişin ekonomisini olumlu etkilemesi 

beklenen Rusya pazarından alacağımız payın daha 

da artacağını düşünüyoruz. Yine sektörümüz 

için büyük önem taşıyan Irak’a ihracatımız yüzde 

33,43; İran’a ise yüzde 32,98 arttı. En çok ihracat 

gerçekleştirdiğimiz ülkeler arasında Çin, Singapur 

ve Malta’da yaşanan artışlar dikkat çekiciydi. 

Singapur’a ihracatımız yüzde 362,67 artışla bu 

ülkeyi ikinci en çok ihracat gerçekleştirilen ülke 

yaparken, Malta’ya ihracat yüzde 631,51; Çin’e 

ihracat yüzde 39,17 arttı” dedi. 

İhracatta Süreklilik Önemli 

İhracattaki artışın sürekliliğinin önemli olduğunu 

belirten Murat Akyüz şunları söyledi; “Her zaman 

söylediğimiz gibi umutsuz olmamalıyız. Bunun 

yanında riskleri de düşünüp temkinli hareket 

etmek gerekiyor. Önümüzdeki aylarda da 

ihracatımızdaki artışın sürmesi için istikrarlı bir 

ortama ihtiyacımız var. Kurdaki ani dalgalanmalar 

ihracatçı firmalarımızın önlerini görmelerini 

zorlaştırıyor, bir an evvel makul seviyelere 

gelmesini bekliyoruz.” 

46

ÖZGENUR GERİDÖNMEZ 

ECZACI 

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ 

ÖĞRENCİ 

ozgenurgeridonmez@gmail.com 

SAÇ ŞEKİLLENDİRMENİN 

KİMYASI 

Her birimizin saçlarının şekli farklıdır. 

Kimimizin düzken kimimizin dalgalı hatta 

kıvırcıktır. Peki bu çeşitliliğin sebebini hiç 

merak ettiniz mi? 

Aslında bu konuda en önemli faktör genlerimizdir. 

Lise hatta belki ilkokul bilgilerimizden 

47 

hatırladığımız Mendel genetiğine kadar uzanıyor 

bu çeşitlilik. Anne ve babamızdan aldığımız alleller 

saçımızın şeklini belirler. 

Fakat saç şeklimizi belirleyen tek şey genlerimiz 

değildir. Önemli bir diğer faktör de saçlarımızda 

bulunan keratindir.

Peki nedir keratin? 

Keratin, bazı ökaryotik hücrelerde bulunan, ipliksi 

bir yapısal proteindir. Keratin filamentleri yapısal 

olarak çok sağlamdırlar ve suda çözünmezler. 

Keratin proteinin alfa ve beta olmak üzere 2 çeşidi 

vardır. Saçlarda α-keratin yoğunlukta bulunur. 

α-keratin de yapısında, kükürtlü aminoasit olan 

sistein’den bol miktarda bulundurur. Sistein 

aminoasitlerinin yan zincirlerinde bulundurdukları 

tiyol grupları okside olarak iki sistein arasında 

disülfit bağı oluşturabilir. Bu bağ, proteinleri 

oluşturan aminoasit zincirlerinin çapraz 

bağlanmasını sağlar. Bu nedenle sistein, keratin 

proteininin üç boyutlu yapısının oluşturulmasında 

belirleyici rol oynar. Nasıl mı? Sisteinler arası 

oluşan kovalent karakterdeki disülfit bağları (-SS-) 

saçın kıvırımlı hale gelmesini sağlar. Yani genelleme 

yapmak istersek disülfit bağları ne kadar çok ve 

yoğunsa saçlar da o kadar kıvrımlı olur. 

Saçlarımızın şeklinin nereden geldiğini öğrenmiş 

olduk. Fakat saçlarımız hep olduğu gibi kalmaz. 

Biz insanlar, değişikliği severiz. Hatta özellikle 

kadınlar, en ufak moral bozukluğunda direk 

saçlarında değişim yapmak isterler. Eski çağlardan 

beri de saçlarını değiştirmek için farklı yöntemlere 

başvururlar. Şimdilerde kalıcı bir saç dalgası elde 

etmek kolay bir işlemdir. Kuaförde veya evde çok 

rahat uygulanabilir. Fön çekmek, maşa yapmak, 

perma gibi bir çok yöntem var bunun için. 

Düz bir saçı kıvırcık hale getirmek, proteinin 

doğallığını bozma(denatürasyon) ve yeniden 

doğallaştırma(renatürasyon) işleminin pratik bir 

uygulamasıdır. Peki bunu yaparken nasıl bir kimyasal 

işlem uygulanıyor? 

Önce düz saçtan başlanarak disülfit bağları sülfhidril 

gruplarına (-SH) indirgenir. Bu sırada uzun 

protein zincirleri arasındaki çapraz bağlar kırılır. 

İndirgenmiş hale gelen saç, artık şekillendiricilerle 

istenen şekle sokulabilir. 

Daha sonra indirgenmiş ve yeniden düzenlenmiş 

saç, yeniden disülfit bağları oluşturmak üzere bir 

yükseltgenle muamele edilir. Yeni disülfit bağları 

başlangıç konumundan farklı pozisyonda oluştuğu 

için verilen şekli korur ve yeni bir saç modeli elde 

edilmiş olur. 

Aynı şekilde kıvırcık saça da düz fön çekmeye 

çalıştığımızda, saça yoğun bir ısı uygulanır. Isıyla 

beraber keratin yapısındaki disülfit ve hidrojen 

bağları yıkılır. 

Disülfit bağları, renatüre proteinlerin farklı 

pozisyonlarında oluşmasına rağmen, saç 

48 

keratinlerinin herhangi bir özel işlevi olmadığından 

ortada biyolojik bir sonuç yoktur. “Kalıcı” kelimesi 

sadece indirgen ve yükseltgen maddelerle muamele 

edilen saç kısmı için geçerlidir. Dalgalı saçlar, yeni 

çıkan ve bu kimyasal maddelerle işlem görmemiş 

keratinlerin, eskilerinin yerini almasına kadar devam 

eder. 

Saça yapılan bu işlemlerin sık uygulanması ve saça 

çok fazla ısı uygulanması sonucu saçta kalıcı hasarlar 

oluşabilir, saç eski haline dönemeyebilir ve saç yapısı 

zarar görebilir. 

Kaynaklar : 

1. Organik Kimya, Hart Craine Hart 

2. Genel Kimya, Chang and Goldsby (Palme 

Yayıncılık, 2014) 

3. https://tr.wikipedia.org

Haber 

Yabancı 

POLİMERİN PROTEİN İLACININ 

STABİLİTESİNİ GELİŞTİRDİĞİ 

BELİRLENDİ 

Trehaloz esaslı glikopolimer insülini ısı ve mekanik 

strese karşı korur, farede vücut içerisindeki proteinin 

ömrünü uzatır. 

Trehaloz yan zincirleri olan bir glikopolimer, farede 

insülinin vücut içerisindeki ömür süresini arttırır ve 

proteini depolama ve taşınım süresince oluşabilecek 

ısı ve mekanik stresten korur. (Bioconjugate Chem) 

Tedavi edici proteinlere polietilen glikol gibi canlı 

ile uyumlu polimerler ekleyerek kan dolaşımındaki 

ömürleri arttırılabilir. Fakat bu polimerlerin çoğu, 

protein ilaçlarını vücut dışında dengeleyemez. 

Protein ilaçları genellikle refrijenasyona, depolama 

ve taşınım süresince dikkatli kullanıma gereksinim 

duyar. Aksi takdirde, hastalar için hayati risk taşıyan 

sonuçlara sebep olarak inaktif olabilirler. 

Günümüzde, araştırmacılar enjeksiyon öncesi ve 

sonrasında protein ilaçlarını stabilize edebilen 

polimerleri geliştirmektedirler. Yan zinciri disakkarit 

trehaloz içeren glikopolimer insüline eklendiğinde, 

farelerdeki proteinin ömür süresi toksik etkisi 

olmaksızın uzatılmıştır. Bu aynı zamanda insülini, 

ambalajlama ve nakliye sırasında ısıl ve mekanik 

strese maruz kalındığında oluşacak yığılmadan önler. 

Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi’nden 

Heather D. Maynord ve takım arkadaşları trehaloz 

glikopolimerin, lisozim ve diğer enzimleri ısı ve 

49 

dondurarak kurutmadan koruduğunu bulmuşlardır. 

Yeni çalışmalarında, glikopolimerin protein ilaçlarını 

vücut içinde ve dışında stabilize edebilirliğini test 

etmek istemişlerdir. Diyabetli hastaların kandaki 

glikoz seviyesini ayarlamak için yaygın olarak 

kullanılan insülin üzerine odaklanmışlardır. 

İnsülini ısıl, mekanik stresten ve yığılmadan -iki 

bileşen beher içerisinde kolaylıkla birleştiğinde 

dahi- koruyan glikopolimer bulunduktan sonra, 

proteine farklı bölgelerden 2 glikopolimer zincirini 

ekleyerek insülin-glikopolimer konjügatlarını 

çözümlemişlerdir. Bu bağlayıcının aynı ısıl ve yığılma 

testlerine maruz kaldığında insülin-glikopolimer 

karışımı ile aynı stabillikte olduğu ortaya çıkmıştır. 

Vücut içerisindeki insülinin ömür süresini arttırdığı 

bilinen insülin-PEG konjügatları ile insülinglikopolimer 

konjügatlarının sağladığı ömür süreleri 

yaklaşık olarak aynıdır. Bu insülin-glikopolimer 

konjügatları farede kan şekeri seviyesini düşürdü 

fakat tek başına insülinden beş kat daha fazla yüksek 

bir doz gerekti. Önceki çalışmalarda, muhtemelen 

polimerin insülinin reseptörüne bağlanmasını 

engellediği için, insülin-PEG sonuçları benzer 

çıkmıştır. Araştırmacılara göre, ileriki araştırmalarda 

insülin proteine konjuge olan glikopolimerin daha 

iyi bir reseptör bağlanmaya olanak sağlayacağı 

belirlenebilir.

Minnesota Üniversitesi’nden Theresa M. Reineke 

‘ Bu, PEG (protein ilaçlarına konjuge edilmiş 

polimer) için umut verici bir alternatiftir’ diye 

belirtmiştir. Maynard, trehaloz glikopolimerin 

diğer terapötik proteinler ile testlerine başlamıştır. 

Bu ilaçların stabil edilmesi A.B.D ‘de önemli 

fakat diğer bölgelerde sürekli refrijenasyon uygun 

değildir diye belirtmiştir. Yine de uzun süreli 

klinik öncesi çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. 

‘Ayrıca, sistemin bütünüyle anlaşılması için 

geniş kapsamlı mekanik çalışmalara gereksinim 

duyulmaktadır’ demiştir. 

50

Yerli 

Haber 

LASTİK SEKTÖRÜNE 3. HAVALİMANI 

DOPİNGİ 

Türkiye’de ticari lastik sektörü geçen yıla göre önemli 

ölçüde büyürken Goodyear Türkiye ticari lastik 

pazarının büyümesinin üç katı büyüme sağladı. Bu 

büyümede en önemli etken ise 3. Havalimani inşaatı 

oldu. 

2016 yılında, ticari lastik sektöründe en ciddi 

büyüme karma servis olarak adlandırılan ve daha 

çok inşaat sektöründe kullanılan ürün grubunda 

yaşanırken, İstanbul’daki üçüncü havalimanı 

gibi büyük ölçekli projeler, bu ürün segmentinin 

büyümesine önemli ölçüde katkı sağladı. 

3. Havalimanı tedarikçisi 

Bu verileri değerlendiren Goodyear Ticari Lastikler 

Direktörü Şaban Güngör konuyla ilgili olarak yaptığı 

açıklamada; “Goodyear olarak bu yıl en çok inşaat 

sektörünü kapsayan karma servis ürün grubunda 

büyüdük. Bu alanda en önemli projelerin başında 

gelen İstanbul’daki üçüncü havalimanın lastik 

tedarikçisiyiz. Böylesine büyük projelerde yer 

alarak, sektörün en güçlü bayilerini Goodyear 

ailesine katarak ve elbette müşterilerimiz 

sayesinde, Goodyear Şirketi 2016 yılında, Türkiye 

ticari lastik pazarının büyümesinin üç katı büyüme 

sağladı” diye konuştu. 

EMEA bölgesinde lider 

2016 yılında Goodyear Avrupa, Orta Doğu, Afrika 

(EMEA) bölgesinde yer alan pazarlardan, ticari 

lastik işindeki en başarılı performanslarından birini 

Goodyear Türkiye ekibinin göstermiş olmasından 

büyük gurur duyduklarını ifade eden Güngör, 

“Böylece; EMEA bölgesinin 2016 yılı ticari lastik 

iş sonuçlarına en büyük katkıyı sağlayan ülke, 

Türkiye oldu” dedi. 

Ticari lastik pazarının 2017’de de geçtiğimiz 

yıllardaki kadar olmasa da, ekonominin genel 

seyrine paralel olarak büyümesini sürdüreceğini 

öngördüklerini ifade eden Güngör; “Goodyear, 

2017’de ürün portföyüne kattığı yeni ürünlerle, 

satış sonrası hizmetleriyle büyüyecek. Goodyear’ın 

bütün stratejilerinin odağında müşterileri 

yer alıyor. Bu bağlamda Goodyear, servis 

standartlarının gelişmesini de sürdürecek” dedi. 

51

2017’de çalışmalar hızlanacak 

Önümüzdeki dönemde filolaşmanın bir trend olarak 

daha da artacağını belirten Güngör; “Buna bağlı 

olarak, biz de Türkiye’de, Goodyear’ın Avrupa’da 

halihazırda kullandığı filolara yönelik servis 

programlarının uyarlanması üzerine çalışıyoruz. 

2017’de bu çalışmalarımızı daha da hızlandırarak, 

müşterilerimize çok daha gelişmiş bir hizmet 

sunacağız” diye konuştu. 

52

ELİF ESRA ALTUNER 

YÜKSEK KİMYAGER 

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ 

DOKTORA ÖĞRENCİSİ (Selçuk Üniversitesi) 

ee_altuner@hotmail.com 

RADİKAL- ANTİOKSİDAN 

İLİŞKİSİ 

Doğada herşey çift yaratılmıştır. Evrendeki 

bütün varlıkların bir çifti vardır. 

İnsanoğlundan tutunda atomlara kadar bu 

gerçeklik yerini korumaktadır. 

Bildiğiniz üzere atomlara son yörüngelerini dublete 

yada oktede tamamlayıp kendini soygazlara 

benzetmek isterler. Yani son yörüngelerindeki tek 

elektronlarını çiftlemek isterler. 

bulundurduğundan kararsız atomlardır. Çünkü 

çiftlenmemiştir. Bu kararsızlıkları sebebiyle çok 

kararsız olup enerji yüklüdür. 

Radikaller vücuda girdiğinde hücrelere, dokulara 

organlara saldırarak vücudumuza hasar verir. 

Hastalıklara sebebiyet verir. Bu radikaller güneş 

ışığında, sigara dumanında , stresli durumlarda ve bir 

çok olumsuz etmenlerde çıkmaktadır. 

Son yörüngelerinde tek elektron atoma radikal adı 

verilir. Radikaller son orbitallerinde tek elektron 

ŞEKİL 1: BİR RADİKAL TASLAĞI 

Peki bu tek elektronlu radikallerin zararını nasıl 

ortadan kaldırırız? 

Tek elektron başka bir tek elektronu bulursa çiftleşir 

mantığı 

Antioksidan adını verdiğimiz tek elektronlu atomlar, 

diğer tek elektronlu radikallerle çiftleşerek ortaya 

bir bileşik getirirler Ve bu bileşikler, kendini soygaza 

benzetip zararsızdır. 

53

ŞEKİL2: ANTİOKSİDAN-RADİKAL İLİŞKİSİ 

Antioksidanlar; meyvelerde, kahve ve çikolatada, 

yumurtada , barbunya ve fasulyede, çaylarda ve bir 

çok doğal kaynaklarda bulunmaktadır. 

Belli başlı antioksidanlar: 

Kateşinler 

C vitamini 

B 6 

ve B 12 

vitamini 

Çinko 

Magnezyum 

Likopen 

Lutein 

Selenyum 

Glutain 

Beta Karoten 

Katalaz 

Magnezyum vs gibi örneklerini artırabiliriz 

Radikallerden uzak, stressiz ve bol antioksidanlı 

günler geçirmeniz dileğiyle …. 

54

Haber 

Yabancı 

SIFIR ENERJİ KULLANARAK 

OBJELERİ SERİN TUTAN MALZEME 

GELİŞTİRİLDİ 

ABD’li mühendisler, doğada var olmayan sıra dışı 

özelliklere sahip, objeleri serin tutan bir malzeme 

geliştirdi. 

Colorado Boulder Üniversitesi’nden bir grup 

mühendisin geliştirdiği malzemenin, doğrudan 

güneş ışığına maruz kalan nesneleri dahi sıfır enerji 

ve su tüketimiyle serin tutmayı başardığı, bir nevi 

iklimlendirme cihazı gibi hareket ettiği belirtildi. 

spektral yansıtma amacıyla da altına ince gümüş 

kaplama eklediği belirtildi. 

Malzemenin ayrıca hem inşaat sektöründe hem de 

ticari amaçlı olarak kullanılabileceği ifade edildi. 

Keşifle ilgili detaylar Science dergisinde 

yayımlanırken, ölçeklenebilir metamalzeme filmin, 

bir yüzeye uygulandığında altındaki objeyi, güneş 

enerjisini etkili bir biçimde yansıtarak, aynı zamanda 

yüzeyin kendi ısısını kızıl ötesi termal ışınım 

formunda tutarak soğuttuğu kaydedildi. 

Mutfaklarda yaygın kullanılan alüminyum folyodan 

biraz daha kalın olan, sadece 50 mikrometrelik 

cam-polimer karışımı malzemenin, soğutma işlemi 

için büyük miktarda su ve elektriğe ihtiyaç duyan 

termo elektrik santrallerine çevre dostu bir seçenek 

sunabileceğine dikkat çekildi. 

Mühendislerin güneş ışınlarını atmosfere geri 

yansıtırken aynı zamanda kızıl ötesi ışınım için kaçış 

yolu sunması amacıyla polimer filmin içine kızılötesi 

radyant ısı mini kürecikleri serpiştirdiği, azami 

55

Yerli 

Haber 

ÇİMENTO İHRACATINDA 

İLK SIRADA SURİYE VAR 

Çimento üreticileri 2016 yılından memnun. 

Geçen yıl yaklaşık 80 ülkeye çimento ihracatı 

gerçekleştirilirken, ilk sırayı 1,7 milyon tonla Suriye 

aldı. 

Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) 

Başkanı Mustafa Şefik Tüzün, 2016’nın çimento 

sektörü açısından bir önceki yıla göre daha iyi 

geçtiğini ve 2015 yılına göre yaklaşık yüzde 5 satış 

artışı yaşandığını bildirdi. 

2016 başında beklentilerinin daha yüksek olduğunu 

anlatan Tüzün, “İlk 3 ay içinde bir önceki yıla göre 

yüzde 20’lere varan artışları yakalamıştık satış 

olarak ama tabii sonra bu azalarak devam etti. 

Rakamlar tam olarak netleşmedi ama sanıyorum 

2016’yı, iç satışta 69 milyon ton, çimento ve klinker 

toplam ihracatında da 11 milyon ton civarında bir 

rakamla kapatacağız” dedi. 

80 Ülkeye İhracat Gerçekleştirildi 

Tüzün, iç satış büyüklüğünü 3 milyar dolar, ihracatı 

da 550 milyon dolar olarak tahmin ettiklerini 

belirterek, yaklaşık 80 ülkeye ihracat yapıldığını, en 

fazla ihracat yapılan ülkelerin sırasıyla Suriye, Libya, 

Batı Afrika ülkeleri ve ABD olduğunu söyledi. 

Lojistik maliyetlerin artmasına karşın dolar 

paritesinin ihracatı kolaylaştırdığını söyleyen Tüzün, 

“Avrupa’da bir kriz var, ayrıca İspanya, Portekiz 

gibi Akdeniz bandı üzerinde ihracat yapmaya 

çalışan ülkeler var. Lojistik anlamda bu ülkelere 

göre biraz daha dezavantajlı konumdayız. Ayrıca 

kullandığımız, kömür, fuel oil gibi yakıtların 

fiyatında artış var. Bu da doğal olarak üretim 

maliyetlerini etkiliyor. Dolar paritesinden 

dolayı ihracatta bir kolaylık da söz konusu. 

Bunların dengesine göre 2017’yi göreceğiz” 

değerlendirmesinde bulundu. 

2017 Beklentileri 

Bu yılın da 2016 kadar iyi veya onun eşdeğeri 

olacağını ön gördüklerini söyleyen Tüzün, “Daha 

iyi bir yıl beklentimiz vardı, fakat önümüzde 

bir referandum süreci var. Ondan sonra yeni bir 

döneme girilecek. Bunların hiçbiri belli değil. 

56

Ekonomide en kötü olan şey de belirsizlik. Bu 

nedenle yatırım planlarında piyasada genel olarak 

bir bekleme var. Devletin büyük projeleri, mega 

projeleri var. Bu çerçevede inşaat sektörünün 

mevcut durumunu devam ettireceğini, bunun 

eşdeğeri olarak da çimento sektörünün mevcut 

durumunu muhafaza edeceğini düşünüyoruz” 

dedi. 

Tüzün ayrıca Türkiye’nin, çimento üretiminde 

Avrupa’da birinci, dünyada ise ilk 5 ülke içinde yer 

aldığını, ihracatta da ilk 3 ülke içinde bulunduğunu 

da söyledi. 

57

AHMET KÜÇÜKÇALIK 

KİMYAGER 

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 

YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ 

kucukcalik@itu.edu.tr 

İLAÇ GELİŞTİRME İÇİN 

BİYOLOG ve KİMYAGERLER 

Biyologlar doğadan özütleyip elde ettikleri 

ve ardından ayırdıkları malzemeleri 

biyolojik kataliz olarak önemli sentezleri 

gerçekleştirmek üzere hazırlarlar. Hepimizin bildiği 

gibi katalizler kimyasal reaksiyonlar için hız arttırıcı 

görev üstlenirler tıpkı enzimler gibi. Öyle ki enzimler 

de vücut içindeki reaksiyon hızını arttırıcı işlev 

görür. 

Buradan asimetrik sentez kavramına yolculuk 

yapacağız. Nedir bu asimetrik sentez, neden 

asimetrik denir? Asimetrik sentez biyolojik katalizler 

kullanılarak sentezlenmesi zor olan kiral ara 

ürünlerin kolayca elde edilmesi ile yüksek üretkenlik, 

verimlilik ve kararlılığa sahip enzimleri üretmeyi 

amaçlar. 

İşte tam burada biyologlar devreye giriyor; istenen 

hızda kimyasal prosesler için uygun biyolojik 

katalizin üretilmesi. Kataliz teknolojileri o kadar 

ilerledi ki eskiden eldeki enzimlere göre sentezler 

planlanırdı, şimdi ise istenen sentezlere göre 

özel enzimler üretilmekte. Bunu da doğanın bize 

gösterdiği yoldan yapmak en hızlı, kolay ve akılcı 

yolu. Bitkilerden özütlenen enzimlerin biyolojik 

aktivitesi bazen tahminlerden çok daha iyi sonuç 

verebilir. Doğanın derdinden doğa anlar diyesim 

geliyor… 

Biyolojik aktiviteyi tanımlama ihtiyacı duydum, 

biyolojik aktivite bir molekülün insan vücuduna 

girdiğinde yaptığı etki ve işlev diyebiliriz. Aslında 

bu sadece insan da olmayabilir, herhangi bir canlı 

organizma içerisindeki aktiviteye ‘in vivo’, cansız bir 

doku veya hücre kültürü içerisindeki aktiviteye ise 

‘in vitro’ ölçüm demekteyiz. 

58

Peki kimyagerler bu işin neresinde duruyor? 

Öncelikle kimyagerlerin ilaç geliştirmede neler 

yapabileceği üzerinde duralım. Tabi burada sentetik 

organik kimya laboratuarına yolumuz düşüyor. 

• Bir kimyager bilinen bir yöntemden yola çıkarak 

bilinen bir molekülü sentezleyebilir. 

• Yeni bir metodoloji ve yöntem geliştirerek daha 

önceden yapılmamış sentezleri gerçekleştirebilir. 

• Doğal olan moleküllerden fazla miktarda 

gerektiğinde bunu bir kimyager organik sentez 

bilgisini kullanarak gerçekleştirebilir. 

• Doğal olmayan, doğada bulunmayan veya doğada 

henüz gözlemlenmemiş yeni molekül ve bileşikleri 

sentetik olarak laboratuarda sentezleyebilir. 

• Bir kimyager ilaç molekülünün yapısına göre ilacın 

hangi hedefe karşı aktivite göstereceği ve ne derecede 

tesir edeceğini kestirebilir. 

• Belirli bir hastalığın tedavisi için etkili olabilecek 

yapıda moleküller tasarlayarak ilaç Araştırma 

Geliştirmede önemli roller alabilir. 

• Bir kimyager ilacın vücutta emilimi, dağıtımı, 

parçalanması ve atılışı (farmakokinetik) süresince 

uğradığı kimyasal değişimleri ve ilacın dönüşeceği 

metabolitlerin neler olabileceğini kestirebilir. 

Kayıtlı ilaçların bilinen metabolitlerine drug bank 

uzantısından erişilebilir. 

Bununla birlikte ülkemizde ilaç firmaları jenerik 

ilaç üreticileri olduğu için kimyagerlerin değeri 

bilinmemekte ve sektördeki ihtiyaçlarına binaen 

istihdamları oldukça problemli olmakta. Daha 

kapsamlı bilgiler için “Yeni İlaç Etken Madde 

Geliştirmek mi Yoksa Jenerik Üretim mi” başlıklı 

yazımı okumanızı tavsiye ederim. 

Kaynaklar : 

* Detay için “İlaçların Yan Etkileri” yazımı inceleyebilirsiniz: http://web.itu.edu.tr/kucukcalik/ilaclarin_yan_ 

etkileri.pdf 

* https://www.drugbank.ca/ 

* http://web.itu.edu.tr/kucukcalik/jenerik_uretim.pdf 

59

Haber 

Yabancı 

MÜHENDİSLER BETON YAPILARIN 

GÜÇLENDİRİLMESİ İÇİN FİBERLE 

GÜÇLENDİRİLMİŞ POLİMER 

KULLANACAK 

Geçen yıl depremler sırasında çok sayıda yapı 

harap oldu. Bu yapıların yeniden inşası devam 

ediyor. Altyapıları / yapıları korumak, onarmak ve 

yeniden inşa etmek için pahalı süreç, sahiplerine ve 

müteahhitlerine, Fiber Reinforced Polymer (FRP’ler) 

kullanarak soruna daha etkin çözümler aramalarını 

sağlamıştır. Hafiflik, korozyona karşı direnç, kurulum 

kolaylığı ve dayanıklılık, mühendislik profesyonelleri 

arasında popülaritesinin arkasındaki başlıca 

nedenlerdir. 

Ana fiberin bir takviye elemanı olarak işlev gören 

cam matris içine gömülü çelik teller gibi epoksi lif 

gibi epoksi reçine gibi polimer matrisi aralarında 

bir bağlayıcı görevi görür. Betonarme yapılarda 

hızla çelik üzerinde tercih edilen malzeme haline 

geliyorlar. FRP malzemesi imalat ajansında 

prefabrik olarak imal edilebilmekte olup, burada 

uygulama yerinde çubuklar, çubuklar ve levhaların 

güçlendirilmesi için kullanılabilecek çeşitli form 

ve ebatlara dönüştürülebilmektedir; yerinde ise 

cam veya karbondan kuru kumaş karıştırılarak 

hazırlanmaktadır Beton altlığı hazırlamak için epoksi 

gibi reçinelerle bağlanır. Çok yönlü yapı ve köprüler, 

çok yönlülüğü ve daha iyi çalışma ortamı nedeniyle 

dünyanın son günlerinde FRP’yi kullanarak çok 

sayıda inşa ediliyor. Saha uygulaması, korozif ve 

soğuk iklim koşulları üzerinde çeşitli yapıları kapsar. 

Büyük rüzgar değirmenlerinin bıçağından ev 

kapılarına ve diğer ev yenileme elemanlarından, FRP 

çekiciliğini yayıyor. FRP kapılar son derece sağlam 

ve kırılması zor. Sertleştikten sonra, FRP yapısal 

bir sistemin ayrılmaz bir parçası olarak davranır. 

Genel olarak FRP’ler için kullanılan elyaf, karbon, 

cam ve aramittir. Nihai FRP ürününün özellikleri 

elyafın kalitesine, şekline, yönlendirilmesine, polimer 

matrisine yapışmasına ve üretim sürecine bağlıdır. 

En yaygın FRP sistemi karbon elyaf bazlıdır 

(CFRP). Matris sadece elyafları kaplamaz, çeşitli 

kazara mekanik aşınmalardan korur, aynı zamanda 

elyaflar arasındaki gerilimleri de aktarır. Termoset 

ve termoplastik, FRP kompozitler için yaygın 

olarak kullanılan iki polimer matris çeşididir. 

Termoset polimerleri termoplastiklerden daha fazla 

kullanılırIsıyla sertleşen polimerler, iyi bir lif çıkışı 

60

elde etmek için sıvı halde işlenir. Bazıları polyester, 

vinil esterler ve epoksitlerdir. Prefabrike FRP 

elemanları, genellikle CFRP çubuğunun yönlendirme 

bakımından düz ve hafif kavisli yüzeylerle sınırlı 

olduğu için serttir. Öte yandan, herhangi bir 

geometriye kolayca sığabilen ve hemen hemen her 

profil türüne sarılabilen rulolar üzerinde FRP fiber 

mevcuttur. 

Köprü tasarımı bağlamında, FRP, daha fazla sismik 

direnç ile arttırılmış mukavemet ile birlikte azaltılmış 

toplam ağırlık ile daha uzun desteksiz yayların arzu 

edildiği durumlarda kullanılır. Öte yandan, FRP 

takviyeli yapı, kolonların ve temellerin maliyetini 

düşürebilir ve muhtemelen daha ağır trafik 

yüklerindeki artan taleplerle başa çıkabilir. Yapıların 

çeşitli türlerdeki sismik yenileme çalışmaları 

başarıyla uygulanmıştır. Kiriş-kolon derzlerinden, 

kiriş / kolonlarda makaslama başarısızlığı, boyuna 

çelik çubukların kolonlarda bükülmesi, betonarme 

yapıların enerji tüketim özellikleri ve çeşitli 

sıcaklıklar ve sismik niteliklere ilişkin toplam 

performansı için uygulanabilir. 

Güçlendirici çubuklar, güvenli ve sağlam güvenilir 

yapı tasarımı ve yapımı alanlarında büyük ilgi 

gören başka bir üründür. FRP çubuklarının yüzeyi, 

spiral, düz ve deforme olmuş gibi çeşitli seçenekler 

olabilir. Bu çubukların beton ile birleşmesi, çeliğin 

bağına eşit ya da daha iyidir. Korozyona dayanıklı 

özellik, hem iç hem de dış cephelerde hemen hemen 

tüm olumlu çevresel koşullarda uygulanabilir hale 

getirmiştir. Yüzey hazırlığı, FRP ile önceden var olan 

beton arasındaki doğru bağ için bir zorunluluktur. 

FRP sisteminin uygulanmasından önce betonda 

mevcut bozulma ve korozyon giderilmelidir. Bunu 

gerçekleştirmedeki başarısızlık sonuçta betonun 

yapısının delaminasyonu nedeniyle FRP sistemini 

hasarlandıracaktır. Çelik betonarme betonda, çelik 

donatı korozyonunu önlemek için çatlak genişliğinin 

azaltılması şarttır. FRP betonarme maddeleri 

açısından FRP malzemelerinin korozyon direnci 

özelliği nedeniyle bu gerekli değildir. Bunu büyük 

ölçekte değerlendirirsek, uzun vadeli avantajlı 

davranışa sahip olur. 

Yapışkan, betona nüfuz etmek ve sistemin 

yapışmasını arttırmak için kullanılan bir astar 

da dahil olmak üzere FRP ile birlikte kullanılır. 

Epoksi gibi reçine, beton yapıdaki boşluğun 

doldurulmasında, FRP’nin kaplandığı bir yüzey elde 

etmek için kullanılır. Taşıma ve uygulama açısından, 

FRP çubukları geleneksel çelik çubuklara göre daha 

az emek ile yerlere aktarılabilir. FRP çubuğunun 

yapımı ve uygulaması geleneksel çelik takviye 

formatına benzer. FRP ağırlığının düşük olması 

nedeniyle, FRP kalıp dökümü, çelik takviyeden 

çok daha az zaman alır. Nepal’de kendi onarım ve 

güçlendirme yönergelerimize sahip olmadığımız 

için, FRP’nin uygulamaları ile ilgili çok az bilgi 

Hint Standart kodlarında listelenmiştir. Zarar gören 

yapılar teknik olarak düzenli ve doğru uygulanmaları 

ile denetlenirse, çok sayıda yapı ve altyapı daha iyi bir 

şekilde güçlendirilebilir. 

61

Yerli 

Haber 

KİMYA SEKTÖRÜNÜN YOKSULLUKLA 

MÜCADELESİ PROJESİ 

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamülleri 

İhracatçıları Birliği (İKMİB), sosyoekonomik 

açıdan dezavantajlı bireylerin mesleki eğitimlerini 

tamamlayarak kimya sektöründe istihdam 

edilmelerini hedefleyen “Kimya Sektörünün 

Yoksullukla Mücadelesi” projesini hayata geçirdi. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Avrupa Birliği 

ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığının yürüttüğü 

“Dezavantajlı Grupların Sosyal Entegrasyonu ve 

İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi Hibe 

Programı” kapsamında hayata geçirilen Kimya 

Sektörünün Yoksullukla Mücadelesi projesinin 

açılış toplantısına İKMİB Yönetim Kurulu Başkanı 

Murat Akyüz, İstanbul Vali Yardımcısı Ahmet 

Önal, Bağcılar Kaymakamı Orhan Çiftçi, Esenler 

Kaymakamı Hulusi Şahin ve Gaziosmanpaşa 

Belediye Başkan Yardımcısı Ahmet Berber katıldı. 

İKMİB, sosyoekonomik açıdan dezavantajlı 

bireylerin mesleki eğitimlerini tamamlayarak kimya 

sektöründe istihdam edilmelerini hedefleyen Kimya 

Sektörünün Yoksullukla Mücadelesi projesini hayata 

geçirdi. 

Toplantının açılış konuşmasını yapan İKMİB 

Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz, “Kimya 

sanayicileri olarak elimizi taşın altına koyuyor 

ve sosyoekonomik açıdan dezavantajlı bireylerin 

sektörümüzde istihdam edilmelerini sağlamak 

üzere harekete geçiyoruz.” dedi. 

Akyüz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 

Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı 

ve proje ortaklarının desteğiyle Kimya Sektörünün 

Yoksullukla Mücadelesi projesinin bu alanda örnek 

bir model haline geleceğine ve ilerleyen yıllarda etki 

alanını daha da genişleteceğine inandıklarını söyledi. 

Akyüz, toplam bütçesi 1 milyon 100 bin lira olan 

proje kapsamında yapılan çalışmalar hakkında 

şunları söyledi: 

“Hazırlık çalışmalarını tamamladığımız proje 

kapsamında sektör firmalarımızla görüşmeler 

gerçekleştireceğimiz İK İhtiyaç Analizine 

başladık. Analizden çıkacak veriler doğrultusunda 

sosyoekonomik bakımdan dezavantajlı 100 

kişiye mesleki eğitim verilerek sertifika almaları 

sağlanacak. Ayrıca İnsan Kaynakları Portalı 

62

oluşturularak iş gücü piyasasına girişleri 

kolaylaştırılacak. Güçlü bir Türkiye için kendi 

ayakları üstünde durabilen güçlü kadınlara 

ihtiyacımız var. Bu doğrultuda projemizden 

yararlanacak 100 kişiden en az 25’i kadın olacak. 

Proje ile dezavantajlı grupların yaşadığı zorluklar, 

sosyal dışlanma gibi konularda farkındalık 

yaratmaya yönelik çalışmalar da gerçekleştireceğiz. 

Kimya sektöründe faaliyet gösteren 100 firmamızı 

ziyaret ederek konu hakkında bilgiler vereceğiz. 

Hazırlanacak kamu spotu ve farklı konularda 

yapılacak atölye çalışmaları ile kamuoyunda 

farkındalığın artırılmasını da hedefliyoruz.” 

İstanbul Vali Yardımcısı Ahmet Önal da projeyi ilk 

duyduğunda sevindiğini belirterek “Çünkü proje 

sadece Türkiye’de değil bir çok dünya ülkesinin en 

önemli sorunlarından biri olan işşizlik sorununa 

parmak basıyor.” diye konuştu. 

63

KADİR EROL 

KİMYAGER 

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ 

HİTİT ÜNİVERSİTESİ 

(Yrd. Doç. Dr. ) 

kadirerol86@gmail.com 

BERAY EROL 

KİMYAGER 

HİTİT ÜNİVERSİTESİ 

YÜKSEK LİSANS 

ÖĞRENCİSİ 

bulter12beray@hotmail.com.tr 

BİR KİMYAGERİN TEHLİKELİ 

MADDE GÜVENLİK DANIŞMANI 

(TMGD) OLMASI İÇİN 

HAKLI SEBEPLERİ NELERDİR? 

TMGD Nedir? 

30 tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı 

Haziran 2015 tarihi itibariyle, yazılı ve 

görsel medyada sıklıkla telafuz edilen 

(TMGD) kavramının tarihi, yaklaşık 60 yıl öncesine 

dayanmaktadır. Tehlikeli Malların Karayolu 

ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa 

Anlaşması (ADR), Birleşmiş Milletler Komisyonu 

himayesinde, 30 Eylül 1957 tarihinde Cenevre’de 

hazırlanmış, bundan 11 yıl sonra yani 1968 yılında 

ise yürürlüğe girmiştir. Günümüz itibariyle, 

Türkiye’nin de içinde bulunduğu toplam 46 ülke 

tarafından uygulanmaktadır. ADR, yalnızca karayolu 

taşımacılığını ilgilendiren bir düzenleme olmayıp, 

tehlikeli maddenin bir noktadan diğer noktaya 

ulaşmasında rol alan tüm firmaları, yükümlülük 

altına alan bir uygulamadır. 

Ülkemiz ADR Anlaşmasını 2010 yılında 

imzalamıştır. ulusal mevzuat olarak anlaşma 

koşulları 01.01.2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 

Ayrıca yine ADR kapsamında hazırlanan, “Tehlikeli 

Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ” 

22.05.2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmi Gazete’de 

yayımlanmıştır. 1 Temmuz 2015 itibari ile de tehlikeli 

madde ile çalışan ya da başka bir deyişle Tehlikeli 

Madde Taşımacılığı ile ilgili gönderen, paketleyen, 

dolduran, taşımacı vs. faaliyetleri gerçekleştiren 

işletmelerin tehlikeli madde güvenlik danışmanı 

(TMGD) istihdam etmesi veya tehlikeli madde 

güvenlik danışmanından hizmet alması zorunludur. 

64

Yalnız piyasadaki TMGD sayısı az olduğu 

için akaryakıt ve LPG istasyonlarında TMGD 

bulundurma zorunluluğu, 2018 yılına ertelenmiştir. 

2018 yılında Türkiye piyasasının TMGD ihtiyacının 

18 bin kişi olacağı tahmin edilmektedir. 

Nasıl Tehlikeli Madde Güvenlik 

Danışmanı Olunur? 

TMGD olmak isteyenlerin lisans mezunu olmaları 

ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 

(UDHB) tarafından yetkilendirilen bir kurumdan 49 

saatlik eğitim alarak sonrasında bakanlığın yapacağı 

sınavda başarılı olmaları gerekmektedir. Yapılacak 

sınavda 40 soru sorulmakta ve en az 70 puan 

alınması gerekmektedir. Yanlış cevap doğru cevabı 

götürmediği için adaylara 28 doğru cevap yeterli 

olmaktadır. Sınav süresi ise 210 dak.’dır. 

Bir kimyager neden TMGD 

olmalı? 

TMGD eğitiminin içeriği incelendiğinde eğitimin en 

çok kimyagerlere hitap ettiği görülmektedir. Tehlikeli 

madde denildiğinde akla gelen şeyler patlayıcı, 

zehirli, radyoaktif vs. sınıfına giren maddelerdir. 

Kimya ile ilgili bireylerin bu sınıftaki maddeler 

hakkında bilgi sahibi olması doğal ve beklenen 

bir durumdur. Bu husus eğitimde anlatılanları 

daha iyi anlama ve dolayısıyla da sınavda başarılı 

olma ihtimalini kimya sektörü dışındaki adaylara 

göre arttırmakla beraber kimyagerler açısından 

yeni bir gelir kapısının açılmasını da beraberinde 

getirmektedir. Özellikle de TMGD sertifikasına sahip 

bir kişinin 5 farklı firmada görev yapabilecek olması 

kişi açısından önemli bir avantaj teşkil etmektedir. 

Tüm bu sebepler TMGD mesleğini kimyagerler 

açısından cazip kılmaktadır. 

Kaynaklar : 

http://www.kimyasalgelismeler.com/kimya-kutuphanesi/kimya-meslekleri/tehlikeli-madde-guvenlikdanismanligi-tmgd.html 

65

Haber 

Yabancı 

GÜNEŞ ENERJİSİNİ KULLANARAK 

ÇOK YÜKSEK VERİMLE ÇALIŞAN BİR 

SU ARITICISI GELİŞTİRDİLER! 

Bear Grylls’tan ilham alan akademisyenler, güneş 

enerjisini kullanarak çok yüksek verimle çalışan bir 

su arıtıcısı geliştirdiler! 

Bear Grylls’ın plastik ve güneş ışığının biraz daha 

fazlası ile kirli suyu içme suyuna dönüştürdüğünü 

görmüştük. Akademisyenler, tuzlu ve kirli suyun 

kişisel kullanım için içilebilir suya dönüştürülmesi 

amacıyla son derece verimli ve ucuz bir yol yaratmak 

için üçüncü bir eleman olarak karbona daldırılmış 

kağıdı sisteme eklediler. Sistem, özellikle doğal 

afetlerden etkilenen bölgeler ve gelişmekte olan 

bölgelerde küresel içme suyu sıkıntısını gidermeye 

yardımcı olabilir. 

Özellikle gelişmekte olan ve doğal afetlerden 

etkilenen bölgelerde küresel içme suyu sıkıntısına 

yardımcı olabilecek bu fikir, online olarak 30 Ocak 

2017 günü Global Challenges dergisinde yayımlanan 

bir çalışmada açıklanmıştır. 

Araştırmaya önderlik eden Buffalo Üniversitesi 

Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi’nde 

elektrik mühendisliği olan Doçent Qiaoqiang Gan, 

PhD, “Son derece düşük maliyetli malzemeler 

kullanarak, buharlaşma sırasında güneş enerjisini 

neredeyse maksimum düzeyde kullanan bir sistem 

yaratmayı başardık. Aynı zamanda bu süreçte 

oluşan ısı kaybını da en aza indirdik” dedi. 

Araştırma ekibinin diğer üyeleri de; UB’nin 

Kimya Bölümü’nden, Çin’deki Fudan Üniversitesi, 

Wisconsin-Madison Üniversitesi ve UB’nin Malzeme 

Bilişiminde New York Eyalet Mükemmellik Merkezi 

ve UB’nin RENEW Enstitüsü(karmaşık çevre 

sorunlarını çözmeye adanmış disiplinler arası bir 

enstitü) üyesi Gan’ın laboratuvarı. 

Güneş enerjili buhar jeneratörü 

Ekip, araştırmayı yürütmek için güneş enerjisi ile 

çalışan küçük ölçekli bir su damıtma cihazı yaptı. 

“Güneş Buhar Jeneratörü” olarak adlandırılan bu 

cihaz, güneş ışığından elde edilen ısıyı kullanarak 

66

suyu temizler veya tuzundan arındırır. Burada işler 

şu şekilde yürümektedir: Güneş suyu buharlaştırır. 

Sıvı gaz haline geçerken bu işlem sırasında tuz, 

bakteri veya diğer istenmeyen maddeler geride kalır. 

Daha sonra su buharı soğur ve tekrar sıvı faza geçer, 

tuz veya kirleticiler olmaksızın ayrı bir kapta toplanır. 

UB’nin doktora adayı ve araştırmanın önde gelen 

yazarlarından Haomin Song, “içme suyu yetersizliği 

sıkıntısı çeken insanlar yıllardır güneş enerjili 

su damıtma cihazlarını kullandılar, ancak bu 

cihazlar oldukça verimsizdi.” diyor. “Örneğin, 

birçok cihaz buharlaşma işlemi sırasında sıvı 

yığınının ısıtılması nedeniyle değerli ısı enerjisini 

kaybetmektedir. Ayrıca güneş ışığını konsantre 

etme işlemi için aynalar ve mercekler gibi optik 

konsantratörleri içeren sistemler de pahalıdır.” 

şeklinde ekliyor. 

UB önderliğindeki araştırma ekibi, yaklaşık mini 

bir buzdolabı ebatlarında olan bir güneş enerjili su 

damıtma cihazı tasarlayarak mevcut sorunları ele 

aldılar. Bu cihaz, genleşmiş polistiren köpükten (ısı 

yalıtım malzemesi olarak kullanılan yaygın bir plastik 

ve gerekirse bir flotasyon cihazı) ve karbon siyahı 

ile kaplanmış gözenekli kağıttan imal edilmiştir. Bir 

peçete gibi kağıt suyu absorplar, karbon siyahı da 

güneş ışığını emer ve güneş enerjisini buharlaşma 

sırasında kullanılacak olan ısı enerjisine dönüştürür. 

satın alınması durumunda düşebilir. (Aksine, optik 

konsantratörleri kullanan sistemler metrekare 

başına 200 $ ‘dan fazla perakende satış yapabilirler.) 

Ticarileştirildiğinde cihazın perakende fiyatı, Dünya 

Ekonomik Forumuna göre 2010 ve 2030 yılları 

arasındaki dünya çapında 26 trilyon dolar olarak 

öngörülen su alt yapı tesislerinin yenilenmesi için 

gerekli fon açığını da nihai olarak azaltabilir. 

UB’nin misafir öğretim üyesi, Fudan Üniversitesi’nde 

doktora adayı ve araştırmanın ortak yazarlarından 

biri olan Zhejun Liu “Geliştirmekte olduğumuz 

güneş enerjili su damıtma cihazı, küçük 

topluluklardaki insanlar için kendi evlerinin 

çatısındaki güneş panelleri vasıtasıyla ürettikleri 

enerji ile kendi içme sularını yaratmalarına izin 

verecek şekilde ideal olacaktır.” dedi. 

Araştırma kısmen ABD Ulusal Bilim Vakfı, Çin 

Ulusal Bilim Vakfı ve Çin Burs Konseyi tarafından 

finanse edildi. 

Güneş enerjili su damıtma cihazı su yüzeyini 

kaplayarak çok verimli bir şekilde suyu buharlaştırır. 

Örneğin, buharlaşma işlemi sırasında mevcut 

enerjinin sadece yüzde 12’si kaybolmakta ve 

araştırma ekibi bu oranın daha önce görülmemiş 

bir oran olduğunu düşünmektedir. Cihazın 44 ˚C’de 

buharlaşan yalnızca yüzey suyunu dönüştürmesi 

nedeniyle bir dereceye kadar başarı sağlanması olası 

gözükmektedir. 

Verimli ve ucuz 

Araştırmacılar, test sonuçlarına dayanarak günde 

3-10 litre su üretebildiklerinden gün içinde 1-5 litre 

su üreten benzer boyuttaki ticari güneş enerjili su 

damıtma cihazlarına göre bu konu üzerinde bir 

gelişme olduğuna inanmaktadırlar. 

Yeni güneş enerjili su damıtma cihazının 

malzemeleri, metrekare başına kabaca 1.60 $’a mal 

olmaktadır ki bu rakam malzemelerin toplu olarak 

67

Yerli 

Haber 

DOPAMİN DÜZEYİ ARTTIRILARAK 

AŞKIN ÖMRÜ UZATILABİLİR 

Biyokimya Uz. Dr. Servet Külahçıoğlu, aşıkken 

salınan biyokimyasal maddelerin aşkın oluşumunda 

ve devamında etkili olduğunu belirterek, dopamin 

düzeyi arttırılarak aşkın ömrünün uzatılabileceğini 

kaydetti. 

Memorial Diyarbakır Hastanesi Biyokimya 

Bölümü’nden Uz. Dr. Servet Külahçıoğlu, 14 Şubat 

Sevgililer Günü nedeniyle aşkın kimyasal yönü 

ve hormonlara ilişkin açıklamalarda bulundu. 

Aşkın vücutta bir dizi biyokimyasal olayı harekete 

geçiren karmaşık bir duygu hali olduğunu belirten 

Külahçıoğlu, “Aşık iken salınan biyokimyasal 

maddeler aşkın oluşumunda ve devamında 

etkilidir. Aşk her daim çok sayıda bilimsel 

araştırmanın konusu olmuş ve aşk için çok sayıda 

bilim insanı çeşitli tanımlamalar yapmıştır. Freud 

aşkı yüceltilmiş cinsellik olarak tanımlamıştır. 

Amerikalı psikolog Doroty Tennov ise kadınca 

bir bakış açısı ile aşkı normal insanlarda bilişsel 

etkinliği devre dışı bırakan sevilen kişiye yönelik 

bedenin verdiği duyarlı tepki olarak tanımlamıştır 

ve bana göre beynin vücuda bir oyunu olan aşkın 

en güzel tanımı budur. Evrimsel bakış açısıyla 

ise aşk insanların başarılı üremelerini sağlayan 

bir uyum mekanizması olarak tanımlanmıştır. 

Helen Fisher ise aşkın oluşumunu cinsel dürtü 

oluşumuna, cinsel dürtü oluşumunu ise bir 

erkeklik hormonu olan testosterona bağlamıştır. 

Tüm bu tanımlamaların birleşimi aşkın aşırı ilgi, 

aşırı sorumluluk ve bağlanma hali olduğudur” 

dedi. 

Aşk ile hormonlar arasındaki ilişkiye de değinen 

Külahçıoğlu, “Peki hormon nedir, hangileri aşk 

sırasında artar ve bizim zavallı vücudumuza 

nasıl hükmeder? Hormonlar vücudumuzda 

haberleşmeyi düzenleyen kimyasal maddelerdir. 

Bu maddelerin salınımı beyinde bulunan 

hipotalamus-hipofiz sistemi ile kontrol edilir. 

68

Hormonlar vücudun dengesini, büyüyüp 

gelişmesini, üreme ile ilgili olayları, ruhsal 

durumumuzu düzenler. Dolayısı ile aşıkken bizi 

yöneten sistem beynimizde bulunan hipotalamohipofizer 

merkezdir. Aşık olmamıza ve aşkın 

sürdürülmesine ve sonrasında yerini sevgi ve 

bağlılığa bırakmasına, sadakat veya sadakatsizliğe 

salınan bu hormonlar etkilidir. Söz konusu 

hormonlar; dopamin, serotonin, oksitosin, 

melatonin, adrenalin, noradrenalin ,testosteron 

ve diğer cinsiyet hormonlarıdır. Dopamin, 

kendimizi iyi hissetmemizi, coşkulanmamızı 

sağlayan bir kimyasal maddedir. Dopamin ne 

kadar çok artarsa kişi o kadar ağır aşk belirtileri 

gösterir. Fazla salınan dopamin nedeniyle kişi 

daha hareketli, daha dağınık olur, konsantrasyonu 

bozulur. Dopamin düzeyi tutku ve sadakat ile 

de ilgilidir. Serotonin mutluluk hormonu olarak 

bilinir. Serotonin yükseldiğinde kişinin ruhsal 

durumu düzelir, enerjisi artar, keyifli olur. Bu 

etkilerinden ötürü depresyon ve başka diğer 

psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan 

ilaçlar serotonin düzeyini yükselterek etki 

gösterirler. Yani aşık olmak bizi depresyondan 

korur. Adrenalin ve noradrenalin aşkın en yoğun 

olduğu dönemde fazla salınır” diye konuştu. 

Ayakların yerden kesilmesi duygusunu bu 

hormonların yaşattığına dikkat çeken Külahçıoğlu, 

şunları kaydetti. 

“Aşık olan kişide kalbin hızlı çarpmasına, ellerin 

terlemesine, kan basıncının yükselmesine, 

heyecanlı ruh haline sebep olurlar. Oksitosin 

ise şefkat hormonu olarak bilinir. Bu hormon 

kadın olmanın, anne olmanın temel maddesi 

gibidir. Kadının cinsellik sırasına zevk almasını, 

doğumun başlamasını, emzirme sırasında 

göğüslerden süt gelmesini bu hormon sağlar. 

Çocuk annesinin memesini emdikçe bu hormon 

artar ve anne ile bebeğin birbirine bağlanmasını 

sağlar, sevgiyi arttırır. Aşık olunca da oksitosin 

salınımı artar ve benzer etki ile aşık olunan 

kişiye karşı şefkatli ve bağlı olunmasını sağlar. 

Aşkın en parlak döneminde salınımı artan 

adrenalin ve dopamin zaman içerisinde azalır, 

normal düzeye iner ve yerini oksitosine yani 

sevgi ve şefkat duygusu oluşturucusuna bırakır. 

Aşkın ömrü ile ilgili varsayımlar bu durum ile 

açıklanabilir. Testosteron, östrojen, progestoron 

ise seks hormonlarıdır. Testosteron kadınlarda 

az erkeklerde ise çok miktarda bulunur. Her 

iki cinste de testosteron düzeyinin artması 

kişilerin karşı cinse yönelmelerine neden olur. 

Testosteron hormonunun yüksek olması erkek 

cinsi davranış modeline ve çok eşliliğe sebep 

olur. Melatonin yine aşık insanların kanında 

artmış olduğu gösterilen başka bir maddedir. Bu 

madde karanlık odada uyurken salınımı artan 

bir hormondur ve kişinin bağışıklık sistemini 

güçlendirerek kişiyi hastalıklara karşı korur. Zaten 

bu özelliği nedeniyle kanser, stres, uykusuzluk 

gibi hastalıkların tedavisi için kullanılmaktadır. 

Aşıkken daha az hastalanmamızın aşk acısı 

çekerken devamlı hasta olmamızın sebebi bu olsa 

gerek. Aşık olmamıza ve bunun devamına yol açan 

bu maddeler ile ilgili çalışmalar arttıkça dışarıdan 

bu maddeleri vererek kişinin aşık olmasını 

sağlayabilir miyiz ya da aşk acısı bu hormonların 

düzeyini azaltan ilaçlar ile önlenebilir mi soruları 

kafaları kurcalar olmuş ve yeni çalışmalara yön 

vermiştir. Özellikle psikiyatristler tarafından 

aşık olma hali kimi hastalıklara benzetilmiş ve 

tedavi edilip edilmeyeceği araştırılır olmuştur. 

Belki dopamin düzeyini arttırarak aşkın ömrünü 

uzatabilir ya da oksitosin vererek kişinin 

bağlılığını arttırabiliriz.” 

69

HATİLE MOUMİNTSA 

KİMYA 

YANYA ÜNİVERSİTESİ 

MEZUN 

hatile_m@hotmail.com 

İNSANLIK İÇİN BİR ÖLÜM 

TEHLİKESİ DAHA 

ALÜMİNYUM 

Etrafımız plastik ve değişime uğramış 

eşyalarla doludur. Sanki etrafımız sarılmış 

onlardan kaçamıyoruz. Çünkü onları öyle 

bir sunuyorlarki bizlere normalmiş gibi geliyor. 

Acaba düşünüp yavaş yavaş klasik cam ve paslanmaz 

eşyalara gerimi dönsek? Değerli okuyucularımız bu 

ay sizlere alüminyumdan bahsedeceğim. 

Alüminyum simgesi Al. Gümüş renkte sünek bir 

metaldir. Atom numarası 13 tür. Doğada genellikle 

boksit cevheri halinde bulunur ve oksidasyona karşı 

üstün direnci ile tanınır. Bu direncin temelinde 

pasivasyon özelliği yatar. Alüminyumdan üretilmiş 

yapısal bileşenler uzay ve havacılık sanayii için 

vazgeçilmezdir. 

Uçaklardan mutfak gereçlerine kadar birçok yerde 

kullanılan ve hafif bir metal olan alüminyum uzun 

zamandır hayatımızın bir parçası. Bu metalin 

faydaları milyonlarca kişinin hayatını kolaylaştırdı. 

Özellikleri 

kadardır. Kolaylıkla dövülebilir, makinede işlenebilir 

ve dökülebilir. 

Her ne kadar hayatımızı kolaylaştırmış olsada 

kaplar ve kozmetikte kullanımı hakkında aynısı 

söyleyemem. 

Alüminyum Kaplar ve Zararları 

Alüminyum malzemeden üretilen malzemeler 

piyasada çok fazla yer alıyor. Bu kaplar insan 

sağlığı açısından son derece tehlikelidir. İnsanlar 

evlerindeki alüminyum eşyaları kullanmamalıdır 

ve bu maddeden olabildiğince uzak kalmalıdır. 

Alüminyum maddesi adeta besinlerin yapısına 

işleyerek vücuda ve organlara ciddi derecede zarar 

verir. Alüminyum kapların zararları ısı gördükçe 

içerisindeki maddeler erime gösterince daha da 

tehlikeli bir hale geleceklerdir. Bu nedenle de kaplar 

sıcak yerlerde tutulmamalıdır. 

Alüminyum,yumuşak ve hafif bir metal olup mat 

gümüşümsü renktedir. Bu renk, havaya maruz 

kaldığında üzerinde oluşan ince oksit tabakasından 

ileri gelir. Alüminyum, zehirleyici ve manyetik 

değildir. Kıvılcım çıkarmaz. Saf alüminyumun 

çekme dayanımı yaklaşık 49 megapascal (MPa) iken 

alaşımlandırıldığında bu değer 700 MPa'a çıkar. 

Yoğunluğu, çeliğin veya bakırın yaklaşık üçte biri 

70

Alüminyum ve Yiyecekler 

Alüminyum ayrıca bazı yiyeceklerde bulunmaktadır. 

Bunlar E173, E523, E541 şeklinde yer almaktadır. 

Bunlardan bazıları: 

Un ve hazır keklerde 

Kabartma tozlarında 

Bazı çocuk mamalarında 

Ve sigarada bulunmaktadır. 

Alüminyumda Sağlık ve 

Kozmetik 

Bazı güneş kremlerinde, ağız temizleyicilerinde ve 

deodorantlarda olduğunu tespit edilmiştir. Bilhassa 

deodorant kullanımının meme kanserine yol açtığını 

ve ne kadar zararlı olduğunu görmüşüzdür. 

Bulundugu bazı kozmetik ve sağlık alanları: 

Ruj 

Maskara 

Hemoroid aşıları 

Deodorantlar 

71

Toparlayacak olursak alüminyum hayatımızın her 

alanında vardır. Kolaylaştırdığı kadar zararlarıda 

bulunmaktadır. 

Kısaca anlatacak olursak: 

1. Alüminyum folyonun zararları: Alüminyum 

folyo içerisinde bekleyen besinler maddenin metal 

içeriklerini alır ve doğrudan insan vücuduna zarar 

verir. 

2. Beyin fonksiyonlarını bile etkileyecek kadar 

kimyasallar içerir. Alzheimer hastalığına neden olan 

etkilerden birisidir. Direkt etki göstermediği için 

insanlar zararlarını gözle göremezler. 

3. Vücut için çok gerekli olan vitamin, mineral, 

protein ve kalsiyum gibi yapı taşlarının yeteri kadar 

emilmesine de engel oluyor. 

4. Beyin hücrelerinin hasar almasına da neden 

olmuştur. 

5. Yiyeceklerin ağız yolu ile alınmasından dolayı 

başta gırtlak kısmı olmak üzere, akciğer, bağırsak ve 

mide rahatsızlıklarına da davetiye çıkarıyor. 

6. Çeşitli kanser oluşumlarında da baş rolü oynadığı 

gözlenmiştir. 

7. Alerjik bazı reaksiyonlara da neden olabilir. 

8. Baş ağrıları 

9. Miğde arıları 

10. Çocuklarda öğrenme bozuklukları 

11. Kabızlık 

12. Cilt hastalıkları 

Olabildiğince kendilerimizi korumalıyız. Çünkü 

gördüğünüz gibi bir çok zararı olmasına rağmen hiç 

bir fabrika aldırmıyor ve üretime devam etmektedir. 

Alüminyum yerine cam, bakır, kum veya paslanmaz 

eşyaları kullanmalıyız. Bir yiyecek alırken 

içindekilerini iyice kontrol etmeliyiz. Kozmetik 

alanından herhangi bir şey seçerken ve bilhassa 

deodorantların alüminyum olmayanlarından 

almalıyız. 

Kaynaklar : 

https://tr.wikipedia.org/wiki/Al%C3%BCminyum 

72

Haber 

Yabancı 

BİLİM İNSANLARI, İLK KEZ 

“İMKANSIZ MOLEKÜL” OLARAK 

BİLİNEN ‘TRIANGULENE 

MOLEKÜLÜNÜ’ 

LABORATUVARDA ÜRETTİ 

Araştırmacılar, ilk defa, fizikçilerin yaklaşık 70 

yıldır peşinden koştuğu, triangulene adı verilen 

garip ve dengesiz özellikli üçgen biçimli bir molekül 

sentezledi. 

Triangulene, grafene benzemektedir çünkü sadece 

bir atom kalınlığındadır. Fakat karbon atomu 

levhası yerine tirangulene bir üçgen oluşturmak için 

kenarları boyunca birleştirilen altı altıgen karbon 

molekülünden oluşur ki alışılmamış bir düzenlemeye 

sahip, iki eşleşmeyen serbest nitelikteki elektronun 

dengeli bir bağ oluşturamaması nedeniyle kimse 

geleneksel kimya yoluyla bugüne kadar bu molekülü 

sentezleyememişti. 

Business Insider’da yer alan habere göre yaratılması 

zor bu molekül, IBM’den bir araştırmacı ekibi 

tarafından iğne benzeri bir mikroskop ucu 

kullanılarak tekil atomların istenilen formatta 

manipüle edilmesiyle oluşturuldu. 

Araştırmacılar, geleneksel olarak üretmesi mümkün 

olmayan kararsız molekülleri sentezleyebildikleri 

ilk molekül Triangulene değil ancak triangulene, 

yalnızca benzersiz yapısıyla değil aynı zamanda 

elektronik ve kuantum bilgisayarlarda yararlı 

özelliklere sahip olması ile çok özel bir konuma 

sahip. 

67 Yıla Uzanan Keşif 

Triangulene ilk kez 1950 yılında Çek bilim insanı 

Erich Clar tarafından öngörüldü. Clar, en azından 

teorik olarak üçgen şeklindeki hidrokarbonun altı 

dairesel benzen molekülünden yapılabilirliğini 

hesapladı ki bu moleküller eşit sayıda atom ve 

elektrona sahipti ancak yapısından kaynaklı iki 

eşleşmemiş elektron açığa çıkartıyordu. 

Nature dergisinden Philip Ball’a konuşan İsviçre’deki 

IBM laboratuarından baş araştırmacı Leo Gross, 

“Triangulene , kimyagerlerin çok uğraştıkları ve 

başaramadığı bir molekül ve şu an yapısı hazır.” 

diyor. 

73

Clar denedi ve laboratuarda tirangulen yapmakta 

başarısız oldu. Bu inanılmaz derecede zor bir görevdi, 

çünkü eşleşmeyen bu iki elektron, eşleşmemiş halde 

kalmaktan hoşlanmıyordu, bu nedenle çevresindeki 

herhangi bir şeye tepki veriyordu. 

Bilim insanlarının odaklandığı geleneksel sentez 

teknikleri , daha büyük yapılar oluşturmak bir araya 

getiren molekülleri irdeler. Ancak neredeyse 70 yıldır 

araştırmacılar bu şekilde triangulan oluşturmak için 

uğraşıyorlar. 

Araştırmacılardan Niko Pavlicek, “Sentez 

oluşturduğunuz anda, oksitlenecektir de.” diyor. 

IBM ekibi bunu farklı bir teknik kullanarak çözdü, 

bir molekülden molekül yapısı oluşturmak yerine, 

önce daha büyük bir öncü yapı oluşturdu ve sonra 

onu aşağı doğru kırdı. 

Öncü yapı, dengeli olabilmesi için birkaç ekstra 

hidrojen atomuna sahipti. Bu hidrojen atomları, bir 

elektron demeti kullanılarak patlatıldı ve kararsız 

triangulen molekülü bırakıldı. 

görüntüleyebildiler. 

IBM araştırmasına dahil olmayan ancak daha önce 

triangulen sentezi üzerine çalışan ve Nature dergisine 

konuşan diğer araştırmacı olan Japonya’daki Osaka 

City Üniversitesi’nden Takeji Takui “Bildiğim 

kadarıyla değiştirilmemiş triangulen’in ilk kez 

sentezlenmesi.” 

Beklenmeyen Özellikler 

Yeni malzemebazı benzersiz ve beklenmedik 

özellikler taşıyor. Tahmin edilebileceği gibi, Ekip, – 

triangulen molekülündeki iki elektronun molekül 

seviyesinde manyetik hale getirdiği ve kuantum 

bilgisayarlar hatta dönüz bazlı elektronik cihazlar 

üretmek için kullanışlı olma anlamına da gelen – iki 

eşleşmeyen serbest elektronun kararlı bir dönüşe 

sahip olduğunu gösterdi. 

Yapıyı bir taramalı sondalı mikroskopi kullanarak 

74

Ancak ekip aynı zamanda, bir deney süresince 

dört güne kadar bakır yüzeyinde kararlı kaldığını 

gördüler. Triangulen metalle reaksiyona girebileceği 

tahmin edilmişti ancak ve ekip bunun neden 

olmadığını anlamaya çalıştı. 

Nature News’e konuşan Gross “Bakırda triangulen 

için hiçbir bağ oluşmadığına şaşırdık.” diyor: 

“Bunun nedeni, tirangulenenin pi-radikal olması 

ve bunun eşleşmeyen serbest elektronların 

delokalize olmasını anlamına geldiğini 

düşünüyoruz.” 

Triangulene hakkında öğrenilmesi gereken çok şey 

var ve bağımsız denetçilerle IBM araştırmacılarının 

yarattığı şeyin başarılması çok zor olan gerçekten 

üçgen şekilli molekül olup olmadığının 

doğrulanması gerekiyor. Yine de bu ilerleme diğer 

bilim ekiplerinin de bu keşifin açtığı yolda keşfi 

derinleştirme şansını arttırıyor. 

75

Yerli 

Haber 

TÜRKİYE’DE KAYA GAZI ADI 

ALTINDA DÜNYADA NADİR 

BULUNAN HELYUM-3 MÜ 

TOPLANIYOR? 

Kaya gazı ile ilgili bir iddia gündeme bomba gibi 

düştü. Türkiye’de kaya gazı adı altında dünyada nadir 

bulunan helyum-3 mü toplanıyor? 

40 ton helyum-3’ten ABD’nin bir yıllık elektrik 

ihtiyacını karşılayabilecek bir enerji ortaya çıkıyor. 

Helyum-3, ABD’nin uzay çalışmalarında en çok takip 

ettiği gazların başında geliyor. Türkiye’de helyum-3 

ile ilgili test laboratuvarlarının ve ruhsat tarifinin 

bile bulunmaması kaya gazı ile ilgili iddiaları daha 

vahim bir hale getiriyor. Bilindiği üzere 2012 yılında 

Diyarbakır-Silvan’da 4 bin metre derinliğinde 

kuyular açılarak kaya gazı aranmıştı. Ve bu sondaj 

aramalarının masraflarının tamamı Shell tarafından 

karşılanmıştı. 

ABD’nin Kaya Gazı İlgisi 

İsminin açıklanmasını istemeyen önemli bir enerji 

uzmanı, kaya gazı ile ilgili bomba bir iddiayı 

gündeme taşıdı. Kaya gazının boşluklarda sıkışan 

gaz olduğunu ve maliyet hesabına bakıldığında 

doğalgazla rekabet etmesinin mümkün olmadığına 

dikkat çeken enerji uzmanı, “Durum ortada iken 

ABD neden kaya gazı ile bu kadar ilgileniyor?” 

diye sordu. 

“Kaya gazının sıkışmış alanlarda birikmiş bir 

gaz olduğu belli. Miktarının da yüksek olması 

mümkün değil. Kaya gazı denmiş olması, 

doğalgazın kayaların arasında sıkışması, 

kaçamaması demektir. Yaygın bir havza 

oluşturamaması demektir. Sadece küçük 

miktarlarda farklı farklı birden çok yerde 

oluşabiliyor” şeklinde konuşan enerji uzmanı, 

büyük bir havzada bulunan doğalgazın maliyeti ile 

kayaların içine sıkışmış kaya gazının maliyetinin 

aynı olamayacağının altını çizdi. Enerji uzmanı, 

“O zaman geriye tek bir şey kalıyor. Helyum-3’ün 

kaya gazından daha fazla bulunma ihtimali var. 

Bunu da bilimsel olarak kimse ortaya koymuyor. 

76

Israrla koymuyorlar” dedi. 

Helyumun her gaz ortamında, petrol türevlerinin 

bulunduğu ortamlarda bulunan bir gaz olduğunu 

anımsatan enerji uzmanı, kaya gazı aramalarında da 

helyum-3’ün aranma ihtimalinin yüksek olduğunu 

vurguladı. 

Bütün Masrafları Shell 

Karşılamıştı 

Bilindiği üzere Türkiye Petrolleri A.O (TPAO), Shell 

ile birlikte 2012 yılında Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde 

kaya gazı araştırmasına başlamıştı. Bu bölgede 4 bin 

metre derinliğinde kuyu açılmıştı. Ve TPAO’nun 

Shell ile yaptığı anlaşma gereği sondaj masraflarının 

tamamının Shell tarafından karşılanacağı 

açıklanmıştı. Enerji uzmanının kaya gazı ile ilgili 

gündeme getirdiği iddialar, 2012 yılında Diyarbakır- 

Silvan’da açılan kaya gazı sondaj kuyularının 

sorgulanmasına neden oldu. 

Türkiye’de Tarifi Bile Yok 

Kaya gazı aramalarında Türkiye için büyük bir 

tehlikeye de dikkat çeken enerji uzmanı, bırakın 

helyum-3 ile ilgili bir ruhsat alınmasını, Türkiye’de 

helyum-3’ün ruhsat tarifinin bile bulunmadığını 

vurguladı. Bu durumun da kaya gazı aramalarında 

arayan şirketler için büyük bir avantaj sağladığını 

ifade eden enerji uzmanı, şunları kaydetti: 

“Kaya gazı aramada kalmanın şöyle bir avantajı 

var. Helyum-3 zaten miktarı az olan ama değeri 

çok yüksek olan bir gazdır. Kaya gazı arama 

sırasında numune alır gibi helyum-3’leri alır alır, 

çeker gidersiniz ve arama sürekli devam eder.” 

77

YAZARIMIZ 

OLUN 

KOŞULLAR 

1-) KİMYA VEYA KİMYA SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ BİR KONUDA KAYNAKLARINIZI BELİRTEREK 

YAZIN 

2-) HER AYIN 20. GÜNÜNE KADAR info@inovatifkimyadergisi.com adresine 

AD-SOYAD 

SIK KULLANDIĞINIZ MAİL ADRESİ 

BİTİRDİĞİNİZ/OKUDUĞUNUZ OKUL İSMİ 

PROFİL FOTOĞRAFI 

YAZINIZIN WORD FORMATI 

İLE GÖNDERİN. 

BİR SONRAKİ AY BİLGİLERİNİZ İLE YAZINIZI YAYIMLAYALIM

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 44

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?